تحولي عظيم در درمان سكته‌هاي قلبي

واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: تحولي عظيم در درمان سكته‌هاي قلبي
سلامت > درمان - مريم غفاري:
در كشور ما بيماري‌هاي قلبي- عروقي در شرايط فعلي شايع‌ترين علت مرگ‌و‌مير هستند و ما در يك دوره گذار هستيم. توسعه پرشتاب صنعتي‌شدن بدون رعايت اصول اساسي يعني حفظ و ارتقاي سلامت جسمي روحي و رواني مردم در درازمدت ما را با مشكلات بسيار جدي مواجه خواهد ساخت.

افزايش بيماري‌هاي قلبي- عروقي و كاهش سن مبتلايان به سكته‌هاي قلبي، افزايش فشارهاي عصبي و سطح استرس و اضطراب در جامعه حاصل اين توسعه پرشتاب زندگي شهري است. بيماري‌هاي قلبي با توجه به گسترش زندگي ماشيني، كم‌تحركي، تغذيه نامناسب، مصرف دخانيات، استرس و نيز بالارفتن ميانگين سني جامعه رو‌به‌گسترش است و بايد همزمان با آن براي پيشگيري و درمان‌هاي مناسب اين بيماري اقداماتي انجام دهيم. دكتر حسن آقاجاني، فوق تخصص قلب و عروق و عضو هيأت علمي دانشگاه علوم‌پزشكي تهران و عضو شوراي عالي نظام پزشكي كه در حال حاضر سمت مشاور ارشد وزير بهداشت و درمان و مديركل دفتر وزارتي را نيز داراست، آگاهي دادن به مردم براي پيشگيري از بيماري‌هاي قلبي را مهم‌ترين دغدغه خود مي‌داند و مي‌گويد: هرگاه گفتمان سلامت در جامعه اولويت نخست ما شد مي‌توانيم به اهداف سلامت دست پيدا كنيم. اين بدان معناست كه سياستگذاران، مسئولين و قانونگذاران با نگاه عميق، مقوله سلامت را در رأس كارهاي خود قرار دهند و هر پروژه‌اي بايد پيوست سلامت داشته باشد و نگاه ملي به بيماري‌ها به خصوص بيماري‌هاي قلبي كه تا چند سال ديگر به‌صورت اپيدمي همه را گرفتار خود مي‌كند داشته باشيم. چرا كه برخورداري از زندگي سالم، مولد و هدفمند حقي است همگاني كه مسئوليت تحقق آن برعهده همه نهادها و لازمه توسعه پايدار است. بر اين اساس فراهم‌كردن شرايط مناسب براي تأمين سلامت جسمي و رواني از نيازهاي اساسي به شمار مي‌روند. مطلب زير حاصل گفت‌وگوي همشهري با ايشان است كه از نظرتان مي‌گذرد.

* شهرنشيني و مظاهر مدرنيته چقدر مي‌تواند در بروز بيماري‌هاي قلبي نقش داشته باشد؟

شايد شهرنشيني در تئوري بتواند با فراهم آوردن امكانات اقتصادي، اجتماعي و سياسي، شرايط بهتر سلامت را براي شهرنشينان به همراه داشته باشد اما در عمل شهرنشيني برنامه‌ريزي نشده، اثراتي منفي براي سلامت افراد و جامعه پديد آورده است. ازجمله مي‌توان به بروز بيماري‌هاي قلبي- عروقي اشاره كرد كه بيماري‌هايي هستند ناشي از شهرنشيني به‌طوري‌كه سازمان جهاني بهداشت، شعار خود را سلامت و شهرنشيني قرار داد.از آنجايي كه امروزه بيش از 50درصد از عوامل مؤثر بر سلامت را عوامل اجتماعي تشكيل مي‌دهد نگاه به حوزه سلامت، رويكردي فرهنگي و اجتماعي نيز هست. شهرهاي بزرگ ايران با چالش‌هاي متعددي از جمله تراكم جمعيت، مسكن، استقرار صنايع بزرگ، استقرار واحدهاي عمده تهيه و توزيع كالا، آلودگي هوا و شرايط زيست‌محيطي نامناسب، كمبود امكانات و تأسيسات جمع‌آوري و تصفيه پسماندها، بيكاري، اعتياد و ترافيك روبه‌رو هستند كه اين مسائل ضرورت بازنگري در سياستگذاري مديريت كلانشهرها و توجه جدي به سلامت شهري را گوشزد مي‌كند.

شهروندان تهراني كه هر روز ناچار هستند ساعات زيادي را در ترافيك معطل شوند قطعا دچار كسالت و خستگي خواهند شد كه اين دگرگوني‌هاي دائم يا موقت در رفتار زيستي از قبيل انقباض نايژك‌ها و تغيير ضربان قلب تأثيرات منفي گذاشته و افراد را مستعد ابتلا به بيماري‌هاي قلبي مي‌كند.

در شهرهاي بزرگ همه‌چيز سريع اتفاق مي‌افتد و در اين سرعت ديگر كسي وقت و حوصله غذا درست كردن ندارد. اينجاست كه پاي غذاهاي آماده به ميان مي‌آيد. هجوم مردم به سمت غذاهاي آماده مانند ساندويچ، پيتزا و كنسرو يكي از مشكلات اصلي در سلامت شهرنشينان است. اين غذاها كه اغلب با نمك و روغن فراوان درست مي‌شوند و نوشابه كه معمولا به همراه اين غذاها نوشيده مي‌شود، باعث مي‌شوند شهرنشينان بيشتر به بيماري‌هاي گوارشي، ديابت و قلبي مبتلا شوند.مطالعه محققان نشان داده كه برخي عوامل شهري مانند دسترسي به پارك‌ها و سالن‌هاي ورزشي، همچنين وجود فروشگاه‌هايي كه بتوان به‌راحتي از آنها ميوه و سبزيجات تازه و مناسب خريداري كرد، باعث مي‌شود كه شهروندان ساكن آن محله، كمتر از سايران به بيماري‌هاي قلبي مبتلا شوند. قلب، آيينه روح است. در زندگي شهري، ترافيك و استرس در مكانيسم‌هاي دروني تأثير مي‌گذارد و اركستر ايمني بدن دچار اشكال مي‌شود و سيستم ايمني بدن نمي‌تواند مديريت كند و زمينه‌ساز بروز بيماري‌هاي قلبي مي‌شود.

* بيماري‌هاي قلبي درگروه بيماري‌هاي غيرواگير تلقي مي‌شوند .چقدر ضرورت دارد كه سمت‌و سوي تصميم‌گيري‌ها، به بيماري‌هاي غير واگير باشد؟

در شرايط حاضر، به‌دليل حجم عظيم بيماري و ناتواني و نقش انكار‌ناپذير اين دو در تكوين پديده‌ «گذار اپيدميولوژيك بيماري‌ها» كه همپاي تحولات اقتصادي و اجتماعي بلكه فراتر از آن تأثيرات خود را به جاي مي‌گذارند، هر گونه برنامه‌ريزي منطقي و درست، بايد با در نظر گرفتن نيازهاي واقعي و اولويت‌بندي آنها براساس بار بيماري‌ها صورت پذيرد.

در حال حاضر بيشتر مرگ‌ها در دنيا علل قلبي- عروقي دارند و دامنه‌ اين بلايا هر روز گسترده‌تر مي‌شود. بيماري‌هاي قلبي- عروقي و سكته‌ مغزي علت اصلي مرگ در سراسر جهان هستند و هر ساله 17ميليون نفر را به كام مرگ مي‌برند (يك مرگ از 3‌مرگ) و چنانچه تا سال 2020 اقدام پيشگيرانه‌ خاصي انجام نگيرد، اين تعداد مرگ به 24/8 ميليون نفر بالغ خواهد شد. 10 تا 30درصد بالغان تقريبا در تمام كشورها از فشارخون بالا رنج مي‌برند و حداقل 600ميليون نفر مبتلا به فشارخون بالا در دنيا زندگي مي‌‌كنند.

* به‌كارگيري روش هاي جديد درماني چه مزيت‌هايي بر روش‌هاي فعلي دارد؟

به كارگيري اين روش موجب كوتاه‌شدن مدت اقامت بيمار در بيمارستان و پايين آمدن هزينه CCU مي‌شود، البته در نهايت هم كار بخشي از اين بيماران به آنژيوگرافي و آنژيوپلاستي مي‌كشد در حالي كه اگر اين عمل در مراحل اوليه انجام شود، مقرون به‌صرفه‌تر است. البته لازم است مراقبت‌هاي پيش بيمارستاني به‌درستي صورت پذيرد و افراد به موقع به بيمارستان‌هاي داراي اين امكانات ارجاع شوند. به‌دليل اينكه ريسك اين عمل بالاست، نيازمند آن است كه افراد فوق تخصص قلب كه دوره اينترونشنال را گذرانده‌اند اين كار را انجام دهند و اكنون اين كار در برخي مراكز چون بيمارستان قلب تهران و بيمارستان قلب شهيد رجايي در حال انجام است. هيچ موردي نيست كه نتوانيم در آنها از اين روش استفاده كنيم حتي اگر فرد سابقه خونريزي مغزي، گوارشي يا سابقه عمل‌هاي سنگين داشته باشد.

* استرس در زندگي شهري چقدر در بروز بيماري‌هاي قلبي نقش دارد؟

زندگي شهري، استرس، كم‌تحركي و رژيم غذايي ناسالم از مهم‌ترين عوامل بروز بيماري‌هاي قلبي هستند. در شرايط استرس فول سيستم ايمني بدن قادر نيست به‌طور صحيح ايمني بدن را مديريت كند همين امر منجر به بروز برخي بيماري‌ها مي‌شود. استرس‌هاي موجود در زندگي منجر به بي‌خوابي، بدخوابي و ايجاد اختلال در سيستم هورمون‌ها و در نهايت منجر به اشكال در فشارخون و بعد اختلال در ضربان قلب مي‌شود.در گذشته مرگ‌ومير ناشي از بيماري‌هاي قلبي و سكته در سالمندان بالاي 70سال اتفاق مي‌افتاد اما امروز شاهد مرگ‌هاي زيادي به علت بيماري‌هاي قلبي در افراد 30 سال به بالا هستيم. استرس، فشارخون بالا، هيجان، برخوردهاي اجتماعي، حسادت و رقابت از پيامدهاي زندگي شهري است كه از جمله عوامل مهم در بروز بيماري‌هاي قلبي است. وجود ترافيك و عصبانيت بعد از آن و صداي بوق ماشين باعث مي‌شود بدون آنكه از آن اطلاع داشته باشند باعث ايجاد استرس و تنگ شدن عروق و در نهايت منجر به سكته قلبي در افراد شود. استرس حاصل از زندگي شهري باعث تغيير در عادات غذايي شده است؛ به‌طوري كه با اشتغال زنان بيرون از منزل، بيشتر افراد غذاهاي فست‌فود را كه حاوي چربي و مواد قندي زياد است مصرف مي‌كنند. اين چربي‌ها با رسوب در رگ باعث بروز سكته‌هاي قلبي مي‌شوند. در زندگي شهري يا صنعتي، كامپيوتر بسياري از كارها را سريع و راحت‌تر از گذشته كرده و باعث كاهش فعاليت بدني انسان‌ها شده است.

امروزه افراد بيشتر از مغز خود استفاده مي‌كنند و كمتر براي ورزش وقت مي‌گذارند. مطالعات و تحقيقات نشان مي‌دهد كه سكته‌هاي قلبي و مغزي و بيماري‌هاي شريان‌هاي قلب در افرادي كه در كلانشهر‌ها زندگي مي‌كنند شايع‌تر است. بيماري قلب كه در كاهش طول عمر مؤثر است بر عكس در افرادي كه زندگي شاد و آرامي دارند و از شغل خود راضي هستند و داراي ارتباط اجتماعي مطلوب هستند كمتر ديده مي‌شود.نتايج اين مطالعات و پژوهش‌ها همچنين نشان داده قربانيان بيماري‌هاي قلبي و سكته زماني كه با شبكه اجتماعي بزرگي از دوستان و آشنايان خود در ارتباط هستند، با سرعت بيشتري بهبود پيدا مي‌كنند و احتمال بازگشت بيماري و ابتلا به سكته دوباره به ميزان 50درصد در آنها كاهش پيدا مي‌كند.

* مشكل اصلي الگوي تغذيه فعلي كه منجر به بروز بيماري‌هاي قلبي مي‌شود چيست؟

مصرف نامناسب فست‌فود‌ها در درازمدت ما را با بيماري‌هاي متعددي مواجه مي سازد كه جامعه غربي اين مسير را طي كرده و آثار زيانبار اين مواد در سلامت جامعه را به‌طور علمي نشان داده‌؛ مسيري كه ما تازه در حال سير آن هستيم و اگر اقدامات فرهنگي جهت كنترل اين موضوعات صورت نگيرد قطعا در درازمدت با مشكلات جدي در سلامت جسم و روح و روان جامعه روبه‌رو خواهيم شد. بديهي است مقابله با اين تهديدات كه به‌طور خزنده در حال توسعه است نيازمند همتي ملي و بسيج همه سازمان‌هاي مسئول و به‌خصوص رسانه‌هاست.نتايج بررسي‌ها و پژوهش‌ها نشان مي‌دهد كه مصرف ماهي از ابتلا به بيماري‌هاي قلبي- عروقي پيشگيري مي‌كند. متأسفانه در كشور ما با مصرف كم اين فرآورده غذايي از مزاياي آن كمتر بهره‌مند مي‌شويم و مصرف سرانه ماهي در ايران قابل مقايسه با ساير كشورهاي جهان نيست و بين 3 تا 5كيلوگرم است. اين در حالي است كه كشورهاي آسياي ميانه و آسياي شرقي(ژاپن و كره) داراي مصرف سرانه ماهي فوق‌العاده بالايي هستند. به‌عنوان مثال مصرف سرانه ماهي در ژاپن به 60 تا 75كيلوگرم و در كشور كره به 50كيلوگرم مي‌رسد. با بررسي‌هاي محققان، دلايل كاهش بيماري‌هاي قلبي- عروقي در نتيجه مصرف زياد ماهي به اثبات رسيده است.

* افرادي كه فشارخون بالا دارند آيا احتمال ابتلا به بيماري‌هاي قلبي در آنها بيشتر است؟

از آنجا كه علائم بيماري‌هاي قلبي-عروقي دير ظاهر مي‌شود، افراد جامعه بايد نسبت به وضعيت سلامت قلب خود حساس باشند و فشارخون خود را تحت كنترل داشته باشند. درصد قابل توجهي از مردان و زنان كشور با افزايش چربي، ديابت و فشارخون مواجه هستند. افزايش فشارخون به خصوص در افراد سيگاري بيشتر ديده مي‌شود. براي اطمينان خاطر از سلامت افراد جامعه و مبتلا نبودن آنها به بيماري‌هاي قلبي، كنترل فشارخون مردان بالاتر از ۴۵سال و زنان بالاتر از ۴۰سال يك امر ضروري است. فشار خون بالا شايع‌ترين شكل بيماري قلبي- عروقي است كه تقريبا از هر 3نفر يك فرد به آن مبتلا مي‌شود و 20درصد جامعه فشار خون دارندكه 78درصد از آن بي‌اطلاع‌ هستند و فقط 10درصد از مبتلايان فشار خون خود را كنترل مي‌كنند. فشار خون بالا تهديد جدي محسوب مي‌شود زيرا باعث مي‌شود قلب شديد‌تر كار كند كه نياز آن به اكسيژن را افزايش داده و در ايجاد آنژين دخالت دارد. درصورتي كه اين مشكل تحت كنترل قرار نگيرد خطر حمله قلبي، سكته مغزي و بيماري كليوي را افزايش مي‌دهد. برخي افراد مي‌توانند با شيوه زندگي سالم، كاهش وزن اضافي، ترك سيگار، محدود كردن مصرف كافئين ، كاهش مصرف نمك و انجام روش‌هاي تمدد اعصاب فشار خون بالا را كنترل كرده وآن را كاهش دهند.

* عدم وجود زيرساخت‌هاي مناسب در زندگي شهري چقدر مي‌تواند در كاهش بار بيماري‌هاي قلبي مؤثر باشد؟

آلاينده‌هاي محيطي نظير سوخت‌هاي بنزيني و كارخانجات اطراف شهرها، پديده‌هاي اينورژن و موقعيت خاص شهر كه بين كوه‌ها محصور است و دچار وارونگي هوا مي‌شود و منجر به ايجاد بيماري‌هاي تنفسي و سكته‌هاي قلبي و به هم ريختگي عضله قلب مي‌شود به‌طوري‌كه احتمال ابتلا به آرترواسكلورز در محيط‌هاي آلوده و سكته‌هاي قلبي بيشتر است.عدم وجود زير ساخت‌هاي مناسب زمينه بروز اين بيماري‌ها را زياد مي‌كند. در كشورهاي توسعه يافته به‌دليل اينكه شهرنشيني زودتر تجربه شده و در نتيجه زودتر با مشكلات آشنا شده‌اند، اصلاحات را انجام دادند. ايجاد محيط‌هاي ورزشي در محل كار يا نزديك آن يا استفاده از دوچرخه و وسايل حمل‌ونقل عمومي همچنين فرهنگ استفاده از اين امكانات در كشورهاي توسعه يافته اتفاق افتاده است.

عزم وزارت بهداشت براي فراگيركردن شيوه درماني آنژيوپلاستي اوليه

با توجه به اينكه بيماري‌هاي قلبي- عروقي نخستين عامل مرگ‌و‌مير در كشور به حساب مي‌آيند، وزارت بهداشت براي روزآمد كردن متدهاي جديد درماني جهت درمان سكته‌هاي قلبي اقدامات مهمي از جمله، درمان‌ جديد سكته‌هاي قلبي نظير آنژيوپلاستي اوليه را در دستور كار خود قرار داده است. اين روش مبناي تحولي عظيم در درمان سكته‌هاي قلبي است و عزم و اراده وزارت بهداشت براي فراگيري شيوه درماني آنژيوپلاستي اوليه در كشور جدي است. در اين شيوه درماني بيماري كه دچار سكته قلبي مي‌شود به جاي آنكه به سي‌سي‌يو انتقال و با دارو درمان شود، بايستي مستقيم به كت لب انتقال و اقدامات لازم به منظور گشودن رگ وي انجام شود. اين شيوه درماني اثر بسزايي در حفظ كاركرد عضله قلب و جلوگيري از مرگ و مير دارد. همچنين كارايي افرادي كه پس از سكته زنده مي‌مانند تا حدود زيادي به ميزان حفظ عملكرد ماهيچه قلب بستگي دارد. اين شيوه درماني در كشورهاي مختلف، به‌ويژه كشورهاي پيشرفته به‌عنوان شيوه اصلي درمان سكته‌هاي قلبي به‌كار بسته مي‌شود و در برخي كشورها چون جمهوري چك بيش از 90درصد پزشكان از اين شيوه استفاده مي‌كنند.

مهم‌ترين و كارسازترين اقدام كه به‌دنبال آن هستيم اين است كه بيمه‌ها بايستي كمك كنند تا با پرداخت مناسب، انگيزه متخصصاني كه بايد اين كار را در تمام طول شبانه روز انجام دهند افزايش يابد. اگر بيمه‌ها كمك كنند تا به اين سمت حركت كنيم و اين كار انجام شود در درمان سكته‌هاي قلبي در كشور تحول عظيمي رخ خواهد داد. چراكه در شيوه درماني كه در حال حاضر به‌طور وسيع مرسوم اين است كه افراد به CCU منتقل و برايشان دارويي تزريق مي‌شود كه لخته را ليز مي‌كند. اين اقدام در همه افراد امكان‌پذير نيست و برخي افراد كه سابقه خونريزي‌هاي مغزي و گوارشي دارند، ممكن است پاسخ مناسبي به اين درمان ندهند. در نتيجه ‌محدوديت مصرف داشته و از سويي ميزان تأثير اين دارو در باز كردن عروق كافي نيست. با اين حال به‌طور نسبي حدود 50درصد افرادي كه براي انجام اين شيوه درماني مناسب هستند، به درمان پاسخ مي‌دهند، درحالي‌كه در شيوه جديد بيش از 95درصد افراد به اين درمان جواب مي‌دهند. سياست وزارت بهداشت اين است كه اين روش در تمام بيمارستان‌هاي كشور توسعه يابد. به‌نظر مي‌رسد بسترهاي لازم در وزارت بهداشت با توجه به سياست هاي آن مبني بر روز آمد كردن هرچه بيشتر شيوه‌هاي درماني، فراهم است.

دوشنبه|ا|19|ا|دي|ا|1390

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: همشهری]

[مشاهده در: www.hamshahrionline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 268]