گزارشي از تبعات گود برداري هاي سد گتوند عليا در خوزستان تخريب 100 هكتار از اراضي مرغوب عقيلي

واضح آرشیو وب فارسی:ايتنا: گزارشي از تبعات گود برداري هاي سد گتوند عليا در خوزستان تخريب 100 هكتار از اراضي مرغوب عقيلي
مجتبي گهستوني ؛ 100 هكتار از اراضي حاصلخيز دشت عقيلي به عمق پنج متر گودبرداري شده است تا در ساخت سد گتوند عليا كه قرار است در سال 1389 آبگيري شود، مورد استفاده قرار بگيرد.

تخريب صدها اصله درخت، از بين رفتن 100 هكتار از اراضي كشاورزي، جلوگيري از كشت صدها تن محصول صيفي همچون هندوانه، گوجه، خيار، پياز و... در طول سال، ايجاد ناهمگوني منظري در دشت عقيلي، بيكار كردن 10 ها نفر و چندعامل مخرب ديگر نتيجه گودبرداري 100 هكتار از اراضي دشت حاصلخيز عقيلي است. گودبرداري از 50 هكتار اين اراضي توسط مجريان سد گتوند عليا كه شركت توزيع منابع آب و نيروي ايران كارفرماي آن است در جوار روستاي «پشت در عليا» كه روبه روي امامزاده محمدبن زيد موسوم به موم زرد قرار دارد، به صورت غيرقانوني صورت گرفته است. در اين محوطه 100 هكتاري تنها جان چند درخت كه به تعداد انگشتان دو دست است حفظ شده است. مجريان سازنده سد گتوند عليا اراضي اين دشت مرغوب را در سال 1382 هكتاري چهار ميليون و 300 هزار تومان از كشاورزان خريداري كرده اند. اين اراضي به فروش رفته از سوي طايفه گله كه با قيمت خيلي خوب و مناسبي همراه با چند شرط به شركت توزيع منابع آب و نيرو واگذار شده باعث شده كه اين تخريب كه با خارج كردن اين ميزان اراضي از گردونه كشاورزي و دامپروري همراه بوده در حالي اتفاق بيفتد كه مديركل منابع طبيعي خوزستان از واگذاري هفت هزار هكتار اراضي ملي خوزستان به روستاييان به منظور كشاورزي، دامداري و باغباني خبر بدهد. فروشندگان اين اراضي به شرطي زمين هاي حاصلخيز خود را فروخته اند كه خاكبرداري، اجاره ماشين آلات و به كارگيري نيروي انساني براي جابه جايي خاك از اراضي توسط شركتي انجام شود كه از سوي روستاييان به ثبت رسيده است. فروشندگان اين اراضي به طمع دريافت ثروت هنگفتي كه از فروش اين ميزان اراضي نصيب شان مي شود، حاضر شده اند كه قيد كشاورزي را براي هميشه در اين اراضي بزنند و اين گونه استان را از نعمت محصولات صيفي محروم كنند. فرماندار گتوند گفت؛ برداشت خاك غيرقانوني است اما آن را بر مي گردانند. قدرت الله اماني پور فرماندار گتوند با اعلام اينكه اين اراضي شخصي بوده و به پروژه سد گتوند فروخته شده است، گفت؛ منعي براي فروش اراضي وجود ندارد اما چون برداشت خاك از سوي مجريان سد غيرمجاز بوده لذا وادارشان كرده ايم خاك برداشت شده را بازگردانند كه اعلام آمادگي كرده اند ولي زمان پركردن اراضي گودبرداري شده مشخص نيست. وي با ابراز بي اطلاعي خود درباره ميزان هكتار اراضي گودبرداري شده و خاك برداشت شده اظهار داشت؛ قطعاً مجريان سد گتوند عليا براي برداشت خاك مورد نياز خود نياز به مجوز دارند و براي اطلاع از چگونگي برداشت خاك اين منطقه بايد با منابع طبيعي و جهاد كشاورزي گتوند تماس بگيريد.

مجوز برداشت خاك فقط براي 50 هكتار

روابط عمومي سازمان جهاد كشاورزي به نقل از مدير اداره جهاد كشاورزي شهرستان گتوند در خصوص برداشت غيراصولي خاك اراضي حاصلخيز كشاورزي گفت؛ مجوز برداشت خاك فقط براي 50 هكتار صادر شده است. وزير نيرو از وزارت جهاد كشاورزي و استانداري خوزستان درخواست كرده است براي جلوگيري از روند كند ساخت سد گتوند فعلاً خاك مورد نياز برداشت شود تا مجوزهاي لازم اخذ شود. سد گتوند عليا در استان خوزستان و 30 كيلومتري شمال غربي شهرستان شوشتر و 12كيلومتري شهر گتوند واقع شده و آخرين سدي است كه روي رودخانه كارون احداث مي شود. در مجموع مطالعات اوليه توسط شركت هاي مشانير و كايتك چين در سال 1376 پايان و توسط شركت لاماير مورد بازنگري قرار گرفت. در سال 1382 شركت مهندسي مشاور مهاب قدس به عنوان مشاور طرح جهت تكميل مطالعات مرحله دوم و نظارت بر عمليات اجرايي انتخاب شد. عمليات احداث تونل هاي انحراف طرح سد و نيروگاه گتوندعليا در ارديبهشت ماه سال 1376 و عمليات اصلي ساختماني سد در سال 1380 آغاز شد و انحراف كامل آب رودخانه نيز پس از پايان عمليات اجرايي فرازبند در ارديبهشت ماه سال 1382 صورت گرفت. اين سد، سد بلندي است كه در آخرين نقطه رودخانه كارون قبل از ورود به دشت خوزستان ساخته مي شود و در پايين دست آن سد مخزني ديگري ساخته نخواهد شد. ارتفاع سد گتوند از پي 180 متر بوده و بلندترين سد خاكي ايران شناخته مي شود. مجريان سازنده سد گتوند عليا معتقدند طرح سد و نيروگاه گتوندعليا در زمان ساخت و اجرا با به كارگيري نيروهاي بومي تاثير مهمي در اشتغال زايي در منطقه داشته و به طور مستقيم و غيرمستقيم توانسته 6 هزار نيروي انساني را مشغول به كار كند. همچنين با اجراي اين طرح ظرفيت برق كشور به ميزان 2هزار مگاوات - با احتساب طرح توسعه - افزايش قابل ملاحظه يي خواهد يافت كه اين افزايش ظرفيت مي تواند در تامين برق صنعتي و خانگي كشور موثر واقع شود. علاوه بر آن منبع مهمي از نظر ذخيره آب ايجاد خواهد شد كه 5/4 ميليارد مترمكعب حجم اين منبع تاثير فوق العاده يي بر رشد صنايع مرتبط با آب به ويژه ماهيگيري و آبرساني به زمين هاي كشاورزي دارد. و به طور غيرمستقيم با ايجاد جاذبه هاي طبيعي نقش عمده يي را در جذب گردشگران به منطقه ايفا خواهد كرد. ناصر كامجو مدير پروژه سد و نيروگاه گتوند پيش بيني مي كند در سال 1392 كل كار در سد گتوند به پايان برسد. او اميدوار است تا سال 1391 عمليات اجرايي سد به پايان برسد و بتوان در سال 1392 سد گتوند را به صورت قطعي به بهره بردار واگذار كرد. مشاور طرح سد و نيروگاه گتوند شركت مهاب قدس است و پيمانكار اصلي ساختماني اين طرح سد و نيروگاه، شركت سپاسد است و پيمانكاري تجهيزات نيروگاه برعهده شركت فرآب است.

ارزيابي اثرات زيست محيطي

بر اساس بررسي ارزيابي اثرات زيست محيطي احداث سد گتوند عليا كه قاسم مرتضايي و اصغر كهندل استادياران جهاد دانشگاهي دانشگاه تهران و مرتضي حسيني توسل عضو هيات علمي جهاد دانشگاهي دانشگاه تهران انجام داده اند، در اثر احداث سدها و بالا آمدن آب درياچه پشت آنها محيط دگرگون شده، برخي از فرصت هاي شغلي و منابع درآمد غيرمنقول مانند كشاورزي از دست رفته و حتي مناطق مسكوني نيز تحت تاثير آب قرار مي گيرند. ناگزير برخي از سكنه مناطق مجاور سدها كه منبع درآمد خود را از دست داده اند جهت سكونت و ايجاد منبع جديد درآمدي مهاجرت خواهند كرد. سد گتوند عليا يكي از پروژه هاي توليد برقابي است كه در منطقه گتوند در استان خوزستان در دست احداث است. يكي از حيطه هاي درآمدزايي براي مردم منطقه اكوتوريسم است. وجود درياچه پشت سد جديد و قديم، چشم اندازهاي طبيعي، آثار تاريخي (طبيعي و غيرطبيعي) فرهنگي، مي تواند نقش مهمي در توسعه همه جانبه و توسعه پايدار اين منطقه ايفا كند. در اين بررسي از مدل اكولوژيكي گردشگري براي انتخاب مكان هاي تفرجي استفاده شده است كه در اين مدل انواع تفرج به دو دسته تفرج متمركز و گسترده تقسيم بندي مي شود. بر اساس اين مدل مناطق مجاور بيشه زارها، منطقه امامزاده زيد(ع)، سواحل و درياچه سد تنظيمي، روستاي گراب، منطقه آبكاسه، سواحل رود شور در شمال لالي، نواحي مسطح جنگلي مسجد سليمان و“ براي تفرج متمركز و بيشه زارها، جزاير داخل درياچه جديد و مناطق كوهستاني بالادست براي تفرج گسترده، قرق و مجموعاً براي حفاظت پيشنهاد شد. بر اساس اين بررسي ارزيابي اثرات زيست محيطي احداث سد گتوند در رابطه با جنگل هاي منطقه كه از شرايط مطلوبي برخوردار نيستند، اقدامات اصلاحي و حفاظتي لازم به عمل آيد. با توجه به فاصله از مراكز جمعيتي مناسب ترين منطقه جنگلي براي تفرج منطقه امامزاده زيد(ع) است. حيات وحش منطقه نيز به عنوان يكي از جاذبه هاي گردشگري معرفي شده است.

35 روستا زير آب مي رود

با آبگيري سد گتوند 35 روستا در اين شهرستان ها به زير آب مي روند. جمعيت اين روستاها يك هزار و 80 نفر در قالب 350 خانوار خواهند بود كه شركت آب نيرو آمادگي كامل براي اسكان خانواده هاي تحت تاثير و جبران خسارت هاي وارده به روستاييان را اعلام كرده است. طبق برنامه، سد گتوند در اسفند سال آينده آبگيري مي شود و نگراني مجريان سد اين است كه تا آن موقع، هنوز روستاييان جابه جا نشده باشند.

چهار حلقه چاه نفت در بستر درياچه سد

شركت بهره برداري نفت و گاز مسجدسليمان نيز در محدوده اين سد، چهار حلقه چاه نفتي و خطوط لوله توليد دارد كه ظاهراً از مدتي قبل حفاري چاه هاي جانشين و جابه جايي اين خطوط به منظور ايمن سازي تاسيسات نفتي موجود در بستر درياچه سد گتوند عليا در حوزه عملياتي شركت بهره برداري نفت و گاز مسجدسليمان در دستور كار قرار گرفته است.

محدوده سد گتوند عليا باستاني است

در محدوده سد گتوند عليا مناطق باستاني گسترده يي وجود دارد كه باستان شناسان سازمان ميراث فرهنگي خوزستان در يك فصل كاوش اقدام به بررسي آن كرده اند كه در همين خصوص انجمن دوستداران ميراث فرهنگي تاريانا خوزستان از كشف هشت گورعيلامي خبر داد كه عبدالرضا پيماني يكي از كارشناسان سازمان ميراث فرهنگي خوزستان در يك اظهارنظر دوپهلو عنوان كرد در حال حاضر هيچ اظهارنظر دقيقي در مورد دوره تاريخي گورهاي اكتشافي پشت سد گتوند عليا نمي توان داد.

58 درصد پيشرفت طي 12 سال

به رغم همه تخريب هاي انجام شده از زمان آغاز به كار پروژه سد گتوند اين سد تاكنون 58 درصد پيشرفت داشته است كه به گفته كريم شيباني مجري طرح ساخت سد گتوند يكتا براي اجراي اين مقدار از كار تاكنون هفت هزار ميليارد ريال معادل 700ميليارد تومان هزينه شده است و براي تكميل اين سد به 700 ميليارد تومان اعتبار ديگر نياز است تا طبق برنامه زمان بندي در شهريورماه 1389 سد آبگيري شود. به ازاي هر سال تاخير در بهره برداري از پروژه سد و نيروگاه گتوند عليا، با در نظر گرفتن مسائلي همچون تورم و تامين نشدن برق، 500 ميليارد تومان زيان به بيت المال و در نهايت به مردم وارد مي شود.

جابه جايي مردم ساكن در اطراف سد

در جلسه بررسي پيش نيازهاي آبگيري سد گتوند كه صبح روز دوشنبه بيست و دوم مهرماه در محل استانداري خوزستان كه استاندار خوزستان، فرماندار مسجدسليمان، فرماندار لالي، فرماندار گتوند و تني چند از مسوولان استاني و محلي حضور داشتند گزارش كاملي از اقدامات انجام شده در رابطه با جابه جايي و اسكان روستاييان اطراف طرح توسط مجري طرح ارائه شد.

برداشت خاك بدون مجوز

يك مقام مسوول در سازمان جهاد كشاورزي گفته است مجريان احداث سد تنها براي 50 هكتار از اراضي مجوز تغيير كاربري گرفته اند اما براي برداشت خاك مجوز نداشته اند. اما قدرت الله اماني پور فرماندار گتوند گفته است مجريان سد چون اين اراضي را تملك كرده اند و آن را ملك سد مي دانستند، بدون مجوز اقدام به برداشت خاك كرده اند كه در اين زمينه جهاد كشاورزي اقدام به شكايت كرده است كه پرونده همچنان مفتوح است. حتي قرار شده اين اراضي را بار ديگر پر كنند كه تاكنون انجام نشده است. اظهارنظر فرماندار گتوند در حالي انجام مي شود كه خاك برداشت شده در ساخت سد به كار رفته و برگشت دادن آن با توجه به تخريب صورت گرفته شده امكان پذير نيست. به نظر مي رسد با توجه به اهميت سد گتوند وزارت نيرو فشارهاي متعددي را به وزارت جهاد كشاورزي وارد كرده تا از پيگيري هاي حقوقي خود صرف نظر كند. حتي گفته مي شود مجريان سد گتوند هنگام حضور وزير نيرو در سفر اخير هيات دولت به خوزستان گله گذاري كرده اند كه سازمان جهاد كشاورزي مانع از تسريع در انجام ساخت سد مي شود. شايد به همين دليل است كه استاندار خوزستان در گفت وگو با رسانه ها بر تسريع در ساخت سد تاكيد كرد و از دستگاه هاي اجرايي خواست در جهت رفع مشكلات پيش رو همكاري و تلاش بيشتري داشته باشند.

چهارشنبه|ا|7|ا|اسفند|ا|1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايتنا]

[مشاهده در: www.itna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 108]