براي زماني كه تهران زير پايمان بلرزد جه كرده‌ايم

واضح آرشیو وب فارسی:جمهوري اسلامي: براي زماني كه تهران زير پايمان بلرزد جه كرده‌ايم
بخش شهري: يكي از رخدادهاي طبيعي كه همواره سبب بروز خسارات شديد به انسان و سازه‌هاي ساخت انسان گرديده وقوع زمين‌لرزه مي‌باشد.
امروزه با وجود پيشرفت قابل ملاحظه‌ علوم و تكنولوژي و دستيابي انسان به فن‌آوري ساخت دستگاه‌ها و وسايل بسيار مدرن و دقيق هنوز اين پديده طبيعي به طور وسيع انسان را تهديد مي‌كند. پيش‌بيني زلزله‌ها و كنترل اين پديده عظيم طبيعي كه ناشي از تمركز استرسي در يك منطقه و رهايي ناگهاني آن است همواره از آرزوهاي انسان بوده ولي تاكنون عليرغم تلاش‌هاي بسيار، موفق به يافتن راهكار و الگوي علمي مناسبي جهت پيش‌بيني آن نشده و همواره در مناطق لرزه‌خيز وقوع يك زلزله ناگهاني ساكنان محل را تهديد مي‌كند. از جمله مناطقي كه همواره در معرض خطر اين پديده مي‌باشد مركز كشور ما است.
احتمال اينكه روزي زلزله شديدي درشهر تهران رخ دهد هيچگاه مشخص نبوده و نخواهد بود اما نكته مشخص آنست كه مسئولان و كارشناسان امر همه ساله با شدت گرفتن موضوع زلزله و تخريب مركز كشور اظهاراتي را بيان مي‌كنند كه بعد از مدتي اين اظهارات نيزبه فراموشي سپرده مي‌شود.
آخرين زلزله مهيب تهران در اثر حركت گسل مشا(گسلي كه از شمال شرقي تهران، از آبعلي تا بعد از كلاك در كرج ادامه دارد و تمام شمال تهران را دربر مي‌گيرد)و با بزرگي 1/7 ريشتر مربوط به 174 سال پيش است.
طبق مطالعات انجام شده دوره بازگشت يك زمين لرزه 10 تا 219 سال است و همانطور كه عنوان شد از آخرين فعاليت مشا 174 سال گذشته است و تهران همچنان در انتظار يك زلزله مهيب به سر مي‌برد.
چندين سال پيش گروه مطالعاتي از ژاپن مطالعاتي را در زمينه گسل‌هاي تهران انجام دادند و آسيب پذيري مناطق، بزرگا و تلفات زلزله احتمالي تهران را بررسي كردند.
در اين مطالعات كه بر پايه اسناد و گزارشهايي كه پيشتر توسط محققان ايراني و خارجي تهيه شده بود، ويژگي‌هاي گسل‌هاي فعال اصلي در تهران و اطراف آن مورد بررسي قرار گرفت. از ميان بسياري از گسل‌هاي فعال در منطقه، احتمال فعال شدن سه گسل "مشا"، "شمال تهران" و گسل "جنوب ري" تشخيص داده شد.
اين مطالعات بر پايه مطالعات و تحقيقات انجام شده بر روي گسل‌هاي عمده تهران و اسناد تاريخي زلزله‌هايي كه اسال‌ها پيش درتهران واقع شده بود، انجام شد. اين گروه سه طرح در زمينه فعال شدن سه گسل اصلي شهر تهران و يك طرح براي فعال شدن گسل‌هاي پنهان در زير لايه‌هاي رسوبي شهر تهران ارائه داد. به اين ترتيب، چهار مدلي كه براي طرح زلزله‌ها در نظر گرفته شد شامل مدل گسل "ري"، مدل گسل "شمال تهران"، مدل گسل "مشا" و مدل شناور است.براين اساس، در زلزله مدل گسل ري، منطقه جنوبي شهر شدت زلزله 9 و منطقه شمالي آن شدت زلزله بين 7 تا 8 ريشتر را احساس خواهند كرد.
در مدل گسل شمال تهران شدت زلزله در بخش شمالي شهر به 9 و در بخش جنوبي آن به 7 ريشتر مي‌رسد و بخش بزرگي از شهر شدت زلزله 8 ريشتري را تجربه خواهند كرد. در مدل گسل مشا در قسمت بزرگي از شهر، زلزله‌اي با شدت 7 ريشتراحساس خواهد شد. در مدل شناور نيز بخش اعظم شهر شدت زلزله 8 و چندين قسمت نيز شدت زلزله 9 ريشتري را تجربه خواهند كرد.
زلزله در تهران فاجعه به بار مي‌آورد
حسن بيادي نايب رئيس شوراي اسلامي شهر تهران با بيان اينكه زلزله در تهران فاجعه به بار مي‌آورد گفت:متأسفانه با گذشت 8 سال از وقوع زلزله بم و علي‌رغم اينكه همه ارگان‌ها دست به دست هم داده‌اند هنوز نتوانسته‌ايم به طور احسن ضايعاتي كه آن حادثه ايجاد كرده بود را برطرف كنيم و اين شهر همچنان با معضل رو به رو است.
وي ادامه داد: علي‌رغم اينكه همه سازمان‌ها و نهادها مي‌دانند تهران از جمله شهرهايي است كه موضوع بافت‌هاي فرسوده در آن يك خطر جدي محسوب مي‌شود و با كوچكترين زلزله يك فاجعه رخ خواهد داد، هيچ‌كس به فكر بافت‌هاي فرسوده آن نيست.نايب رئيس شوراي اسلامي شهر تهران خاطرنشان كرد: اين در حالي است كه برطرف كردن معضل بافت‌هاي فرسوده يك پارامتري نيست كه بگوييم كدام ارگان مقصر است و مجموعه مديريت شهري و مجموعه 3 قوا بايد دست به دست هم بدهند و با يك مديريت يكپارچه در رفع معضلات بافت‌هاي فرسوده اقدام كنند.
وي افزود: در اين بين به دليل عدم نظارت سازمان نظام مهندسي و استاندارد نبودن مصالح، ساختمان‌هايي كه عمر چنداني از آنها نمي‌گذرد نيز در آينده‌اي نزديك به بافت‌هاي فرسوده افزوده مي‌شوند.
براي آمادگي در برابر زلزله هنوز تا نقطه ايده‌آل فاصله داريم
وزير كشور با بيان اينكه براي افزايش آمادگي در برابر زلزله اقدامات خوبي صورت گرفته ولي هنوز تا نقطه ايده‌آل فاصله داريم گفت: مقاوم سازي مسكن روستايي باعث شده زلزله‌هايي كه جديداً رخ داده و مطابق با زلزله‌هاي قبلي و بيش از 5 ريشتر بوده حادثه آنچناني نداشته‌ايم.
مصطفي محمدنجار با بيان اينكه با نقطه ايده‌آل فاصله داريم و برنامه‌ريزي‌هاي خوبي در سازمان مديريت بحران صورت گرفته است، اظهار داشت: در طرح جامع كاهش خطرپذيري نكات و مسائل خوبي را در بر دارد و مشخص كرده در صورت وقوع زلزله وظيفه هر دستگاه چيست.
نجار خاطرنشان كرد: سلسه‌اي از مجموعه اقدامات در طرح جامع كاهش خطرپذيري تعريف شده و به موضوعاتي مانند آموزش، تجهيزات و تأمين امكانات جديد اشاره شده است؛‌همچنين در كارگروه‌هاي 14 گانه شهرداري‌ها نيز سهمي دارند.
فرهنگ زندگي ايمن با زلزله را جايگزين ترس از آن كنيم
رئيس گروه آموزش‌هاي همگاني پژوهشگاه بين‌المللي زلزله شناسي، ترس از زلزله در نزد مردم و رسانه‌ها را از چالش‌هاي فرهنگي پيش‌روي آموزش همگاني ايمني در برابر زلزله عنوان و خاطرنشان كرد: بايد با آموزش اصولي، فرهنگ زندگي ايمن با زلزله را جايگزين ترس از آن كنيم. دكتر محمد رضا مهدويفر كه در نشست علمي "ترويج و همگاني كردن علم" در خصوص "راهكارها و چالش‌هاي آموزش همگاني ايمني در برابر زلزله" اظهاركرد: هر برنامه موفق نياز به پشتيباني و آگاهي مردم دارد. وي افزود:رفتار مردم قبل، هنگام و بعد از زلزله نقشي اساسي در كاهش خسارات ناشي از زلزله دارد كه اين مسائل در كنار يكديگر نشان‌دهنده ضرورت لزوم آموزش موارد ايمني در برابر زلزله است.
مهدويفر، اعتقاد نداشتن آموزش دهندگان به مواردي كه آموزش مي‌دهند، وجود ترس از زلزله در نزد مردم و رسانه‌ها و فرهنگ خاص مردم را از چالش‌هاي پيش‌روي آموزش همگاني ايمني در برابر زلزله عنوان و تصريح كرد: قبل از هر اقدامي بايد نسبت به مطالبي كه مي‌خواهيم آموزش دهيم، اعتقاد پيدا كنيم. در آموزش‌ها، زندگي با زلزله را جايگزين ترس از آن كرده و آموزش‌ها را متناسب با فرهنگ مردم ارائه دهيم، سعي كنيم با زباني ساده به مردم اطلاعات دهيم تا متقاعد شوند كه آموزش‌ها به درد آينده‌شان مي‌خورد. همچنين بيشتر از رسانه‌هاي بصري (فيلم، انيميشن و...) و برپايي كارگاه‌هاي آموزشي (براي كارشناسان و مديران) استفاده كنيم.
نوسازي بافت‌هاي فرسوده چه وقت انجام مي‌شود؟
مسولان شهري و دولتي به گونه‌اي نسبت به خطرپذيري شهر تهران در برابر وقوع زلزله احتمالي هشدار مي‌دهند كه وجود 3000 هكتار بافت فرسوده در كلانشهري با بيش از 12 ميليون نفر جمعيت، نگراني‌ها از بابت تلفات جاني و بروز يك فاجعه انساني در مناطقي كه داراي بافت‌هاي فرسوده و متراكم ريزدانه هستند را چند برابر كرده است.
حركت لاك‌پشتي پروژه نوسازي بافت‌هاي فرسوده و عدم تصميم‌گيري و برنامه‌ريزي‌هاي دقيق ميان سازمان‌ها و دستگاه‌هاي اجرايي متولي از وزارت راه و مسكن گرفته تا سازمان نوسازي شهر تهران موجب شده است اقدامات انجام شده تاكنون از اثربخشي لازم برخوردار نباشد و فرصت‌ها در ميان اختلاف‌نظرهاي سازمان‌ها و دستگاه‌هاي متولي به سرعت برق و باد از دست برود تا هنگام وقوع حادثه تنها افسوس‌ها باقي بماند.
معضل بافت‌هاي فرسوده شهر تهران طي سال‌هاي اخير، خطرپذيري اين شهر در برابر زلزله را افزايش داده است و اين در حالي است كه كارشناسان حوزه شهري معتقدند در صورت وقوع زلزله،بافت‌هاي فرسوده شهر تهران همچون بمب ساعتي عمل خواهند كرد.
وجود بالغ بر3268 هكتار از مساحت تهران به عنوان بافت فرسوده كه شامل 11 درصد واحدهاي مسكوني تهران و 15 درصد جمعيت تهران است، نگراني‌ها از بابت خطرپذيري اين مناطق و ساكنان آن در هنگام وقوع زلزله را دو چندان مي‌كند.
پيش‌بيني‌ها حكايت از اين واقعيت تلخ دارد، مناطقي از شهر كه داراي بيشترين بافت فرسوده، متراكم و ريزدانه هستند در صورت وقوع زلزله بيشترين آسيب‌ها را خواهند ديد و بيشترين تلفات و مرگ و ميرها از ساكنان اين بافت‌ها خواهند بود.
اين موضوع طي سال‌هاي اخير ساكنان بافت‌هاي فرسوده و مسوولان شهري را بر آن داشته كه براي نوسازي بافت‌هاي فرسوده راهكارهايي را به اجرا بگذارند، هر چند سازمان نوسازي شهر تهران و گهگاه دولت با ارائه طرح‌هاي مشاركتي همچون طرح خانه به جاي خانه و پرداخت وام‌هاي نوسازي، تلاش كرده است تا گامي در جهت تشويق مالكان خانه‌هاي فرسوده شهر تهران براي نوسازي بردارد، اما تجربه نشان داده به‌رغم وعده‌هاي داده شده، طرح‌هاي مذكور در اجرا چندان موفق نبوده‌اند.اما انگار برخي مسولان از چنين مشكلاتي بي‌خبرند كه در پروژه نوسازي بافت‌هاي فرسوده شهر تهران، انگشت اتهام را به سوي ساكنان اين بافت‌ها نشانه رفته و معتقدند با وجود حمايت دولت و شهرداري از موضوع نوسازي بافت‌هاي فرسوده، شهروندان ساكن اين بافت‌ها حاضر به همكاري در اين زمينه نيستند.
تهران آمادگي مقابله با زلزله را...
آنچه مسلم است اين است كه هنوز مشخص نست كه تهران آمادگي براي مقابله با چنين پديده مخرب طبيعي رادارد يانه.؟؟
زلزله تأسيسات مهمي چون بيمارستانها، مدرسه‌ها، پادگان‌ها، ادارات دولتي، هلال احمر و مراكز آتش نشاني را هم در معرض خطر قرار مي‌دهد و پس از زلزله، آب و برق و گاز شهر قطع خواهد شد و به سبب ويراني ساختمانها، راهها بسته مي‌شود و اثرات فاجعه را بيشتر مي‌كند.
وضعيت ساختمانها در شهر تهران نيز مطلوب نيست. بخش‌هاي مركزي تهران و محلات قديمي شهر و اطراف آن مانند تجريش، قلهك و جنوب شهر ساختمانهايي با طول عمر بيش از 30 سال وجود دارد كه با مصالح نامرغوب و ملات ضعيف ساخته شده‌اند و نمي‌توانند در برابر زلزله‌اي با بزرگي متوسط مقاومت كنند.
تراكم خانه‌ها و جمعيت، نبودن فضاي باز براي چادر زدن و كمك رساني از گرفتاريهاي تهران است. وجود ساختمانهاي غير مقاوم، سطح بالاي آب زيرزميني، دانه ريز بودن خاك، آبرفتي بودن رسوبات باعث شده است با وجود اينكه گسلهاي اصلي بيشتر در شمال شهر تهران است، ولي جنوب تهران نيز در برابر آسيب پذير باشد. سدهاي كرج، لتيان، لار در برابر زلزله‌هاي بزرگ مقاوم نيستند و مشكل ديگري براي شهر هستند.
در حال حاضر انتقال مركز كشور به شهر ديگر از نظر مالي به صرفه نيست. اما دست كم مي‌توان دانشگاهها، تجهيزات و مراكز مهم صنعتي را شهر تهران خارج كرد. از مهمترين اقدامات، مي‌وان امن كردن ساختمانهاي مهم دولتي، بيمارستانها، آتش نشاني‌ها و مراكز امداد رساني را عنوان كرد.به اميد اينكه هيچ وقت شاهد خشم طبيعت در كشور عزيزمان نباشيم.

چهارشنبه|ا|7|ا|دي|ا|1390

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: جمهوري اسلامي]

[مشاهده در: www.jomhourieslami.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 156]