؛معاصرسازي؛ ضرورت تئاتر دفاع مقدس

واضح آرشیو وب فارسی:خراسان: ؛معاصرسازي؛ ضرورت تئاتر دفاع مقدس
؛نمايش «يوسف مي آيد» توسط گروه روشنا با حمايت مركز هنرهاي نمايشي وزارت فرهنگ و ارشاد در مشهد توليد شد.

اين نمايش در قالب پروژه چهارفصل تئاتر ايران توليد شد كه فرصتي براي هنرمندان ملي فعال در شهرستان ها بود تا طرح مسائل كلان كشور محدود به هنرمندان تئاتر تهران نباشد. از اين رو در ٤ گرايش تئاتر انقلاب دفاع مقدس، كودك، اجتماعي و ديني سفارش كار داده شد كه با همكاري مسئولان فرهنگي از جمله اداره كل حفظ آثار و نشر ارزش هاي دفاع مقدس، اداره كل فرهنگ و ارشاد اسلامي، كانون هنرمندان، بنياد شهيد اين اثر توليد شد كه علاوه بر اجرا در مشهد در بخش بين الملل جشنواره فجر اجرا مي شود.

سعيد تشكري نويسنده، طراح و كارگردان اين نمايش با بيان اين مطلب در گفت وگو با خراسان افزود: در نمايش «يوسف مي آيد» با پرهيز از شعار، مقطعي از زندگي سردار شهيد عبدالحسين برونسي را در نظر گرفته ايم و در فضايي متناسب با شرايط روز به نوعي ستيز اجتماعي، ديني و فرهنگي را ارائه كرده ايم.

براي ارائه اين نمايش متناسب با شرايط معاصر نيازمند نگاهي جديد به زندگي سرداران شهيد خود هستيم، نگاهي كه از امروز به ديروز برويم و از ديروز به امروز بياييم، اين گونه سفر در درام نويسي بايد به گونه اي ارائه شود كه مخاطب احساس نكند با يك اثر قديمي مواجه است، بلكه خود را در صحنه ببيند و با توجه به اهميت ارتباط در تئاتر سعي ما در اين نمايش براي برقراري ارتباط با نسل جوان و بانوان است. در واقع نمايش «يوسف مي آيد» با طرح تعليقي كوشش مي كند با مخاطب ارتباط برقرار كند.

؛مشكلات ريشه دار در تئاتر مشهد
؛وي درباره مشكلات تئاتر گفت: فعاليت در عرصه تئاتر مشهد با مشكلات ريشه دار مواجه است.

فعالان عرصه تئاتر مشهد خانواده اي بزرگ هستند با آرا و آرمان هاي بزرگ كه از امكانات محدودي برخوردارند. به عنوان نمونه براي شهري چون مشهد وجود و فعاليت چند سالن نمايش بايد امري بديهي باشد اما در حال حاضر همين مسئله به امري غيرممكن تبديل شده است.

با توجه به وجود سالن اما امكان اجرا فراهم نشده است و يكي از دلايل مهم آن قهر جدي تماشاگر است و ما هم براي عادت دادن مخاطبان به تماشاي تئاتر هيچ كاري نكرده ايم.

از اين رو در حال حاضر تماشاي تئاتر در مشهد يك اتفاق است نه يك عادت و يا برنامه عادي فرهنگي، كه اين خود موجب ضعف ارتباطات با رويدادهاي عرصه نمايش و اجراهاي تئاتر در اين شهر شده است.

وي درباره اهميت مخاطب كه از آن به عنوان بدنه، حافظ و نگاه دارنده تئاتر ياد مي كند، افزود: در شرايط حاضر تقريبا تمام تماشاگران ما بايد با دعوت به تئاتر بيايند، كه اين خود نشانه ديگري براي قهر مخاطب با تئاتر است. اما در تئاتر جشنواره زده ما امكان نهادينه شدن تئاتر وجود ندارد، از سوي ديگر تئاتر ما در نوعي مظلوميت و پرت افتادگي براي فعالان اين عرصه كار مي كند كه وضعيت بسيار نامناسبي است.

وي تصريح كرد: در اين شرايط هنرمندان به فعاليت خود ادامه مي دهند و تا زماني كه سالن مناسب، امكانات به روز و متناسب تئاتر فاخر و در حوزه نمايش نامه نويسي به شرايط مناسبي نرسيم تغييري در شرايط روي نخواهد داد.

اين نويسنده با اشاره به ضعف در زمينه نمايش نامه نويسي گفت: به شدت در زمينه نمايش نامه نويسي بومي عقب هستيم و امكان انتشار متن بسيار كم و محدود است.

از اين رو با توجه به شرايط و امكانات موجود از تئاتر بومي نبايد طلبكار بود و از آن جا كه درآمدزا نيست، هنرمند نيازمند پشتيباني است و از آن جا كه حمايت نمي شود تئاتر ما هم نتوانسته است خود را به روز نگاه دارد. البته دستاوردهاي مهمي هم داشته است كه از جمله مهم ترين آن ها مي توان به جلب اعتماد عمومي به تئاتر و تبديل شدن به يك جريان رسمي نام برد كه در طول سال گذشته ٦ ماه به طور مستمر تئاتر اجرا مي شد.

اما اين مسئله يك اتفاق بود و بايد به يك جريان در شهر ما تبديل شود و به اين منظور تمام مسئولان فرهنگي بايد همكاري داشته باشند تا يك سالن استاندارد حداقل براي تئاتر دفاع مقدس داشته باشيم.

اكنون به ناچار در سالن هايي نمايش اجرا مي شود كه به اين منظور ساخته نشده اند و اين مشكلات فني متعددي در پي دارد.

؛رسالت تئاتر دفاع مقدس
؛گونه هاي تئاتر ديني و دفاع مقدس تفاوت زيادي با هم ندارند و با دقت در تعاريف خاستگاه درام درمي يابيم اين گونه نمايش از بدو به وجود آمدن مظهري از خردورزي ديني بوده است. تئاتر دفاع مقدس ما (كه در ديگر كشورها به تئاتر مقاومت معروف است) معاصرسازي جريان جنگ تحميلي است كه اثرات آن را به شكل هاي تخريبي، تحليلي و يا خردورزانه تعريف مي كند.

اگر بخواهيم به تئاتر «آراگون» در اسپانياي «فرانكو» يا «برشت» در آلمان و... نگاهي داشته باشيم، هر يك تئاتر مقاومت يا تئاتر فراگيري محسوب مي شوند كه ماهيت مشترك آن ها ستيز با زورمداران است. تئاتر جنگ ما هم در سال هاي اول دفاع مقدس شكل گرفت و به تدريج به عنوان يك گونه نمايشي مطرح شد كه بعدها تئاتر دفاع مقدس، خود هويت دهنده به ارزش هاي دفاع مقدس شد.

وي با بيان اهميت پاس داشت ارزش هاي ٨ سال دفاع مقدس كه تجربه هاي گران سنگي براي معنويت، هنر و انديشه است، درباره اين كه ما تا چه اندازه مي توانيم براي معاصرسازي اين ارزش ها تلاش كنيم،گفت: متاسفانه ما تاكنون جز در سينماي دفاع مقدس، درساير عرصه هاي هنري موفق به جريان سازي نشده ايم. در روزهاي آغازين جنگ هنرمندان تمام رشته ها سعي كردند با جريان ظلم ستيزي كه در برابر جنگ شكل گرفت، همراه شوند و براي برانگيختن جامعه در آن دوره كوشش فراگيري انجام دادند و به تدريج با پايان يافتن جنگ، تئاتر برانگيزنده به جاي آن كه جاي خود را با تحليل عوض كند، كماكان به روش قبلي خود ادامه يافت و تماشاگران ما احساس كردند تئاتر دفاع مقدس، فعاليتي شعاري است و يادمان رفت شور و شعوري در درون هنر نمايش وجود دارد، كه كاركردهاي آن با تفكر ديني در حوزه دفاع مقدس مرتبط مي باشد. بر اين اساس تئاتر معاصر ما هم تئاتر مقاومت و هم ديني محسوب مي شود يعني معاصرسازي آن چه در روزهاي جنگ بر مردم ما گذشته با روش خردورزانه انجام شود كه مي تواند به سوي داشتن قهرماناني مستند در دايره تخيل حركت كند.

؛مشكلات عرصه نمايش
؛با داشتن تجربه نگارش و انتشار ١٨ نمايش نامه و به روي صحنه بردن آن ها در عرصه تئاتر ملي بر اين باورم كه در حوزه سخت افزاري و نرم افزاري هنر نمايش دچار مشكل مي باشيم. براي جريان سازي در تئاتر نمي توانيم براي هنرمندان فعال در اين حوزه نسخه بپيچيم و از آنان بخواهيم خواسته هاي مطرح شده را اجرا كنند.

از اين روز نيازمند بازتعريف مسئوليت هاي فعالان اين عرصه هستيم. وظيفه هنرمند توليد و داشتن دغدغه تئاتر ديني و دفاع مقدس است.

دغدغه را از اين رو مورد تاكيد قرار مي دهم كه جشنواره هاي متعدد و در سطوح مختلف برگزار مي شود و شركت در اين جشنواره ها و توليد روزافزون به تدريج جاي دغدغه هنرمندان را مي گيرد و از آن جا كه اين توليدها براساس مسئوليت پذيري و آرايه هاي هنري گزينش نمي شوند، برخي موارد به درآميختگي فرهنگي و هنري دچار مي شود كه اين موضوع مهم ترين مشكلي است كه در حال حاضر با آن مواجه مي باشيم.

عضو انجمن تئاتر دفاع مقدس كشور درباره اين كه با تئاتر دفاع مقدس به چه هدف و خواسته اي مي توانيم برسيم، گفت: تمام اعضاي خانواده هاي جامعه ما تئاتر دفاع مقدس را دوست دارند، چرا كه سال هاي سال به عنوان خانواده شهيد، جانباز و يا ايثارگر با آن درگير بوده اند و حتي بي دردترين و بي تفاوت ترين افراد جامعه ما از جنگ وحشت دارند. از اين رو در تئاتر دفاع مقدس با تئاتري روبه رو هستيم كه بخشي از مخاطب ما قهرمان آن است؛ بخشي مرتبط و درگير و گروهي ديگر از افراد جامعه بي طرف مي باشند. حال آيا نوع ديگري از هنر به ويژه در حوزه نمايش وجود دارد كه بتوان با اين مخاطبان گسترده ارتباط برقرار كرد؟ متاسفانه اكنون برخي نمايش هاي سطحي نگرانه، تماشاچي را به نوعي از خود بيگانگي از نمايش مي رساند، حال آن كه تئاتر دفاع مقدس نه تنها چنين نتيجه و بازخوردي ندارد، بلكه به شدت برانگيزنده و ديداري هستند و ماهيت تحليلي و تشويقي دارند كه اين ويژگي خاص تئاتر شهر ما نيست بلكه اين رويكرد تئاتر مقاومت در تمام كشورهاست و نوعي درخشان از درام نويسي روز جهان محسوب مي شود.

؛پيش نيازهاي رشد تئاتر دفاع مقدس در مشهد
؛اين نويسنده و كارگردان تئاتر دفاع مقدس براي رشد اين گونه نمايش گفت: در حوزه تئاتر ديني براي رسيدن به جريان سازي و برقراري ارتباط -كه وظيفه اصلي تئاتر است- بايدها و نبايدهايي وجود دارد و با توجه به اين كه توليد هر محصول هنري از خاستگاه خود بايد پيروي كند، هر نمايش براي رفتن روي صحنه نيز كوشش مي كند تا بايدهايي براي نقد و تحليل داشته باشد.

وي با تاكيد بر اين كه در تئاتر دفاع مقدس از ارائه نمايش خشن بايد اجتناب كرد، افزود: بايد آثاري در اين گونه نمايشي عرضه كرد كه به هسته آن نزديك شويم.

اين عضو كانون ملي منتقدان تئاتر ادامه داد: در حال حاضر تئاتر دفاع مقدس در شهرستان ها بيدار شده است، در حالي كه به دليل سازوكار موجود و دلبستگي هاي مسئولانه در تهران، فعاليت در اين عرصه پررونق تر است.

البته عواملي در اين راستا موثر بوده اند كه مي توان به برگزاري چند دوره جشنواره تئاتر دفاع مقدس و چاپ و انتشار آثاري در اين عرصه اشاره كرد، كه اين گونه آثار كمتر به شهرستان ها راه مي يابند و اين گونه فعاليت ها براي جريان سازي و پويايي اين گونه نمايشي بسيار موثر است.

تشكري با بيان اين كه با تمام اين مسائل هنوز در عرصه تئاتر دفاع مقدس تاكنون نتوانسته ايم مرز بين تبليغ صرف و تحليل را مشخص كنيم و براي معاصرسازي اين گونه نمايشي اقدام موثري انجام دهيم، افزود: تاكيد من براي معاصرسازي به اين دليل است كه فكر مي كنم تماشاگر ما به دليل آشنايي با قهرمانان جعلي كه در تئاتر ما به شدت رسوخ كرده اند و جاي قهرمانان واقعي دفاع مقدس را گرفته اند، موجب اشتباه مخاطب شده است، چرا كه همواره جنس قهرمانان خود را در اين گونه نمايشي از مردم جدا كرده ايم و حتي ادبيات آن ها را هم به شكل خاص ارائه كرده ايم.

به عنوان مثال در «درام» قهرمان بد نداريم و افراد خاكستري هستند؛ حال با نمايشي كه در آن قهرمانان «بد» كه در واقع دشمنان رودرروي ما هستند، نمايش را به صورت سياه و سفيد ارائه كرده ايم و از ياد برده ايم كه دوره تئاتر تبليغي سپري شده است و اكنون نيازمند يك تئاتر اتمسفري مي باشيم.

اين نويسنده در توضيح تئاتر اتمسفري افزود: اگر ٤ گرايش «ژست»، «فيزيك»، «تركيبي» و «اتمسفري» را در تئاتر مطرح كنيم، تئاتر دفاع مقدس و ديني به شكل مسئولانه خود در گروه تئاتر اتمسفري قرار مي گيرد و اتمسفر به معني آن است كه نمايش در فضايي اجرا مي شود كه قهرمانان خاكستري ما براي ساختن دنيايي پاكيزه كوشش مي كنند، اين كوشش نوعي مقاومت را به دنبال دارد و مقاومت هم نوعي پويايي به همراه دارد.
پنجشنبه 5 دي 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خراسان]

[مشاهده در: www.khorasannews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 53]