نشستي درباره‌ي «شاهنامه»ي فردوسي در لندن برپا شد

واضح آرشیو وب فارسی:ايسنا: نشستي درباره‌ي «شاهنامه»ي فردوسي در لندن برپا شد

خبرگزاري دانشجويان ايران - تهران
سرويس: فرهنگ و ادب - كتاب

نشستي با موضوع «شاهنامه: مينياتورها و نسخ خطي» در محل سالن فردوسي رايزني فرهنگي ايران در لندن برگزار شد، كه در آن از پروژه‌ي «شاهنامه» در دانشگاه كمبريج سخن گفته شد.

به گزارش خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، پروفسور چارلز ملويل - استاد تاريخ ايران و زبان فارسي در دانشگاه كمبريج - كه رياست پروژه‌ي «شاهنامه» را كه در آن دانشگاه شكل گرفته است، به عهده دارد، به معرفي اين پروژه‌ پرداخت و با مثال‌هايي، نوع فعاليت اين پروژه را تشريح كرد.

او گفت: ما در سال 1999 تصميم به ايجاد يك پايگاه اطلاعاتي گسترده درباره‌ي شاهنامه گرفتيم و اين تصميم منجر به ايجاد پروژه «شاهنامه» شد، كه يكي از بزرگ‌ترين و سودمندترين پايگاه‌هاي اطلاعاتي درباره‌ي شاهنامه و تصويرنگاري‌هاي موجود در آن است.

ملويل با اشاره به اين‌كه پايگاه اينترنتي پروژه «شاهنامه» شامل بيش از 15هزار صفحه، تصوير، نقاشي و نسخه‌هاي مختلف «شاهنامه» در سراسر جهان است، گفت: در اين پايگاه اطلاعاتي، تصوير تمامي اين صفحات و تصويرسازي‌ها به شيوه‌هاي مختلف دسته‌بندي شده و بر اساس منبع و يا داستان و حتا بيت مرتبط از «شاهنامه» قابل جست‌وجوست.

او به عنوان مثال به داستان به آسمان رفتن كيكاووس اشاره كرد، كه در آن، كيكاووس با بستن تخت خود به چند عقاب به آسمان مي‌رود، تا با خدا نبرد كند.

وي سپس با اتصال به سايت اينترنتي پروژه‌ي فردوسي، به نمايش و توضيح برخي از مينياتورهاي موجود درباره‌ي اين داستان پرداخت.

پروفسور ملويل در بيان ويژگي‌هاي تصاوير «شاهنامه» به اين نكته اشاره كرد كه گاهي در مينياتورها صحنه‌هايي ديده مي‌شود كه در خود «شاهنامه» به آن‌ها اشاره نشده است. براي مثال در داستان سفر اسكندر در جست‌وجوي آب حيات، فردوسي تنها از حضرت خضر نام مي‌برد، حال آن‌كه در يكي از مينياتورها ما شاهد حضور حضرت الياس هم هستيم. اين نشان مي‌دهد كه تصويرساز «شاهنامه» از ساير منابع و كتاب‌هايي نظير «قصص‌الانبيا» نيز در تصويرسازي استفاده كرده است.

او همچنين نشان داد كه با توجه به محدوديت‌هاي صفحه‌بندي و تركيب نقاشي با خط، برخي اوقات كاتب مجبور شده در بيت‌هاي شاهنامه تغييراتي ايجاد و حتا بيت‌هايي را حذف كند.

پروفسور ملويل سپس درباره‌ي تنوع نسخه‌هاي مختلف «شاهنامه» از لحاظ عنوان و سرفصل‌هاي داستان‌ها، اظهار داشت: در نسخه‌ي تازه كشف‌شده‌ي فلورانس كه قديمي‌ترين نسخه‌ي موجود «شاهنامه» بوده و متعلق به 1217 ميلادي يعني حدود 200 سال پس از شاعر است، سرفصل‌هاي بسيار اندكي وجود دارد؛ حال آن‌كه در برخي نسخه‌ها تعداد بسيار زيادي عنوان يا سرفصل ديده مي‌شود و مشخص نيست كه اين عنوان‌گذاري‌ها به وسيله فردوسي انجام يافته يا ابتكار نسخه‌نويسان بوده است.

او در اين زمينه افزود: علاقه‌ي وافر ايرانيان به كتاب و بخصوص «شاهنامه» باعث شده همه اين اثر را از آن خود بدانند و البته چون متن مقدس هم نبوده، به راحتي در آن دست ببرند. اين نشان‌دهنده‌ي تكامل و تأثير و تأثر شاهنامه از ساير متون در طول تاريخ است كه خود ويژگي جالبي است.

پس از سخنان دكتر ملويل، قطعه‌اي از فيلم انيمشين «تولد دوباره رستم» ساخته سعيد قهاري پخش شد.

سازنده فيلم كه خود در جمع حاضر بود، در پايان به برخي پرسش‌ها درباره اين اثر پاسخ داد.

اين فيلم به صورت دي‌وي‌دي و با نام The Rebirth of Rostam در اختيار علاقه‌مندان قرار گرفته است.

پس از نمايش فيلم، دكتر فيروزه عبداللوا - استاد دانشگاه آكسفورد و رييس كتابخانه فردوسي اين دانشگاه - سخن گفت.

او در تشريح ويژگي‌هاي شخصيت فردوسي، به اين نكته اشاره كرد كه فردوسي جوان اوايل شاهنامه با فردوسي پير اواخر اين كتاب بسيار تفاوت دارد و او در طول نوشتن شاهنامه، ماجراها و دشواري‌هاي بسياري را پشت سر گذاشته است، كه از جمله آن‌ها مي‌توان به مرگ پسرش اشاره كرد.

عبداللوا در بيان نقش مهم شاعران در تاريخ و اين‌كه چگونه يك شاعر مانند فردوسي چنين تأثير شگرفي در تاريخ يك ملت مي‌گذارد، اين نكته را يادآور شد كه پادشاهان هرگز از چند گروه بي‌نياز نبوده‌اند؛ منجمان، دبيران، پزشكان و فراتر از همه، شاعران. يك پادشاه براي آن‌كه از خود در تاريخ رد و اثري به جاي گذارد، دربار خود را به يك شاعر نيازمند مي‌دانسته است. در اين ميان، فردوسي نمونه برجسته‌اي است و عظمت او به حدي است كه شاه مقتدري چون محمود غزنوي را نيز مغلوب عظمت خود مي‌كند.

همچنين علي‌محمد حلمي - رايزن فرهنگي سفارت جمهوري اسلامي ايران در لندن - در مراسم افتتاحيه‌ي اين نمايشگاه در سخناني با خير مقدم به حاضران، به تشريح اهميت فردوسي در فرهنگ و ادب پارسي پرداخت.

او پس از ذكر تاريخچه‌ي كوتاهي از زندگي اين شاعر حماسه‌سرا كه در سال 935 پس از ميلاد در روستايي در نزديكي توس متولد شد، اظهار داشت: حكيم ابوالقاسم فردوسي در ميان قهرمانان ملي و ادبي ايران از جايگاه خاصي برخوردار است. فردوسي براي حفظ هويت ملي، زبان و فرهنگ ايران‌زمين تلاش بسياري كرد و رنج‌هاي بي‌شماري را در طول 30 سال از زندگي خود كه به سرودن شاهنامه اختصاص داد، متحمل شد؛ اما در عين حال، اين تلاش‌ها، وي را به‌عنوان خالق يكي از بزرگ‌ترين شاهكارهاي ادبي به جهانيان شناساند.

او ادامه داد: بزرگداشت فردوسي، بزرگداشت زبان فارسي و گرامي‌داشت تاريخ و فرهنگ ايران بزرگ و فارسي‌زبانان است و شاهنامه را مي‌توان سند عظمت زبان فارسي و رونق فرهنگ و تمدن ايران قديم دانست.

رايزن فرهنگي جمهوري اسلامي ايران در انگليس مطرح كرد: شاهنامه‌ي فردوسي داستان زندگي قهرمانان ايران باستان است و تلاش فردوسي براي زنده كردن زبان فارسي در اين كتاب، ارزش فرهنگي ويژه‌اي به آن مي‌بخشد؛ به‌گونه‌اي كه اين عامل فردوسي را از ديگر شاعران ايراني متمايز مي‌كند.

حلمي در پايان سخنانش با اشاره به عيد غدير و ذكر تاريخچه‌ي كوتاهي از انتخاب حضرت علي (ع) به عنوان جانشين پيامبر اكرم (ص) در اين روز، قطعه شعري را از فردوسي به مناسبت اين روز فرخنده خواند.

در پايان اين برنامه، جلسه پرسش و پاسخ برگزار شد و سخنرانان به پرسش‌هاي حاضران پاسخ گفتند.

پروفسور ملويل در پاسخ به پرسشي درباره ممنوعيت تصويرگري در اسلام و اين‌كه با توجه به اين ممنوعيت چگونه ايراني‌ها شاهنامه را به تصوير كشيده‌اند، بيان كرد: گذشته از آن‌كه در مورد تصويرگري گياه و حيوان هيچ ممنوعيتي نبوده، در مورد تصويرگري از انسان نيز در كتب علمي مانند پزشكي و غيره هرگز محدوديتي وجود نداشته است. تنها در مورد نقاشي خلاق از انسان احتمالاً چنين محدوديتي بوده كه آن هم بيش‌تر در ميان اعراب ديده مي‌شود و ايرانيان چندان به اين محدوديت اعتقاد نداشته‌اند.

او افزود: تعداد نقاشي‌هاي شاهنامه آن‌قدر زياد است كه اگر ايرانيان تنها همين تعداد نقاشي داشتند، باز هم ايران از جمله غني‌ترين كشورها در زمينه هنر نقاشي مي‌بود.

سپس فيروزه عبداللوا يادآور شد كه سال آينده سال هزاره تدوين شاهنامه است و برنامه‌هاي مختلفي در سراسر جهان در بزرگداشت اين اثر برپا خواهد شد.

در حاشيه اين نشست، نمايشگاهي از آثار تصويرگري شاهنامه معروف ميرزاعلي‌اكبر، كه نمونه‌اي از نفيس‌ترين شاهنامه‌هاي چاپ سنگي و متعلق به 150 سال پيش است، به نمايش گذاشته شده بود.

اين آثار به مدت يك هفته در محل رايزني فرهنگي در معرض ديد علاقه‌مندان خواهد بود.

انتهاي پيام
چهارشنبه 4 دي 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايسنا]

[مشاهده در: www.isna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 136]