استاد شجريان در گفتگو با مهر:50 سال است كه روي ساز تحقيق مي كنم/ اغلب سازسازها نجارهاي خوبي هستند

واضح آرشیو وب فارسی:مهر: استاد شجريان در گفتگو با مهر:50 سال است كه روي ساز تحقيق مي كنم/ اغلب سازسازها نجارهاي خوبي هستند
سخنراني محمدرضا شجريان درباره نقش پوست در ساز كه در جشن موسيقي انجام شد واكنشهاي بعضا توام با انتقاد برخي از سازسازها را در پي داشت. استاد در اين گفتگو ضمن توضيح بيشتر گفته هايش درباره نقش اجزا مختلف ساز، ويژگيهاي يك سازساز خوب را نيز مطرح كرده است.

به گزارش خبرنگار مهر، محمدرضا شجريان در پاسخ به اين شبهه كه از قول ايشان مطرح شده است كه كاسه تار مهم نيست و يك ساز خوب يعني يك پوست خوب گفت : من نگفتم كاسه مهم نيست. من در آن جلسه گفتم آنها كه فكر مي كنند همه چيز در كاسه ساز خلاصه مي شود اينگونه نيست. كاسه مثل يك آمپلي فاير است.در واقع سيمهاي يك ساز تارهاي صوتي هستند و بعد پوست و... . در سنتور هم به جاي پوست صفحه است كه بسيار اهميت دارد.

وي در ادامه گفت : من از سال 1340تا كنون دارم تحقيق مي كنم هيچكس به انداره من در زمينه ساخت سنتور دقيق نشده است حتي به استاد قنبري مهر كه مدتها پيشش ساز سازي كار كرده ام نكاتي را مي گفتم كه ايشان تعجب مي كرد و مي گفت شما در اين باره خيلي اطلاعات داريد.

فقط خواننده نيستم

استاد شجريان افزود: در طول اين چهل پنجاه سالي كه در كار موسيقي هستم فقط خواننده نبودم. همواره سازهاي مختلف را با دقت نگاه و نكات مثبت، منفي و مشكلات آنها را مرور كرده ام. سالها است هر جاي دنيا كه مي روم دو جا را حتما سر مي زنم يكي گل فروشيها و يكي هم ساز فروشيها....سازهاي مختلف را از نزديك مي بينم و صدايش را در مي آورم و ويژگيهايش را پيدا مي كنم.

اين خواننده برجسته ادامه داد: من ارتباط صدا را با سيم با پوست و با چوب مي دانم چيست و حجم صدا را مي شناسم. ممكن است بعضي ها بگويند فلاني بهتر است برود خوانندگي اش را بكند، خير من فقط خواننده نبودم. من روي ساز كار كردم. هر سازي را دست نوازندگان مي بينم در باره اش صحبت مي كنم و بعد در خلوت خودم در باره اش فكر مي كنم. همين جمعه گذشته من از صبح تا نيمه شب در حال طراحي ساز جديدي بودم تا گرفتاري و مشكلات سازهاي فعلي را نداشته باشد.

نقش مهم پوست و صفحه ساز

شحريان با تاكيد دوباره بر اهميت نسبي همه اجزا ساز گفت : طور ديگري شرح بدهم. فرض كنيد كه نمره يك ساز خوب 100 است. من مي گويم اين نمره صد كه همه اش كاسه نيست، همه اش پوست نيست و همه اش هم سيم نيست. هر كدام نقشي دارند اما نقش پوست و صفحه ساز بسيار مهمتر از آن چيزي است كه انگاشته مي شود. چرا بعضي وقتها تار يحيي كه بهترين تار شناخته شده است آن صداي مناسب را ندارد و به اصطلاح جواب نمي دهد؟ در خوبي و بي نقصي كاسه تار يحيي كه ديگر حرفي نيست. اما وقتي پوست آن را عوض مي كنيم همان تار با همان كاسه صداي دلخواه ما را توليد مي كند. پس همانطور كه گفتم اين كاسه در حد يك دستگاه تقويت كننده صدا و رنگ دهنده است و البته كه آنهم مهم است و بايد نقش رزنانس صدا را خوب ايفا كند اما بسياري از همين سازسازها فكر مي كنند كه ساز همه اش كاسه است و من مي خواستم اين توجه را به اين دسته بدهم كه نقش مهم پوست و صفحه ساز را نبايد فراموش كنند.

نزديك به پنجاه سال است كه ساز مي سازم

استاد شجريان در پاسخ به انتقاد برخي از سازسازها كه گفته اند ايشان خواننده است و نبايد در كار سازسازي نظر بدهد گفت : به اين آقايان بگوييد اگر شما حالا داريد ساز مي سازيد من نزديك به پنجاه سال است كه ساز مي سازم .البته من تحقيق مي كنم. من ساز فروش نيستم، من به دنبال صدا هستم و صداي بهتر ساز يعني صدا نه شكل. يك سازساز خبره در وهله اول بايد به صدا اهميت بدهد. بعضي از سازسازها مي گويند حالا ساز را به اين فرم مي سازيم ببينيم صدايش چه مي شود. من مي گويم خير نبايد اين كار را كرد. اول ما بايد ببينيم چه صدايي مي خواهيم؟ صداي باس مي خواهيم، سوپرانو مي خواهيم، رنگ خاصي مد نظرمان استو ... . اول بايد هدف مشخص شود و بعد بر اساس آن ساز را طراحي بكنيم.

اكثر سازسازها فقط نجارهاي خوبي هستند

رئيس شوراي عالي خانه موسيقي گفت : قطعا ساز سازي كه مي خواهد براي رسيدن به صداي مورد نياز ابتدا طراحي كند و دست به ساخت ساز بزند بايد ارتباط اجزا ساز را با يكديگر بداند. فيزيك صوت را بشناسد، با نقش و كاركرد اجزاي ساز آشنا باشد و.... اما متاسفانه اكثراين سازسازها فقط نجارهاي خوبي هستند چرا كه شناخت صدا يك تخصص است وسازنده بايد تشخيص داشته باشد كه چه نوع صدايي را مي خواهد والبته راهش را هم بداند. از سوي ديگر يك ساز ساز خوب بايد در حوزه موسيقي كار كرده باشد، نوازندگي بداند، استوديو رفته و حتي كنسرت داده باشد تا مشكلات نوازنده را بشناسد و گرنه فقط ساختن ساز بدون درك اين مسائل مي شود نجاري كه فقط ظريف كاري مي كند.

" ساغر" و "باربد" سازهاي جديد شجريان

شجريان در پايان در پاسخ به اين پرسش مهركه بعد از سازهاي صراحي و بمساز چه سازهايي را ساخته است گفت : دو ساز جديد ساخته ام. يكي به نام "ساغر" كه كاسه اش يك تيكه و از كاسه تار بزرگتر است و براي صداي بم با رنگ آميزي خاصي طراحي شده و ديگري سازي شبيه به گلابي و به نام "باربد"است.
يکشنبه 1 دي 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: مهر]

[مشاهده در: www.mehrnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 181]