همدان، پنجمين قطب گردشگري كشور

واضح آرشیو وب فارسی:اطلاعات: همدان، پنجمين قطب گردشگري كشور

همدان با داشتن مراكز تاريخي و ديدني فراوان پنجمين شهر فرهنگي و گردشگري كشور به شمار مي‌آيد.

بناي اوليه اين شهر 3 هزار ساله را به پادشاه مادها كه حدود 700 سال پيش از ميلاد مسيح مي‌زيست نسبت مي‌دهند. بنا به نوشته‌هاي هرودت مورخ يوناني پادشاه ماد اين محل را كه اكباتان و هگمتانه ناميده مي‌شد به پايتختي برگزيد. گويا در كتيبه تيكلات پالاسر اول (پادشاه آشور) كه مربوط به 11 قرن قبل از ميلاد است، نام آنادانا يا همدانا آمده است. هگمتانه يك واژه پارسي است به معني محل اجتماع و واژه عيلامي به معني سرزمين‌ مادها است.

شهر همدان در زمان فرمانروايي بخت‌النصر ويران شد و بعدها داريوش هخامنشي دستور مرمت شهر را داد. در زمان اشكانيان كه تيسفون پايتخت ايران بود، همدان اقامتگاه تابستاني شاهان اشكاني شد و بعد از آنها ساسانيان نيز قصرهاي تابستاني خود را در اين منطقه بنا نهادند.

خرابه‌هاي باروي قلعه اشكاني بر فراز تپه مصلي و مجسمه شيرسنگي متعلق به يكي از دروازه‌هاي همدان از آثار دوره ساسانيان است.‌

همدان در سال 319 ه- . ق و در دوران حكومت ديلميان لطمات فراواني ديد. در قرن ششم هجري سلجوقيان مركز خود را به اين شهر منتقل كردند و مدت 50 سال اين شهر پايتخت سلجوقيان بود و سپس در حمله وحشيانه مغولها به ويرانه‌‌اي تبديل شد.

مغول پس از تاجگذاري در اين شهر آن را بازپيرايي و بازسازي كرد. اما اين شهر همواره مورد تاخت و تاز و هجوم امرا و سلاطين بود و اين بار نوبت سلسله تيموريان بود كه اين شهر را ويران كنند. در زمان سلسله صفويه شهر همدان از نعمت آباداني بهره‌مند شد.

پس از انقراض سلسله صفويه اين شهر به تصرف احمدشاه عثماني درآمد و پس از 6 سال توسط نادرشاه افشار بازپس گرفته شد. البته اين شهر بعد ازآن هم بارها مورد تاخت و تاز و تسلط اقوام مختلف قرار گرفت تا اين كه در سال 1145 ه- . ق كاملاً به ايران ملحق شد. اين شهر در قرون اخير به علت قرار گرفتن در مسير راههاي اصلي منطقه غرب ايران همواره از نظر بازرگاني مورد توجه بوده است.‌

همدان اين شهر باستاني از ادوار مختلف، يادگارهاي فراواني را در خود جاي داده است. بيشتر پژوهشگران علوم تاريخ و باستان‌شناسي معتقدند كه تپه امروزي هگمتانه كه در دل شهر همدان برجاي مانده بقاياي قلاع تودرتو و قصرهاي سلطنتي زمان نخستين پادشاه ماد است. اين تپه در سالهاي اخير مورد كاوش‌هاي باستان‌شناسي قرار گرفت كه كارگاههاي كاوش و اشياي به دست آمده در معرض ديد علاقه‌مندان قرار دارد.

امروزه عموم باستان‌شناسان، تپه باستاني هگمتانه واقع در مركز شهر همدان را وسيعترين تپه باستاني ايران مي‌دانند. مساحت اين تپه حدود 30 هكتار است و با در نظر گرفتن بخش‌هايي كه جزو محدوده تپه باستاني بوده است ولي اينك ساختمانهاي مسكوني بر روي آن بنا كرده‌اند به بيش از 40 هكتار نيز مي‌رسد.

اين تپه بيضي شكل در داخل محدوده شهر فعلي همدان در دو سوي خيابان اكباتان واقع است. يا هنگمتانه به زبان پارسي قديم به معني محل تجمع است.‌

اين واژه در زبان يوناني به صورت درآمده است. هگمتانه در زبان ارمني در زبان سرياني و پهلوي و در گويش نويسندگان عرب و در تورات گفته شده است.

همچنين سكه‌‌هايي از عهد ساساني كشف شده كه محل ضرب آنها قيد شده است. نخستين اشاره مكتوب به نام مادها و سرزمين ماد، در سالنامه بيست و چهارم سارل مانزر سوم (836 پيش از ميلاد) و سارگن دوم (715 پيش از ميلاد) بوده است كه از اين قوم و سرزمين آنان به نام يا ياد كرده‌‌اند.

كتيبه‌هاي گنجنامه‌

كتيبه‌هاي گنجنامه كه يادگاري از دوران داريوش و خشايارشاه هخامنشي است، بر دل يكي از صخره‌هاي رشته كوه الوند در ميان دره‌اي زيبا با چشم‌اندازهاي بديع كوهستاني قرار دارند. اين كتيبه‌ها هر كدام در سه ستون 20 سطري به زبانهاي پارسي قديم، بابلي و عيلامي نوشته شده‌اند.

متن پارسي در سمت چپ هر دو لوح قرار دارد و پهناي آن معادل 115 سانتي متر است. متن بابلي در وسط هر دو كتيبه حك شده است و متن عيلامي در ستون سوم قرار دارد. لوح سمت چپ كه كمي بالاتر از كتيبه ديگر در كوه كنده شده ، مربوط به داريوش است. طول اين لوح حدود 290 سانتي‌متر و ارتفاعش 190 سانتي‌متر است و در متن اين كتيبه آمده است: ‌

بقعه استرومردخاي

بقعه استرومردخاي از مهمترين آثار مذهبي ايران باستان در همدان است.

اين بقعه همه ساله پذيراي زائران كليمي و گردشگراني از اقصي نقاط كشور و جهان است.

بنا به روايت مشهور هدسه دختري كليمي بود كه پس از آن كه از جانب خشايارشاه سومين پادشاه هخامنشي به عنوان ملكه انتخاب شد، استر (ستاره‌ها) نام گرفت و مردخاي پسر يائير و از نژاد بنيامين عموي استرونگهبان دربار هخامنشي در شوش بود و تربيت استر را برعهده داشت و او بود كه هدسه را به دربار آورد.

در تاريخ آمده است: هامان وزير خشايار شاه نقشه قتل كليميان ايران را در سر داشت و مردخاي كه از اين جريان آگاهي يافته بود شاه را در جريان گذاشت و با توجه به موقعيتي كه استرومردخاي در دربار داشتند، سبب نجات قوم كليمي در ايران شدند، بعدها به پاس خدمت اين دو تن آرامگاه آنان به يكي از زيارتگاههاي مهم كليميان ايران تبديل شد. بقعه استروخاي يك بناي چهارگوش آجري با گنبدي بر فراز آن است كه در قرن هفتم هجري قمري به دستور ارغون شاه مغول بر پايه‌هاي بناي قديمي‌تر بنا نهاده شد.

ورودي اين آرامگاه دري كوتاه و سنگي است كه توسط كلون باز و بسته مي‌شود و با توجه به ارتفاع اندك آن بايد خميده وارد آرامگاه شد. در ابتداي ورودي بقعه اتاقي در جهت شمالي جنوبي است كه حدود 7 متر طول و 3 متر عرض دارد. از وسط اتاق يك ورودي به بقعه تعبيه شده است. فضاي بقعه مربع شكل و به ابعاد 5/3 متر است. دو صندوق چوبي منبتكاري شده با نقوش بسيار بديع و زيبا در اين قسمت ديده مي‌شود. اين صندوق‌ها در كنار يكديگر قرار گرفته‌اند و قبرهاي استرو مردخاي در زير اين صندوق‌ها است. بر فراز بقعه، گنبدي آجري خودنمايي مي‌كند و ديوارهاي داخلي بنا را كتيبه‌هاي كوچك و بزرگ سنگي و گچبري‌هايي به خط عبري و آرامي در برگرفته است. اين آرامگاه در ابتداي خيابان دكتر شريعتي (عباس‌آباد) همدان واقع است.‌

مجسمه شير سنگي

شيرسنگي از يادمانهاي تاريخ باستان شهر همدان است. اين مجسمه اينك در انتهاي خيابان 12 متري سنگ شير و در وسط ميدان مربع شكلي به همين نام قرار دارد. تپه‌اي كه مجسمه شيرسنگي بر روي آن قرار داشت تپه‌اي باستاني است زيرا تابوت متعلق به دوره اشكانيان از آن محل كشف شد كه فعلاً در موزه تپه هگمتانه نگهداري مي‌شود.در سال 319 ه- . ق كه ديلميان همدان را به تصرف خود درآوردند، دروازه شهر را به كلي تخريب كردند.

مردآويج ديلمي قصد داشت يكي از شيرهاي سنگي را به ري منتقل كند ولي چون موفق نشد پنجه‌هاي يكي از شيرها را شكست و ديگري را به طور كامل تخريب كرد.

تنديس آسيب ديده تا سال 1328 هجري شمسي بر روي زمين افتاده بود تا آن كه مهندس سيحون طراح و معمار آرامگاه بوعلي‌سينا آن را در محل فعلي نصب كرد.

‌اين مجسمه از سنگي قهوه‌اي رنگ با طولي حدود 5/3 متر شكل گرفته است. پيكر اين تنديس باريك اما ورزيده سينه آن پهن و سرش بزرگ با يال مرغوله‌اي است.‌

گنبد علويان‌

گنبد علويان در چهارباغ علويان در نزديكي ميدان امامزاده عبدالله(ع) شهر همدان واقع است.

اين اثر يكي از شاهكارهاي معماري و گچبري بعد از اسلام در همدان است كه در فهرست آثار ملي جاي دارد.براساس شناسنامه فني بنا، اين گنبد يكي از يادمانهاي اواخر دوره سلجوقيان در قرن ششم هجري است كه توسط خاندان علويان ابتدا به عنوان مسجد ساخته و در دوره‌هاي بعد با ايجاد سردابي در زيرزمين به مقبره آن خاندان تبديل شد.

برج قربان‌

برج قربان يكي از آثار تاريخي قرون هفتم و هشتم هجري است كه در محله زندهاي شهر همدان بين چهارباغ شهيد مدني و خيابان طالقاني واقع است.اين بنا مدفن شيخ‌الاسلام حسن بن عطار حافظ ابوالعلاء همداني و شماري از امراي سلجوقي است.

آرامگاه بوعلي‌

آرامگاه بوعلي سينا در مركز شهر همدان در ميداني به همين نام بنا شده است.

حجت‌الحق شيخ‌الرئيس شرف‌الملك ابوعلي حسين بن عبدالله كه به ابوعلي سينا شهرت دارد، فيلسوف، دانشمند و پزشك ايراني است كه در فاصله سالهاي 370 تا 428 هجري قمري مي‌زيست. زادگاه او افشنه در نزديكي بخارا بود كه با مهاجرت به شهرهاي مركزي ايران و فراگرفتن علوم و دانش زمان خود در دربار حكومت وقت به مقامهاي عالي رسيد و در شهر همدان شهرت يافت.

ابوعلي سينا در دانش زمان خود از سرآمدهاي روزگار بود و درباره شيوه‌هاي درماني وي داستانها گفته شده است.

ابوعلي سينا پس از مرگ، در همدان به خاك سپرده شد و آرامگاه وي تاكنون سه بار بازسازي شده است. بناي نخستين آرامگاه در دوره قاجاريه بازسازي شد.

ساخت آرامگاه نوين بوعلي در هزارمين زادروز وي به همت انجمن آثار ملي در سال 1325 آغاز شد و در سال 1330 به پايان رسيد.

اين بنا با بهره‌گيري از طرح برج گنبد كاووس و با تغييراتي ساخته شد. برج اصلي آرامگاه داراي 12 پايه است. بلندي برج از كف 23 متر است. در ساخت آرامگاه از سنگ‌هاي گرانيت استفاده شده است.

مساحت آرامگاه 3090 متر مربع است. گفتني است براي بزرگداشت مقام ابوعلي سينا پيكره وي نيز در ميدان بوعلي سينا نصب شد.

آرامگاه باباطاهر

باباطاهر از عرفا و شعراي بزرگ اواخر قرن چهارم و اوايل قرن پنجم هجري است كه آرامگاه وي برفراز تپه‌اي در شمال غربي شهر همدان قرار دارد.ساخت اين آرامگاه در سال 1346 آغاز شد و در سال 1349 به پايان رسيد. برج آرامگاه برقاعده 8 ضلعي قرار دارد. ستونهاي هشتگانه برج، قطعه سنگ مزار و كف، پله‌ها و فرش اطراف آرامگاه از سنگ گرانيت حجاري شده است. نما و كف بناعمدتاً از سنگ است و در داخل آن كتيبه‌هايي از كاشي به چشم مي‌خورد. در محوطه داخلي آرامگاه 24 دوبيتي از سروده‌هاي باباطاهر كه برروي 24 قطعه سنگ مرمريت حك شده‌‌اند، نصب شده است.

سيماي شهر همدان‌

در سيماي همدان اين شهر باستاني، جاذبه‌هايي از دوران اخير نيز به چشم مي‌خورد از جمله ميدان مركزي شهر كه توسط مهندسان آلماني طراحي شده است و به نقشه شعاعي شهرت دارد. در اين نقشه 6 خيابان اصلي به طور موازي به ميدان شهر وصل شده است و بولوارها به صورت رينگ‌هاي اول و دوم آنها را قطع كرده‌‌اند كه در نوع خود بي‌مانند است و در ابتداي هر خيابان اصلي نيز دو گنبد نقره‌اي رنگ جمعاً به تعداد 12 گنبد به نام هر يك از امامان شيعه جلوه‌گر است.

تپه عباس‌آباد نيز ازمناطق ديدني همدان است. اين تپه در انتهاي خيابان مهديه و مشرف به ميدان قائم قرار دارد. اين تپه به دليل مشرف بودن به شهر همدان همواره از موقعيت ويژه‌اي برخوردار بوده است. از جمله در گذشته هرگاه حاكمي تغيير مي‌كرد، در بالاي اين تپه ساز و طبل نواخته مي‌شد و به همين دليل به تپه نيز معروف بود.

در سالهاي اخير باتوجه به قابليت‌هاي جغرافيايي، طبيعي و گردشگري تپه عباس‌آباد، تأسيسات تفريحي، پذيرايي و اسكان موقت مناسبي در آن ساخته و كه به مجتمع تفريحي و سياحتي تبديل شده‌‌اند. از جمله در بالاي تپه استخري ساخته شده است كه در وسط آن رستوراني زيبا آماده پذيرايي از گردشگران است. از بالاي اين تپه از يك سو چشم‌انداز طبيعي دره سرسبز عباس‌آباد و از طرف ديگر نماي شهر همدان جلوه‌گر است.

ضمناً دو جاده يكي از ابتداي چهار باغ ارم و ديگري از اوائل جاده گنجنامه دسترسي به بالاي تپه را امكانپذير مي‌سازد.

البته بالابر (تله‌سي يژ) نيز از ضلع جنوبي بولوار ارم مسير 1200 متري آن را تا بالاي تپه و بالعكس طي مي‌كند كه با استفاده از آن مي‌توان از ديدن فضاي سبز باغها و دورنماي شهر و آب و هواي مطبوع منطقه لذت برد.

غار عليصدر

ناگفته‌ها درباره همدان و زيبايي‌هاي طبيعي و تاريخي آن بسيار است و مجال بسياري مي‌خواهد، ولي وقتي سخن از اين منطقه به ميان مي‌آيد، نمي‌توان از وصف غار عليصدر غافل شد.‌اين غار، شگفت‌انگيزترين غارآبي جهان است.غار عليصدر با مناظر زيبا، رنگهاي چشم نواز و نقش‌هاي هماهنگ خود باعث انبساط خاطر و شادي هر بيننده‌اي مي‌شود.

اين غار مربوط به دوران دوم زمين‌شناسي است و در گذشته مردم به دو شكل پناهگاه و تامين آب از آن استفاده مي‌كردند.

براساس پژوهشهاي به عمل آمده بيش از 4 كيلومتر از دهليز اين غار آبي است، كه درياچه‌هاي بزرگي از آب زلال و شفاف به عمق تقريباً نيم تا 15 متر را تشكيل مي‌دهند. آب غار تقريباً از كلسيم اشباع است و اختلاف سطح آن سالانه از نيم تا يك متر در نوسان است.

طول سفر گردشگران در غار عليصدر 2100 متر است كه 1470 متر آن با قايق و بقيه به صورت پياده طي مي‌شود.

يکشنبه 24 آذر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: اطلاعات]

[مشاهده در: www.ettelaat.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 141]