نشست ناكام گروه شش‌ به منظور خلع‌سلاح هسته‌اي كره شمالي در پكن بازي با هژمون

واضح آرشیو وب فارسی:ايرنا: نشست ناكام گروه شش‌ به منظور خلع‌سلاح هسته‌اي كره شمالي در پكن بازي با هژمون
گروه تحليل و تفسيرخبر- اميرحسين كبيري : كره شمالي با اتخاذ سياست "تهديد و اخذ امتياز" توانست با تحميل بسياري از خواسته‌هاي خود به طرف‌هاي گفتگو، نشان دهد مي‌تواند در مقابل فشارهاي آمريكا ايستادگي كند و جهان را در بيم از ايجاد يك جنگ هسته‌اي نگاه دارد.

درحالي كه در هفته‌هاي اخير رسانه‌هاي غربي با انتشار اخباري مبني بر مرگ "كيم جونگ ايل" رهبر كره‌شمالي سعي داشتند بر دامنه بحران در شبه جزيره كره بيافزايند، دور ششم گفتگوهاي شش جانبه براي خلع‌سلاح كره‌شمالي در پكن آغاز شد.
اين دور از مذاكرات، آخرين تلاش دولت بوش در يكي از مهم‌ترين و پيچيده‌ترين پرونده‌هاي سياست خارجي نومحافظه‌كاران كاخ سفيد براي برچيدن تسليحات هسته‌اي كره‌شمالي است و "باراك اوباما" رييس جمهور منتخب ايالات متحده بايد به‌دنبال چانشيني براي "كريستوفر هيل" مذاكره كننده ارشد هسته‌اي در پرونده كره‌شمالي باشد.
موضوع ديگري نيز بر نشست پكن سايه افكنده و آن ابراز مخالفت پيونگ يانگ از حضور نماينده ژاپن در اين دور از مذاكرات است چرا كه به زعم مقامات كره‌اي، اين كشور «موانعي در راه نيل به يك هدف مشترك» ايجاد كرده است. به اين ترتيب، روابط ميان ژاپن و كره‌شمالي كه با اعتراف مقامات پيونگ‌يانگ در سال 2002 مبني بر ربودن 13 شهروند ژاپني توسط مأموران سرويس‌هاي مخفي اين كشور تيره شده بود ، پر تنش‌تر گرديد.
مذاكرات شش جانبه كه به ابتكار دولت چين از آگوست 2003 ميلادي پس از اعلام كره‌شمالي به خارج شدن از پيمان منع گسترش جنگ‌افزارهاي هسته‌اي (NPT) به منظور نزديك كردن مواضع واشنگتن و پيونگ‌يانگ برنامه‌ريزي شد، تاكنون چندين بار با حضور نمايندگاني از ژاپن، روسيه، كره جنوبي، چين، آمريكا و كره شمالي برگزار گرديده و توافق‌نامه‌هايي ميان طرفين به امضا رسيده است.
آخرين پيشرفت‌ها در خصوص خلع‌سلاح اتمي كره‌شمالي در سال 2007 هنگامي صورت گرفت كه كره‌شمالي پس از گفتگوهايي با گروه شش پذيرفت در ازاي دريافت كمك در زمينه‌هاي انرژي و تضمين‌هاي سياسي و امنيتي، برنامه هسته‌اي خود را به حال تعليق درآورده و اجازه ورود بازرسان آژانس بين‌المللي انرژي اتمي به تأسيساتش را صادر كند.
نمونه‌برداري از تأسيسات هسته‌اي، فعاليت بازرسان خارجي در مراكز اتمي و پاكسازي منطقه از سلاح‌هاي هسته‌اي از مهم‌ترين مسايل مورد اختلاف بوده كه سد راه حصول به نتيجه‌اي رضايت‌بخش شده است. در همين ارتباط، پيونگ‌‏يانگ عنوان داشته «هيچ‌‏گاه با نمونه‌‏برداري موافقت نكرده چراكه چنين اقدامي مي‌‏تواند حاكميت اين كشور را نقض كند.»
در حالي‌كه كشورهاي حاضر در مذاكرات هسته‌اي كره‌شمالي به‌منظور قانع كردن اين كشور براي پذيرش قوانين "راستي آزمايي" براي كنترل فعاليت‌هاي اتمي پيونگ‌يانگ تلاش مي‌كنند، تحليل‌گران بر اين باورند كه اين كشور تا زمان روي كار آمدن اوباما در ژانويه آينده، همكاري چنداني با كشورهاي مذاكره كننده نخواهد كرد.
در همين پيوند "دان كرك" در مقاله‌اي در نشريه " كريستين ساينس مانيتور " با اشاره به اينكه «كره‌شمالي از اولويت‌هاي مهم دولت اوباما» خواهد بود ، از «بهبود روابط ديپلماتيك آمريكا با كره‌شمالي» سخن به ميان آورد.
اگرچه باراك اوباما پيروز انتخابات چهارم نوامبر، از ديپلماسي دولت بوش در قبال كره‌شمالي حمايت نموده اما احتمالاً مذاكره رو در رو با اين كشور را نيز مدنظر قرار خواهد داد، امري كه به‌يقين، با استقبال كيم جونگ ايل مواجه خواهد شد.
فارغ از رقابت‌هاي ايدئولوژيك، رهبران كره‌شمالي بحران در شبه جزيره را با توجه به معادلات جهاني و منطقه‌اي مديريت مي‌كنند. بحران در اين منطقه با ورود نيروهاي آمريكايي در سرزمين تجزيه‌شده كره آغاز شد. ايالات متحده پنج سال بعد از شكست ژاپن، نگاه خود را به سمت مستعمره 36 ساله اين كشور معطوف كرد و با ايجاد پايگاه نظامي در كره جنوبي و عقد قرارداد با اين كشور تحت عنوان"دفاع متقابل جمهوري كره با آمريكا" بر تنش‌هاي موجود بين كره‌شمالي و جنوبي افزود كه نهايتاً منجر به وقوع جنگ دو كره در نيمه قرن بيستم شد.
جايگاه متمايز كره‌جنوبي در ملاحظات اقتصادي بين‌المللي باعث شده كره‌شمالي به دنبال كسب حداكثر امتياز از غرب در صورت واگذاري توانمندي‌هاي هسته‌اي خود باشد. از سوي ديگر، موقعيت ژئوپليتيكي اين كشور و همسايگي با چين و روسيه كه هردو از قدرت‌هاي هسته‌اي و از اعضاي تأثيرگذار شوراي امنيت هستند، برگ برنده را در اختيار پيونگ يانگ قرار داده است. افزون بر اين، پكن به‌عنوان تنها شريك عمده تجاري كره‌شمالي مي‌كوشد موضوع تسليحات اتمي آن كشور در چارچوب مذاكرات شش جانبه حل و فصل شود تا از اين رهگذر، مانع از توسعه‌طلبي‌هاي واشنگتن و حمله نظامي به كره‌شمالي گردد.
برنامه هسته‌اي كره‌شمالي در بستر جنگ سرد و در دهه 60 ميلادي به دنبال استقرار كلاهك‌هاي اتمي ايالات متحده در خاك كره‌جنوبي، با همكاري اتحاد جماهير شوروي و دانشجويان كره‌اي فارغ‌التحصيل از دانشگاه علوم هسته‌اي مسكو آغاز شد. اين برنامه در دهه 80 آشكارا در فضاي موجود ، سمت‌گيري نظامي پيدا كرد. اما با پايان جنگ سرد برنامه هسته‌اي كره‌شمالي وارد فاز جديدي شد. اين امر واشنگتن را سخت نگران ساخت از اين‌رو كوشيد پيونگ يانگ را از ساخت سلاح‌هاي هسته‌اي بازدارد.
در همان دوران، بوش پدر اولين دور گفتگوهاي مقامات ارشد آمريكا با كره‌شمالي را آغاز كرد و كمي ‌قبل از اين‌كه كاخ سفيد را ترك كند، اقدام به برچيدن راكت‌هاي "آنست جان" و سلاح‌هاي اتمي ‌خود از پايگاه‌هاي كره‌جنوبي نمود.
پس از به قدرت رسيدن كلينتون كه اساس برنامه‌هاي خود را بر معضلات اقتصادي آمريكا متمركز نموده بود، كره‌شمالي با متهم كردن بازرسان آژانس بين المللي انرژي اتمي ‌به جاسوسي براي ايالات متحده، خروج خود را از پيمان منع گسترش سلاح‌هاي هسته‌اي اعلام كرد. هنگامي‌كه كره‌شمالي در 1994 هشت هزار ميله سوخت را از رآكتوري كه پولوتونيوم كافي براي ساخت پنج يا شش بمب اتمي ‌داشت بيرون آورد، شدت بحران براي دموكرات‌هاي كاخ سفيد به اثبات رسيد. از اين‌رو، ايالات متحده با برگزاري چند دور مذاكره طولاني موفق شد در "ژنو" توافقنامه‌اي با پيونگ‌يانگ امضا كند. متعاقب امضاي قرارداد 1994 كه به "چارچوب مقرر" نيز معروف است ، كره‌شمالي متعهد شد كه از توسعه سلاح‌هاي هسته‌اي دست بردارد. بر اين اساس، استفاده از تأسيسات اتمي‌ "يونگ ‌بيون" براي توليد برق كه منجر به ايجاد تفاله‌هاي اتمي ‌مي‌شد را متوقف كرد. همچنين كره شمالي مي‌بايست از ساخت يك رآكتور 50 مگاواتي در "تيمچون" صرفنظر نمايد.
آمريكا نيز در مقابل پذيرفت كه با كمك به ساخت رآكتورهاي نسل جديدي كه قادر به توليد پلوتونيوم لازم براي ساخت سلاح‌هاي هسته‌اي نيستند، جايگزيني براي تأسيسات موجود كره فراهم آورده و نيز سالانه 50 هزار تن نفت در اختيار كره‌شمالي قرار دهد تا نيازهاي انرژي خود را برطرف سازد.
واشنگتن گمان كرد با امضاي قرارداد 1994 توانسته پيونگ يانگ را به سوي پذيرش هنجارهاي بين‌المللي سوق دهد و عدم گسترش سلاح اتمي ‌در منطقه شمال شرقي آسيا را تحقق بخشد ليكن در آگوست 1998 ، كره‌شمالي موشك سه مرحله‌اي "تائوپودونگ يك" را به بهانه قرار دادن ماهواره در فضا آزمايش كرد. به‌دنبال موفقيت آزمايش اين موشك، كره‌شمالي يك سال بعد اعلام كرد قصد دارد موشك "تائوپودونگ دو" را كه بُردي در حدود 10 هزار كيلومتر داشته و قادر به حمل صدها كيلومتر كلاهك هسته‌اي است ، آزمايش كند.
پيونگ‌يانگ با استفاده از مجموعه اين آزمايشات و تهديدها، به سمت اتخاذ سياست " تهديد و اخذ امتياز " حركت كرد به‌گونه‌اي كه تاكنون توانسته در قالب مذاكرات شش جانبه بسياري از خواسته‌هاي خود را به طرف‌هاي گفتگو تحميل كند.
كره شمالي در 29 ژانويه 2002 از طرف رييس جمهور آمريكا جزء "‌محور شرارت" معرفي شد و بوش به متحدانش هشدار داد براي وادار نمودن پيونگ‌يانگ به تعطيلي تأسيسات هسته‌اي، از ارسال محصولات سوختي به كره‌شمالي جلوگيري كنند. پيونگ‌يانگ به دنبال عدم صدور نفت از سوي آمريكا، ضمن از سرگيري غني‌سازي اورانيوم و جمع‌آوري دوربين‌هاي الكترونيكي كه بازرسان آژانس در مراكز هسته‌اي آن كشور نصب كرده بودند، با آزمايش موشك‌هاي بالستيك نشان داد مي‌تواند در مقابل فشارهاي آمريكا ايستادگي كند و جهان را در بيم از ايجاد يك جنگ هسته‌اي نگاه دارد.
اگرچه كره‌شمالي در معرض تهديدهايي چون قحطي و گرسنگي است و مردمان اين كشور روزگار سختي را از سر مي‌گذرانند اما توانست با شناخت رفتار بين‌المللي آمريكا به‌ويژه برخورد با عراق و تعميم رفتار آينده واشنگتن با پيونگ‌يانگ، در چارچوب اصل "مبادله گام به گام" ضمن دريافت كمك‌هاي اقتصادي و انرژي، بر مسير دست‌يابي به فنآوري هسته‌اي ادامه دهد.
بازخواني پرونده كره‌شمالي در حقيقت مصداق عيني تئوري هانتينگتون است كه ؛ آمريكا مي‌تواند يكجانبه عمل كند ولي نمي‌تواند به‌صورت يكجانبه اهدافش را محقق سازد.
پنجشنبه 21 آذر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 249]