جست.وجو براي حيات فرازميني

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق: اين روزها هر سياره جديدي كه در خارج از منظومه شمسي كشف مي.شود انبوهي از هيجان و اميد را با خود به همراه مي.آورد؛ هيجاني كه از احتمال وجود حيات در آن سياره نشأت گرفته است.

هم.اكنون بيش از700 سياره فراخورشيدي (سياراتي در خارج از منظومه .شمسي) شناسايي شده.اند و با توجه به پيشرفت.هايي كه در زمينه تجهيزات كاوش فضا صورت گرفته، انتظار مي.رود تا به سرعت بر شمار آنها افزوده .شود.
در آينده.اي نزديك شمار سيارات فرا خورشيدي از مرز هزار خواهد گذشت و آن زمان است كه فيزيك اخترشناسان بايد هر چه سريع.تر آنها را از نظر احتمال وجود حيات طبقه.بندي كنند.
«درك شولز» از فيزيك اخترشناسان دانشگاه واشنگتن به همراه گروهي از محققان اين دانشگاه بر روي پروژه.اي كار مي.كنند كه در آن مطالعه سياراتي كه احتمال حيات در آنها وجود دارد بر دو مبناي كلي مورد بررسي قرار مي.گيرد.

آنها دو شاخص كلي را تعيين كرده.اند: شاخص شباهت به زمين(ESI) و شاخص قابليت سكونت. (PHI) تا پيش از اين فاكتورهايي كه براي قابل سكونت بودن يك سياره در نظر گرفته مي.شده شامل وجود آب مايع يا سطوح صخره.اي بوده است اما در نگرش جديد اين محققان به فاكتورهاي ديگري نيز فكر مي.كنند.
به همين مناسبت نشريه پاپيولار ساينس در گفت.وگو با دكتر درك شولز به بررسي رتبه.بندي سيارات از حيث احتمال وجود حيات پرداخته است.
چرا بر اين باور هستيد كه شمار زيادي از سيارات فرازميني قابل سكونت هستند؟
در حال حاضر اكثر سياراتي كه در خارج از منظومه شمسي.شناسايي شده.اند بيشتر شبيه غول.هاي گازي هستند. كشف اين سيارات به واسطه اندازه.هاي بسيار عظيمي كه دارند كار چندان سختي نيست. اما هر چه زمان مي.گذرد به سيارات شبيه زمين نزديك.تر مي.شويم. حتي بايد گفت بسياري از آنها ابر زمين هستند. يكي از سياراتي كه مرا به شدت هيجان زده كرده است Gliese581d نام دارد.
جرم اين سياره بالغ بر 10 برابر جرم زمين است و به دور يك كوتوله قرمز مي.گردد. بنابراين مي.توان به آن خورشيدي گفت كه به درخشندگي خورشيد منظومه شمسي نيست. اگر اين سياره را در منظومه شمسي تصور كنيم در مداري مشابه مريخ قرار مي.گيرد. مريخ تا حدودي از زمين كوچك.تر است اما اگر مريخ 10 برابر زمين چگالي داشت و همچنان از ميدان مغناطيسي قدرتمند و اتمسفري ضخيم برخوردار بود بدون شك اقيانوس.هايي مملو از آب مايع در آن به چشم مي.خورد كه در آن صورت سياره.اي قابل سكونت به حساب مي.آمد.
طبقه.بندي.اي كه براي مطالعه سيارات ارائه كرده.ايد از چه مكانيسمي برخوردار است؟ به عنوان مثال چرا از حيث وجود نشانه.هاي حيات، تيتان بهتر از مريخ به نظر مي.رسد؟
ما دو نوع طبقه.بندي ارائه كرده.ايم. شاخص شباهت به زمين (ESI) كه مبناي آن نزديك بودن اندازه.ها و ساختار كلي سيارات كشف شده به زمين است. درجه.بندي دوم شاخص قابليت سكونت (PHI) نام دارد. در اين طبقه.بندي نگرش متفاوتي وجود دارد. زماني كه بر اين مقياس به فضا نگاه مي.كنيم با محدوديت.هاي به مراتب كمتري روبه.رو مي.شويم.
در اين طبقه.بندي سياراتي قرار مي.گيرند كه لزوما به خاطر برخورداري از منابع آب مايع مورد توجه قرار نمي.گيرند. به عنوان مثال تيتان با برخورداري از درياهايي مملو از هيدروكربن مستعد وجود حيات احتمالي است و حتي از اين حيث بالاتر از مريخ قرار مي.گيرد.
دلايل روشني براي اين درجه.بندي داريم. تيتان اتمسفر نسبتا ضخيمي دارد كه متشكل از نيتروژن و متان است و اين تركيبي است كه شباهت زيادي با تركيبات اتمسفر زمين در دوران.هاي اوليه.اش دارد. تيتان درياچه.هايي مملو از هيدروكربن دارد كه اين همان حلال ضروري براي وجود حيات است اما اين.بار اين حلال، آب نيست. به عقيده ما امكان استفاده از هيدروكربن به عنوان حلال وجود دارد. ما مي.دانيم كه كربن نقش بسيار مؤثري براي ارگانيك.هاي زنده دارد كه در تيتان نيز مقادير قابل توجهي از تركيبات پيچيده كربني به چشم مي.خورد. بنابراين بايد گفت تيتان همان چيزي است كه به دنبال آن بوده.ايم. قمر اروپا نيز مثال بارز ديگري است. مطالعات ناسا نشان داده است كه در زير سطح يخ زده آن اقيانوسي مايع وجود دارد، بنابراين مي.توان انتظار داشت كه در اين اقيانوس.هاي زيرزميني نوع خاصي از حيات به وجوده آمده باشد.
از ديدگاه شما قابل سكونت بودن يك سياره به چه معنايي است؟
شولز: به عقيده من ابتدا حيات فرازميني را درون منظومه شمسي پيدا خواهيم كرد و فكر مي.كنم مريخ و تيتان 2 مكاني هستند كه از بالاترين شانس برخوردارند البته به نظر مي.رسد تايتان از شانس بيشتري نسبت به مريخ برخوردار باشد فاكتورهاي متعددي براي قابل سكونت بودن يك سياره وجود دارد. به عنوان مثال وجود اتمسفر، نقش تعيين.كننده.اي دارد. اين.كه در اتمسفر يك سياره كربن وجود داشته باشد فاكتور بسيار مهمي است. ما در اتمسفر هر سياره.اي كه كشف مي.شود وجود نيتروژن و فسفر را جستجو مي.كنيم. اين.كه سياره مورد نظر ميدان مغناطيسي لازم براي حفاظت در برابر پرتوهاي كيهاني را داشته باشد فاكتور مهم ديگري است. گذشته از آن وجود حلالي در سطح كه وضعيتي پايدار داشته باشد را نيز نبايد از ياد برد. با توجه به اين طبقه.بندي بدون شك به سياراتي نمي.رسيم كه شبيه زمين باشند. ما نمي.گوييم كه در چنين سياراتي حتما بايد آب مايع وجود داشته باشد يا اين.كه در مداري شبيه گردش زمين به دور خورشيد، حركت كنند.
ما به دنبال تركيبات ارگانيكي هستيم اما اين به معناي آن نيست كه حتما بايد به منابع اسيد آمينه يا چيزهايي شبيه آن برسيم. يكي از فاكتورهاي مهم ديگر، فتوسنتز است. سياره.اي كه به عنوان سياره قابل سكونت از آن ياد مي.كنيم بايد شرايط فتوسنتز گياهي داشته باشد. در منظومه شمسي سياراتي كه از حيث دريافت نور خورشيد و امكان عمل فتوسنتز قابل بررسي باشند از عطارد شروع و به مريخ ختم مي.شوند. كاملا واضح است كه زمين و مريخ (سياره بهرام و سياره ناهيد) شرايط بهتري در اين مجموعه دارند.
مي.دانيم كه تلسكوپ فضايي كپلر و تلسكوپ Corot كشفيات جديدي در زمينه سيارات فراخورشيدي انجام داده.اند و به دليل اين.كه هر روز بر شمار اين سيارات افزوده مي.شود به اين نتيجه رسيده.ايم كه بايد با دقت بيشتري نوع حيات احتمالي موجود در آنها را مورد مطالعه قرار دهيم. حتي اخترشناسي همچون ست شاستاك از انستيتو SETI پيشنهاد كرده كه ما نبايد تنها در جستجوي سيستم.هاي بيولوژيكي هوشمند باشيم بلكه بايد ماشين.هاي هوشمند را نيز در نظر داشته باشيم. آيا سيستم طبقه.بندي جديدي كه ارائه كرده.ايد اين موارد را در نظر مي.گيرد؟ يعني سياراتي كه مورد بررسي قرار مي.دهيد بايد پذيراي حيات يا ماشين.هاي هوشمند نيز باشد؟
نگرش ما حيات در بعد كلي آن است. پيش از اين شاخص ديگري موسوم به شاخص پيچيدگي بيولوژيكي ارائه كرده بوديم. ما براي گونه.هاي خاص حيات ميكروسكوپي فاكتورهايي را تعريف كرده بوديم و براساس آن مي.گفتيم كه سياره مورد نظر احتمالا پذيراي حيات پيچيده است. اما مشكل اينجاست كه اين نگرش تا حد زيادي حدسي است. به همين دليل نگرشي كه ما دنبال مي.كنيم يك نگرش كلي است.
فكر مي.كنيد چه زماني موفق به كشف حيات در ساير سيارات شويم؟
به عقيده من در ابتدا حيات فرازميني را درون منظومه شمسي پيدا خواهيم كرد و فكر مي.كنم مريخ و تيتان دو مكاني هستند كه از بالاترين شانس برخوردارند. مريخ با توجه به تاريخچه.اي كه براي ما روشن شده است به احتمال فراوان داراي حيات است. گذشته از آن به زمين نيز نزديك است. ما متوجه اين موضوع شده.ايم كه خرده سياراتي ميان زمين و مريخ در حركت هستند. جداي از اين نكته، اگر به اين نتيجه برسيم كه زمين در دوران. اوليه.اش داراي حيات بوده است آن.گاه مي.توانيم شانس مريخ براي برخورداري از حيات را بالا بدانيم. درخصوص تيتان بايد گفت كشف حيات در اين قمر شرقي زمان بيشتري مي.برد اما شانس وجود حيات احتمالي در آن حتي از مريخ بيشتر است.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 202]