دانش - آخرين مسافر سال

واضح آرشیو وب فارسی:ايرنا: دانش - آخرين مسافر سال

دانش - آخرين مسافر سال

ماموريت شاتل فضايي انديور (Endeavor) ناسا به دليل مشكل ايجاد شده در يكي از سيستم‌هاي جديد نصب شده در ايستگاه بين‌المللي فضايي، يك روز تمديد شد. ناسا، آژانس فضايي آمريكا اعلام كرده است كه قصد دارد با اين تغيير وقت بيشتري در اختيار فضانوردان براي تعمير دستگاه تبديل ادرار به آب آشاميدني بدهد. اين دستگاه از زماني كه حدود ده روز پيش به ايستگاه فضايي منتقل شد چندين بار دچارنقص فني شده است. تغيير برنامه شاتل در حالي اتفاق افتاد كه فضانوردان چهارمين و آخرين راهپيمايي خود در فضا را براي تعمير مكانيسمي را آغاز كرده‌اند كه جهت صفحات خورشيدي اين ايستگاه را به سمت خورشيد نگه مي‌دارد. انتظار مي‌رود كار مهندسان ناسا روي دو محور چرخان در بيرون ايستگاه شش ساعت‌و‌نيم به طول بينجامد. اين قطعات تعمير شده در روز سه‌شنبه براي اولين‌بار مورد آزمايش قرار خواهند گرفت. كار تعميرات در ايستگاه فضايي بين‌المللي تا اندازه‌اي كندتر از پيش‌بيني‌ها صورت گرفته است زيرا يكي از فضانوردان، در جريان اولين راهپيمايي فضايي جعبه ابزار خود را در فضا از دست داد. مايك فينكه (M.Finke) فرمانده ايستگاه فضايي نيز در درون ايستگاه بر تعميرات سيستم تصفيه آب نظارت دارد كه فاضلاب را پس از تقطير، فيلتر كردن، يونيزه كردن و اكسيده كردن به آب قابل شرب تبديل مي‌كند. در اوايل هفته جاري يك مكانيسم گريز از مركز اين دستگاه كه ذرات جامد را از مايع جدا مي‌كند، به دليل از دست رفتن تعادل دستگاه از كار افتاد و هرچند فضانوردان با اعمال تغييراتي، از جمله حذف ضربه گير‌هاي لاستيكي و برقراري اتصال مستقيم دستگاه با بدنه ايستگاه، تا اندازه‌اي باعث بهبود عملكرد اين دستگاه شدند اما اين تصفيه‌كننده آب كماكان زودتر از زمان مقرر در جريان كار، متوقف مي‌شد. ناسا قصد دارد تا ماه مه سال 2009 تعداد افراد مستقر در ايستگاه را از سه نفر به شش نفر افزايش دهد اما براي دستيابي به اين هدف، عملكرد موثر دستگاه تصفيه آب ضروري است. بر اساس برنامه زمانبندي جديد قرار است شاتل انديور در روز يك‌شنبه به مركز فضايي كندي در فلوريدا بازگردد. ناسا اميدوار بود كه در ماه گذشته فضاپيمايي را جهت تعمير تلسكوپ فضايي هابل راهي فضا كند اما تصميم گرفت اين برنامه را تا ماه مه سال 2009 به تعويق بيندازد تا فرصت كافي براي تعميرات ديگر در اين فضاپيما را نيز داشته باشد. قرار است ناوگان شاتل‌هاي ناسا در سال 2010 بازنشسته شوند اما پيش از آن شاتل‌ها 10 پرواز ديگر نيز انجام خواهند داد.

شاتل انديور راهي فضا شد
شاتل فضايي انديور پس چندبار به تعويق افتادن برنامه سرانجام در 15 نوامبر گذشته و با محموله تازه‌اي راهي ايستگاه بين‌المللي فضايي در مدار كره زمين شد تا آخرين ماموريت ناوگان شاتل‌هاي فضايي ناسا در سال 2008 را رقم بزند. انديور (Endeavor) محموله‌اي از تجهيزات گوناگون را به ايستگاه فضايي برد تا امكانات استقرار شش خدمه را در آن تعبيه كند. ايستگاه فضايي هم‌‌اكنون فقط براي اقامت سه خدمه ظرفيت دارد. در اين ماموريت 15 روزه چهار مورد پياده‌روي فضايي از جمله براي تعمير صفحات خورشيدي ايستگاه انجام شد. شاتل در ساعت 19:55 به وقت شرق آمريكا از مركز فضايي كندي در ايالت فلوريدا رهسپار مدار زمين شد. خدمه شاتل در اين ماموريت تجهيزات تازه‌اي را در ايستگاه نصب كردند كه از جمله آنها مي‌توان به دو محفظه تازه خواب، يك توالت و تجيهزات تازه ورزشي اشاره كرد.
سندرا مگنوس (S.Magnos)، يكي از خدمه انديور در اين‌‌باره مي‌گويد «با حضور شش نفر، واقعا به خانه‌اي كه دو توالت داشته باشد نياز است. اينجوري خيلي آسايش بيشتري دارد و كارآمدتر است.» خانم مگنوس قرار است در اين سفر جاي گرگ چاميتاف (G.Chamituf)، ساكن فعلي ايستگاه را بگيرد و تا بهار آينده در ايستگاه بماند. از ديگر تجهيزاتي كه شاتل انديور با خود به فضا برد يك سيستم خالص‌سازي آب است كه آب تلف شده ايستگاه - از جمله ادرار خدمه- را مقطر، تصفيه، يونيزه و اكسيده مي‌كند و از آن آب آشاميدني تازه مي‌سازد.
انديور و خدمه آن قرار بود روز 30 نوامبر در مركز كندي به زمين بنشينند كه اين برنامه با يك روز تاخير مواجه شد. اين چهارمين و آخرين پرواز ناوگان شاتل‌هاي ناسا در سال جاري به فضاست. ناسا اميدوار بود ماه گذشته بتواند پروازي نيز براي تعمير تلسكوپ فضايي هابل انجام دهد اما آن ماموريت را تا مه 2009 عقب انداخت تا بتواند از زمين تعميرات ديگري در تلسكوپ فضايي انجام دهد. در مجموع ناسا قرار است 10 پرواز ديگر با شاتل‌هايش انجام دهد و بعد اين ناوگان را در سال 2010 بازنشسته خواهد كرد.
رهنورد خستگي‌ناپذير
شاتل فضايي آمريكايي‌ها كه اولين‌بار در سال ۱۹۸۱ پرتاب شد، نخستين سفينه ساخت بشر بود كه امكان استفاده مجدد از آن وجود داشت. پس از فضاپيماهاي موفق مركوري، جميني و آپولو كه ماه را فتح كرد، آمريكايي‌ها به اين فكر افتادند كه وسيله‌اي با توانايي حركت رفت و برگشتي بسازند و بر اساس اين ايده بود كه شاتل‌هاي فضايي متولد شدند. تاكنون هفت شاتل به نام‌هاي انترپرايز، پث فايندر، كلمبيا، چلنجر، ديسكاوري، آتلانتيس و انديور ساخته شده كه دو شاتل نخست، بيشتر به منظور انجام آزمايش‌ها و بررسي‌هاي ابتدايي ساخته شده‌اند. عنوان انترپرايز از نام سفينه‌اي فضايي در مجموعه تلويزيوني «پيشتازان فضا» (Star Trek) اقتباس شد. انترپرايز براي مقاصد آزمايشگاهي ساخته شده بود به همين خاطر هيچگاه به مدار نرفت هر چند كه چندين‌بار در بالاي يك فروند بوئينگ ۷۴۷ پرواز كرد. انترپرايز در سال ۱۹۷۷ از ارتفاع ۶۷۰۰ متري (۲۲هزار پايي) رها شد و سالم به زمين نشست كه يكي از مهم‌ترين آزمايش‌ها در روند ساخت و توسعه شاتل‌ها به شمار مي‌رود. از ميان پنج شاتل بعدي نيز چلنجر و كلمبيا بر سانحه از بين رفتند و در حال حاضر فقط سه شاتل ديسكاوري، آتلانتيس و انديور در ناوگان شاتل‌هاي ناسا مشغول فعاليت اند. به دليل دو سانحه كه باعث كشته شدن ۱۴ فضانورد و از دست رفتن ۲ فضاپيماي شاتل شد، ناسا اعلام كرده كه ناوگان شاتل را تا سال ۲۰۱۰ ميلادي بازنشست خواهد كرد. اما كارايي بي‌نظير شاتل‌ها از يك طرف و كمبود هزينه‌هاي ناسا از طرف ديگر باعث شده است تا كارشناسان به اين ضرب‌الاجل ناسا چندان مطمئن نباشند. البته شاتل‌هاي فضايي وسايل نقليه بسيار هزينه‌بري هستند، در واقع تنها پرتاب يك شاتل بيش از 500 ميليون دلار هزينه در بر دارد و اين، غير از هزينه‌هايي است كه صرف نگهداري و تعميرات مي‌شود. همين هزينه‌هاي سنگين موجب شد تا روسيه از شاتل فضايي قدرتمند خود موسوم به «بوران» استفاده نكند. بوران با قدرت حمل ۳۰ تن تجهيزات، و استفاده از امكانات ناوبري پيشرفته، از همتاي آمريكايي‌اش قوي‌تر است؛ اما به دليل هزينه‌هاي بسيار بالا، روسيه از آن استفاده نكرده است. شاتل‌ها آمريكايي مي‌توانند تا ۷ مسافر و ۲۵ نفر تجهيزات را در خود جاي مي‌دهند و زمان طولاني‌تري را در مدار زمين بمانند. شاتل‌ها به يك بازوي روبوتيك مجهز هستند كه به كمك آن مي‌توانند ماهواره‌ها را به دام بيندازند و اقدامات لازم در مورد تعميرات يا انتقال آنها را انجام دهند. هر شاتل از سه بخش اصلي تشكيل مي‌شود: مدارپيما، موشك‌هاي تقويت‌كننده، و مخزن بيروني سوخت. در ميان اين سه بخش، تنها مخزن سوخت است كه بعد از هر ماموريت ديگر قابل استفاده نخواهد بود. در بدنه شاتل از سراميك‌هاي ويژه مقاوم در برابر گرمايي استفاده مي‌شود كه مانع از سوختن مدارپيما به هنگام بازگشت به جو زمين خواهد شد. بازوي قابل كنترل از راه دور تعبيه شده در مخزن محموله مدارپيما نيز مي‌تواند ماهواره‌ها را در فضا قرار دهد؛ و همچنين به عنوان سكويي ثابت براي كار فضانوردان عمل كند. تاريخ 30 ساله شاتل‌هاي ناسا دو تجربه بسيار تلخ را نيز دربرمي‌گيرد. در ۲۸ ژانويه سال ۱۹۸۶ ميليون‌ها بيننده تلويزيون در سراسر جهان با وحشت شاهد انفجار شاتل فضايي چلنجر در كمتر از ۲ دقيقه بعد از پرتابش بودند. اين شاتل كاملا منهدم شد و همه هفت فضانورد آن كشته شدند. يكي از آن فضانورد به نام كريستيا مك‌آليف (C.McAuliffe) اولين معلمي بود كه به فضا سفر مي‌كرد. بررسي‌هاي انجام شده پس از اين فاجعه آشكار كرد كه عايق ميان دو بخش موشك‌هاي تقويت‌كننده جدا شده، باعث نشت گاز و آتش‌ گرفتن سفينه شده بود. پس از اين حادثه برنامه فضايي شاتل به مدت سه سال متوقف شد تا ايمني آن بهبود يابد. اما در سال ۲۰۰۳ ميلادي‌بار ديگر فاجعه تكرار شد. در اين سال شاتل كلمبيا هنگام بازگشت به زمين به خاطر آسيب‌ديدگي يكي از بال‌هايش منفجر شد و اين‌بار نيز تمامي هفت فضانورد آن كشته شدند. پس از اين دو سانحه، ناسا اعلام كرد كه فضاپيماهاي شاتل را در سال ۲۰۱۰ بازنشست خواهد كرد.
دوشنبه 11 آذر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 217]