ايران حلقه مفقوده طرح گازي نابوكو

واضح آرشیو وب فارسی:ايرنا: ايران حلقه مفقوده طرح گازي نابوكو
از: محمد رستگار باكو- كارشناسان مسايل سياسي و انرژي معتقدند، ايران حلقه مفقوده طرح هاي انرژيك منطقه به خصوص طرح بزرگ گازي نابوكو است.

اين اذعان كارشناسان و مقامات مختلف جهان از جمله حلمي گولر وزير انرژي تركيه ، دكتر مارك كنز استاد سرشناس مسايل سياسي دانشگاه هاي آمريكا ، رييس جمهوري تركيه و مقامات مجارستان و اتريش است كه اظهار مي دارند ما به گاز ايران نياز داريم و بايد با واقع نگري در اين خصوص همكاري كرد.
حلمي گولر وزير انرژي تركيه بارها از جمله در نشست اخير انرژي در باكو و نيز چندي پيش، پس از ترك ايران در آنكارا اعلام كرد ما به گاز ايران محتاج هستيم و همكاري بزرگ گازي ايران و تركيه مي تواند زمينه همكاري ايران در طرح نابوكو را فراهم كند و اين در حالي است كه عبدالله گل رييس جمهوري تركيه نيز درباكو بر استفاده از طرح هاي انرژيك و امكانات ايران در منطقه تاكيد كرد.
سخنان دكتر مارك كنز كه شب گذشته با شركت در ميزگردي از طريق تلويزيون هاي مختلف جهان پخش شد حاكي از آن بود كه طرح گازي نابوكو كه قرار است گاز حوزه درياي خزر و آسياي مركزي را از تركيه به اروپا منتقل كند بدون گاز ايران طرح كاملي نيست و بايد زمينه همكاري ايران را براي مشاركت در اين طرح فراهم كرد چرا كه ايران قدرت گازي منطقه بوده و از نظر جغرافيا نيز داراي اهميت است.
وي با يادآوري درگيري ها و ناامني هاي ايجاد شده در جنگ روسيه و گرجستان كه خط لوله هاي انرژيك عبوري از اين مناطق را مورد تهديد قرار داد، افزود: اين واقعيت روشن شد كه ايران مسير مناسبي براي عبور خط لوله گازي نابوكو و ديگر طرح هاي انرژيك در منطقه است.
اين در حاليست كه مقامات اتريش، مجارستان و سوييس نيز در پي انعقاد قرارداد همكاري انرژي با ايران اذعان كردند كه اروپا بايد واقعيت هاي ايران را قبول كند و در همكاري با ايران واقع بين باشند.
به اعتقاد كارشناسان و صاحبنظران ، خط لوله بزرگ گازي نابوكو كه قرار است از نزديكي مرز گرجستان يا ايران آغاز و از طريق تركيه گاز حوزه درياي خزر و آسياي مركزي را به بازراهاي اروپا منتقل كند طرحي غير اقتصادي و تحميلي از سوي آمريكا است . چرا كه اكنون نگراني هايي در خصوص عدم تامين اين خط لوله سه هزار كيلومتري كه طبق برآوردها با هزينه هنگفت هفت ميليارد و 900 ميليون يورو احداث و با بهره برداري در سال 2013 سالانه 30 ميليارد متر مكعب گاز ذخاير درياي خزر و منطقه خاورميانه را از مسير تركيه، بلغارستان، روماني و مجارستان به يك قطب گازي در اتريش منتقل كند، وجود دارد.
هادي شيخ غفوري كارشناس ارشد روابط بين الملل ايران درجمهوري آذربايجان با اشاره به اينكه طرح گازي نابوكو طرحي سياسي و آمريكايي با هدف انزواي ايران و روسيه در محيط بين المللي است افزود : كشورهاي كوچك منطقه هم از نظر جغرافيا و هم ازنظر ذخاير گاز در مقابل ايران چندان مورد توجه نيستند در حالي كه ايران با برخورداري از 17 درصد ذخاير گاز دنيا دومين قدرت گاز جهان محسوب مي شود و بهترين و اقتصادي ترين مسير انتقال انرژي به شمار مي رود.
وي اضافه كرد: ايران حلقه مفقوده طرح هاي انرژيك منطقه به خصوص طرح گازي نابوكو است و بدون مشاركت ايران اين طرح ها غير اقتصادي و ناموفق است و گاز ايران و عراق عامل اصلي براي اجرايي شدن طرح نابوكو در سال 2013 است و در اين ميان ايران نيز تمايل به مشاركت در تمامي طرح هاي انرژيك دارد.
اين كارشناس ارشد روابط بين الملل وزارت امور خارجه ايران بااشاره به نشست اخير انرژي در باكو گفت: مقامات بلند پايه هفت كشور و مسوولان انرژي شركت كننده از 22 كشور جهان در اين اجلاس در بررسي مسايل و موانع موجود به نگراني هاي پيش رو در خصوص طرح هاي انرژيك از جمله طرح نابوكو پي بردند.
شيخ غفوري با بيان اينكه ديگر هدف نشست باكو تقويت مسيرهاي انتقال انرژيك شرق غرب بود اضافه كرد : ذخاير انرژيك و جايگاه برتر ايران درمنطقه باعث شد حلمي گولر وزير انرژي تركيه پس از اين نشست بلافاصله براي رايزني با مقامات ايران راهي تهران شود.
معاون سفارت جمهوري اسلامي ايران در جمهوري آذربايجان گفت : آنچه مورد اذعان تمامي مقامات از جمله متوليان اصلي طرح نابوكوست ، اين است كه ‌احياي طرح گازي نابوكو تنها با حضور ايران ممكن خواهد بود.
وي هدف عمده ازاين طرح را رهايي اروپا از انحصار گاز روسيه دانست و گفت: اكنون 90 درصد گاز اروپا از سوي روسيه تامين مي شود و به طور كلي ديپلماسي گاز روسي در فصل سرما آغاز و به اهرمي براي چانه زني روسها تبديل مي شود و اروپا سعي در رهايي از اين مشكل دارد.
اين كارشناس ارشد روابط بين الملل افزود : از سوي ديگر كشورهاي اروپايي تحت فشار آمريكا درصد انزواي ايران در محيط بين المللي هستند و قصد دارند با اجراي طرحي با فشار آمريكا از خريد گاز ايران صرفنظر كنند ولي اروپاييان واقعيت ها را درك كرده اند و در اين ميان مي توان به سخنان مقامات اتريش، مجارستان و سوييس اشاره كرد كه ديگر مقامات اروپايي را به واقع نگري در اين زمينه دعوت كردند.
شيخ غفوري اضافه كرد: اگر چه اهتمام مقامات غربي بر اين است كه با انجام اين طرح به نوعي ايران را در محيط بين المللي منزوي كنند ولي واقعيت ها و اذعان برخي مسوولان اروپايي و كارشناسان حكايت از آن دارد كه بدون حضور ايران كه 17 درصد ذخاير گاز جهان را دارد، اجراي اين طرحها غير ممكن است.
وي يادآور شد : جمهوري آذربايجان از ذخاير گاز چنداني برخوردار نيست و تنها گاز تركمنستان مورد توجه است و اين ذخاير نيز در مقابل ذخاير گازي ايران و روسيه ناچيز است.
علاوه بر اين به اعتقاد ديگر صاحبنظران و كارشناسان ، رقيب بودن خط لوله نابوكو با خط لوله روسي "ساوت استريم" كه قرار است حجم بيشتري از گاز روسيه را به جنوب شرقي و مركز اروپا منتقل كند، يكي از نگرانيهاي كشورهاي منطقه از جمله جمهوري آذربايجان است.
درطرح احداث خط لوله گاز نابوكو، تاكنون تنها جمهوري آذربايجان موافقت كرده تا مقاديري گاز به اين خط لوله اختصاص دهد و ساير تامين كنندگان بالقوه گاز كه شامل تركمنستان، قزاقستان، مصر و عراق هستند تاكنون در اين خصوص تضميني ندادند و اين روند نيز از ديگر نگراني هاي طرف ها از جمله جمهوري آذربايجان بوده و به نظر مي رسد به همين دليل باكو اخيرا اعلام كرد كه حاضر است نيازهاي مالي اجراي اين طرح را برعهده گيرد.
اين نگراني ها براي خط لوله نابوكو و نيز ذخاير انرژي منطقه باعث شده تا سران شش كشور و نيز مسوولان انرژي 22 كشور جهان در باكو گردهم آيند تا ذخاير انرژي منطقه و راه هاي مناسب و جديد انتقال انرژي از جمله طرح گازي نابوكو را مورد بررسي قرار دهند كه در اين ميان رييس جمهوري تركيه بر استفاده از طرح ها و امكانات ايران تاكيد داشت.
بر اساس پيش بيني هايي كه حاكي از به پايان رسيدن منابع نفت جمهوري آذربايجان تا سال 2020 است، تكيه گاه انرژي اين كشور گاز مي باشد كه اين مهم نيز اكنون به منازعه ميان روسيه و غرب تبديل شده است ، چرا كه اين ميدان گازي سالانه 30 ميليارد متر مكعب گاز توليد مي كند و روسيه براي محتاج نگه داشتن اروپا به گاز و حفظ قدرت گازي خود در جهان پيشنهاد خريد همه توليدات اين ميدان گازي را به قيمت بازار داده ولي باكو هنوز به اين پيشنهاد پاسخ نداده و علاقه مند به يافتن شركايي از غرب است ولي همواره با نگراني هايي مواجه است.
طرح خط لوله گاز نابوكو براي واردات گاز از حوزه درياي خزر و آسياي ميانه يكي از اولويت هاي اتحاديه اروپا به منظور كاهش وابستگي به گاز روسيه به شمار مي رود، ولي كارشناسان مسايل اقتصادي و انرژي معتقدند كه جمهوري آذربايجان به تنهايي نمي تواند براي تضمين مقادير كافي گاز اقدام كند بلكه اين كار نيازمند يك توافق سياسي است.
اين طرح بارها به دلايل مختلف به تاخير افتاده و با ترديدهايي در مورد تضمين حجم كافي گاز از كشورهايي كه زماني بخشي از شوروي بودند و اكنون شاهد اعمال نفوذ شديد شركت روسي گازپروم هستند، رو به رو شده و مناقشه اخير گرجستان اين نگراني ها را تشديد كرده است.
الهام شعبان، رييس موسسه مطالعات نفت جمهوري آذربايجان پيشتر در گفت وگو با روزنامه روسي زبان نوويه ورميا اعلام كرده بود كه اين كشور آماده تامين مالي طرح گازي نابوكو است و علاوه بر اين حاضر به انتقال گاز كشورهاي آسياي ميانه از طريق اين طرح است و با اين اهداف دفتر نمايندگي شركت دولتي نفت جمهوري آذربايجان (سوكار) در اتريش به عنوان مبتكر طرح مذكور ايجاد شده است.
وي با اشاره به اينكه عمليات ساختماني اين طرح در دست انجام بوده و قرار است در سال 2013 ميلادي به پايان برسد، گفت: اين طرح براي رفع نياز گازي و تامين امنيت انرژي كشورهاي اروپايي درنظر گرفته شده و جمهوري آذربايجان دراين طرح نقش ترانزيتي و تامين كننده گاز را بر عهده دارد.
وي همچنين اظهار داشت كه در زمان حاضر ميان شركت گازپروم روسيه و سوكار نيز مذاكراتي دراين خصوص در جريان است.
راسم آقايوف، كارشناس سرشناس مسايل سياسي جمهوري آذربايجان نيز درگفت وگو با خبرگزاري غيردولتي نووستي اعلام كرده كه طرح گازي نابوكو طرحي آمريكايي است و هدف اصلي از طراحي اين خط لوله توسط آمريكا ايجاد مسيرهاي جديد براي انتقال ذخاير انرژي حوزه درياي خزر خارج از قلمرو روسيه است، ولي واضح است كه اين طرح بدون مشاركت روسيه امكان پذير نيست و محروم كردن روسيه از طرح گازي نابوكو كه خود از ذخاير انرژي زيادي برخوردار است، انتقال نفت و گاز منطقه به بازارهاي جهاني امكان پذير نيست.
وفا قلي زاده، كارشناس سياسي باكو كه اظهاراتش در روزنامه آزادليق درج شده ، آمريكا را طراح پروژه گازي نابوكو و اجرا كننده آن اعلام كرد و افزود: آذربايجان يكي از شركاي اين طرح است و روسيه اگر مشكلي دارد بايد با آمريكا حل كند و باكو بنا به خواست روسيه نمي تواند عليه آمريكا اقدام به خرابكاري كند.
در اين ميان مبارزه قدرت ميان روسيه و گرجستان، جمهوري آذربايجان را به عنوان متحد نزديك گرجستان به وحشت انداخته زيرا از اين نگران است كه ذخاير عظيم انرژي آن كشور وجه المصالحه مبارزه روسيه و غرب قرار گيرد.
اين مهم باعث شده تا جمهوري آذربايجان رويكرد سياسي خود را كه قبلا بيشتر متوجه غرب بود كمي به سوي روسيه متمايل كند و اكنون باكو از افتادن مجدد به حلقه اقتدار روسيه كه سابقه اي تاريخي دارد بيمناك است چرا كه در زمان شوروي سابق ، همه منابع عظيم انرژي آذربايجان به تصرف شوروي ها درآمد.
سياست دولت فعلي جمهوري آذربايجان كه مبتني بر توسعه ذخاير انرژي و درآمدهاي آن استوار است و در اين خصوص سرمايه گذاري هاي كلاني را انجام داده اكنون اين كشور را با چالشي مواجه ساخته است ،چرا كه انفجار در خط لوله نفتي باكو، تفليس، جيهان در بخش ارزنجان تركيه و سپس انفجار چند بمب در پي جنگ روسيه و گرجستان در نزديك اين خطوط لوله كه شاهرگ حياتي نفت جمهوري آذربايجان مي باشد به مدت چندين روز استخراج و صادرات نفت باكو و كنسرسيوم شركت هاي نفتي فعال در منطقه را متوقف و اين روند امنيت اين خطوط لوله را زير سووال برد.
موضوع طرح "نابوكو" هر چند در حوزه هاي مختلف از جمله اقتصاد پيش مي رود، اما مسوولان سياسي بسياري از كشورها به خصوص مقامات جمهوري آذربايجان، اتحاديه اروپا و تركيه را براي رفع موانع احتمالي راهي كشورهاي مختلف كرده است.
در اين باره " آندريس پيبلگس" كميسر انرژي اتحاديه اروپا براي رايزني پيرامون نزديك سازي نقطه نظرات اتحاديه با تركيه و جمهوري آذربايجان در خصوص اجرايي كردن طرح بزرگ خط لوله گاز "نابوكو" با هدف كاهش وابستگي خود به گاز روسيه و تامين امنيت انرژي خود در صدر هيات اقتصادي به آنكارا و باكو سفر كرد.
ناظراني كه طرح هاي مهم انرژي منطقه را دنبال مي كنند، معتقدند در شرايط فعلي در مورد "قيمت گاز" و "حدود و اختيارات" در استفاده از گاز تزريقي به خط لوله گازي نابوكو، اختلافاتي در ميان مقامات برخي كشورهاي توليد و ترانزيت كننده از جمله جمهوري آذربايجان و تركيه با اتحاديه اروپا دارند.
آنكارا براي حداكثر سازي منافع ملي خود در استفاده از موقعيت راهبردي اين كشور در امر انتقال انرژي به اروپا و لحاظ اين كه بخش عمده اي از خط لوله نابوكو از طريق قلمرو اين كشورعبور كرده و به اروپا متصل خواهد شد، خواستار دريافت گاز از اين خط با 15 درصد تخفيف است كه گفته مي شود جمهوري آذربايجان كه بخشي از گاز اين خط لوله را تامين خواهد كرد مخالف با اين تخفيف است.
اين ناظران با اشاره به گفت و گوهاي تركيه با جمهوري اسلامي ايران در بخش انرژي معتقدند در صورت به نتيجه رسيدن اين مذاكرات، ايران به عنوان دومين كشور داراي منابع گاز جهان يكي از مهم ترين تامين كنندگان گاز خط لوله نابوكو خواهد بود.
در اين خصوص ضمن اينكه رييس جمهوري تركيه در چهارمين نشست اخير بين المللي انرژي در باكو بر استفاده از امكانات ايران تاكيد كرد هياتي از وزارت انرژي تركيه براي گفت و گو با مقامات ايران عازم تهران شدند كه اين اقدام آنكارا هر چند با نگراني آمريكا را كه خواستار انزواي ايران در محيط بين المللي است برانگيخته ، ولي مقامات اتحاديه اروپا به پيوستن ايران به اين طرح تمايل دارند به طوري كه شركت اتريشي "آو.ام.وي" اولين گفت و گوهاي خود را براي تامين گاز اروپا با جمهوري اسلامي ايران انجام داده و سوئيس نيز در اين زمينه با تهران به توافقاتي دست يافته است.
به هر حال اغلب كارشناسان و صاحبنظران معتقدند : كنسرسيوم خط لوله گازي نابوكو كه در اكتبر سال 2005 با عضويت كشورهاي تركيه، بلغارستان، روماني، مجارستان، اتريش و آلمان به عنوان شركاي آن تاسيس شد براي اجرايي شدن طرح و رهايي از اسارت گازي روسيه، به گاز ايران نياز دارند ولي مخالفت آمريكا نگراني هايي را باعث شده است.
اروپاييان معتقدند، مهم ترين منبع تامين انرژي براي اروپا منطقه خاورميانه به خصوص جمهوري اسلامي ايران مي باشد و بر اين اساس، به نظر مي رسد نهايي شدن روند مذاكرات ايران و تركيه براي تبديل موافقتنامه بزرگ انرژي به قرارداد بين المللي مي تواند در روند احياي طرح گازي نابوكو تعيين كننده باشد. چرا كه مجموعه گاز كشورهاي جمهوري آذربايجان، عراق و مصر كه به عنوان ساير منابع تامين كنندگان گاز نابوكو مطرح مي باشند به تنهايي قابل رقابت با گاز ايران از نظر ذخاير قطعي شناخته شده نيستند. در اين ميان نبايد موقعيت جغرافيايي مطلوب ايران را فراموش كرد و اتحاديه اروپا و تركيه نيز با علم به اين موضوع گام هاي خود را در تسريع روند اجرايي كردن اين طرح مهم برمي دارند.
خاورم ** 245**1415
شنبه 2 آذر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 149]