كارشناسان در گفتگو با مهر:آموزش‌ و پرورش در تربيت ديني دانش آموزان ضعيف عمل كرده است

واضح آرشیو وب فارسی:مهر: كارشناسان در گفتگو با مهر:آموزش‌ و پرورش در تربيت ديني دانش آموزان ضعيف عمل كرده است
خبرگزاري مهر - گروه دين و انديشه: تربيت ديني در دنياي امروز تجلي مجموعه‌اي از عقايد، اخلاقيات و اعمالي است كه مردم در تعامل اجتماعي و خانوادگي بايد انجام دهند كارشناسان در گفتگوهايي ضرورت تدوين برنامه جامع تربيت ديني را مورد توجه قرار داده و خوب عمل نكردن آموزش و پرورش را متذكر شدند.

عضو هيئت رئيسه مجلس خبرگان رهبري با تأكيد بر اين كه هدف اصلي مكتب انبياء تزكيه و ساخت انسانهاي مهذب است گفت: مربيان ديني بايد خود تربيت شده و اصلح باشند.

مربيان ديني بايد تربيت شده باشند

آيت الله سيد احمد خاتمي عضو هيئت رئيسه مجلس خبرگان رهبري و امام جمعه موقت تهران اظهار داشت: هدف نبي اكرم در حقيقت تزكيه است، تزكيه همان تربيت اسلامي است به طوري كه در چهار آيه قرآن ابتدا " يزكيهم " آمده و بعد از آن "يعلمهم الكتاب و الحكمه" آمده و اين امر گوياي آن است كه هدف اصلي مكتب، ساختن انسانهاي مهذب است. آنچه در اين عرصه گفتني است آن است كه بايد مسير نبي اكرم را در اين موضوع طي كنيم مسيري كه نبي اكرم در اين عرصه پيمود و كاملا موفق بود آن است كه اول به تقويت باورهاي اعتقادي پرداخت. بي ترديد تا زماني كه باورهاي اعتقادي بر مسند ننشيند و در دل و جان انسان جايگزين نشوند، تربيت اسلامي محال است.

آيت الله خاتمي با اشاره به اينكه پيامبر اكرم 13 سال در مكه به تحكيم مباني اعتقادي پرداخت و در مدينه نيز همچنان بر اين اصل تأكيد داشت.

وي با اشاره به دومين نكته حائز اهميت در رابطه با تربيت ديني يادآور شد: مربيان بايد خود تربيت شده باشند. موفقيت پيامبر ما به اين دليل بود كه خود اول مؤمن به مكتب و خود تجلي عالي ارزشهاي الهي به مكتب بود. همانطور كه خداوند در سوره قلم خطاب به پيامبر فرمود : تو اخلاق عظيم و برجسته‏اى دارى!

عضو هئيت رئيسه مجلس خبرگان رهبري مهمترين راز موفقيت پيامبران و امامان را رفتار آنها دانست و تصريح كرد: در روايات بسياري سخن از تربيت با عمل داريم. اهل بيت مي فرمايند با عمل خود مردم را به سوي مكتب دعوت كنيد، اين راهي است كه پيامبر و امامان طي كردند و كاملا راه موفقي بود.

آيت الله خاتمي با اشاره به مسائل اخلاقي يادآور شد: مسائل اخلاقي را بايد به صورت ميداني مطرح كرد و در عرصه عمل مشكلات را زدود، يعني پيامبر ما وقتي ديد رفتار بلال در جنگ براساس ترسيم اسلام از مهر و محبت نيست همانجا به او تذكر مي دهد.

امام جمعه موقت تهران اظهار داشت : در نهايت به روشهاي تربيتي مي رسيم كه پيامبر و امامان داشتند كه به عنوان نمونه مسئله تشويق در سيره امامان و در جايگاه خود تنبيه آن هم نه به معناي كتك زدن بلكه به عنوان وسيله اي براي آگاهي و بيداري در سيره پيامبر و ديگر امامان جايگاه ويژه‌اي داشت.

آموزش و پرورش در زمينه تربيت ديني خوب عمل نكرده است

حجت‌الاسلام موسوي هوايي با اشاره به اينكه در آموزش و پرورش براي تربيت ديني خوب عمل نكرده‌ايم و مراقبتهاي خوبي در دبيرستان و دانشگاه‌ها نداريم، گفت: مطالب را به صورت كاربردي ارائه نداده و نياز كودكان در مقاطع مختلف را مورد توجه قرار نداده‌ايم.

حجت الاسلام سيد جواد موسوي هوايي معاون آموزشي و پژوهشي سازمان تبليغات اسلامي در رابطه با تربيت ديني در جامعه اسلامي معاصر گفـت: تربيت ديني ما تجلي مجموعه اي از عقايد، اخلاقيات و اعمالي است كه مردم در تعامل اجتماعي و خانوادگي بايد انجام دهند كه از آن مي توان به عنوان زيست ديني نام برد. براي توجه به تربيت ديني در هر جامعه اي بايد به نهادهاي شخصيت ساز آن جامعه مراجعه شود بالطبع نخستن نهاد تربيت ديني خانواده است. عنصر بعدي درتربيت ديني محيط اجتماعي آموزشي يا مدرسه است كه به طوركلي آموزشگاهها، آموزش عالي، دوران پيش دبستاني و دبستاني را شامل مي شود كه در تكميل شخصيت و تربيت ديني افراد مؤثر است.

وي تأثير اين محيط آموزشي در شخصيت ديني افراد را در چند زمينه عنوان كرد و طي آن به زمينه فيزيكي چينش فضا، كادر تشكيلاتي، مديريت، معلمان، اخلاق و رفتار اشاره و تمام اين زمينه ها را در روحيه كودكان تأثيرگذار دانست. متون درسي كه در پيش دبستاني و مراكز آموزشي موجود است يكي از عواملي است كه به شخصيت ديني كودكان شكل مي دهد . اين متون در بخش ديني و غير ديني بايد مورد توجه قرار گيرند. در متون ديني مباحث بايد به فراخور عقل و فهم به دانشجويان و دانش آموزان منتقل شود. متون غير ديني نيز بايد با نگاه توحيدي و بيش اسلامي و بينش الهي، همراه باشد و غير ديني بودن اين متون علتي براي سكولار شدن آنها تلقي نشود.

معاون آموزشي و پژوهشي سازمان تبليغات كل كشور مجموعه رسانه هاي كشور اعم از رسانه هاي مكتوب، ديداري و شنيداري را در تربيت ديني جامعه مؤثر دانست. به طوري كه همسو بودن و هماهنگ بودن آنها از اهميت بسياري برخوردار است. حوزه هاي علميه و طلاب و مبلغين ديني كه تربيت مي شوند، كانونهاي فرهنگي، حسينيه ها و تشكيلها ديني به نوعي در تربيت ديني جامعه مؤثر هستند كه بايد نقش و جايگاه هر كدام از آنها مشخص شود و به صورت سياستگذاري مسنجم و هماهنگ در تربيت ديني نقش خود را ايفا كنند.

حجت الاسلام موسوي هوايي تأكيد كرد: اگر در علمكرد افراد در جامعه نقاط ضعف مي بينيم بايد محورهاي تربيتي را بررسي كنيم كه آيا در مدرسه ، خانواده، رسانه ها يا اطلاعاتي از جايگاه ديگري به جامعه مي رسد يا خير. اما به طور كلي در آموزش و پرورش خوب عمل نكرده ايم، مراقبتهاي خوبي در دبيرستان و دانشگاه‌ها نداريم، مطالب را به صورت كاربردي ارائه نداده و نياز كودكان درمقاطع مختلف را مورد توجه قرار نداده ايم.

معاون آموزشي و پژوهشي سازمان تبليغات اسلامي افزود: به نظر مي رسد حركت فرهنگي و فضا سازي مطلوب رسانه اي كم است يا به طور تخصصي انجام نمي شود به اين معنا كه از عوامل جامعه شناسانه، روان شناسانه در برنامه استفاده نمي كنند تا القائات صحيح ديني داشته باشند. با توجه به تأكيد مقام معظم رهبري اين اقدام بيروني فيزيكي بايد به صورت نرم در قالب امر به معروف و نهي از منكر زباني صورت بگيرد.

برنامه جامع تربيت ديني تدوين شود

مدير گروه تربيت دانشنامه سيره نبوي با تأكيد بر اينكه بهترين شيوه‌هاي آموزش، الگوسازي شخصيتي و رفتاري است گفت: متوليان امر تربيت ديني برنامه جامع تربيت ديني طراحي كنند و از شيوه‌هاي كمك آموزشي بهره‌مند شده، ميان نظامها و اهداف آموزشي هماهنگي ايجاد كنند.

عباس چراغ چشم مدير گروه تربيت دانشنامه سيره نبوي و پژوهشگر پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي در رابطه با تربيت ديني در جامعه اسلامي معاصر گفت: دين نياز فطري بشر است و روح و روان انسان با دين آميخته است. با توجه به اينكه توجه به پروردگار منان باعث آرامش در فرد مي شود لذا ديدگاه ما درباره تربيت ديني براساس پرورش دانش آموزان در تمام ابعاد زندگي چون اخلاقي، ارزشي، اجتماعي و مناسك متجلي مي شود تا شخص را به معناي حقيقي خود دين باور بدانيم.

وي افزود: امام باقر(ع) در رابطه با تربيت ديني كودكان راهكاري ارائه كرده و مي گويند كودك را از 3 سالگي با مفهوم توحيد و در سن چهار سالگي با نبوت پيامبر آشنا كرده، در 5 سالگي كودك را به روي قبله نشانده و سجده در پيشگاه خداوند را به او آموزش دهيم، همچنين در در 6 سالگي ركوع و سجود و نهايتاً در هفت سالگي مي توان وضو با نماز كامل را به كودك آموزش داد. مقصود اصلي اين است كه با افزايش سن كودك سه گونه احساس مذهبي در كودك مي توان به وجود آورد.

رشد و گسترش حس مذهبي، ترتيب و پيدايش آموخته هاي مذهبي مرحله سوم پيدايش پرسشهاي مذهبي نشأت گرفته از مرحله دوم در كودك است كه پاسخ دادن به اين آموخته هاي مذهبي مي تواند در جهت تربيت ديني كودكان مؤثر باشد.

چراغ چشم بهترين شيوه هاي آموزش را الگوسازي دانست و گفت: اين الگوسازي به نوع الگو سازي شخصيتي و ديگري الگو سازي رفتاري تعريف مي شود. در مرحله الگوسازي شخصيتي مي توان شخصيتهاي ديني اسلامي و تاريخي و اجتماعي را به كودكان معرفي مي كنيم، در الگوسازي رفتار اوليا، مربيان و ساير محيطها را مي تواند در جهت آموزش تربيت ديني مبتني بر الگو سازي موثر تلقي شود.

وي بالابردن استعدادهاي كودكان را در تربيت ديني كارآمد دانست و يادآور شد: اين استعدادها مي تواند در چهار بعد اخلاقي، عقلي، ديني و هنري شكوفا شود.

مدير گروه تربيت دانشنامه سيره نبوي تربيت مبتني بر محبت، خوش رفتاري و روي خوش را از بهترين روشهاي تربيت ديني دانست و گفت: به كارگيري جنبه هاي معرفتي در تربيت ديني به منظور بالابردن قدرت تعقل كودكان، انتخاب آموزگاران با تجربه و كتابهايي با محتواي غني از ديگر روشهاي تأثيرگذار در تربيت ديني كودكان است. متوليان امر تربيت ديني برنامه جامع تربيت ديني طراحي كنند و از شيوه هاي كمك آموزشي بهره مند شده، ايجاد هماهنگي ميان نظامها و اهداف آموزشي ، توجه به آموزه ها، گزاره ها و احكام ديني به منظور فهميدن نه حفظ كردن و آشنا كردن با مفاهيم قرآني و حديثي از ديگر راهكارهايي است مي تواند در تربيت ديني كودكان در جامعه اسلامي معاصر مورد استفاده قرار گيرد.

پژوهشگر پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي در ميان آسيبهايي كه مي توانند به منزله تهديدي براي تحقق صحيح تربيت ديني مورد استناد قرار گيرند به مواردي چون تكيه بر محفوظات، تناقض ميان ايده‌آلها و آرمانها، تعارض پنهان و گاه آشكار بين متون مستقيم آموزش و ساير متون مباني، ناهنماهنگي در هدايت فرد، عدم پرورش قدرت تعقل، عدم آشنايي با زبان و مفاهيم معارف ديني و وجود تعارض كلي ميان روشهاي معلمين اشاره كرد.

مباني ديني بايد با ادبيات روز ارائه شوند

رئيس جامعة المصطفي با تأكيد بر بر تقويت اقدامات نهاد خانواده و آموزش و پرورش براي تأثيرگذاري در تربيت ديني يادآور شد: ارائه اصول ديني با زبان و ادبيات روز و هنرهاي مشروع از جمله راهكارهايي است كه با اتخاذ آن تربيت ديني موثرتر واقع مي‌شود.

حجت الاسلام عليرضا اعرافي رئيس جامعة المصطفي با تأكيد بر ضرورت مفهوم شناسي تربيت ديني گفت: يك مفهوم از تربيت ديني همه شمول ما را گرفته و چون دين شمول نسبت به ابعاد و ساحتهاي زندگي بشر دارد و زندگي فردي ، اجتماعي و خانوادگي او را دربرمي گيرد و درهريك از ساحتهاي فردي و اجتماعي و عاطفي ، ذهني و جسمي شمول دارد و مصداق دارد. مفهوم ديگري كه از تربيت ديني بيشتر در حوزه اعتقادي و اخلاقي تعريف مي شود كه به طور طبيعي بيشتر حوزه هاي اعتقادات و عبادات و اخلاق مورد تأكيد قرار دارد.

حجت الاسلام اعرافي يادآور شد: ما براي اينكه تربيت ديني را در حقيقت و در معناي عام و عميق آن تثبيت كنيم بايد جدا از آموزش و پرورش به كانون خانواده ها نيز توجه داشته باشيم . به طور كلي اگر در اين دو نهاد آموزش و پرورش و خانواده اقدامات عميق‌تر و جامع‌تري متناسب با زمان و حوزه تربيتي انجام دهيم در ساحتهاي ديگر تأثيرگذار خواهد بود.

وي با اشاره اقداماتي كه در اين زمينه ها صورت گرفته گفت: اين اقدامات كافي نيست و بايد برنامه ريزيهاي بيشتري براي آن صورت بگيرد.

رئيس جامعة المصطفي يكي از راهكارهاي مهم براي رسيدن به تربيت ديني درست را ارائه آموزه هاي ديني با زبان و ادبيات روز دانست و اظهار داشت: بايد در اين رابطه فعاليتهاي جامعه اي صورت دهيم و در كنار آن بايد ارائه آموزه هاي ديني در قالبهاي هنري را نيز بايد مدنظر قرار دهيم . به كار گرفتن زبان و ادبيات روز، هنر و انتقال پيام ديني از طريق هنرهاي نمايشي، تجسمي و مشروع مي تواند نقش مهمي داشته باشد.

وي همچنين پيوند زدن آموزه هاي ديني با زندگي روزمره و نشان دادن اين پيوند را حائز اهميت دانست و تأكيد كرد: برخي آسيبها و زمينه هاي آسيب پذيري در طبيعت انسان، غرايض و هوا و هوسها وجود دارد. اين مسائل همواره وجود داشته و خواهد داشت اما بايد با تقويت بعد فطري و معنوي از اين آسيبها جلوگيري شود. آسيبهاي ثانويه هم در اين رابطه قابل اشاره است. اگر چهره درستي از دين نشان ندهيم و دين را با خرافات و موهومات ارائه كرده و در خانواده و جامعه دين محور با مشكلاتي مواجه شويم اين آسيبها تقويت خواهند شد.

اعتدال در اصول ديني مانع شكل‌گيري آسيبها است

مدير دفتر برنامه ريزي و توسعه مدارس علوم و معارف اسلامي صدرا با تأكيد بر اينكه تربيت ديني به طور خاص از اصولي چون اخلاق، تعقل، معادباوري و خدامحوري برخورداري است گفت: اعتدال در تمام اين اصول از آسيبهاي تربيت ديني جلوگيري مي‌كند.

حجت الاسلام علي دارابي مدير دفتر برنامه ريزي و توسعه مدارس علوم و معارف اسلامي صدرا اظهار داشت: اگر به طور كلي به مقوله تربيت نگاه كنيم ، تربيت در حيات انسان موضوعي اساسي و ضروري تلقي مي شود و نخبگان تمام جوامع بشري براي استقام بخشيدن به بحث تربيت افراد جامعه به فكر برنامه ريزي اصولي و جامع هستند كه نسبت به تربيت صحيح اقدام كنند.

وي افزود: زماني كه عنوان تربيت ديني را به كار مي بريم ، طبيعي است كه از عنوان كلي تربيت نوعي عيد به وجود آورده ايم. مسلم است كه جايگاه تربيت ديني در اسلام جايگاهي ارزشمند و زيربنايي به حساب مي آيد. مي توان در تربيت ديني به اصولي اشاره كرد كه اگر در تربيت ديني مخدوش شود، تربيت ديني به طور كامل تحقق نمي يابد. بحث اعتقادي تربيت ديني به مقوله خدا محوي مربوط مي شود درحالي كه در غرب اين مقوله كاملا از بين رفته در آنجا موضوع اومانيسم و انسان محوري وحود دارد اما شاه بيت تربيت ديني مقوله خدامحوري است كه ايمان به خدا آثار تربيتي بسيار زيادي دارد كه رهاورد جريان خدامحوري است.

مدير دفتر برنامه ريزي و توسعه مدارس علوم و معارف اسلامي صدرا تصريح كرد: از جمله رهاوردهاي خدامحوري آرامش روحي است. در عصر تكنولوژي هرچه به موفقيتهاي مهمي دست مي يابيم به همان ميزان نيازمند آرامش روحي هستيم. بصيرت و روشن فكري، تحمل و صبر در مقابل سختيها زندگي از تجليات اين اصل خدا محوري در تربيت ديني اشاره كرد.

وي اصل ديگر مورد توجه علما و بزرگان ديني را مقوله معاد باوري دانست و گفت: اين مقوله باعث مي شود نگرش انسان نسبت به دنيا و جلوه هاي فريبنده آن اصلاح شود، نسبت به غرائض و شهوات خود كنترلي و احساس مسئوليت داشته باشد و همواره از جرياناتي كه در كنار و اطراف او به وجود مي آيد عبرت بگيريد.

دارابي با اشاره به آنچه كه مي توان به آن در تربيت ديني به عنوان يك اصل دانست تعقل است، چرا كه در در نظام تربيتي اسلام به اين مقوله تعقل توجه بسياري شده است شده است. در تعاليم انبيا تربيت عقلايي و عقلاني مورد تأكيد قرار گرفته و دعوت خود انبيا به روشهاي استدلالي و منطقي مستدل است به طوري كه همواره ما را نسبت به روشهاي كوركورانه پرهيز داده اند. به نظر مي رسد درجريان تربيت ديني توجه به جايگاه عقل به عنوان رسول باطني از جمله اصول تربيت ديني است.

مدير دفتر برنامه ريزي و توسعه مدارس علوم و معارف اسلامي صدرا اظهار داشت: اصول اخلاقي در اسلام و تربيت ديني به عنوان يك اصل مهم و ركني ركين در جريان تربيت ديني به آن توجه شده كه در كنارآن مقوله كرامت انسان كه در قرآن تصريح شده قرار مي گيرد. آسيبهايي كه تمامي اين موارد را مي تواند تهديد كند افراطها و تفريطها در تمام اين موارد است. هموار بايد در تربيت ديني اصل اعتدال را در نظر داشته باشيم. اين اصل اعتدال بايد در دنيا طلبي، معادباوري، گفتار، رفتار، بهره مندي در نعمتهاي الهي بايد مورد عنايت باشد.

مشكلات روزمره مانع تكامل معنوي انسان است

رئيس مركز مطالعات فرهنگي ايران و عرب با اشاره اهميت شناخت دين و تأكيد بر آرمانهاي والا، گفت: حل مشكلات روزمره يكي از راهكارهاي مؤثر تربيت ديني است، اين مسائل سد راه انسان براي رسيدن به تكامل معنوي است .

دكتر محمد علي آذرشب رئيس مركز مطالعات ايران و عرب مجمع جهاني تقريب مذاهب اسلامي اولين چالش تربيت ديني در جامعه اسلامي معاصر را شناخت دين دانست و گفت: بايد از ديني كه مي خواهيم به ديگران عرضه و افراد را براساس آن تربيت كنيم، شناخت كامل داشته باشيم اگر چنانچه دين را به صورت برخي اعمال فردي و عبادات خشك و خالي تلقي كنيم معمولا اثر مثبتي روي جوان نخواهد داشت. شناخت دين به صورت كامل و جامع و با اين ديدگاه والا نقش مهمي در تربيت خواهد داشت.

دكتر آذر شب آرمانهاي والا را به عنوان دومين راهكار تربيت ديني در جامعه اسلامي دانست و گفت: وقتي جوان به سمت دين روي مي آورد بايد به سمت آرمانهاي والا روي آورد به عبارت ديگر انسانها آرمانهاي كوچكي دارند و در وجود خود به سمت آرمانهاي والا گرايش دارند اگر انسانها رها شوند معمولاً در آرمانهاي كوچك در مسائل شخص دور زده و از چارچوب مسائل شخص و فردي دور نمي شوند اما اگر در تربيت اين نكته را مورد تأكيد قرار دهيم كه انسان در درجه اول براي كسب آرمانهاي والا آفريده شده نقش مثبت تري خواهد داشت.

وي با اشاره به تأكيد قرآن، عرفان، ادبيات و احاديث اسلامي در رابطه با اينكه انسان براي آرمانهاي والا آفريده شده گفت: زماني كه انسان به آرمانهاي والا چشم بدوزد دين برايش شيرين‌تر مي شود چرا كه دين خود ارائه كننده آرمانهاي والا و خداوند مثل اعلي است.

رئيس مركز مطالعات ايران و عرب مجمع جهاني تقريب مذاهب اسلامي حل مشكلات روزمره را يكي از راهكارهاي تأثير تربيت ديني دانست و گفت: كه اين مسائل سد راه انسانها به سمت تكامل است. مسائل مربوط به غذا، مسكن و ازدواج اگر حل نشود ذهن انسان را مشغول كرده و مانع حركت انسان از حركت به سمت آرمانهاي والا مي شود و اين امر مي تواند انسان را از حركت تربيتي لازم بازدارد.

دكتر آذرشب حل مسائل روزمره و ضروري انسان را مقدمه بسيار مهمي براي از بين بردن موانع سد راه انسان به سمت تكامل و در نتيجه به سمت دين و تربيت ديني تلقي مي شود.

اين استاد دانشگاه تهران همچنين رعايت اصول تربيت ديني را مورد تأكيد قرار داد و اظهار داشت تربيت ديني نوعي هنر و داراي روش و اصول خود است. يكي از مهمترين اصول آن اين است كه مربي خود بايد متخلق به اخلاق اسلامي باشد، كسي كه اخلاق اسلامي ندارد نمي تواند ديگران را تربيت كند. براساس تعاليم قرآني حكمت، موعظه حسنه و انتخاب بهترين روشها به عنوان شرط تربيت صحيح مورد تأكيد خداوند قرار گرفته است.
جمعه 1 آذر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: مهر]

[مشاهده در: www.mehrnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 407]