انفجار جمعيت و نيازهاي فزاينده‌

واضح آرشیو وب فارسی:اطلاعات: انفجار جمعيت و نيازهاي فزاينده‌

رشد جمعيت در كشور كه تا چند سال گذشته به حدود 4/1 درصد كاهش يافته بود در سال‌هاي اخير مجددا افزايش يافته است و اين در حالي است كه با ورود متولدان 2 دهه گذشته به سن باروري بايد منتظر روند شتابنده‌تر رشد جمعيت باشيم.‌

تامين غذا، بهداشت، مسكن، آموزش و اشتغال جامعه‌اي كه با مساله افزايش جمعيت روبه‌روست، از يك طرف و دشوار بودن و جوابگويي به نيازهاي گسترده مادي و معنوي آنان از طرف ديگر راهي جز كنترل رشد بي‌رويه جمعيت باقي نگذاشته است.‌

رشد جمعيت كشور به رغم اقدامات صورت گرفته در 15 سال گذشته همچنان بالاست و متاسفانه براي نيازهاي آتي جمعيت فعلي كشور نيز پيش‌بيني‌هاي لازم صورت نگرفته است.‌

دولت لاجرم بايد براي پيامدهاي اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي رشد جمعيت برنامه‌ريزي كند و همزمان به تلاش براي كنترل جمعيت ادامه دهد. كاري كه در سالهاي اخير دوباره به گودال فراموشي افتاده است.

سلامت باروري‌

محمد عبدالاحد نماينده صندوق جمعيت ملل متحد در ايران مي‌گويد: هدف تمامي برنامه‌هاي صندوق جمعيت بهبود كيفيت زندگي است و صندوق با تمركز بر سه موضوع سلامت باروري، جوانان و برابري جنسيتي به بهبود كيفيت زندگي انسانها كمك مي‌كند.

صندوق جمعيت در مورد سلامت باروري سعي مي‌كند كه دسترسي آسان به مراكز بهداشتي را براي افراد خانواده فراهم كند و سلامت مادران را در دوران بارداري تضمين كند. اين صندوق موظف است آگاهي و اطلاعات را در دسترس جوانان قرار دهد و از ابتلاي جوانان به بيماري‌هايي مانند ايدز پيشگيري كند. آنان سعي مي‌كنند با دادن اطلاعات جديد در راستاي كيفيت توسعه قدم بردارند.

و در زمينه برابري جنسيتي هم صندوق در راستاي توانمندسازي زنان قدم برمي‌دارد و در اين زمينه به طور اخص از خشونت مبتني بر جنسيت پيشگيري مي‌كند.‌

او مي‌افزايد: هر بارداري بايد در كشور خواسته و براساس يك تصميم آگاهانه باشد و هر تولدي بايد تولدي سالم و بدون خطر باشد. هر فرد جوان عاري از ايدز باشد و با هر زن و دختري بايد با احترام برخورد شود.‌

او يادآوري مي‌كند: براساس تنظيم خانواده بارداري‌ها بايد با تصميم آگاهانه زوجها باشد به طوري كه زوجها در مورد تعداد فرزندان و فاصله سني آنان با دانش و آگاهي تصميم بگيرند و البته در اين راستا وزارت بهداشت برنامه‌هاي خوبي را اجرا كرده است. تنظيم خانواده لزوما در مورد سلامت مادر و فرزند است چرا كه اگر فاصله بين تولدها كم باشد براي سلامت مادر و فرزند خطرناك است.‌

عبدالاحد با اشاره به آيه‌اي از قرآن كه فرموده است به فرزندانتان 2 سال تمام شير بدهيد، مي‌گويد بر اين اساس حداقل فاصله بين فرزندان بايستي حدود 30ماه باشد و اگر اين دستور رعايت شود قطعا از بارداري‌هاي ناخواسته جلوگيري مي‌شود. اگر بارداري ناخواسته باشد و مادر آمادگي وضع حمل را نداشته باشد ممكن است سراغ سقط جنين برود كه اين مسئله پيامدهاي منفي زيادي را براي سلامت مادر بوجود مي‌آورد زيرا سقط جنين چنانچه نامطمئن باشد باعث مرگ مادر مي‌شود.‌

به گفته عبدالاحد برنامه‌هاي تنظيم خانواده همچنين از انتقال ايدز از مادر به كودك پيشگيري مي‌كند چرا كه اگر بارداري ناخواسته باشد امكان انتقال ايدز بيشتر است.‌

او مي‌افزايد: يكي از رسالت‌هاي سازمان ملل در مورد سلامت بارداري تولد امن و مطمئن نوزادان است به طوري كه نوزادان در هنگام تولد در خطر نباشند و در اين راستا با همكاري وزارت بهداشت تحقيقات زيادي در مورد دلايل مرگ مادران هنگام زايمان انجام شده است.‌

از سويي اكنون 40 درصد از تولدها در ايران به صورت سزارين انجام مي‌شود و اين مساله عواقبي را دربر دارد كه يكي از اين عواقب هزينه بالا است و چون بسياري از مردم نمي‌توانند كيفيت مناسب عمل سزارين را به خاطر هزينه زياد داشته باشند خطرات زايمان زياد مي‌شود.‌

براي جلوگيري از كاهش مرگ و مير مادران، صندوق جمعيت ماماها را تعليم مي‌دهد به سمت زايمان طبيعي و براي تعليم آنان از استراليا عده‌اي را بكار گرفته است.‌

او در مورد بيمارستانهاي مادردوستانه نيز مي‌گويد: كار ديگر صندوق امضاء پروتكل با وزارت بهداشت در زمينه احداث بيمارستانهاي مادردوستانه است بطوري كه مادر در هنگام وضع حمل بايد حتما يكي از بستگانشان در كنارش باشد.‌

- كاهش 75 درصدي تلفات زايماني تا سال 2015‌

- كاهش مرگ و مير نوزادان

- افزايش اميد به زندگي

- كاهش ميزان عفونت ويروس ايدز

صندوق جمعيت ملل متحد با همكاري نهادهايي مانند وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي، مركز آمار ايران و شبكه‌اي متشكل از حدود هفتاد سازمان غيردولتي پروژه‌هايي را در دست اقدام دارد تا:

- دسترسي به خدمات و كالاهاي مرغوب بهداشت باروري را افزايش دهد.

- اطلاع‌رساني و خدمات بهداشت باروري دوستدار جوان را ارتقا بخشد.

- اطلاع‌‌رساني و خدمات مربوط به بيماري‌هايي كه از طريق جنسي منتقل مي‌شوند را بهبود بخشد.

- اطلاع رساني و ظرفيت‌سازي در زمينه‌هاي بهداشت باروري، حقوق باروري و مسائل جنسيتي را افزايش دهد.

- جهت آمادگي در برابر بحران در سطح ملي ظرفيت‌سازي كند تا دغدغه‌هاي مربوط به بهداشت باروري در هنگام حوادث غيرمترقبه طبيعي و شرايط پس از منازعات را برطرف سازد.

- از تدوين قوانين عليه خشونت جنسيتي حمايت كند.

جمعيت ايران‌

نماينده صندوق جمعيت ملل متحد در ايران در مورد جمعيت ايران مي‌گويد: در طول زمان نرخ رشد جمعيت ايران دچار تغييرات زيادي شده است، بخصوص در دهه 1980 ميلادي رشد جمعيت ايران به يكباره زياد شد، به طوري كه در آن دوران هر خانواده داراي 6 تا 7 فرزند بود. البته در حال حاضر اين آمار به 2 تا 3 فرزند رسيده است.

او مي‌افزايد: در حال حاضر رشد جمعيت ايران 6/1 درصد است كه شامل تولد، مرگ و مهاجرت مي‌شود.

تاثيرات ساختار سني در ايران يك هرم جمعيتي است كه به سه قسمت تقسيم شده است كه قسمت اول آن از صفر تا 15 سال، قسمت دوم از 15 تا 60 سال و قسمت سوم 60 سال به بالا است و در حال حاضر اكثر جمعيت ايران در قسمت دوم يعني 15 تا 60 سال قرار دارند كه اين رده سني چيزي حدود 50 تا 60 درصد كل جمعيت ايران را تشكيل مي‌دهند.

او يادآوري مي‌كند: متولدين دهه 1980 در حال حاضر در رده سني 15 تا 60 سال قرار گرفته‌اند و در سن توليد و كار هستند. البته اين رشد جمعيت تنها مختص به ايران نيست بلكه در خيلي از كشورهاي آسياي شرقي مانند سنگاپور، تايلند، مالزي و هنگ‌كنگ ديده مي‌شود.‌

عبدالاحد معتقد است كه اين تغييرات جمعيتي براي خيلي از كشورها مي‌تواند يك عامل رشداقتصادي باشد چرا كه اكثريت جمعيت كشور در سن كاركردن هستند و اين جمعيت مي‌تواند توليد داشته باشد البته براي بالا بردن رشد اقتصادي كشور وجود يكسري پيش‌نيازها ضروري است كه اصلي‌ترين آن سرمايه‌گذاري است. سرمايه‌گذاري در اشتغال‌زايي، كارآموزي و سلامت باروري كه لازمه شكوفايي جمعيتي در راستاي توسعه اقتصادي است.

او مي‌گويد: اگر جمعيت خانواده كوچكتر شود و از 5 تا 6 فرزند به 2 تا 3 نفر برسد، اين امر باعث پايين آمدن هزينه ها مي‌شود و خانواده مي‌تواند پس انداز داشته باشند و سرمايه‌گذاري ‌كنند و اين سرمايه‌گذاري معمولا به توليد بيشتر ختم مي‌شود و توليد بيشتر هم باعث رشد اقتصادي بهتر مي‌شود.

اثرات منفي افزايش جمعيت‌

علي‌رضا زاهديان معاون طرح‌هاي آماري مركز آمار ايران چندي قبل در مصاحبه‌اي با ايرنا اظهار داشته: جمعيت 25 تا 29 ساله كشور در سال 1389 به يك ميليون و 900 نفر مي‌رسد كه در طول تاريخ جمعيت ايران اين ميزان بي‌سابقه است.‌

به گفته او در سال 86 بيشترين ورودي‌‌ها به دانشگاههاي كشور را به ميزان حدود يك ميليون نفر شاهد بوديم و اين افزايش نشان مي‌دهد كه جمعيت غيرفعال در كشور رو به ازدياد است و ورودي‌هاي سال 86 پس از چهار سال وارد بازار كار كشور مي‌شوند.

زاهديان تعداد بيكاران كشور را در سال 86 حدود 2 ميليون و 480 هزار نفر ذكر كرده و افزوده است؛ از اين تعداد يك ميليون و 700 هزار نفر را جوانان 15 تا 24 ساله به خود اختصاص داده‌اند كه رقم قابل توجهي است و اين تعداد موج اول جمعيتي در كشور است.

دكتر امان قرايي مقدم جامعه‌شناس نيز مي‌گويد: خطر افزايش جمعيت يا انفجار جمعيت مربوط به دو يا سه دهه قبل نيست، بلكه در سال 1968 اوتانت دبيركل وقت سازمان ملل متحد اعلام كرد كه در ده سال آينده بسياري از كشورهاي جهان سوم با افزايش بي‌رويه جمعيت روبرو مي‌شوند و اگر آن را كنترل نكنند، به مصيبتي دچار مي‌شوند كه قادر به حل آن نيستند.

او مي‌افزايد: دو سوم جمعيت دنيا در آسيا و در كشورهاي جهان سوم قرار دارند و اين درحالي است كه حد متناسب جمعيت عبارتست از حدي كه همه افراد جامعه از بهداشت، رفاه، اقتصاد، تحصيل و آموزش بهره داشته باشند، يعني جامعه در رفاه باشد و هرچقدر كه جمعيت زيادتر باشد، جمعيت فقيرتر است.

هگلر در كتاب توسعه اقتصادي مي‌گويد: هر چقدر جمعيت زياد شود به همان ميزان پس‌انداز ملي كاهش پيدا مي‌كند. يعني الان ما نسبت به يكساعت قبل فقيرتر شده‌ايم چرا چون همين الان عده‌اي متولد شده‌اند و همين الان بار تكفل آنان بر دوش ما است.

او مي‌افزايد: امروز نه نظريه حدافزايش جمعيت، نه نظريه كاهش جمعيت مطرح نيست، بلكه در حال حاضر نظريه حد مناسب جمعيت يعني جمعيتي كه در آن افراد جامعه داراي شغل باشند و از بهداشت، مسكن، آموزش و پرورش و رفاه نسبي برخوردار باشند مطرح است.

او ياد‌آوري مي‌كند: جمعيت ايران از سال 55 تا 85 دو برابر شده و اين در حالي است كه امكانات كشور محدود است، واقعيت اين است كه رشد جمعيت در ايران، خطر بزرگي است كه بي‌صدا اقتصاد و فرهنگ جامعه را تحت تاثير منفي خود قرار مي‌دهد. توسعه فقر، عقب‌افتادگي اقتصادي و آموزشي از مهمترين پيامدهاي افزايش جمعيت است.

او مي‌گويد: در شرايط فعلي رشد جمعيت بالاي نيم درصد براي توسعه كشور مضر است و در بلندمدت سبب انفجار جمعيتي مي‌شود و اين در حالي است كه دولت بايد براي پيامدهاي اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي رشد جمعيت برنامه‌ريزي كند و همزمان به تلاش براي كنترل اين رشد ادامه دهد.

اديب رحماني استاد اقتصاد نيز چندي قبل در مصاحبه با رسانه‌هاي گروهي اظهار داشته بود؛ براساس مجموعه عوامل و شواهد اگر مديريت جمعيت وجود نداشته باشد جمعيت مي‌تواند يك عامل بحران‌ساز باشد.‌

يكي از ابعاد مهم مديريت جمعيت حفظ تعادل جمعيت شهر و روستا در حوزه آمايش سرزمين و محيط زيست است.

تجربه نشان مي‌دهد ما در گذشته كمتر ساير ملاحظات مديريت جمعيتي را در نظر گرفتيم. با اين حال ما توانسته‌ايم رشد جمعيت را در سطح ملي از بالاي 3 درصد تا 7/1 درصد در سطح ملي كاهش دهيم. ولي جمعيت نيروي محركه‌اي است كه يك تا دو نسل طول مي‌كشد تا آثار جمعيتي نسل قبل باقي بماند.

ضريب جواني يا درصد جمعيت زير 15 سال، عرضه گسترده نيروي كار متقاضيان بهداشت و آموزش عالي، همه و همه محصول نرخ رشد جمعيت بالاي قبلي است.

به گفته او؛ مديران بايد بتوانند اين بحران را به‌خوبي مديريت كنند و گرنه ممكن است با يك بحران جدي روبرو شويم كه به جاي اينكه ما از جمعيت استفاده كنيم، جمعيت سرنوشت مارا رقم زند. زيرا بخش عمده‌اي از اعمال سياست كنترل جمعيتي به پيامدها و آثار منطقي نظام اقتصاي - اجتماعي برمي‌گردد.‌

عقلانيت حكم مي‌كند، زاد و ولد كاهش يابد. در عرصه‌هاي فرهنگي اجتماعي اشتغال زنان بالاست يا با كمبود فرصت‌هاي بهداشت و مسكن روبرو هستيم.كاهش جمعيت در كشور ما اتفاق افتاده ولي در بخش‌هاي حاشيه‌اي و روستايي و كمتر توسعه يافته كه سرمايه‌گذاري بهداشتي وآموزشي چندان مورد نظر نيست همچنان نرخ بالاي جمعيت وجود دارد و در نهايت براي همه كشورها نمي‌توان نسخه يكساني قرار داد ما به يك نسخه بومي شده نيازمنديم.

اين اقتصاددان مي‌افزايد: در مورد اقتصاد ايران اشكال اساسي به فقدان تربيت مناسب نيروي انساني و غيرمولد بودن آن برمي‌گردد. ساختار اقتصاد از قبل از انقلاب به گونه‌اي بوده كه بيشتر يك جمعيت مصرفي بوده تا مولد و اين اختلال بيشتر از تزريق درآمد سرشار نفتي به اقتصاد ناشي مي‌شود و از اين رو در شرايط كنوني چون جمعيت مولد نيست، يك تهديد براي اقتصاد كشور تلقي مي‌شود و تلاش براي كنترل و كاهش نرخ رشد آن در چنين فضايي، منطقي به نظر مي‌رسد، اما چنانچه يك تحول جدي در نگرشها، در ساختارهاي اقتصادي و به‌ويژه در برنامه‌ريزي نيروي انساني وارتباط آن با يك رشد پايدار و منطقي صورت گيرد، جمعيت مي‌تواند به عنوان يك فرصت تلقي شود.

بيتا مهدوي‌

شنبه 25 آبان 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: اطلاعات]

[مشاهده در: www.ettelaat.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 80]