موشک های بالستیک

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق: يكي از پشتوانه ها و تكيه گاه هاي نظامي كشورها در عرصه بين المللي، قدرت موشكي آنهاست. در جهان امروزي به رغم امضاي پيمان نامه هاي متعدد كشورها و قراردادهاي بين المللي كه براي كنترل تكنولوژي موشكي در سازمان ملل به امضاء مي رسد، در نهايت كشوري حرف اول را مي زند كه به لحاظ موشكي مجهزتر باشد.
تا قبل از جنگ جهاني دوم- بنا به مقتضيات جنگ- فقط چندين كشور كه در حال جنگ بودند ابرقدرت موشكي محسوب مي شدند (مانند روسيه و آلمان). در واقع جنگ براي اينها مانند كاتاليزوري در جهت پيشرفت صنايع موشكي بود؛ همچنان قدرتمند و قدرتمندتر مي شدند و اين امر موجب رعب و وحشت كشورهاي ديگر شد، چرا كه از همان ابتدا هم پيش بيني مي شد اگر فقط چند ابرقدرت خاص، اين تكنولوژي را به دست مي گرفتند، ديگر پاسخ ندادن به درخواست هاي آنها كار مشكلي بود.
پس از فروكش كردن التهابات جنگ جهاني دوم، بسياري از كشورها دست به كار شدند و شروع به ساخت يا حداقل خريد موشك كردند زيرا مي دانستند اگر سيستم موشكي قوي داشته باشند، پشتوانه خوبي براي حفظ امنيت دارند. هرروزه انواع موشك ساخته و آماده مي شد و در اين ميان يك فناوري، توجه همگان را بيش از ديگر شاخه ها به خود جلب كرد و آن، تكنولوژي ساخت موشك هاي بالستيك بود.
برد بسيار بالا و توانايي حمل مقدار زياد مهمات، آنها را از ساير موشك ها متمايز مي سازد و همين موضوع، موجب رعب و وحشت و نگراني مي شود. با اينكه يك موشك بالستيك به خودي خود يك سلاح كشتار جمعي (WMD) محسوب نمي شود، ولي مي تواند مقدار زيادي از انواع سلاح هاي كشتار جمعي را حمل كند و به عنوان يك منبع نگراني براي كشورها به حساب آيد.
تكنولوژي موشك هاي بالستيك هم پس از جنگ جهاني دوم نمو پيدا كرد و از دهه ۱۹۵۰ ابرقدرت هايي موشكي به وجود آمدند كه تهديدي براي كشورهاي ديگر محسوب مي شدند. در اين عرصه، اتحاد جماهير شوروي يك سر و گردن از رقباي خود بالاتر بود. با گذشت زمان، قدرتش بيشتر و بيشتر مي شد و همواره حرف اول را در اين زمينه مي زد. اين مسئله، كشورهاي ديگر- مخصوصاً رقيب سرسختش يعني ايالات متحده آمريكا- را آزار مي داد.
شوروي در عين حال با توجه به مصالح سياسي- اقتصادي اش، بخشي از اين قدرت را با برخي كشورها- به ويژه چندين كشور آسيايي، تقسيم كرد. اين قضيه آمريكا را به تأملي سخت در عرصه نظامي كشاند زيرا به جز قدرتمندشدن كشورها، اين نگراني وجود داشت كه كشورهاي قسمت سلطه، خود به تنهايي به گسترش تكنولوژي موشك بالستيك دست يافته و به ساخت موشك بپردازند.
تقريباً تمامي كشورهاي آسيايي، خريداران بسيار خوبي براي روسيه هستند و در فهرست موشك هاي اين كشورها، حداقل نام چندين نوع از موشك هاي روسي ديده مي شود. حتي به غير از كشورهاي آسيايي، اروپايي ها نيز به همين گونه اند.
به غير از روسيه و چين، در آسيا به تازگي بهترين پيشرفت ها نصيب كشورهاي ايران و كره شمالي شده است؛ البته هند و پاكستان نيز به دليل ساخت كلاهك هاي اتمي از قدرت هاي موشكي آسيا محسوب مي شوند.

كره شمالي با داشتن موشك هاي بالستيك از قبيل تائپودونگ ۱ و ۲ يا نودونگ ۱ و ۲ به گستره اي به شعاع ۴۰۰۰ تا ۶۰۰۰ كيلومتري اطراف كشورش مسلط است و ايران نيز با داشتن موشك هاي زلزال و شهاب ۳ (موشك شهاب ۴ نيز در حال آزمايش است) قدرت بزرگي محسوب مي شود.
نگراني هاي آمريكا از گسترش و فروش موشك هاي بالستيك از زمان دولت رونالد ريگان شروع شد، به نحوي كه تمركز نيروي نظامي آمريكا را بر اين موضوع برانگيخت و زماني كه شوروي نخستين موشك بالستيك قاره پيما (ICBM) خود را پرتاب كرد -كه توانايي حمل تسليحات هسته اي و غيرهسته اي در حجم بالا را داشت- نيروي نظامي آمريكا موفق به طرح سيستم دفاع موشك هاي بالستيك شد. ريگان، طراحان و مهندسان هوا- فضاي خود را بر سيستم ابتكاري دفاع راهبردي- فضايي متمركز كرد كه اين تمركز موجب ارتقاي چشمگير سطح تكنولوژي دفاع موشكي بالستيك (BMD) آمريكا شد. گونه هاي جديد اين سيستم كه در دوران رياست جمهوري جورج بوش مي بينيم هم، گونه هاي تكميل يافته دوران ريگان است.
بسياري از كارشناسان دفاعي آمريكا متذكر شدند كه سيستم دفاع موشكي بالستيك بسيار پرهزينه تر از سيستم حمله موشكي است و بايد بيشتر به حمله موشكي متكي شود. موشك هاي بالستيك در جنگ ها خسارات زيادي به كشورها وارد كرده اند. به عنوان مثال در جنگ جهاني دوم(طي سال هاي ۴۵-۱۹۴۴)آلمان بيش از ۳۰۰۰ موشك بالستيك با نام V-۲ (ملقب به اسلحه انتقام) به انگلستان و آنتورپ شليك كرد. در جنگ ايران و عراق بارها از موشك هاي اسكاد روسي استفاده شد. در جنگ خليج فارس، عراق از موشك هاي بالستيك استفاده كرد و بسياري از نقاط عربستان سعودي را در سال ۱۹۹۱ نشانه گرفت كه يك موشك به يك پايگاه نظامي آمريكا شليك شد و ۲۸ سرباز آمريكايي را كشت.
موشك هاي بالستيك همواره باعث ايجاد تنش بين كشورها بود؛ براي نمونه، بحران موشك هاي بالستيك كوبا در سال ۱۹۶۲ كه با تحويل موشك هاي دوربرد شوروي به كوبا، جنگ سرد را گرم تر كرد. يا بحران تايوان در سال ۱۹۹۶ پس از انتخابات دموكراتيك چين چندين موشك بالستيك به خطوط كشتيراني نزديك تايوان شليك كرد و در اواخر بحران تائپودونگ در سال ۱۹۹۸ كه كره شمالي يك موشك بالستيك را به طور غيرمنتظره اي روي محدوده هوايي ژاپن آزمايش كرد كه باعث اعتراض كشورهاي غربي شد.
هنگامي كه آمريكا و شوروي پيمان منع گسترش موشك هاي بالستيك را امضا كردند، فقط ۹ كشور موشك بالستيك داشتند، ولي امروز بيش از ۳۰ كشور، موشك بالستيك دارند و ۱۴ كشور در توليد يا صادرات موشك بالستيك و تكنولوژي مربوط به آن دست دارند. پس هميشه تهديد شليك يك موشك بالستيك از طرف اين كشورها وجود دارد و بايد جوابي در قبال آن موجود باشد.
در پي نگراني هاي جهاني براي جلوگيري از اين امر، موافقت نامه بين المللي كنترل تكنولوژي موشكي (MICR) -كه موافقت نامه اي داوطلبانه است- در سال ۱۹۸۷ بين ملل مختلف براي كنترل جابه جايي و خريد و فروش موشك ها و تكنولوژي هاي مربوطه كه قابليت حمل سلاح هاي كشتار جمعي (WMD) را ايجاد مي كند، بسته شده است. اما آيا مي توان مطمئن بود كه تمامي كشورها به همه توافقنامه هايي كه تاكنون امضا كرده اند، پايبندند؟

موشک بالستیک چیست ؟
يك موشك بالستيك در حقيقت يك ماشين تحويل موشك- مولد، شامل سيستم رهيابي و محفظه حمل مهمات است كه اساساً عليه اهداف زميني و سطحي مورد استفاده قرار مي گيرد. انواع گوناگون موشك هاي بالستيك بر حسب برد، طبقه بندي مي شوند. نوع خاصي از موشك هاي بالستيك وجود دارد كه از زيردريايي ها شليك مي شود و SBLM نام دارد. در ساخت موشك هاي بالستيك، مبحث «پيشران» كه مشخص كننده برد موشك است مهمترين مسئله محسوب مي شود و پس از آن ميزان توانايي حمل مهمات كه قدرت تخريب آن را افزايش مي دهد.
موشك هاي بالستيك به موشك هايي مي گويند كه تا ارتفاع بسيار بالايي اوج مي گيرند(كه اين قسمت راه با موتور روشن انجام مي شود) و مابقي راه را با استفاده از نيروي جاذبه زمين به سمت هدف مي روند كه مانند يك سقوط آزاد البته با هدايت صحيح است.
برخي از موشك هاي بالستيك حتي از جو زمين نيز خارج مي شوند و با استفاده از يك ماشين ورود مجدد (RV) به جو باز مي گردند كه برد بسيار بالايي دارند.

موشك هاي بالستيك از لحاظ برد به ۵ گروه زير تقسيم مي شوند:
۱- موشك جنگي كوتاه برد با ميزان برد ۱۵۰ كيلومتر
۲- موشك بالستيك كوتاه برد با ميزان برد ۱۵۰ تا ۷۹۹ كيلومتر
۳- موشك بالستيك ميان برد با ميزان برد ۸۰۰ تا ۲۳۹۹ كيلومتر
۴- موشك بالستيك دوربرد با ميزان برد ۲۴۰۰ تا ۵۴۹۹ كيلومتر
۵- موشك بالستيك قاره پيما با ميزان برد ۵۵۰۰ كيلومتر به بالا
موشکهایی با سوخت پیشران جامد
سوختهای پیشران از یک نوع سوخت و یک اکسنده تشکیل شده.اند. برای روشن شدن موشک ، کافی است یک جرقه کوچک سوخت پیشران آنرا آتش بزند. سوخت آتش گرفته تا آخرین قطره می.سوزد. گازهای حاصل از سوخت پیشران را از طریق دماغه انتهایی موشک خارج می.شوند. اولین موشکها را احتمالا در قرن یازدهم میلادی در کشور چین ساخته.اند. آنها موشکهایی بودند که از سوخت پیشران جامد استفاده می.کردند. سوخت موشک یک نوع باروت بود که از مخلوطی از نیترات پتاسیم ، زغال چوب و سولفور تشکیل شده بود.
موشکهایی که از سوخت پیشران جامد استفاده می کنند، اغلب به عنوان موشکهای تقویت کننده.ای استفاده می.شوند که نیروی اولیه موشکهای بزرگتر را تأمین می.کنند. موشکهای بزرگتر خود از سوخت پیشران مایع استفاده می.کنند. بزرگترین موشکهای مصرف کننده سوخت جامد با 45 متر ارتفاع جزء موشکهای تقویت کننده شاتل فضایی ایالات متحده محسوب می.شوند. آنها حاوی 586500 کیلوگرم (2/1 میلیون پوند) سوخت پیشران هستند که بطور متوسط 13 میلیون تن (5/3 میلیون پوند نیرو) نیروی پیشران را تولید می.کنند.
این موشکها را طوری طراحی کرده.اند که بعد از اتمام سوخت و افتادن در دریا ، از دریا بیرون کشیده شده ، دوباره برای مأموریتهای بعدی سوختگیری می.شوند. ساخت موشکهایی که از سوخت جامد استفاده می.کنند چندان دشوار نیست. آنها مقدار زیادی نیروی پیشران را در یک مدت زمان کم تولید می.کنند. تنها ایراد این نوع موشکها این است که بعد از روشن شدن به راحتی خاموش نمی شوند. به عبارت دیگر ، نمی.توان آن را به آسانی تحت کنترل درآورد .

موشکهای با سوخت مایع
اکثر موشکهایی که از آنها در پروازهای فضایی استفاده می.شود، از سوخت پیشران مایع بهره می برند. سوخت و اکسنده که در مخزنهای جداگانه.ای نگهداری می.شوند، هر دو مایع هستند. پمپهای قدرتمندی آنها را به محفظه احتراق می.برند؛ در آنجا آنها باهم ترکیب شده ، شروع به تولید گازهای خروجی می.کنند. گازهای مذکور نیز به نوبه خود از دماغه انتهایی موشک خارج می.شوند. بعضی از موشکها از یک ماده قابل اشتعال سریع برای شروع احتراق استفاده می.کنند. سوخت پیشران سایر موشکها هنگام ترکیب سوخت و اکسنده شروع به احتراق می.کند
اما روش احتراق در اين موشكها اکسنده و سوخت باهم ترکیب می.شوند و در محفظه احتراق شروع به سوختن می.کنند. سپس گازهای خروجی حاصل از فرآیند احتراق از دماغه خارج و به عنوان نیروی پیشران ، موشک را به طرف جلو حرکت می.دهند.
توجه كنيد كمتر از سوخت مايع در موشكهاي بالستيك استفاده مي شود مگر در انواع قاره پيما كه نياز به رانش بيشتري دارند و گرنه بيشترين مورد استفاده در موشكهاي فضايي است
طرز كار وساختار يك موشك بالستيك