كاربردهای ایمنی در سوئیچ.گیرهای برق

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق: سوئیچ.گیرهای برق از جمله ابزارهایی هستند كه متخصصان و كارشناسان و كاربرانی در صنعت برق با آنها سروكار دارند. شناخت نحوه كار آنها و میزان ایمنی.شان برای كاربران می.تواند مفید باشد. در مقاله ترجمه شده زیر كه به وسیله مهندس تقی وحیدی كارشناس ارشد تحقیقات و بهره.وری شركت توزیع نیروی برق خراسان جنوبی ارایه شده نحوه كار سوئیچ.گیرهایی از نوع سه فاز ac با ولتاژ نامی یك تا ۳۳ كیلوولت و ایمنی آنها مورد بررسی قرار گرفته است.
سوئیچ.گیرهای مورد بحث در این مقاله از نوع سه فاز ac با ولتاژ نامی ۱ تا ۳۳ كیلوولت بوده كه مسایلی مانند نحوه انتخاب، بهره.برداری و نگهداری از آنها در این نوشتار مطرح شده است. راهكارهای ارایه شده مربوط به سوئیچ.گیرهای روغنی، هوایی، گازی (۶sf) و خلاء بوده است. همچنین توصیه.های صورت گرفته درباره بریكرها، كلیدها، كلیدفیوزها و مقره.ها و همچنین كنتاكتورهایی با ولتاژ ac در حد یك كیلوولت كاربرد است. این نوشتار سوئیچ.گیرهای dc، سوئیچ.گیرهای ac تكفاز و فشار ضعیف تا سطح ولتاژ یك كیلوولت را شامل نمی.شود.
● سوئیچ..گیرهای برق
به طور كلی، سوئیچ.گیرها قابلیت راه.اندازی و اطمینان مناسبی داشته و عیب و نقص در آنها به ندرت رخ می.دهد اما وقوع عیب، ممكن است سبب بروز حوادثی همچون انفجار، سوختن روغن، ایجاد ابرهای گازی، و بروز جراحات جدی در افراد شده و حتی در مواردی منجر به مرگ و میر و نیز آسیب به كارخانه.ها و ساختمان.های مجاور شود و زیان.های مالی را نیز به وجود آورد. سوئیچ گیرهای گازی (۶sf) و خلاء، خطرات ناشی از آتش..سوزی روغن را نداشته اما ممكن است ضایعات دیگری در آنها روی دهد كه برای پیشگیری از آن نیاز به مدیریت و سازماندهی است. تجربه.های گذشته نشان داده كه عیب و نقص معمولاً پس از راه.اندازی یا اندكی پس از راه.اندازی سوئیچ.گیر روی می.دهد. بنابراین نحوه راه.اندازی سوئیچ.گیر، موقعیت نصب آن و شرایط شبكه در لحظه راه.اندازی، شاخص مهمی در بهره.برداری ایمن سوئیچ.گیر هستند.
سیستم.های مدیریتی برای بهره.برداری ایمن سوئیچ.گیر و پیشگیری از ضایعات باید قابلیت ثبت اطلاعات شبكه را داشته و روش.های نصب، راه.اندازی، بهره.برداری، نگهداری و تعویض تجهیزات را مشخص كند. همچنین ضرورت دارد در سیستم.های مدیریتی مزبور علاوه بر آموزش كاركنان سیستم ممیزی برای كنترل اثربخشی روش.های به كار رفته تعریف شود.
● ثبت اطلاعات
ضرورت دارد اطلاعات مربوط به تمام سوئیچ.گیرها، دیاگرام.ها و آرایش.های شبكه شامل خطاهای موجود در نقاط مختلف شبكه ثبت و كنترل شده و از قابلیت دسترسی به آنها و به روزبودن اطلاعات اطمینان حاصل شود. اطلاعات ثبت شده باید حاوی مواردی چون دیاگرام.های شبكه و ارتباطات بین سوئیچ.گیرها و سایر اقلام باشد. ضمناً سطوح خطا، نوع تجهیزات و اطلاعات مرتبط با آنها از قبیل نام سازنده، شماره سریال و سال ساخت، تاریخ نصب، ولتاژ و جریان نامی، جریان اتصال كوتاه نامی و مكانیسم راه.اندازی مدنظر قرار بگیرد و نیز اطلاعات مربوط به محدودیت.های بهره.برداری مانند احتمال بروز شوك.های الكتریكی و نیز اطلاعات مربوط به نحوه نگهداری اقلام داخلی سوئیچ.گیر و تعداد عملیات رفع خطا از بریكرهایی كه تحت جریان نگهداری قرار گرفته.اند، در آن موجود باشد. این موارد همچنین جزئیات تمامی اصلاحات و رفع عیوب انجام شده را باید ارایه دهد. برای مثال مواردی مانند تنظیم اهرم.های فرمان وصل تجهیزات در برابر عكس.العمل.های مكانیكی هنگام وصل و ... را بیان كرده و نیز اطلاعات مربوط به وسایل كنترل قوس الكتریكی در بریكرهای روغنی را ثبت كند.
● روش.های نصب و راه.اندازی، بهره.برداری
به كمك اطلاعات ثبت شده، باید سوئیچ.گیرها و شبكه.های برق مورد ارزیابی قرار گیرند تا امكان شناسایی خطرات و مشكلات بالقوه از قبیل شوك.های مكانیكی موثر بر سوئیچ.گیر، وجود تجهیزات راه.اندازی با فرمان دستی، عدم وجود اهرم.های فرمان وصل به گونه ای كه در برابر عكس.العمل.های مكانیكی حین وصل مقاوم باشند، و نیز وسایل نامناسب حفاظت در برابر آتش.سوزی میسر شود. پس از ارزیابی می.توان اقدامات مورد نیاز را برای حصول اطمینان از عملكرد ایمن تجهیزات و سیستم.ها، شناسایی كرد. این اقدامات شامل جلوگیری از راه.اندازی سوئیچ.گیر در حالت اتصال به شبكه و قرار داشتن تحت شوك مكانیكی از طریق غیرفعال كردن قابلیت راه.اندازی اتوماتیك تجهیزات تا زمان رفع خطای سیستم است. جلوگیری از امكان دسترسی به سوئیچ.گیر در حالت اتصال به شبكه، كاهش سطوح خطای شبكه در نقاط مختلف از طریق آرایش مجدد شبكه.ها، جلوگیری از راه.اندازی كلیدهای با مكانیسم دستی در حالت برقدار بودن شبكه تحت شرایط دقیق كنترلی و جایگزینی سوئیچ.گیرهای تحت شوك مكانیكی نیز مدنظر است. سایر اقدامات اضطراری و ضروری پس از ارزیابی نیز عبارتند از: تغییر مكانیزم وصل برای سوئیچ.گیرهای با راه.انداز دستی (در غیر این صورت باید نسبت به جایگزینی سوئیچ.گیر اقدام شود). تنظیم اهرم.های فرمان وصل در برابر عكس.العمل.های مكانیكی تجهیزات در هنگام وصل آنها به شبكه، و اقدامات اصلاحی برای حفاظت در برابر آتش.گرفتگی.
برای انجام اقدامات فوق باید طرحی ارایه شده و جدول زمانی انجام آن تهیه شود. همچنین باید روش.های راه.اندازی توسعه یافته و گروه مناسبی از كاركنان برای انجام فعالیت.های مورد نیاز در بهره.برداری، بازرسی، تعمیر، نگهداری و تست سوئیچ.گیرها انتخاب شوند. از سوی دیگر كاركنان مربوطه باید دانش مناسبی از قوانین ایمنی و اعمال آنها داشته و در صورت لزوم نسبت به آموزش كاركنان اقدام شود. همچنین ضرورت دارد به صورت منظم كل سوئیچ.گیر و ملحقات آن، بازرسی، نگهداری و تست شوند. همچنین موادی از قبیل روغن و گاز ۶sf نیازمندی.های خاصی از لحاظ كاركرد، تمیزی، جلوگیری از كثیفی، محل استقرار روغن و گردش آن داشته و همچنین خطرهایی در ارتباط با كاربرد آنها وجود دارد. ایستگاههای توزیع نیز باید به صورت دوره.ای بازرسی شده و اقدامات اصلاحی طبق اولویت به انجام رسند. این اقدامات شامل كارهای فوری (در زمان به خطرافتادن ایمنی ایستگاه و مكان استقرار آن) و فعالیت در اسرع وقت و اقدامات آینده است. آیتم.هایی از قبیل محل استقرار سوئیچ.گیر، وجود علایم حاكی از رطوبت و آب، وجود علایم حاكی از دسترسی به تجهیزات و اختلال در آنها توسط افراد غیرمجاز، وجود تجهیزات آتش.نشانی و تابلوهای هشداردهنده، علایم حاكی از افزایش درجه حرارت، بوی مواد داغ و اوزن وجود دود نیز قابل بررسی است.
علایم حاكی از نشت روغن و سایر شرایط غیرطبیعی، وجود دوده و مواد آلاینده، خوردگی سوئیچ.گیر، كنترل سطح سیال، وجود برچسب.ها، درستی اتصالات و اینترلاك.های اصلی، وجود تجهیزات حفاظتی و ابزار دقیق و موقعیت تجهیزات كمكی از قبیل باتری.ها و شارژرها و تابلوهای فرمان باید در برنامه بازرسی لحاظ شوند. از سوی دیگر برنامه نگهداری باید در فواصل زمانی منظم و از پیش تعیین شده انجام شده و عملیات نگهداری درباره بریكرهای روغنی به كار رفته و این اقدام بلافاصله پس از فرمان قطع بریكرها در اثر خطای موجود در شبكه، به انجام رسد. برخی اوقات از سوئیچ.گیرهای ۶ sf و یا سوئیچ.گیرهای خلاء به عنوان سوئیچ.گیرهایی یاد می.شود كه ”نیاز كمی به نگهداری“ دارند، اما این موضوع بدین معنی نیست كه این سوئیچ.گیرها نیاز به برنامه نگهداری ندارند. برای امر نگهداری باید با توجه به عواملی از قبیل نوع سوئیچ.گیر، عمر آن و تعداد دفعات راه.اندازی، برنامه.ریزی صورت گیرد. همچنین باید تاریخچه نگهداری سوئیچ.گیر بررسی شده و نیز اطلاعات مربوط به هر آیتم ثبت شود تا امكان شناسایی عوامل منجر به بروز تغییرات در تجهیزات فراهم شود. به دنبال آن فاصله زمانی بین دوره.های نگهداری را می.توان تنظیم كرد. در صورتی كه ارزیابی نشان دهد كه سوئیچ.گیر نیاز به جایگزینی دارد، باید موارد زیر لحاظ شده و در صورت لزوم به تصویه.های مربوطه عمل شود:
۱) جایگزینی كامل سوئیچ.گیر:
مزیت این كار در این است كه نصب سوئیچ بورد جدید مطابق با آخرین طراحی پیشنهادی از سوی سازندگان خواهد بود.
۲) جایگزینی یا رفع عیب سوئیچ بورد در تأسیسات موجود:
در این حالت می.توان قطعات انفرادی سوئیچ.گیر را تعویض كرده یا نسبت به رفع عیب سوئیچ بوردها اقدام كرد. همچنین در مورد بریكرها می.توان نسبت به ارتقای سوئیچ.گیر اقدام كرد قبل از تصمیم.گیری درمورد تعویض سوئیچ.گیر، لازم است عایق تجهیزات مستقر بر روی سیستم باس بار فشار قوی، محفظه ترانسفورماتور جریان، كابل.ها و ترمینال.ها و غیره بررسی شده و عمر مفید آنها بررسی شوند تا هزینه.های جایگزینی موردی تجهیزات، رفع عیب آنها یا نصب تجهیزات جدید قابل توجیه باشد. ضروری است كه ارزیابی كلی از سوئیچ.گیر انجام شود كه این ارزیابی شامل بررسی عایق تجهیزات فشار قوی به كمك روش.های موردی مانند اندازه.گیری عایق به روش تخلیه الكتریكی و بررسی اطلاعات ناشی از آزمایش مزبور طبق استانداردهای موجود است. برای بررسی بریكرها ضروری است مواردی همچون اتصالات خروجی كلید، تجهیزات كنترلی و حفاظتی، اینترلاك و ارت كردن تجهیزات مطابق استانداردهای ایمنی، مقادیر نامی اتصال كوتاه، مجرای خروج گازهای ایجاد شده در كلید و مقادیر نامی تجهیزات مورد بررسی و مورد بازرسی قرار گیرند. همچنین دسترسی به قطعات یدكی در فرایند تصمیم.گیری نقش اساسی دارد. بنابراین ضرورت دارد كه از موجود بودن اقلام استراتژیك (مانند بوشینگ.ها، ترانسفورماتورهای جریان، سركابل.ها، مكانیزم.های راه.اندازی) و نیز اقلام روتین مورد استفاده در برنامه نگهداری (از قبیل كنتاكت.های اتصال جریان الكتریكی، درزبندها، كنتاكت.های خاص عبور روغن جهت خاموش كردن جرقه، و سیم پیچ.های فرمان قطع و وصل) اطمینان حاصل شود. علاوه بر آن باید از لحاظ اقتصادی بررسی شود كه آیا ارتقای تجهیزات و یا تعویض اقلام موردی آن به منظور رفع عیب از سیستم به صرفه است و یا باید نسبت به جایگزینی تجهیزات اقدام كرد.
از طرف دیگر كاركنانی كه وظیفه راه.اندازی، بهره.برداری، بازرسی، نگهداری و تست سوئیچ.گیرهای شبكه را برعهده دارند، باید با روش.ها و قوانین ایمنی به ویژه درمورد سوئیچ.گیرهای فشار قوی آشنا بوده و باید مسوولیت.هایشان ایشان به آنان یادآوری شده و در صورت لزوم تحت آموزش قرار گیرند تا بتوان از كار ایمن و بدون خطر تجهیزات اطیمنان حاصل كرد.
● سیستم ممیزی برای كنترل اثربخشی روش.ها
به كار بردن سیستم ممیزی برای حصول اطمینان از روش.های مورد استفاده جهت كاركرد درست تجهیزات بسیار مهم است. همچنین سیستم ممیزی باید دربردارنده وسایلی باشد كه شناسایی و رفع خطاهای شبكه را ممكن سازد؛ از جمله موارد مهم محدودكردن آتش.سوزی بوده و باید دانست كه عیب و نقص در سوئیچ.گیر می.تواند منجر به آتش.سوزی شود كه در صورت استفاده از تجهیزات روغنی، حادثه می.تواند وخیم.تر باشد. تكنیك.هایی وجود دارند كه می.توان آنها را به طور انفرادی یا به صورت جمعی به كار برد تا سبب كاهش اثرات ناشی از آتش.سوزی شده و منجر به محدودكردن گسترش دود شود. همچنین می.توان تجهیزات موجود در پست را با سیستم.های مقاوم در برابر آتش ایزوله كرد تا از سرایت آتش به اقلام تأثیرگذار جلوگیری شود. باید توجه داشت كه این مورد خروج دود و گازهای ناشی از آتش را كه عامل مهمی برای ایمنی در برابر انفجار هستند، محدود می.سازد. در صورت مجهز بودن به وسایل آتش.نشانی یا كنترل آتش، جداسازی تجهیزات اقدام مفیدی خواهد بود. در سیستم.های آتش.نشانی از مواد خاموش.كننده نظیر هالون و دی.اكسیدكربن استفاده می.شود.
استفاده از هالون به دلیل ملاحظات زیست محیطی، انتخاب ایده.آلی نیست اما در مناطقی كه خطرات آتش جدی بوده و بر دستگاه.های مجاور اثر منفی دارد، استفاده از آن ضروری است. از سوی دیگر سیستم.های آتش.نشانی مزبور زمانی فعال می.شوند كه آتش به آنها اثر كند و غالباً به صورت اتوماتیك به آشكارسازی آتش می.پردازند. بنابراین ضرورت دارد اقدامات ایمنی را به كار برد تا سیستم به صورت غیراتوماتیك نیز قابل فرمان باشد تا قبل از سرایت آتش به مناطق حساس بتوان نسبت به خاموش كردن آن اقدام كرد. همچنین باید اطلاعیه ها و دستورالعمل.های هشداردهنده مناسبی در نقاط مورد نظر نصب شده و به وضوح قابل رؤیت باشند. در این دستورالعمل.ها باید قوانین ایمنی لحاظ شوند.
علاوه بر موارد یادشده، ضرورت دارد چگونگی تهیه و استفاده از كپسول.های پرتابل آتش.نشانی و روش.های كنترل آنها و نیز سیستم.های ثابت آتش.نشانی بررسی شوند. زمانی كه در طراحی، راه.اندازی و یا در خلال بازرسی سیستم.های آتش.نشانی، مشكلات مورد شناسایی قرا رگرفت باید از انجام اقدامات اصلاحی از قبیل جایگزینی، شارژ و نصب مجدد سیستم.ها و اقداماتی از این قبیل اطمینان حاصل كرد. مناسب.ترین اقدام كنترلی جلوگیری از آتش است. راهكارهایی كه باید برای مقابله با آتش به كار برد، عبارتند از: مدیریت مناسب بر اقلام داخلی تجهیزات و كنترل كیفیت آنها (زیرا احتمال بروز حادثه پس از جایگزینی یا اتمام پروسه نگهداری تجهیزات وجود دارد)، كنترل دقیق هرگونه كاهش در روغن و عایق دی.الكتریك، كاهش منابع احتمالی بروز جرقه و آتش سوزی و مراقبت مناسب از تجهیزات. یك سیستم مناسب و اتوماتیك آشكارسازی آتش را می.توان در منطقه یا اتاق استقرار تجهیزات تعبیه كرد كه آتش را به زودی آشكار كرده و سریعاً آلارم دهد. این سیستم همچنین می.تواند با سیستم كنترل و بازرسی لینك شده تا پاسخ سریعی درباره كنترل یا بازرسی آتش ارایه دهد.

منبع: برگردان: مهندس تقی وحیدی كارشناس ارشد تحقیقات و بهره.وری شركت توزیع نیروی برق خراسان جنوبی
منبع: اینترنت
مجله پیک برق

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 2621]