در گفت وگو با نويسندگان مطرح شدهفته كتاب تنها مسكن است

واضح آرشیو وب فارسی:حيات نو: در گفت وگو با نويسندگان مطرح شدهفته كتاب تنها مسكن است
فرهنگ و هنر- هفته كتاب به مثابه مسكنى است كه براى فرار موقت از درد دندان تجويز مى‌‌شود. و تنها اكتفا به اجراى برنامه هاى مربوط به كتاب و كتابخوانى در اين هفته به آن مى‌‌ماند كه مسئولان به موضوع ترويج كتابخوانى به مانند دندان دردى نگاه كنند كه وقتى به سراغمان مى‌‌آيد براى رهايى از آن از مسكن استفاده مى‌‌كنيم.

هفته كتاب مجموعه مراسمى است كه از 1372 هر ساله به ابتكار و هدايت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى براى ترويج كتاب و كتابخوانى برگزار مى‌شود. وزارت فرهنگ و آموزش عالي، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي، سازمان تبليغات اسلامي، هيئت امناى كتابخانه‌هاى عمومي، جهاد دانشگاهي، كانون فرهنگى و هنرى مساجد، كانون پرورش فكرى كودكان و نوجوانان، مؤسسه خانه كتاب و تشكل‌هاى صنفى با وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى در اين مراسم همكارى دارند.

عوامل شكل گيرى اين مناسبت اهداف گسترده‌اى براى آن قائل شده‌اند، مانند تقويت بنيه فرهنگى كشور؛ توسعه، هدايت و رونق اقتصاد كشور؛ تشويق مردم به كتاب و كتابخواني؛ و ايجاد عادت به مطالعه؛ كمك به رفع مشكلات و تنگناهاى توليد و توزيع كتاب؛ تجهيز كمى و كيفى كتابخانه‌ها؛ و افزايش ظرفيت‌هاى فرهنگى كشور. اما اكنون بر اساس بررسى هاى صاحبنظران و نويسندگان برگزارى هفته‌‌اى به نام هفته كتاب چندان به بايد و شايد نمى تواند در رونق كتاب و كتابخوانى در كشور موثر باشد. آن هم در شرايطى كه تحقيق‌ها نشان از پايين بودن سطح مطالعه مردم ايران دارد.

اگر چه براساس گفته محسن پرويز، معاون امور فرهنگى وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى تا كنون تحقيق جامعى براى مشخص شدن ميزان مطالعه در كشور انجام نشده است اما برخى ديگر از مسئولان چون رئيس سازمان اسناد و كتابخانه ملى معتقدند كه عدد مربوط به مطالعه مردم ايران عدد بسيار اندكى است. در اين شرايط به نظر مى‌‌رسد اكتفاى مسئولان به برگزارى هفته كتاب نمى تواند آنچنان كه لازم است كاستى‌ها را جبران كند.

راضيه تجار، نويسنده هفته كتاب را به مثابه همان مسكنى مى‌‌داند كه فقط براى تسكين موقت درد دندان استفاده مى‌‌شود. او مى‌‌گويد: «وقتى موضوع كتاب و كتابخوانى تنها در يك هفته مورد توجه قرار مى‌‌گيرد به آن مى‌‌ماند كه كسى براى تسكين دندان دردش به سراغ مسكن مى‌‌رود و به همان آرام گرفتن دندان قناعت مى‌‌كند.»

او برگزارى چنين هفته‌‌اى را در صورتى كارآمد مى‌‌داند كه پس از تسكين درد به سراغ درمان آن برويم. تجار مى‌‌گويد: «برگزارى هفته كتاب خوب است به شرط آن كه يادمان بيايد كه ما بايد هميشه به فكر كتاب و كتاب خوانى باشيم. اگر هفته كتاب را به ويترينى تبديل كنيم كه يادمان بيايد كتاب بخوانيم، نويسنده را درك كنيم. بن كتاب به دانشجو بدهيم، جشنواره برگزار كنيم و بسيارى از كارهاى ديگر كه در اين عرصه لازم است. برگزارى چنين هفته‌اى خوب است اما اگر مستمر باشد و هفته‌ها به اجراى اين برنامه‌ها اختصاص داده شود آن وقت است كه ما حتى سال كتاب خواهيم داشت در اينجاست كه كار فرهنگ سازى آغاز مى‌‌شود. وگرنه فرهنگ سازى با يك روز و دو روز و يك هفته محقق نمى شود.»

تجار مردم ايران را مردم با هوشى مى‌‌داند كه بيشتر علاقه‌مند به شنيدارند و با اطلاعات اندكى كه از اين طريق كه جسته و گريخته كسب مى‌‌كنند چنين مى‌‌انديشند كه ديگر نيازى به مطالعه ندارند.

او بر اين باور است كه امروزه جوانان ايرانى يا به مطالعه فكر نمى كنند يا آنقدر درگير كار و مسائل اقتصادى هستند كه وقتى براى مطالعه ندارند.

مى‌‌گويد: «نقش خانواده را در اين عرصه نقشى مهم مى‌‌داند كه به موجب آن كودك از سنين خردسالى با بحث لزوم مطالعه آشنا مى‌‌شود. اما براى تحقق اين امر مهيا شدن شرايطى را الزامى مى‌‌داند تا به موجب اين شرايط در گام نخست والدين خود با لزوم كتابخوانى آشنا شده و سپس بتوانند اين ارزش را به فرزندانشان انتقال دهند.

تجار نقش رسانه‌ها براى نهادينه كردن لزوم مطالعه در ذهن خانواده‌ها را نقشى كارآمد عنوان مى‌‌كند و مى‌‌گويد: «رسانه‌هايى چون راديو و تلويزيون بايد آنقدر به بحث اهميت كتاب و كتابخوانى بپردازند تا در ذهن مادرها و پدرها اين امر نهادينه شود كه فرزند شما بايد اهل كتابخوانى باشد و به آنها بياموزد، براى آنكه فرزند شما كتابخوان باشد بايد شما كتاب بخوانى تا فرزندت از تو و عملكردت بياموزد. يعنى به والدين بياموزند كه بايد ميل به كتابخوانى در عملكرد شما مشهود باشد.»

او همچنين از بايدهايى سخن مى‌‌گويد كه مربوط به عملكرد مراكز فرهنگى چون فرهنگسراهاست و اينكه‌‌اين مراكز چه وظايفى براى ترويج كتابخوانى بر عهده دارند: «مراكز فرهنگى چون فرهنگسراها كلاس هاى آموزشى براى خانواده‌ها و زوج هاى جوان دارند. در اين كلاس‌ها بايد به خانواده‌ها آموزش دهند كه فرزندان شما از كودكى كتابخوانى را بياموزند. در اين كلاس‌ها بايد به زنان جوان بياموزند كه شما حتى از زمانى كه فرزندى در شكم داريد بايد براى او كتاب بخوانيد.»

نويسنده نرگس‌ها مى‌‌افزايد: «ببينيد چگونه بايد نهاد خانواده را در اين زمينه پر و پيمان كنيم تا با بحث لزوم كتابخوانى آشنا شود.»

او در اين ميان استفاده از تبليغات را راهكارى مناسب براى آشنا كردن مردم با كتابخوانى مى‌‌داند و تصريح مى‌‌كند: «رسانه هاى مختلف تبليغات زيادى را براى كالاهاى مصرفى تدارك مى‌‌بينند و اين تبليغات به دليل نوع كارآيى كه دارند در ذهن مردم جامعه اثر بخش هستند. از اين رو اگر و ميخواهيم كه مردم جامعه كتاب خوان شده و سطح آگاهيشان بالا رود به صورت آيتم هاى كوتاه كوتاه ميان برنامه‌هاى تلويزيونى و راديويى تبليغ كتابخوانى كنيم.»

تجار تاكيد مى‌‌كند: «هنوز روزنامه خوانى هم در خانواده هاى ما رايج نيست. اگر روزنامه خوانى ‌تسرى پيدا كند و در هر خانواده يك روزنامه وارد شود باز هم شرايط بهتر است.»

او مى‌‌افزايد: «در مدرسه‌ها مى‌‌توان كارهاى زيادى انجام داد تا دانش آموزان اهل مطالعه شوند و همچنين جشنواره‌ها و نوع عملكرد وزارت ارشاد در اين ميان موثر است.»

او وضعيت عملكرد ناشران و نشر كشور را هم شرايطى نه چندان مطلوب عنوان مى‌‌كند و مى‌‌گويد: «بسيارى از ناشران سالى يك بار مى‌‌روند از كتاب‌هاى به‌درد نخور كشورهاى ديگر را مياورند مترجمى هم كه دست مزد كمى مى‌‌گيرد و كارش در حد نازلى است مى‌‌آيد اين كتاب‌ها را ترجمه مى‌‌كند و بعد ناشر كتاب را وارد بازار كتاب ايران مى‌‌كند. كتاب‌هايى كه ارزش مطالعه ندارد. حالا مولف بايد يك سال و دو سال در نوبت چاپ بماند و بعد هم همان 10 درصد پشت جلد را بگيرد.

نويسنده هفت بند مى‌‌افزايد: «ما براى آنكه بتوانيم كتابخوانى را در كشور افزايش دهيم بايد دارايى هاى بازار كتابمان را ارتقا دهيم و سطح توليداتمان را ارتقا بخشيم. براى رسيدن به‌‌اين هدف لازم است كه مولف را دريابيم.»

ناشران نبايد فقط به فكر خودشان باشند و به اندك منفعت مالى بسنده كنند. ناشران بايد كارهايى را ارائه دهند كه جريان ساز باشد و به معناى ادبيات واقعى تعبير شود.

او درك نويسنده را وابسته به‌‌اين مى‌‌داند كه در وهله اول جايى باشد كه مشكلات نويسنده را رفع كند و نويسنده‌‌اين همه با مشكلات مختلف دست و پنجه نرم نكند. «مصيبت هاى آوار شده بر سرشان را درك كنيم. منظورم اين نيست كه جايى باشد كه به نويسنده‌ها پول بدهد نه، منظورم اين است كه رفاه نسبى ذهنى براى نويسنده فراهم شود. چند درصد نويسنده هاى ما واقعا نويسنده هستند و كارهاى خلاقانه‌اشان چيست؟ مگر در طول يك قرن چند تا نويسنده خوب رشد مى‌‌كند؟»

تجار همه آن چه را كه به عنوان كاستى‌ها و بايد هاى لازم براى رفع معضل بى علاقگى مردم به مطالعه بر مى‌‌شمارد مسائلى درهم تنيده مى‌‌داند. خانواده، توده مردم، داده‌هايى كه به آنها انتقال داده مى‌‌شود و راهكارهايى كه‌‌اين داده‌ها در ذهن مردم نهادينه شود همه آن مسائلى هستند كه در هم تنيده شده‌اند و هريك بر ديگرى اثر مى‌‌گذارد.

به عقيده او بايد بر مسئله‌آموزش سرمايه گذارى هاى كلانى شود تا فرهنگ سازى‌ها محقق شود.

در اين ميان با نزديك شدن به هفته كتاب فوجى از خبرهاى مربوط به برنامه هاى نهادهاى دولتى متولى بحث كتاب و كتابخوانى در رسانه‌ها منتشر مى‌‌شود و امسال هم در آستانه شانزدهمين دوره هفته كتاب «محمد‌حسن فكري» دبير اين دوره از هفته كتاب خبر داد كه مؤسسه خانه كتاب ايران در روز كتاب، پديد‌آورندگان و خادمان نشر، سه‌شنبه 21 آبان ماه، مراسم بزرگداشت خادمان نشر، مراسم تجليل از پديد‌آورندگان كتاب‌هاى تشويقى كتاب سال جمهورى اسلامى ايران را برگزار مى‌كند همچنين همزمان با روز كتاب، كودك كار و صنعت، چهارشنبه 29 آبان ماه، انتخاب و معرفى بهترين خبرنگاران حوزه كتاب در جشن كتاب و رسانه برتر، برگزارى دومين دوره كتاب و رسانه ملى و معرفى برترين برنامه سازمان رسانه ملى در حوزه كتاب را در برنامه خود دارد.

فكرى افزود: موسسه نمايشگاه‌هاى فرهنگى ايران با معرفى نشر جمهورى اسلامى ايران در نمايشگاه‌هاى كتاب شارجه و اندونزي، برگزارى نمايشگاه‌هاى كتاب استانى در استان‌هاى آذربايجان‌شرقي، زنجان، فارس و يزد، برگزارى 30 نمايشگاه كتاب در 30 دانشگاه كشور، برگزارى 33 نمايشگاه كتاب در 33 زندان كشور و تجهيز 45 كتابخانه زندان‌هاى استان تهران با 25 هزار جلد كتاب در روز سه‌شنبه 21 آبان ماه، روز كتاب، پديد آورندگان و خادمان نشر، هفته كتاب را آغاز مى‌كند.

وى با اشاره به برنامه‌هاى سازمان فرهنگى -هنرى شهردارى اظهار داشت: برگزارى 11 نمايشگاه كتاب شهري، برگزارى ششمين نمايشگاه ياد يار مهربان و اهداى كتاب به مدارس در سه‌شنبه 21 آبان ماه، روز كتاب، پديد‌آورندگان و خادمان نشر، برگزارى كارگاه‌هاى شعر و قصه‌خوانى با حضور نويسندگان و شاعران مطرح حوزه كودك و رونمايى از كتاب‌هاى حوزه كودك در روز چهارشنبه 22 آبان ماه، روز كتاب، كودك، كار و صنعت عناوين اين برنامه‌هاست.

همه‌‌اين خبرها گوشه‌‌اى از اخبار مربوط به برنامه‌هايى است كه در اين هفته قرار است اجرا شود. اما به عقيده صاحبنظران تنها در صورت استمرار اجراى چنين تدابيرى است كه هفته كتاب مى‌‌تواند به هفته‌‌اى اثر بخش تبديل شود.
شنبه 18 آبان 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: حيات نو]

[مشاهده در: www.hayateno.ws]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 54]