آیو، جهنم یخ.زده

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق: در چهارصدمین سالگرد کشف قمرهای دور مشتری، فضاپیماهای ساخته دست بشر توانسته.اند تصویری کامل از قمرهای دوردست منظومه شمسی تولید کنند و چشمان ما را به شگفتی.های این دنیاهای عجیب باز کنند اقمار سیارات منظومه شمسی اگرچه از نظر اندازه سر تعظیم در برابر سیارات فرود می.آورند، اما از نظر خصوصیات عجیب و غریب خود، اغلب این والدین بی.احساس را تحت.الشعاع قرار می.دهند. قمرهای مشهور منظومه شمسی از نظر تعداد، به نسبت 20 به 1 بیشتر از سیارت آن هستند و تنوع قابل توجهی را نیز از خود نشان می.دهند. برخی از این دنیاها مانند تیتان، پیچیده.تر از هر سیاره.ای هستند. برخی دیگر از این قمرها مانند دنیای یخ.زده اروپا، می.تواند پناهگاهی برای حیات احتمالی باشند.

به گزارش نیوساینتیست، امسال چهارصدمین سالگرد کشف چهار قمر بزرگ مشتری توسط گالیله است. کشفی که در یک لحظه، تعداد قمرهای شناخته شده را برای انسان 5 برابر کرد. به همین بهانه، استفان باترزبی نگاهی به بعضی از داغ.ترین، سردترین، و در یک کلام، عجیب.ترین دنیاهایی انداخته است که تاکنون توسط بشر کشف شده است.

پیتزایی به بزرگی ماه
با سحطی پر از حفره و لرزش.های مداوم ناشی از فورانات آتشفشانی، آیو جهنم آتشین منظومه شمسی محسوب می.شود. علی.رغم سرمای کافی برای پوشاندن سطح قمر با لایه.هایی از دی.اکسید گوگرد منجمد وجود دارد، این قمر داخلی بزرگ مشتری، آتشفشانی.ترین دنیای شناخته شده منظومه شمسی است. این قمر از سطحی که تنها یک دوازدهم سطح زمین مساحت دارد، 100 برابر بیشتر از تمام آتشفشان.های زمین گدازه به بیرون پرتاب می.کند. سطح آیو به واسطه وجود چشمه.های جوشان صخره.های مذاب، چهره.ای لکه لکه دارد. بزرگ.ترین این دریاچه.ها که لوکی.پاترا نامیده می.شود، بیش از 200 کیلومتر عرض دارد.

در سطح این قمر، ماگما با اعمال فشار ناگهانی راه خود را از بین شکاف.های موجود در پوسته صخره.ای باز می.کند و خطوطی از مواد مذاب را تشکیل می.دهد که 50 کیلومتر یا بیشتر طول دارد. فضاپیمای نیوهورایزنز (New Horizons) ناسا، تصویری حرارتی از یکی از این رودخانه..های آتشین را در سال 2007 / 1386، در حین سفر خود به سمت پلوتو و هنگام عبور از کنار مشتری، ثبت کرده است.

برخی از فوران.های آتشفشانی آیو آنقدر شدید هستند که توده عظیمی از گاز و خاکستر را به ارتفاع 500 کیلومتر به داخل فضا پرتاب می.کنند. این اتفاق وقتی رخ می.دهد که یک جریان مواد مذاب، لایه.های سطحی دی.اکسید گوگرد منجمد را تبخیر کند؛ و یا گاز محلول موجود در ماگما با تشکیل حباب، توده.های پرسرعت مواد مذاب را از سطح سیاره به خارج پرتاب کند.

تمام این رفتارهای خشن آتشفشانی، نتیجه جاذبه هم.زمان مشتری و دو خواهر آیو، اروپا و گانیمد است. مدت گردش مداری این قمرها دقیقا 2 و 4 برابر گردش مداری آیو هست. در نتیجه، این سه قمر به طور متناوب در یک خط قرار می.گیرند. در طول زمان کشش گرانشی آرام این اجتماع دوره.ای، مدار آیو را تدریجا به صورت بیضوی درآورده است.

هنگامی.که آیو این مدار را طی می.کند، تاثیر جاذبه مشتری بر روی آیو قوی و ضعیف می.شود. تنش.های ناشی از این پدیده طی فرایندی که گرمایش جزر و مدی نامیده می.شود، قمر را از درون گرم می.کند. این اثر بر روی آیو چنان قدرتمند است که می.تواند صخره.ها را ذوب کند و آتشفشان.ها را به وجود آورد.
This image has been resized. Click this bar to view the full image. The original image is sized 1142x363.

چنین شرایط آتشفشانی شدیدی ممکن است در عالم بسیار متداول باشد. به عنوان مثال، سیاره COROT-7b که جدیدا کشف شده است، دارای مداری بسیار نزدیک به ستاره مادر است و کشش گرانشی بسیار قدرتمندی را تحمل می.کند. اگر مدار آن تنها اندکی بیضوی باشد، گرمایش جزر و مدی کافی برای تبدیل این سیاره به یک دنیای آتشفشانی وجود دارد. بنابراین آیو می.تواند تصویری اجمالی از شرایط موجود بر روی میلیون.ها سیاره فرازمینی را در اختیار ما قرار دهد.
با این وجود، به نظر می.رسد که آیو در حال سرد شدن است. دلیل این امر نیز به احتمال زیاد ناشی از کاهش تدریجی حالت بیضوی مدار آن، نسبت به زمان.های گذشته است. ده.ها یا شاید صدها میلیون سال بعد، تشدید مداری اروپا و گانیمد باعث خواهد شد که آیو در یک مدار تقریبا دایروی، بدون گرمایش جزر و مدی قرار گیرد. بنابراین روزی فرا می.رسد که از آتشفشان.های یو، جز نامی در خاطره.ها چیزی باقی نخواهد ماند.
زينب حسيني از سايت نجوم ايران
به گزارش خبر آنلاين

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 166]