؛خشكسالي عشاير استان را تهديد مي كند

واضح آرشیو وب فارسی:خراسان: ؛خشكسالي عشاير استان را تهديد مي كند
؛اگرچه خشكسالي تمامي بخش هاي اجتماعي و اقتصادي را در هر ٣ جامعه شهري، روستايي و عشايري تحت تأثير تبعات منفي قرار مي دهد، ليكن جامعه عشايري به دليل نوع معيشت مبتني بر دامداري و دامپروري متكي بر مراتع و به شكل كوچنده (ييلاق و قشلاق) و اتكا و وابستگي شديد منابع، آب و علوفه دام آنان به نزولات جوي، بيشترين خسارت و آسيب پذيري را در قبال حادثه خشكسالي دارند.

اين پديده كه امسال براي ده يا يازدهمين سال ميهمان مردم خراسان بود، عرصه را بر تداوم حيات و بقاي جامعه عشايري اين استان تنگ كرد و بسياري از عشاير استان به ناچار عطاي دامپروري را به لقاي آن بخشيدند و به ناچار از جرگه عشاير خارج شدند.

خراسان كه روزگاري افزون بر ١٠ درصد جمعيت عشايري كشور را در خود جاي داده بود، اكنون كمتر از ٤ درصد جمعيت عشايري كشور را دارا مي باشد.

؛نا گفته هاي عشاير
؛يكي از عشاير شهرستان بردسكن كه به دليل خشكسالي و شرايط سخت معيشتي مجبور به فروش دام هاي خود در اوايل سال جاري شده است، مي گويد: سرما زدگي سال قبل و خشكسالي مفرط امسال كار را به جايي رساند كه توان نگهداري دام ها را نداشتم لذا همه آن ها را فروختم و مجبور به سكونت در يكي از روستاهاي برخوردار اين شهرستان شدم.

به گفته وي، بسياري از عشاير به ناچار دست از معيشت عشايري كشيده و در شهرها و روستاها ساكن شده اند. وي حمايت مسئولان و دولت از عشاير را ناكافي و ديرهنگام توصيف كرد و افزود: بسياري از عشاير از بيم ناتواني در نگهداري دام ها و فقر مراتع مجبور شدند دام ها و حتي بره هاي نارس را به فرصت طلبان و دلالان سودجو عرضه كنند. يكي از عشاير شهرستان كلات نادر نيز با اشاره به اين كه امسال عشاير اين شهرستان به دليل خشكسالي موفق به كوچ نشدند، مي گويد: بسياري از عشاير دام هاي خود را به دليل ناتواني در تعليف و نگهداري آن ها به فروش رساندند. يكي از كارشناسان اداره امور عشايري قوچان نيز مي گويد: گرچه خشكسالي و سرما زدگي طومار زندگي عشاير اين شهرستان را در هم پيچيد ولي با تلاش مسئولان شهرستان گام هاي بلندي براي تداوم زندگي عشايري در نقاط مختلف اين شهرستان انجام شده است. به گفته وي براي جبران خسارات وارده به عشاير اين شهرستان پيش گيري هاي زيادي انجام شده است و اميدواريم با كمك مسئولان استان خسارات اين قشر مولد و فعال جبران شود.

مديركل امور عشايري استان خراسان رضوي نيز به خراسان مي گويد: عشاير استان با ٥ هزار و ٥٠٠ خانوار و حدود ٩٠٠ هزار واحد دامي تقريبا ٣٠ درصد مراتع استان را در اختيار دارند در حالي كه اغلب منابع آبي آنان قنات ها و چشمه هاي با آب دهي اندك و آب هاي سطحي و جاري فصلي مي باشد و سرانه زمين زراعي (آبي) خانوار عشايري استان اعم از زراعي، باغ و قلمستان كمتر از يك هكتار است.

مهندس «علي اكبر معمار زاده» مي گويد: وقوع خشكسالي سال ٨٧ بر جامعه عشاير استان اثرات مخربي گذاشت به طوري كه در سال جاري بالغ بر ٤٤٤ ميليارد ريال خسارت به عشاير استان وارد شد. وي در عرصه دام و مرتع اين خسارت ها را شامل كاهش علوفه در مراتع عشايري به ميزان ١٣٧ ميليون كيلوگرم با حجم خسارت ٢٧٤ ميليارد ريال اعلام كرد و افزود: افت وزن دام عشاير نيز به ميزان ٣ هزار و ٨٢٠ تن بوده است كه خسارت وارده ١١٤ ميليارد و ٦٠٠ ميليون ريال برآورد شده است.

وي به كاهش ٩ ميليون كيلوگرمي توليد شير در دام هاي عشاير اشاره كرد و افزود: از اين بابت نيز ٣٦ ميليارد ريال خسارت به عشاير استان تحميل شده است.

وي كاهش توليد پشم به ميزان ٤٥٠ كيلوگرم را مورد اشاره قرار داد و افزود: افت نرخ بره نيز به دليل عرضه زياد و زود هنگام به بازار معادل ٣ ميليون كيلوگرم بوده است كه معادل ١٢ ميليارد ريال خسارت آن برآورد شده است.

مديركل امور عشاير استان در بخش منابع آب نيز اعلام كرد: بر اثر خشكسالي منابع عمده آبي عشاير در مناطق ييلاقي خشك شده و بيش از ٨٠ درصد آب شرب دام و انسان در ييلاق از طريق آب رساني سيار تأمين مي شود. «معمار زاده» مدعي است در سال هاي معمولي و سنوات گذشته اداره كل امور عشاير استان فقط در مناطق قشلاقي آب رساني سيار داشته است و در مناطق ييلاقي عشاير متكي به منابع آبي خود بوده اند.

؛اما و اگرها
؛اين مسئول اظهار داشت: در پي بروز خشكسالي شديد در ابتداي سال جاري شاهد اثرات و تبعات منفي آن بر زندگي عشاير استان بوديم از جمله اتلاف گسترده دام ها به سبب شيوع بيماري هاي دامي، ضعف و لاغري و ناتواني مفرط دام بر اثر سوء تغذيه و بيماري، كوچ هاي نا به هنگام و اضطراري و بدون برنامه عشاير، فروش انبوه دام به قيمت ناچيز، خريد علوفه و دارو و... به قيمت هاي گزاف، پيش فروش دام (بره ها) به فرصت طلبان و سود جويان و اختلال و وحشت زدگي در ميان خانوارهاي عشاير كه هنوز تبعات آن ادامه دارد.

«معمار زاده» افزود: براي كاهش اثرات خشكسالي، برنامه هاي كوتاه مدت، ميان مدت و بلند مدت در دستور كار قرار گرفته است و در اقدامات كوتاه مدت با پي گيري و اخذ اعتبار از ستاد حوادث پيش بيني نشده استان مبلغ ١٥ ميليارد و ٥٠٠ ميليون ريال تأمين و توزيع علوفه يارانه اي به ميزان ١٤ هزار و ٤٤٣ تن انجام و ٥٨ هزار و ٦٠٩ مترمكعب آب شرب براي عشاير تأمين شده است كه در اين راستا ١٥٠ دستگاه تانكر و مخازن آبي ثابت در حجم هاي ٢ تا ١٢ هزار ليتري تهيه شده است.

وي خريد ٢ دستگاه خودروي تانكر آب رساني سيار و اجراي ٣ پروژه هاي انتقال آب دام، به سازي چشمه ها و بازسازي قنات ها و چشمه ها را مورد اشاره قرار داد و افزود: با تشكيل ستاد مديريت بحران خشكسالي در اداره كل امور عشاير استان تعامل گسترده با جامعه عشايري استان، بررسي مشكلات و معضلات ناشي از خشكسالي و انعكاس به مراجع استاني، ملي و...، هماهنگي هاي لازم با كليه دستگاه هاي اجرايي مرتبط با بخش دام و دام پزشكي و بهداشت و...، پي گيري اخذ سهميه ويژه علوفه دامي (جو، كنسانتره...) يارانه دار از معاونت امور دام سازمان جهاد كشاورزي و توزيع بين خانوارهاي عشايري پي گيري و نظارت بر روند خريد و توزيع علوفه و ساير نيازمندي هاي عشاير از طريق شبكه تعاوني هاي عشايري استان و برنامه ريزي خريد دام مازاد عشاير و عرضه اضطراري دام ناشي از پديده خشكسالي در جهت كنترل بازار و حفظ منافع عشاير از طريق شركت پشتيباني امور دام، اتحاديه و شبكه تعاوني هاي عشايري استان انجام شد و ٨٣ هزار رأس دام خريداري شد.

وي از كمك به عشاير براي نگه داشت دام (پيش گيري از عرضه دام نارس و زودهنگام) و بهره وري مناسب از طريق پروار بندي به تعداد ٢٠ هزار رأس خبر داد.

وي اقدامات ميان مدت را نيز شامل: احداث و جانمايي مخازن ثابت و سيار آب براي دسترسي عشاير در شرايط مختلف ،پيش بيني تأمين نهاده هاي مختلف دامي، احداث فضاهاي لازم براي ذخيره علوفه به ميزان ١٠٠ هزار تن، به سازي و بازسازي منابع آبي نسبتا پايدار (چشمه ها و قنات ها) و هماهنگي اخذ تسهيلات بانكي و سرمايه گذاري مشترك با عشاير از طريق شبكه تعاوني هاي عشايري اعلام كرد. مديركل عشاير استان دربار اقدامات بلند مدت اين مجموعه نيز گفت: با توجه به وضعيت اقليمي استان و احتمال زياد تكرار حوادث پيش بيني نشده، رويكرد كلي برنامه هاي عمراني و توليدي، سياست گذاري و هدايت در جهت تغيير و تقويت زيرساخت هاي معيشتي جامعه عشايري است. از جمله اقدامات پيش بيني شده و در دست پي گيري كه در صورت تأمين اعتبار اجراي آن ها تحولات عميق در نظام معيشت و بنيان اقتصادي زندگي عشاير ايجاد مي كند، مي توان به طرح كاهش دام از مرتع به ميزان ٢٥ درصد دام عشاير از طريق اجراي خريد پروانه چراي عشاير فاقد دام اجراي پرواربندي دام سبك سالانه به تعداد ٠٠٠/٣٦٠ رأس براي ١٨٠٠ خانوار عشاير اشاره كرد كه تبديل دام سبك به دام سنگين سالانه براي ١٠ درصد خانوارهاي عشاير و هر سال ٦٠٠٠٠ رأس كه با اين روند ٤٠ درصد خانوارهاي عشاير (٢٤٠٠ خانوار) از بهره برداري مرتع خارج مي شوند. وي گفت: طرح توسعه پرورش مرغ بومي در واحدهاي ١٠٠ قطعه اي به انگيزه اشتغال زنان و جوانان جوياي كار و افزايش درآمد خانوار نيز دنبال شده كه هر واحد حداقل سالانه ١٠ ميليون ريال درآمد خالص براي خانوار خواهد داشت.

به گفته وي طرح توسعه زنبور داري با حداقل ١٠٠ كلني در سال و اجراي طرح هاي در آموزشي و بهبود و توسعه صنايع دستي به ويژه براي زنان و دختران كارآفرين، اصلاح روش هاي توليد، اجراي روش هاي نوين... از طريق برگزاري دوره هاي آموزشي و تخصصي و راه اندازي و افزايش تشكل هاي توليدي عشاير از ديگر اين برنامه هاست.

؛تبديل تهديد ها به فرصت
؛ مديركل امور عشاير خراسان رضوي درباره چگونگي تبديل تهديدها به فرصت ها اظهار داشت: بروز حوادث پيش بيني نشده طي دو سال اخير- سرمازدگي و خشكسالي- آسيب پذير بودن نظام معيشت مبتني بر دامداري با اتكاي صرف به مراتع را در معرض ديد عشاير قرارداد و گرايش عمومي آنان را به سياست ها و برنامه هاي بلند مدت سازمان در خصوص سامان دهي عشاير و تغيير شيوه معيشت و توليد راغب كرده است. مديريت بحران خشكسالي و برنامه هاي اداره كل اثر گذاري مناسبي بر نگرش و ديدگاه عشاير در جهت سرمايه گذاري بلندمدت و ساير بخش هاي اقتصادي داشته و در موفقيت طرح هايي از جمله كاهش دام از مرتع، تغيير دامداري شباني صرف به سمت دامپروري صنعتي و نيمه صنعتي و توسعه بخش هاي ديگر اقتصادي اعم از زير بخش هاي كشاورزي و خدمات و صنعت بسيار موثر خواهد بود.

همچنين خريد خودروهاي آب رساني، احداث منابع، پي گيري احداث انبارهاي ذخيره علوفه و ساير تجهيزات مقابله با حوادث را از فرصت هاي به وجود آمده مي توان برشمرد.

«معمارزاده» درباره تأثير اقدامات انجام شده بر جامعه عشايري استان گفت: توزيع علوفه يارانه اي و آب رساني و خريد دام مازاد و حذفي عشاير توانست از ضربه اساسي به عشاير و گسيختگي شالوده زندگي آنان و از دست رفتن دام و سرمايه و... خانوار جلوگيري كند.

به گفته وي با تأمين علوفه و تغذيه، دام تقويت شد و بهره وري چرخه توليد حفظ شد كه در غير آن بر اثر ضعف مفرط دام ها، ضريب باروري براي سال آتي نيز به حداقل مي رسيد لذا روند توليد حفظ شده است.

وي افزود: با گسترش بحث پرواربندي ها به تعداد ٢٠ هزار رأس فرصت هاي شغلي جديد به ويژه براي حدود ٣٠٠ نفر از بيكاران خانوارهاي عشايري فراهم شد و با بهره وري مناسب از دام و پيش گيري از فروش نابه هنگام به قيمت هاي نامناسب و توزيع علوفه يارانه اي به نوعي افزايش درآمد نيز تا حدودي براي بخشي از جامعه عشايري فراهم خواهد شد.

وي اقدامات ويژه اين اداره كل را در راستاي حمايت از عشاير استان شامل: جذب ٥/١٥ ميليارد ريال از ستاد خشكسالي استان، اختصاص ٢٩ درصد از اعتبارات عمراني اداره كل در سه ماه اول سال جاري براي مهار پديده خشكسالي قبل از تأمين اعتبار خشكسالي و پي گيري و هماهنگي و جلب موافقت براي اختصاص ٢٠٠ ميليارد ريال ديگر براي جبران خسارات ناشي از خشكسالي در مناطق عشايري اعلام كرد.

؛مديريت بحران
؛وي گفت: با توجه به اطلاعات موجود، مجموع اعتبارات اختصاص يافته به خشكسالي سال جاري مناطق عشايري در كل كشور بالغ بر ١٢٢ ميليارد و ٢٥٠ ميليون ريال است كه با پي گيري هاي انجام شده ٧/١٢ درصد آن به اداره كل امور عشاير خراسان رضوي اختصاص يافته است كه با توجه به نسبت ٦/٣ درصد عشاير استان از جمعيت عشاير كشور، حاكي از تلاش و توجه ويژه براي عشاير استان است.

وي با تأكيد بر مديريت بحران اظهار داشت: با تلاش هاي همه جانبه و منسجم و بهره گيري از توان بخش هاي مختلف اداره كل، هماهنگي دستگاه هاي اجرايي مرتبط با بخش دام، اختصاص به موقع بخشي از اعتبارات عمراني اداره به مهار پديده خشكسالي، بحران به نحو مطلوب مديريت و كنترل و اثرات شديد آن خنثي شده است و ارزيابي اقدامات انجام شده در قياس با ساير استان ها و تأثيرات آن بر مناطق عشايري استان، گوياي اثربخشي مطلوب اقدامات انجام شده است. وي برنامه هاي فعلي در راستاي كمك به عشاير خسارت ديده را مورد اشاره قرار داد و افزود: آب رساني با تانكر همچنان ادامه دارد و خريد دام مازاد به طور منظم و مستمر انجام مي شود.

به گفته وي تهيه و توزيع علوفه دامي با قيمت هاي مناسب و نيز يارانه اي همچنان تداوم دارد و هماهنگي و روند اخذ تسهيلات هدفمندتر پي گيري مي شود كه در سال جاري تاكنون ١٥ ميليارد ريال تسهيلات به عشاير اعطا شده كه براي ٣٢٦ نفر ايجاد اشتغال كرده است.

مديركل امور عشايري خراسان رضوي تصريح كرد: اقدامات انجام شده و مديريت بحران، ارائه خدمات سريع و امداد به موقع توانست ضمن كنترل نابه ساماني ها و بازگرداندن روحيه آرامش و اميد به جامعه عشاير، از ترك معيشت عشايري و مهاجرت به شهرها و روستاها و حاشيه نشيني و مشكلات اجتماعي و اقتصادي پيش گيري كند.

به گفته وي برنامه ريزي مناسب در خريد دام و... منجربه حفظ ذخاير ژنتيكي، سرمايه ها و منافع عشاير در استان شد و در جريان مديريت بحران، فقدان تجهيزات خدماتي از جمله خودروي تانكر آب رساني، تانكرهاي ثابت و مخازن آب مورد نياز، همچنين كمبود انبار و فضاهاي لازم براي ذخيره ارزاق و علوفه دامي بيش از ساير مشكلات مشهود بود.

همچنين نداشتن منبع آبي پايدار كه در مواقع مشكل بتوان از آن به نقاط عشايري آب رساني كرد از ديگر محدوديت هاي مهم بود البته اعتبارات مورد نياز هم از مشكلات اساسي كار است.
پنجشنبه 9 آبان 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خراسان]

[مشاهده در: www.khorasannews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 49]