درد مشترك ناامني

واضح آرشیو وب فارسی:ايران ورزشی: درد مشترك ناامني

سيدمحمد خاتمي * : گفت وگو از زمان سقراط تا امروز، تاريخي پر فراز و نشيب داشته است و آنچه تذكر به آن در اين مجال لازم است اينكه تفاوت ميان گفت وگو و ديگر گونه هاي ارتباط كلامي، فكري و احساسي را دريابيم زيرا خلط ميان مفاهيم به ظاهر مشابه ولي داراي تفاوت هاي بنيادين نظير گفت وگو، مذاكره، مباحثه و نظاير آنهاست كه باعث سوءتفاهم مي شود.

مذاكره معمولاً در حوزه سياست كاربرد دارد و هدف از آن كسب منفعت و دفع ضرر است و مباحثه عمدتاً در حوزه هاي علمي و ديني رخ مي دهد و اين دو با گفت وگو متفاوت هستند.
گفت وگو با هدف تفاهم و شناخت بهتر يكديگر صورت مي گيرد و روندي است كه مي تواند به همزباني، همدلي و تلاش مشترك براي رسيدن به هدف مورد توافق بينجامد.
در ديالوگ همچون مذاكره و حتي جنگ «من» و «ديگري» حضور دارند ولي من و ديگري هنگام جنگ و برخورد با اين دو به هنگام گفت وگو تفاوت دارند.
در جنگ «ديگري» دشمن است كه يا بايد تسليم شود يا از ميان برداشته شود و در مذاكره «ديگري» كسي است كه در نهايت بايد به نفع طرف قوي تر كوتاه بيايد ولي در گفت وگو اساس رابطه، محبت و همدلي است. در عرصه گفت وگو حاضران نه سياستمداران يا صاحبان ايدئولوژي از موضع سياست و ايدئولوژي بلكه نمايندگان تمدن ها و فرهنگ ها يعني اصحاب فكر و فرهنگ و هنر در جوامع هستند.
ديالوگ، سياسي نيست گرچه آثار سياسي بزرگ دارد و از جمله خود سياست به خصوص راه هاي اخلاقي كردن آن مي تواند موضوع گفت وگو باشد چراكه فاصله گيري سياست از اخلاق باعث خسارت هاي بسيار زيادي براي بشريت شده كه از جمله در دو جنگ ويرانگر جهاني، جنگ هاي منطقه اي، جنگ سرد و سركوب و اشغال و بالاخره تروريسم آثار مخرب آن را ديده ايم.
به نظر من موقعيت غير گفت وگويي و پويش هاي غيريت ساز كنوني برآمده از خودبرتربيني و استيلاطلبي نظامي و سياسي كنوني از يك سو و عقب ماندگي و تحقيرشدگي و گرفتاري بسياري از ملت ها به حكومت هاي مستبد و وابسته از سوي ديگر است.
آنچه طي دهه ها و حتي سده هاي اخير مبناي رابطه ميان كشورها بوده زور و خشونت است.
اگر با هدف فهم يكديگر به گفت وگو بپردازيم و اين مهم را مبناي عمل مشترك قرار دهيم چشم انداز واقعي براي هدف هاي والايي چون صلح بر پايه عدالت را ترسيم كرده ايم.
اجازه مي خواهم در اين مجال اشاره اي داشته باشم به آثار عملي گفت وگو و پاره اي راهكارها كه مي تواند در اين امر مفيد باشد.
گفت وگو گرچه به عنوان انساني ترين فعاليت آدمي حيطه ظهور وجود انساني و داراي اصالت و خود يك هدف عالي است اما بدون ترديد مي تواند و بايد داراي آثار و نتايجي در زندگي و بهبود وضع بشر امروز باشد.
براي دستيابي به اين مقصود بايد گفت وگو را به جانبي هدايت كرد كه بتواند بسياري از دردهاي مشترك ما را درمان كند:
1- گفت وگو را بايد از نقطه اي آغاز كرد كه طرف هاي گفت وگو در آن مشترك اند و نيز بايد آن را متوجه فوري ترين و مبرم ترين مشكلات و مسائلي كرد كه همه به آن معترفيم و از آن رنج مي بريم.
به عنوان مثال اگر ناامني درد مشترك روزگار ماست كه آدمي در شرق و غرب عالم از آن رنج مي برد، تلاش مشترك براي خاموش كردن اين آتش جانسوز و گفت وگو براي رفع آن به عنوان هدف مشترك از فوري ترين وظايف هر انسان خيرخواه است و مي دانيم كه ناامني ناشي از خشونت ورزي است و خشونت خود زاده افراط است؛ بنابراين گفت وگو ميان متفكران جوامع شرق و غرب براي مقابله با خشونت و منزوي كردن خشونت گران و افراط گرايان گام بلندي است براي حركت به سوي صلح كه خود مي تواند به عنوان هدف مشترك انتخاب شود و نيز تفاهم بر اين نكته كه صلح در جهان جز بر پايه عدالت پديد نمي آيد و اگر براي لحظاتي پديد آيد دوام نخواهد يافت از اهميت ويژه برخوردار است.
2- از نگاهي ديگر جهان امروز از تبعيض، جنگ، اشغال، آوارگي، هراس از سلاح هاي كشتار جمعي، اعمال معيارهاي دوگانه و تروريسم رنج مي برد. غيبت اخلاق و نيز مهرباني و عدالت به خصوص در عرصه سياست و در روابط ميان ملت ها و كشورها از عوامل مهم پديد آمدن اين وضعيت ناگوار است.
در ديدار اخير خود با عالي جناب پاپ متذكر شدم اگر نگوييم لب پيام پيامبران الهي به خصوص اسلام و مسيحيت محبت و عدالت است، دست كم اين دو، جايگاه بسيار برجسته اي در آموزش هاي اين دو دين بزرگ و ساير اديان الهي دارند. آيا هنگام آن نرسيده است كه جهان اسلام و مسيحيت در راي اختلافاتي كه بعضاً سطحي و بعضي ديگر ناشي از سوء تفاهمات تاريخي است، به روح آموزش اديان ما كه يگانه است رجوع كنيم و دست در دست هم براي مبارزه با عوامل نامهرباني و خشونت و بي عدالتي در عرصه جهاني قيام كنيم؟
مي توان گفت وگوي ميان اديان را به اين جهات سوق داد و طبعاً اگر آتش برافروخته اي كه خشك و تر را مي سوزاند فرونشانده شود، مجال بسيار براي گفت وگوهاي فلسفي و كلامي پديد مي آيد كه در آن موارد هم اگر ژرف نگر باشيم وجوه مشترك ميان اين دو دين به مراتب بيش از وجوه اختلافي است.
3- اگر مراد رسيدن به صلح بر پايه عدالت است، طبيعي است كه اگر كمك دولت ها و سازمان هاي معتبر بين المللي كه امكانات را در دست دارند نباشد، گذر از عالم مفاهيم به واقعيت هاي زندگي دشوار است و با كمال تاسف هنوز مدار و محور سياست در جهان ما زور و استيلاطلبي است و سازمان هاي مهم بين المللي نيز يا در برابر ابزار و امكانات دولت ها ناتوانند يا به هر دليل ناچار به رعايت جانب قدرتمندان. براي رسيدن به اين هدف مهم تلاش براي اصلاح ساختار و كاركرد سازمان هاي بين المللي و بهره گيري بهتر از آنها امري لازم به نظر مي رسد.
4- تلاش مشترك براي منزوي كردن افراط گرايان خشونت گر و سلطه طلب و سياست هاي زورمدار چه در هيات دولت ها و چه گروه هاي خشونت گرا در افكار عمومي مقدمه اي لازم براي كارآمد شدن گفت وگو است و داشتن ابزار تبليغات صحيح و دستگاه هاي اطلاع رساني در اين زمينه براي معتقدان به گفت وگو لازم است.
5- صلح نيازمند جان هاي صلح طلب است بنابراين داشتن برنامه صحيح تعليم و تربيت براي ترويج فرهنگ صلح و مدارا و تربيت نسل هايي كه بتوانند از ديوار بلند سوءتفاهمات تاريخي و تبليغات جنگ افروزان و خشونت گران بگذرند نيز مي تواند در دستور كار قرار گيرد.
آنچه گفتم از جمله برنامه هايي است كه به ياري خداوند در دستور كار مركز گفت وگوي تمدن ها قرار دارد و با همت صاحب نظران و هم انديشان پيگيري خواهد شد.
بدون ترديد گفت وگو ميان اديان بزرگ ابراهيمي با توجه به مايه و پايه مشترك آنها و هدف هاي مشابهي كه براي زندگي انسان و معني بخشيدن به آن دارند، مي تواند راهگشا به سوي دنيايي باشد كه به جاي خشونت، محبت، به جاي سوء ظن، تفاهم، و به جاي دلهره و ناامني، امنيت و اميد به آينده بهتر براي همه بشريت باشد و چنين باد،
*بخشي از سخنراني در آكادمي علوم اتريش به مناسبت 35 سالگي گفت وگوي ديني-فرهنگي
دوشنبه 6 آبان 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايران ورزشی]

[مشاهده در: www.iran-varzeshi.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 114]