گليم نقش برجسته ايلام، دست‌آفرينه‌اي ماندگار در قاب هنر

واضح آرشیو وب فارسی:ايرنا: "گليم نقش برجسته ايلام"، دست‌آفرينه‌اي ماندگار در قاب هنر
داخلي. اقتصادي. صنايع دستي. گليم.

ايلام - خاطرات به ذهنش هجوم مي‌آورد، زير لب واگويه‌اي قديمي را تكرار مي‌كند و نقش در نقش به تار و پود "گليم" جان مي‌دهد.

رنگها را مي‌شناسد و رنگها را زنده حس مي‌كند براي همين وقتي به نقشهاي گليم خيره مي‌شود انگار رنگها با او حرف مي‌زنند.

هر تاروپودي كه درهم تنيده مي‌شود،حرفهاي زيادي را براي گفتن دارد، سفيد را از بافه‌هاي گيسوان سپيدش مي‌گيرد، آبي را از آسمان بي‌دريغ ديارش ،سبز را از تپه ماهورهاي زادگاهش و رنگها را به تارهاي جان گليم پيوند مي‌دهد.

او مادر بزرگ رنگ‌هاست، دستان پينه بسته‌اش بوي رنگها را مي‌شناسند و تار و پود خيالش را با طرحها و نقش‌هاي كهن درهم مي‌آميزد.

عشاير اين منطقه به‌دليل كوچ نشيني معمولا از دارهاي افقي كه براحتي قابل حمل و استقرار است،استفاده مي‌كردند كه اين دارها امروزه نيز در بافت گليم و قالي كاربرد دارند.

در سال ‪ ۱۳۶۶‬شمسي خانم"سحر چلانگر"از ساكنان روستاي "زنجيره" شهرستان "شيروان چرداول"درقسمتي ازگليم بافت خود موفق به اجراي نقشي بااستفاده از گره قالي شد.

پس از بررسي به‌عمل آمده در خصوص تاريخچه اين نوع گليم و شباهت نزديك آن بانوع بافت قاليهاي بافته شده در چين باستان،زمينه توليد انبوه آن با نام "گليم نقش برجسته ايلام " فراهم شد.

بافت" گليم نقش برجسته"حدود دو دهه پيش در ايلام شروع شد و اكنون يكي از شاخصترين و برجسته‌ترين هنرهاي دستي بافندگان اين استان است.

عشاير استان ايلام از زمانهاي قديم تاكنون بدليل زندگي عشيره‌اي و سنتي و پرورش دام براي تامين معيشت خانوار خود از پشم گوسفندان، اقدام به بافت گليم ساده مي‌كنند.

آنان پشم مصرفي را از راه‌هاي موجود تامين و در كارگاه‌هاي رنگرزي كوچكي رنگ مي‌كردند و درتوليدانواع صنايع دستي از قبيل"گليم ساده"،"چيت"، "دوار" (سياه چادر)، "آوار"، "جاجيم" و "خورجين" به كار مي‌بردند.

زنان هنرمند عشاير بدون آموزش و نقشه تنها با الهام از تخيل ذهني خود زيباترين هنر دستي را خلق مي‌كردند.

بافت اين نوع گليم"صوفي باف" بوده و گره‌هاي آن كاملا برجسته است به همين دليل پس از بافت نقوش آن برجسته مي‌شود.

بافت گليم نقش برجسته اكنون از نظر كمي و كيفي پيشرفت قابل توجهي داشته و يكي از زيباترين و مهمترين صنايع دستي استان ايلام محسوب مي‌شود.

نخ پشمي و نخ پنبه‌اي مواد اوليه اين نوع گليم است كه در منطقه براحتي فراهم شده و همه زنان هنرمند عشاير مي‌توانند از آن استفاده كنند.

در بافت گليم ساده نقشه كاربردي وجود ندارد و حالات ذهني بافنده به صورت هندسي بر سطح گليم نقش مي‌بندد ولي در بافت گليم نقش برجسته، همانند قالي كاربرد نقشه ضروري است.

گليم نقش برجسته طبق نقشه بافته مي‌شود كه هماهنگي رنگ و تقارن نقوش در بافت بر ارزشهاي هنري آن مي‌افزايد.

همچنين در بافت اين گليم بايستي تعادل برقرار شود، يعني نيمه چپ و راست آن باهم متقارن باشند.

كيفيت و ثبات رنگ در گليم نقش برجسته نيز از اهميت خاصي برخوردار است زيرا گليم نقش برجسته خوب، رنگ را پس نمي‌دهد.

اينك گليم نقش برجسته از نظر اصالت و توليد مهمترين و شاخصترين‌صنعت دستي ايلام است.

مواد اوليه اين نوع گليم نخ پشمي و نخ پنبه‌اي است كه از نخ پنبه‌اي براي تار (چله) و ازنخ پشمي براي گره و پود استفاده مي‌شود.

دار مورد استفاده در بافت شبيه دار تبريزي است، به صورتي كه تير پاييني (زيردار) و در مواردي هم تير بالايي (سردار) قابليت حركت دارند و به وسيله پيچ و مهره تنظيم مي‌شود.

در بافت گليم نقش برجسته زمينه بافت به صورت گليم ساده (صوفي بافي) و نقشهاي برجسته آن حاصل گره كامل قالي (گره تركي) است.

سبكي وزن، تراكم بالا، كيفيت رنگ و ثبات آن و استفاده از طرحهاي اصيل و بومي از امتيازات گليم نقش برجسته ايلام است.

امروزه گليم نقش برجسته استان ايلام،كالا و سوغاتي جديد، مطلوب و دلخواه براي گردشگر و يا خريدار در مغرب ايران است.

تبليغات خود نيز يك نوع ابزار است پس چه بهتر كه براي تبليغ گليم نقش برجسته و ماندگاري آن استفاده از مفاهيمي چون زيرانداز افسانه‌اي، گليم بي‌همتا و اسرارآميز،گليم هزاررنگ و...، به عنوان ابزاري جهت جذب گردشگر ، سرمايه‌گذار و بازارياب و جلب توجه او به گليم توليد ايلاميان مطرح شود.

مسوول آموزش صنايع‌دستي سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري ايلام گفت:سالانه ‪ ۱۱‬هزار و ‪ ۶۰۰‬متر مربع گليم نقش برجسته در استان توليد مي‌شود.

"حميد بختياري" افزود:اين ميزان گليم نقش برجسته در ‪ ۶۸‬كارگاه دسته‌جمعي و هفت هزار و ‪ ۶۰۰‬بافنده ايلامي توليد مي‌شود.

وي گفت:اين ميزان گليم نقش برجسته توليد شده به كشورهاي حوزه خليج فارس صادر مي‌شود.

وي افزود: گليم نقش برجسته ايلام شامل ترمه، محرابي، شكارگاه، گل و مرغ، عقابي، قرآني، منحني شكسته و نقش رنگارنگ است.

او ارزش اين ميزان گليم صادراتي را حدود ‪ ۱۱‬ميليارد و ‪ ۶۰۰‬ميليون ريال ذكر كرد.

مسوول آموزش صنايع‌دستي سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري ايلام افزود: گليم نقش برجسته استان از ظرفيت مطلوبي براي صادرات برخوردار است.

سرپرست هنرهاي سنتي و صنايع‌دستي سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري ايلام نيز گفت:با هدف آموزش بافت گليم برجسته اجراي طرح آموزش مجازي بافت گليم نقش برجسته در اين استان، نخستين بار آغاز شد.

"علي‌اصغر احمدي" گفت: براساس اين طرح متقاضيان دوره‌هاي آموزشي مي‌توانند از طريق سايت اينترنتي سازمان به آدرس ‪ http:ilam-miras.ir‬با بافت گليم نقش برجسته آشنا شوند.

وي اضافه‌كرد: اين اقدام به‌منظور فراگير شدن آموزش صنايع‌دستي در استان و سهولت در دسترسي به نحوه بافت گليم نقش برجسته ارايه مي‌شود.

او افزود: هنرجويان با كليك روي بخش آموزش مجازي صنايع‌دستي مي‌توانند به لينك گليم نقش برجسته دسترسي پيدا كنند.

احمدي گفت: اكنون تنها آموزش گليم نقش برجسته روي سايت موجود است و تلاش مي‌شودساير رشته‌هاي صنايع‌دستي نيز از طريق سايت اينترنتي به‌متقاضيان آموزش داده شود.

سرپرست هنرهاي سنتي و صنايع‌دستي سازمان ميراث فرهنگي،صنايع‌دستي و گردشگري ايلام اين اقدام را درترغيب متقاضيان براي فراگيري دوره‌هاي آموزشي صنايع دستي مثبت ارزيابي كرد.

رييس سازمان ميراث فرهنگي، صنايع‌دستي و گردشگري ايلام نيز اظهار داشت:
گليم نقش برجسته اين استان داراي شهرت جهاني است و در بين كشورهاي مختلف طرفدار دارد.

"فريدون محمدي"افزود: مهمترين شاخصه اين دست‌آفرينه در اين است كه گليم نقش برجسته با استفاده از ابتدايي‌ترين ابزار شكل مي‌گيرد.

به گفته او، سادگي و استفاده از ابتدايي‌ترين ابزار باعث جذب و رغبت هنردوستان به اين نوع هنر شده است.

او افزود:گليم نقش برجسته ايلام همچون ستاره‌اي تابناك بر آسمان تاريخ و فرهنگ ايران زمين مي‌درخشد و همين حكايت از ريشه‌دار بودن تاريخ و فرهنگ اين ديار در قرنهاي گذشته دارد.

محمدي گفت: استان ايلام نگين صنايع دستي است اما دستان هنرمندان گليم نقش برجسته را گل سرسبد آن بايد دانست.

رييس سازمان ميراث فرهنگي، صنايع‌دستي و گردشگري ايلام افزود: براساس تمهيدات انديشيده شده اكنون كارهاي تبليغاتي براي‌معرفي اين صنعت در كشور در دست اقدام است.

به‌گفته او، معرفي گليم نقش برجسته استان ايلام زمينه‌ساز رونق اقتصادي منطقه خواهد بود.

استان ايلام به‌عنوان بخش مهمي از"عيلام باستان" داراي توانمنديهاي فراواني از حيث صنايع‌دستي است.ك/‪۴‬
يکشنبه 5 آبان 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 351]