گمانه زنيها درباره اسكار در رشته بهترين فيلم خارجي سال

واضح آرشیو وب فارسی:فان پاتوق:

منتقدان و تحليلگران سينمايي عقيده دارند رقابت در رشته اسكار بهترين فيلم خارجي سال، هميشه پيچيده و غيرقابل پيشبيني است. هر سال با نزديك شدن مراسم سالانه اسكار، اين پرسش بيشتر از بقيه مطرح ميشود كه در رقابتهاي اين رشته مهم سينمايي، كدام فيلم موفق به كسب عنوان بهترين فيلم خارجي سال ميشود؟

پاسخگويي به چنين پرسشي تقريبا غيرممكن است. شيوه رايگيري سالانه آكادمي اسكار جايي كه رايدهندگان مجبورند بپذيرند به تماشاي تعداد زيادي فيلم خارجي زبان بنشينند تا بتوانند نام نامزدهاي خود را اعلام كنند اينگونه است كه هميشه گروهي از افراد سالخورده دست به انتخاب نامزدها ميزنند. در عين حال، اين انتخاب هم بسيار سخت و گسترده است. آنها بايد از داخل استخري كه مملو از فيلمهاي مختلف است، فقط يك فيلم را انتخاب كنند. سختي كار در اين است كه بيشتر اين فيلمهاي خارجي زبان، جزو ساختههاي برتر كشورهاي سازنده خود هستند و در بسياري از جشنوارههاي بينالمللي با تحسين روبهرو شدهاند. طبيعي است انتخاب يك فيلم از ميان اين همه فيلم تحسينشده و جايزه گرفته، كار سادهاي نخواهد بود.

آكادمي اسكار چند سالي است كه براي راحتتر كردن كار اعضاي خود دست به تشكيل يك كميته ويژه زده است. اين كميته ويژه به موازات اعضاي آكادمي دست به انتخاب چند فيلم ميزند و بعد اين فيلمها در يك هماهنگي با بقيه فيلمهايي كه اعضاي آكادمي انتخاب كردهاند، مورد بحث و ارزيابي قرار ميگيرند. در عين حال، آكادمي انتخاب فيلمهاي اين رشته را 2 مرحلهاي كرده است. اعضاي آكادمي در اولين گام، تعداد 9 فيلم را به عنوان نامزد اوليه دريافت جايزه اسكار بهترين فيلم خارجي سال معرفي ميكنند. 5 فيلم اصلي نامزد شده در اين رشته، از ميان اين 9 فيلم انتخاب ميشوند، اما هنوز هم نوع انتخاب فيلمها براي منتقدان و دوستداران هنر سينما در هالهاي از ابهام قرار دارد. دوستداران سينما، انتخاب سال گذشته اعضاي آكادمي را از ياد نبردهاند. اسكار بهترين فيلم خارجي سال 2009 به فيلم ژاپني «عزيمت كنندگان» داده شد. نهتنها منتقدان سينمايي و بسياري از جشنوارههاي بينالمللي اين فيلم را يك كار ضعيف ارزيابي كرده بودند، بلكه حتي خود سازندگان آن هم تصورش را نميكردند كه مجسمه اسكار را در دستان خود بگيرند. اين فيلم ژاپني با شكست دادن فيلمهايي مثل «كلاس» و «والس با بشير» توانست جايزه اسكار را از آن خود كند. بسياري از تحليلگران سينمايي پيشبيني ميكردند فيلم فرانسوي كلاس اين جايزه را بگيرد. كلوديو لادسبرگ، مدير يك شركت مستقل هلندي كه در توليد كلاس مشاركت داشته در اين ارتباط ميگويد: همه از برنده شدن اين فيلم ژاپني شگفتزده شدند. اين نوع اهداي جايزه خيليها را به اين فكر انداخت كه همه چيز از قبل هماهنگ شده بود. در چنين شرايطي، پيشبيني نام برنده اسكار خيلي سختتر ميشود.

رد صلاحيت، ربطي به اسكار ندارد

رقابتهاي امسال از همان زمان اعلام اسامي فيلمهاي پذيرفته شده از سوي آكادمي اسكار، رنگ و بوي جديدي به خود گرفت و حرف و حديثها از همان ابتداي كار شروع شد. علت اصلي بحثها اين بود كه تعدادي از فيلمهاي بسيار مطرح كه به صورت طبيعي نام آنها بايد درصدر فيلمهاي رقيب در رشته اسكار بهترين فيلم خارجي سال باشد اصلا براي حضور در اين رقابتها انتخاب نشدند و رد صلاحيت آنها همگان را متعجب كرده و به واكنش واداشت. البته اين رد صلاحيت از سوي خود كشورهاي سازنده آنها بوده و اين مساله ارتباطي به آكادمي اسكار پيدا نميكند. براي مثال، فيلم «مستخدم» درام اجتماعي مطرح چند ماه اخير سينما كه توسط سباستين سيلوا كارگرداني شده، در بين 65 فيلم نامزد شده براي شركت در رقابتهاي اين رشته اسكار حضور ندارد. اين فيلم كه برنده يكي از جوايز اصلي جشنواره فيلمهاي مستقل ساندنس شد، يكي از 5 نامزد دريافت جايزه اسكار مراسم گلدنگلوب (كره طلايي) است. به جاي آن، نام شيلي با درام سياسي و دورهاي «داوسن 10» ساخته ميگوئل ليتين در بين 65 فيلم ديده ميشود. قصه اين فيلم درباره حوادث تلخ پس از كودتاي 1973 اين كشور است كه ديكتاتور نظامي شيليايي، آگوستو پينوشه را به قدرت رساند.

رقابت با پدرو آلمودوار

«ساعتهاي تابستاني» ساخته اوليور آساياس موفق به دريافت جوايز متعدد بينالمللي شده است. 3 انجمن منتقدان نيويورك، بوستن و لسآنجلس هم جايزه بهترين فيلم خارجي سال خود را به اين فيلم دادهاند، اما كشور فرانسه ترجيح داد به جاي اين فيلم، ساخته جديد ژاك آديار به نام «يك پيام بر» را براي آكادمي اسكار ارسال كند. «آغوشهاي گسسته» پدرو آلمودوار از اسپانيا هم يكي از نامزدهاي اصلي مراسم گلدنگلوب است، ولي جزو فيلمهاي شركتكننده در فهرست 65 تايي اسكار نيست.

البته اين فيلم در رشته اسكار بهترين فيلم خارجي زبان شركت ندارد، ولي احتمال حضور آن در بقيه رشتهها زياد است. از آنجا كه اين فيلم سال 2009 در آمريكا يك اكران عمومي وسيع داشت، احتمال حضور آن ميان نامزدهاي بهترين فيلم و كارگردان بسيار زياد است؛ در حالي كه اسپانيا با «رقصنده و دزد» اميد موفقيت در رشته اسكار بهترين فيلم خارجي را دارد. اين درام اجتماعي كه درباره يك سرقت بزرگ است، توسط فرناندو تروپا كارگرداني شده است. تروپا، كارگردان فيلم اسكار «بل اپوك» است. از ديگر فيلمهاي مطرح سال سينما كه از سوي كشورهاي خود به آكادمي اسكار ارائه نشدهاند، ميتوان به اين كارها اشاره كرد: «صخره سرخ» اكشن حماسي چيني اثر جانوو، «تشنگي» كار رمانتيك خونآشامانه كرهاي اثر چان ووك پارك، «شماره گناه» درام مهاجرتي هندوراس اثر كري فوكوناگا و «كوكوچانل» درام شرح حالگونه فرانسوي اثر آن فونتين.

ميان فيلمهايي كه امسال نامزد شركت در رقابتهاي اسكار بهترين فيلم خارجي هستند، 2 فيلم «روبان سفيد» محصول آلمان و «يك پيام بر» محصول فرانسه، فيلمهاي مهمتري هستند. ميشائيل هانكه، كارگردان فيلم منتخب آلمان اصليتي اتريشي دارد، ولي فيلم او از سوي كشور آلمان نامزد شركت در رقابتها شده است. هر 2 فيلم مي 2009 موفقيت كلاني در جشنواره بينالمللي فيلم كن كسب كردند، اولي نخل طلاي اين جشنواره را گرفت و دومي موفق به دريافت جايزه بزرگ هيات داوران شد. اين فيلمها موفقيتهاي خوبي هم در مراسم جوايز فيلم اروپا (كه به اسكار اروپايي معروف است) كسب كردند. منتقدان آنلاين نيويورك در كنار همكاران منتقد خود در تورنتو و شيكاگو، فيلم ضد جنگ «سياه و سفيد» هانكه را به عنوان بهترين فيلم خارجي سال انتخاب كردند. انجمن نشنال بورد آو ريويو آمريكا هم جايزه بهترين فيلم خارجي خود را به «يك پيامبر» داد. در عين حال، اين دو فيلم در مراسم جوايز گلدن گلوب (كره طلايي) هم نامزد دريافت عنوان بهترين فيلم خارجي سال هستند. بسياري از تحليلگران سينمايي عقيده دارند «روبان سفيد» براي دريافت اين جايزه شانس بيشتري دارد.

پيش به سوي نوآوري

اما واقعيت اين است كه رايدهندگان آكادمي اسكار، آدمهايي از جنس ديگر هستند و نوع نگاه آنها به فيلمها متفاوت از بقيه گروهها، انجمنهاي منتقدان و مراسم جوايز سينمايي است. در عين حال، هر دو فيلم روبان سفيد و يك پيامبر به دليل نوع قصه و حال و هوايي كه دارند، در زمره فيلمهايي قرار ميگيرند كه براي نمايش عمومي و كسب موفقيتهاي مالي اجتماعي با مشكلات زيادي روبهرو هستند.

كريستيان دورچ كه يكي از اعضاي آكادمي انتخاب محصولات آلماني براي شركت در مراسم اسكار است، در اين ارتباط ميگويد: آكادمي اسكار ذائقه خودش را دارد، ديدگاه اعضاي آن الزاما همان چيزي نيست كه منتقدان يا داوران ديگر جشنوارههاي بينالمللي دارند و از آن پيروي ميكنند. ما چند سال قبل «بدو لولا بدو» را براي حضور در رقابتهاي اسكار بهترين فيلم خارجي سال به آكادمي معرفي كرديم. اين فيلم از يك سو نمايش بسيار موفقيتآميزي در آلمان و ديگر كشورهاي اروپايي داشت و از سوي ديگر، بيشتر منتقدان هم نسبت به آن نظر خوب و مثبتي داشتند، اما اين فيلم از سوي آكادمي در فهرست نهايي 5 فيلم اصلي نامزدشده در رقابتها قرار نگرفت، در حالي كه اين فيلم حتي نمايش موفقيتآميزي در خود آمريكا داشت. مشابه اين اتفاق براي «خداحافظ لنين» هم رخ داد. مراسم گلدن گلوب، اين فيلم را جزو نامزدهاي رسمي و اصلي خود قرار داد، ولي اعضاي آكادمي اسكار هيچ توجهي به آن نكردند. چنين مسالهاي باعث ميشود كشورهاي مختلف در ارتباط با انتخاب فيلمهاي خود براي شركت در رقابتهاي اسكاري، دست به اقدامات ابداعي و تازه بزنند. در اين شرايط و براي افزايش شانس شركت در رقابتها، اعضاي آكادمي ملي كشورها براي انتخاب فيلمهاي منتخب خود، به سراغ آن چيزهايي ميروند كه قبل از اين براي اروپاييها خوب بوده و توانستهاند با عمل كردن به آنها جواب خوبي بگيرند. منظور جنگ جهاني دوم است. از قرار معلوم فيلمهايي كه با چنين مضموني تهيه و توليد ميشوند، مورد پسند اعضاي آكادمي اسكار هستند و به همين دليل، شانس بيشتري براي سر درآوردن از فهرست نهايي نامزدها دارند، هيچ دورهاي از تاريخ زندگي بشر به اندازه دوران سخت و تلخ جنگ جهاني دوم نتوانسته و نميتواند توجه آكادمي اسكار را به خود جلب كند. به همين دليل است كه در رقابتهاي امسال اسكار هم كم نيست تعداد فيلمهايي كه مضمون اصلي آن در ارتباط با جنگ جهاني دوم است. از فيلم نروژي مكسمانوس تا فيلم هلندي زمستان دوران جنگ و از «قولهاي عملينشده» كشور اسلواكي تا «متمرد» از سرزمين كوچك لوكزامبورگ، قصههاي بسياري از فيلمها، بازتابي از وقايق جنگ است، حتي فيلم دلهرهآور «محافظتكننده» كشور چك هم حال و هواي آن دوران را دارد. اين فيلم جزو آن دسته آثاري است كه ميتواند مورد پسند هاليوود باشد و حتي نسخه انگليسيزبان آن هم ساخته شود.

اسكار چه فيلمهايي را دوست دارد؟

لاندز برگر در ادامه صحبتهاي خود اضافه ميكند: وقتي فيلمي به بررسي مقطع و دورهاي خاص از كشور خود ميپردازد امكان آن را پيدا ميكند كه از طراحي صحنه، لباس و چيزهايي از اين دست، بيشترين بهره را بگيرد. نكتهاي كه در ارتباط با مراسم اسكار بايد درنظر گرفت اين است كه اعضاي آن فقط علاقهمند به كيفيت بالاي فيلمنامه يا بازيهاي خوب آن نيستند. آنها كل كار را مورد قضاوت قرار ميدهند و در اين ارتباط، صحنهآرايي نقش خيلي مهمي ايفا ميكند.

در چنين اوضاع و احوالي است كه گروهي از منتقدان سينمايي صحبت از كيفيت بالاي فني و هنري باريا ساخته جوزپه تورناتوره محصول ايتاليا ميكنند. اين فيلم حماسي كه قصه يك خانواده قدرتمند سيسيلي را در چند دهه زندگيشان به تصوير ميكشد، سرشار از رومانس، درگيري، مسائل اجتماعي و صحنهآراييهاي باشكوه است. به كمك اين قصه، بخشي از تاريخ ايتاليا تعريف ميشود، اما بسياري براين عقيده پافشاري ميكنند كه باريا فاقد ارزشهاي قوي توليد است، اما اين فيلم جزو آن دسته از كارهاي صنعت سينمايي اروپاست كه آكادمي اسكار آنها را دوست دارد. البته در اين ميان نبايد از ارزش و اهميت نام سازنده آن تورناتور، هم غافل شد. او كسي است كه سال 1990 با «سينما پاراديزو» توانست اسكار بهترين فيلمي خارجي سال را از آن خود كند. فاكتورهاي مشابهي ميتواند به درام حماسي چن كايگه «منتون جادواني» كمك كند تا در مراسم اسكار، موفقيتهايي به دست بياورد. اين فيلم شرح حالگونه در دنياي پررنگ و پرزرق و برق اپراهاي كلاسيك چين رخ ميدهد و ميتواند دوستداران فيلم اسكاري «وداع با محبوبهام» را دوباره مسحور خود كند؛ اما بايد ديد اعضاي آكادمي اسكار هنوز هم مثل 2 دهه پيش، دوستدار تماشا و انتخاب چنين فيلمهاي پررمزورازي هستند يا خير. اگر اعضاي آكادمي اسكار به تاريخ وجنگ توجه ويژهاي نشان دهند، تكليف درام تكاندهنده و موفق «مادر» محصول كره جنوبي چه خواهد شد؟

جون هوبونگ كارگردان اين فيلم، با قصهاي جذاب يك درام انساني خلق كرده و بازي نفسگير كيم هيه جا در نقش يك مادر ستمديده، شايستگي نامزد شدن در رشته بهترين بازيگر زن را دارد. كارگردان فيلم پيش از اين كار دلهرهآور و بسيار موفق «ميزبان» را ساخته، ولي آيا شهرت فراوان او ميتواند كمكي كند تا در مراسم اسكار موفقيتي به دست آورد؟

روي برگزيدهها شرطبندي نكنيد

گروهي از منتقدان سينمايي در اين باره بحث ميكنند كه شهرت و محبوبيت يك فيلمساز، فاكتور اصلي (يا تنها فاكتور) براي كسب عنوان نامزدي جايزه اسكار نيست. موارد بسياري وجود دارد كه اعضاي آكادمي ترجيح دادهاند به فيلمهايي توجه بيشتري نشان دهند كه به موضوعات مهم سياسي و اجتماعي ميپردازد. در اين ارتباط فيلم The milk of Sorrow ساخته كلوريا ليوسا كه خرس طلايي جشنواره بينالمللي برلين را گرفت، خشونتهاي سياسي كشور پرو را مورد بحث و بررسي قرار ميدهد. فيلمهاي «براي يك لحظه، آزادي» محصول اتريش، «كسي مرا نگاه نكند» محصول ژاپن و «سامسون و دليله» محصول استراليا همچنين حال و هوايي دارند و به توصيف شرايط سخت زندگي اجتماعي آدمها در يك وضعيت نامتعادل سياسي ميپردازند.

بحث درباره فهرست نامزدهاي احتمالي اسكار بهترين فيلم خارجي سال را نميتوان بدون صحبت كردن درباره «پليس، صفت» محصول روماني تمام كرد. اين فيلم به كارگرداني كورنيلو پورومبيو يك ضد تريلر است كه به صورت طبيعي نميتواند در زمره فيلمهايي قرار گيرد كه نامزد رشته بهترين فيلم خارجي سال ميشوند. با آن كه فيلم حال و هوايي اجتماعي و حتي سياسي دارد، ولي صحنههاي پرتحرك تعقيب و گريز آدمها، ماشينها و تيراندازيهاي بي حد و حصر، تماشاچي را به ياد كارهاي پليسي و دلهرهآور نفسگير اروپايي و آمريكايي مياندازد كه در ژانر سينماي اكشن قرار ميگيرند، اما اين درام هوشمندانه، توانسته توجه بسياري از تماشاگران جدي سينما و منتقدان را به خود جلب كند. ارجر ابرت، منتقد با سابقه از «پليس، صفت» به عنوان يكي از بهترين فيلمهاي خارجي سال 2009 اسم برده است. اين انتخاب چه معني و مفهومي ميتواند داشته باشد؟

واقعيت اين است كه شرطبندي روي اسامي احتمالي نامزدهاي اسكار كار بسيار سختي است. اين درحالي است كه دوستداران سينما خود را آماده كردهاند تا از شنيدن نام 5 نامزد اصلي و رسمي اسكار بهترين فيلم خارجي سال شگفت زده شوند.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فان پاتوق]

[مشاهده در: www.funpatogh.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 437]