قذافى در فهرست رفقاى غرب

واضح آرشیو وب فارسی:عصر ایران: قذافى در فهرست رفقاى غرب نگاهى به دومين چرخش در سياست خارجى طرابلس در سى و هشتمين سال حكومت قذافى سياست خارجى ليبى شاهد يك تغيير پرشتاب است، اين تغيير در قالب سفرهاى دوره اى معمر قذافى به پايتخت هاى غربى نمايان شده است. نخستين حلقه اين تغيير در ديداررهبر ۶۵ ساله ليبى از دو مركز اروپا يعنى مادريد و پاريس به منصه ظهور رسيد، قذافى در حالى كه محافل سياسى و خبرى اروپا جو روانى سنگين عليه او به راه انداخته بودند با نيكلا ساركوزى و رودريگز زاپاته رو به مذاكره نشست. اما مهمترين حلقه سياست نوين ليبى كه عنوان «رويكرد نزديكى به غرب» دارد، قرار است به زودى در قالب ديد و بازديد مقام هاى طرابلس با طرف هاى آمريكايى به اجرا درآيد. براساس بيانيه رسمى دولت طرابلس در گام اول وزير خارجه ليبى با همتاى آمريكايى اش كاندوليزا رايس ديدار مى كند و مرحله ديگر زمينه ملاقات قذافى با جورج بوش فراهم خواهدشد. رئيس جمهور آمريكا با صدور پيام ويژه براى قذافى به بهانه عيدقربان اين تصميم را علنى كرد. فرايند دگرديسى در سياست خارجى ليبى قرار است با مجموعه اى از تغييرات سياسى در داخل تكميل گردد. طراح اين تغييرات در ساختار حكومت ليبى كسى نيست جز فرزند سرشناس قذافى، سيف الاسلام. قذافى جوان كه خود تحصيلكرده غرب است همانند بسيارى از شاهزادگان جوان عرب امروز در نقش يك چهره تحول خواه ظاهر شده است. سيف الاسلام در اين راستا يك مانيفست اصلاحى را ارائه كرده است كه ازجمله اصول آن؛ تغيير بخشى از مفاهيم اصول قانون اساسى ليبى، بازكردن فضاى سياسى، اعطاى آزادى هدايت شده به احزاب ورسانه ها در اين كشور و بالاخره گشودن دريچه آشتى و دوستى با دولت هاى غربى است. اما به نظر مى آيد پيش از آن كه اصلاحات اعلام شده سيف الاسلام در فضاى اجتماعى ليبى به اجرا درآيد، اين دگرگونى در ساختار سياست خارجى طرابلس پياده شده است. قذافى با گام هاى شتابان براى زدودن تضادهاى كهنه خود با اروپا و آمريكا خيز برداشته است. كارت بازى سياستمداران طرابلس در اين عرصه، نفت و منابع سرشار انرژى ليبى است تا حدى كه دو سفر اروپايى قذافى به مادريد و پاريس به امضاى قراردادهايى به ارزش بيش از ۲۰ ميليارد يورو منجر شده است. اما در سوى ديگر ، طرف هاى ميزبان قذافى در عين چشم دوختن به بازار انرژى اين كشور هرگونه دوستى با اين دشمن ديرين را به تغيير در ساختار سياسى و اصول زمامدارى قذافى موكول كرده اند. شرط و شروطى كه طرف هاى غربى پيش روى سران ليبى قرار داده اند ابتدا از زبان ساركوزى بيان شد، زمانى كه او در كاخ اليزه و هنگام ديدار قذافى مدعى شد كه در مذاكره با ميهمان ليبيايى خود موضوع حقوق بشر و «تغييررفتار» طرابلس را مطرح كرده است. در ادامه، سران كاخ سفيد مطالبات غرب از ليبى را فهرست كردند، كاندوليزا رايس اظهارداشت كه آمريكا به دليل دست شستن ليبى از سياست هاى گذشته بويژه در زمينه هسته اى به سمت بهبود روابط با اين كشور مى رود و بعد از آن، جورج بوش به بهانه عيد قربان در پيام ويژه خود براى قذافى اعلام كرد كه واشنگتن طرح يك همكارى جديد با طرابلس را در عرصه هاى مختلف پيش مى برد و از همتاى ليبيايى خود چشمداشت همكارى در زمينه دموكراسى و آزادى را دارد. به هرحال اتفاقاتى كه اين روزها در روابط طرابلس با جهان غرب رخ مى دهد داراى ريشه ها و زمينه هاى قابل تأملى است، اروپايى ها و غرب اكنون در نفوذ به اين نقطه شمال آفريقا، ديپلماسى خود را كامياب مى بينند. بر همين اساس افرادى چون ساركوزى امروز با اطلاق واژه هايى مانند «بازگشت ليبى به جامعه بين المللى» يا «فروريختن ديوار انزواى طرابلس» تلاش زيادى در تئوريزه كردن اين اتفاق و ثبت آن به عنوان يك موفقيت در كارنامه خويش دارند. اما آيا به راستى ماجراى گرايش ليبى به غرب چنانكه فرانسوى ها و انگليسى ها وانمود مى كنند حاصل يك توفيق ديپلماتيك بود يا آن كه ريشه در مشكلات و نارسايى هاى سيستم داخل اين كشور داشت * در پوشش بازگشت ليبى به جامعه بين المللى سنگ بناى چرخش در سياست خارجى ليبى دسامبر ۲۰۰۳ نهاده شد و آن زمانى بود كه معمر قذافى در تصميمى شگفت آور برنامه هسته اى و موشكى خود را به حالت تعطيل درآورد. با اين تصميم، رهبرى ليبى به نوعى خلع سلاح خود خواسته دست زد و مهمترين مطالبه آمريكا و غرب را كه حذف «عنصر قدرت نظامى» از اركان اقتدار اين كشور بود، برآورده ساخت. اين تصميم قذافى در سى امين سال زمامدارى او و زمانى به وقوع پيوست كه سران جهان عرب در بحبوحه دستگيرى صدام به شدت تحت تأثير هيمنه نظامى آمريكا قرار گرفته بودند. اقدام ناگهانى قذافى كه برخى از آن با عنوان «وداع با اسلحه» و برخى «تسليم تاريخى» تعبير كردند، بازتاب پردامنه اى در جهان عرب پيدا كرد. در هاضمه بسيارى از نيروهاى اسلامى و انقلابى خاورميانه كه چند دهه قذافى را در كسوت مدعيان مبارزه با امپرياليسم ديده بودند، اين اتفاق بسيار دشوار آمد. چه آن كه قذافى حتى در برهه اى كه قافله رهبران محافظه كار عرب راه سازش با آمريكا و رژيم صهيونيستى را پيش گرفته بودند خود را تنها ميراث دار تفكر سوسياليسم انقلابى امثال عبدالناصر معرفى مى كرد و هميشه و بارها همقطاران عرب خويش را به دليل ترك مسير مقاومت و مبارزه شماتت مى كرد. ليبى با آن كه توانسته بود در سايه بهره مندى از درآمد سرشار نفتى تحريم هاى آمريكا و غرب را پشت سر گذارد اما به واسطه گزارش هاى حساب شده اى كه در برهه سقوط صدام با عنوان حمله احتمالى آمريكايى ها به كاخ هاى قذافى از سوى سرويس هاى اطلاعاتى غرب منتشر شد از در مصالحه وارد گرديد. اين گزارش ها كه در پى چند رشته ملاقات ميان دو دستيار ارشد معمر قذافى يعنى سيف الاسلام و موسى كوسا با جورج تنت (رئيس وقت سيا در ۲۰۰۳) و نيز مقام هاى ارشد MI6 انگليس صورت گرفت رهبرى ليبى را در يك وضع غافلگيرانه قرارداد. با اين طراحى ها و تمهيدات بود كه قذافى به يكباره چرخش تاريخى خويش را انجام داد.او براى جلب دوستى آمريكا نه تنها ليبى را از عظيم ترين پروژه هاى تسليحاتى و موشكى محروم ساخت كه گناه بسيارى از حوادث تروريستى به انضمام ديون سنگين ۲۷۰ قربانى حادثه لاكربى را نيز بر دوش گرفت. * دوران فترت و نقش واسطه هاى اروپايى از سال ۲۰۰۳ كه قذافى سلاح بر زمين گذاشت تا كنون، وقفه اى جدى در آهنگ همكارى طرابلس و غرب پديد آمد. اين دوره فترت موجى از بدگمانى و بى اعتمادى را دوباره بر مناسبات دوطرف حاكم ساخت. درحالى كه طرف ليبيايى خواسته هاى اصلى غرب اعم از توقف برنامه هاى تسليحاتى و قطع مناسبات با جنبش هاى خاورميانه را محقق ساخته بود، اما طرف غربى بويژه آمريكايى ها هيچ كدام ازوعده هاى خويش در برچيدن محدوديت ها و رفع خصومت عليه ليبى را اجرا نكردند. اين حالت نه جنگ و نه سازش ، موجب شد مناسبات دو طرف بار ديگر به حالت خصمانه گذشته بازگردد، تا حدى كه معمر قذافى از تصميمى كه براى خلع قدرت تسليحاتى و هسته اى ليبى گرفته بود اظهار پشيمانى كرد. رهبر ليبى چند نطق بلند عليه سياست فريب آمريكا ايراد كرد و حتى به كشورهاى اسلامى و عربى توصيه كردكه از دل بستن به وعده هاى سياسى واشنگتن و لندن احتراز ورزند. دولتمردان طرابلس كه در اين معامله بدفرجام همه پل هاى بازگشت به دوران طلايى همنشينى با جريان هاى انقلابى خاورميانه را از دست رفته مى ديدند فقط به چند اقدام تاكتيكى براى جلب توجه دوباره غرب دست زدند كه از آن جمله مى توان به تلاش هاى سياسى - نظامى قذافى در محيط بحرانى آفريقا اشاره كرد. رهبرى ليبى تز اتحاد ملت هاى آفريقا را مطرح كرد و در همان حال به برقرارى روابط ويژه سياسى - نظامى با برخى دولت ها و شبه نظاميان مؤثر در بحران دارفور و نيجر مبادرت كرد. اما قذافى وقتى كه تيم دستياران او با هدايت زوج سيف الاسلام (فرزند ارشد او) و موسى كوسا (رئيس سرويس اطلاعاتى ليبى) حاصل پروژه لابى هاى خويش با مجموعه اى از شركاى اروپايى بوش را به منصه ظهور رساندند ، بى آنكه از اين تاكتيك ها طرفى ببندد به انتظار بهار سال جديدميلادى نشست. البته در دور جديد به اين تيم زمينه سازان مصالحه با غرب چهره اى جديد هم اضافه شد و آن كسى نبود جز عبدالرحمان شلغم كه رياست ديپلماسى ليبى را در دست گرفته و شخص رايس نسبت به همكارى با او ابراز علاقه كرده است. در ماه هاى آغازين سال ۲۰۰۷ همه چيز براى شروع مصالحه جديد مهيا بود. رسانه هاى اروپا و آمريكا در گزارش همزمان خود تصوير «نسل جديد حكومتگران نوگرا» را از سيف الاسلام و مثلث دستياران جوان معمر قذافى ارائه كردند. از اين پس اين تلقى در سطح گسترده اى در محافل سياسى غرب رواج يافت كه سرهنگ كهنه كار ليبى در برهه جديد صرفاً نقش يك ليدر معنوى را دارد ورشته امور طرابلس در دست تيم مديران جوانى است كه دست بر قضا همگى دانش آموخته دپارتمان هاى غرب هستند. سيف الاسلام فرزند ارشد قذافى كه چون همسالان عربش، عبدالله دوم و جمال مبارك، كارت جانشينى را در آستين دارد، تحصيلات عاليه خود را در لندن گذرانده و موسى كوسا، رئيس سرويس اطلاعاتى ليبى كه از دانشگاه ميشيگان آمريكا فارغ التحصيل شده است. راهبردى كه به دست مديران تكنوكرات قذافى ارائه شد، تكيه بر واسطه هاى اروپايى براى گشودن باب دوستى با آمريكا بود. سيف الاسلام و دوستانش اين سياست را به صورت گام به گام و در قالب رايزنى هاى فشرده در چند پايتخت اروپايى پى گرفتند. ايستگاه نخست آنها براى اجراى اين سناريو، لندن بود جايى كه تونى بلر، شاكى اصلى حادثه لاكربى و مهم ترين شريك اروپايى بوش طرف مذاكره فرستادگان طرابلس قرار گرفت. در مذاكراتى كه سيف الاسلام استارت آن را زد، ديويد مانينگ مشاور وقت بلر حضور يافت، همين رشته مذاكرات به برقرارى نخستن پل دوستى ميان لندن و طرابلس و ملاقات جنجالى بلر با قذافى منجر شد. به تدريج با افول عصر بلر، رايزنان ليبيايى نگاه خود را به سمت دوست جديد جورج بوش يعنى نيكلا ساركوزى معطوف كردند. سيف الاسلام براى گشودن باب مراوده با مردان اليزه در اعطاى امتياز پرسود به ساركوزى ترديد نكرد، او با امضاى معامله عجيب آزادى پرستاران بلغارى كه ده ها كودك ليبيايى را به ايدز آلوده كرده بودند، اين امكان را براى رهبر بلندپرواز فرانسه فراهم ساخت تا در نقش يك ميانجى ماه ژوئيه راهى طرابلس شود. با اين حال، داد وستد مشاوران قذافى با رهبر جديد اليزه به اينجا محدود نماند و اندكى پس از امتياز آزادى اتباع بلغارى، پاريس توانست با ترتيب دادن ضيافت جنجالى آذر ماه براى قذافى، قراردادهايى به ارزش ۱۰ ميليارد يورو به امضا رساند. توفيق ساركوزى در به نتيجه رساندن پروسه مصالحه اى كه سلف اروپايى اش، بلر آغاز كرده بود، بلافاصله بازتاب مثبت خود را در نگاه كاخ سفيد آشكار كرد. كورتيس كوپر، سخنگوى وزارت خارجه آمريكا، به استقبال نتايج اين مذاكرات رفت و پس از او، خود كاندوليزا رايس در مصاحبه اى اعلام كرد كه مهياى پرواز به مقصد طرابلس است. * معجزه تازه از طلاى سياه بى گمان در پروسه پرسروصداى مصالحه ليبى و غرب ارتباطات تيم تكنوكرات ها و مشاوران جوان قذافى، نقش بسزا دارد، اما به باور ناظران، نقش اصلى را در اين داد و ستد اسلحه پنهان قذافى يعنى منابع انرژى ايفا مى كند. چه آن كه گروه ديپلمات هاى غربگراى قذافى نيز با تكيه بر همين برگ وسوسه انگيز نفت طرف منفعت جوى اروپايى خويش را سر ميز مذاكره آوردند. بنابراين اگر غرب تحت هيچ شرايطى حاضر به از دست دادن ليبى نيست از آن روست كه تصور چشم پوشى از ذخاير غنى نفت اين كشور براى هر دولتمرد جهان سرمايه محال است. آن گونه كه منابع معتبر اقتصادى آمريكا گزارش كرده اند، ذخاير نفت ليبى در حدى هست كه به تنهايى نياز ۸ سال اين كشور را تأمين كند. در ضيافت هاى مجللى كه براى قذافى در مادريد، ليسبون و پاريس ترتيب داده شد، شركت ها و كمپانى هاى نفتى حضورى چشمگير داشتند. چنان كه ذكر شده سفر قذافى براى شركت ها و سرمايه گذاران فرانسوى قراردادى به ارزش ۱۰ ميليارد يورو به ارمغان آورد تا حدى كه فرانسوا فيون نخست وزير فرانسه در پاسخ منتقدان اين سفر گفت كه چنين قراردادى هزاران فرصت شغلى براى جوانان بيكار فرانسوى پديد خواهد آورد. يا مى توان به جشن و شادمانى كه صاحبان منابع اسپانيايى پس از ديدار قذافى از مادريد برپا كردند اشاره كرد، وقتى كه آنها قراردادهايى به ارزش ۱۱ ميليارد و ۸۰۰ ميليون يورو امضا كردند. از اين نظر، چرخش نگاه غرب به ليبى قذافى پديده اى شگفت نيست، پيوند عميق اقتصاد و ديپلماسى يا به عبارتى تقدم منافع اقتصادى بردموكراسى واقعيتى است كه به وضوح راهنماى حركت محافل غرب در قبال طرابلس است وگرنه هيچ تغيير ويژه اى در فضاى سياسى ليبى - برحسب استانداردهاى جهان ليبرال - رخ نداده است كه اين چنين شوق دوستى و همنشينى با سرهنگ مغضوب غربى ها را برانگيزاند.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: عصر ایران]

[مشاهده در: www.asriran.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 238]

اضافه شدن مطلب/حذف مطلب

صفحات پیشنهادی

قذافى در فهرست رفقاى غرب
قذافى در فهرست رفقاى غرب نگاهى به دومين چرخش در سياست خارجى طرابلس در سى و هشتمين سال حكومت قذافى سياست خارجى ليبى شاهد يك تغيير پرشتاب است، اين ...

گوناگون

آجر نسوز صنعتی و خصوصیات آن

آشنایی با آجر نسوز نما

تارا بخریم یا شاهین؟ مقایسه شاهین با تارا

آشنایی با بهترین خشک کن فرش برای کارخانه قالیشویی

بهبود بخشیدن و نوسازی مبلمان قدیمی با تعمیرات مبل

هفت جادوی کلام: پیام‌هایی که فرزندتان مشتاق شنیدن آن‌هاست

صفایی پلاست در مسیر توزیع کلان ظروف یکبار مصرف قرار گرفت!

موارد مهم در خرید قطعات دیجیتالی که نمی‌دانید!

تفاله قهوه و فواید آن

نحوه انتخاب بهترین پلتفرم برای ایجاد وبسایت‌های زودبازده

صورتی کننده بیکینی فوری: راهکار جذاب برای داشتن پوستی زیبا...