زبان و گويش بيرجندي

واضح آرشیو وب فارسی:خراسان: زبان و گويش بيرجندي
زبان مردم بيرجند فارسي بوده و هست.

بيرجندي ها از ديرباز به گويشي از اين زبان سخن مي گفته اند كه به نام اين شهر گويش بيرجند گفته مي شود.

از اين گويش آثاري باقي نمانده است و در ديوان نزاري قهستان نيز جز چند واژه كه كمتر در فرهنگ فارسي ضبط شده، اثري مكتوبي از اين گويش ديده نمي شود، تنها اثر از دو سده پيش اين گويش كه باقي مانده است نصاب صبوحي است كه در سال هاي 1210 و 1211 هجري قمري سروده شده و در آن بيش از 500 واژه و تركيب گويش آمده است.

دهه هاي پاياني سده 13 آغازين سده 14 نقطه عطف اين گويش است در اين دوره تحول، مهاجران روستايي كه به بيرجند آمده بودند، هنوز به گويش هاي خود و زادگاهشان تكلم مي كردند و از سخن گفتن آنان به آساني خاستگاهشان شناخته مي شد.

همچنين مردم محله هاي مختلف شهر با گونه هاي متفاوت از گويش بيرجند سخن مي گفتند. مثلا گويش ساكنان محله هاي بزرگ سرده ، ته ده ، خيرآباد و گبرآباد تفاوت هايي داشت كه براي همگان آشكار بود و مردم از حرف زدن هر كس، محله و محل سكونت او را مي شناختند، ولي اندك اندك و با گذشت زمان و تاثير عوامل اجتماعي و آميزش و ارتباط تفاوت ها كاسته شد و مشتركات آن فزوني يافت.

اينك گر چه با شتاب ويژگي هاي گويشي خود را از دست مي دهيم اما گويش بيرجندي يكي از گويش هاي غني، توانا، پاك و شيرين زبان فارسي است.

غناي گويش بيرجندي در واژگان آن است اين گويش از لحاظ شماره واژه ها و تنوع آن ها يكي از گويش هاي پر مايه زبان فارسي است.

توانايي گويش بيرجند نيز در واژه سازي آن مي باشد.پاكي اين گويش در خالي بودن آن از واژه هاي بيگانه است از آن جا كه بيرجند در نزديك كوير و در منطقه اي كوهستاني واقع شده، در گذر تاريخ كمتر مورد تاخت و تاز و هجوم بيگانگان قرار گرفته است، علاوه بر آن چون سرزمين آباد و ثروتمندي نبوده، جهان خواران و زورمندان آزمند و اقوام سرگردان كمتر به آن چشم طمع داشته اند در نتيجه نژاد و زبان مردم آن تا حد زيادي از آميختگي و آلودگي بر كنار و نسبتا پاك مانده است.

در واژگان گويش بيرجند شمار واژه هاي بيگانه مانند واژه هاي تازي، تركي و مغولي و ديگر زبان ها، نسبت به زبان فارسي رسمي و برخي از گويش هاي شهرهاي بزرگ بسيار كمتر است.شيريني گويش بيرجند نيز يكي از ويژگي هاي مهم آن است.در زبان ها و گويش هاي مختلف، نوا معمولا از فشار يا زير و بم يا از هر دو سرچشمه مي گيرد، بنابراين گويش بيرجند به دليل نواي زير و بم آن همواره نرم و شيرين مي باشد.

پايگاه بافت تاريخي شهر بيرجند
سه شنبه 30 مهر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خراسان]

[مشاهده در: www.khorasannews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 798]