دانش - فوك خزر در ليست گونه‌هاي در خطر انقراض

واضح آرشیو وب فارسی:واحد مرکزي خبر: دانش - فوك خزر در ليست گونه‌هاي در خطر انقراض
دانش - فوك خزر در ليست گونه‌هاي در خطر انقراض

مژگان جمشيدي:انتشار گزارش اتحاديه جهاني حفاظت از طبيعت در هفته گذشته مبني بر «در خطر انقراض» قرار گرفتن بيش از يك چهارم پستانداران جهان، بار ديگر زنگ خطر نابودي تنوع زيستي سياره زمين را به صدا در آورد. گزارش اتحاديه جهاني حفاظت كه بيش از 1800 دانشمند از سراسر جهان آن را تهيه كرده بودند، نشان داد كه نه تنها بعد از گذشت 16 سال از نخستين اجلاس زمين، بشر هنوز اقدامات اساسي براي جلوگيري از نابودي تنوع زيستي جهان را انجام نداده است بلكه شايد هنوز بسياري از كشورهاي جهان متوجه خطرات جدي ناشي از اين انقراض‌ها هم نشدند. هر چند در اين ميان كشورهاي توسعه يافته و نيز برخي از كشورهاي در حال توسعه اقداماتي را آغاز كرده‌اند اما در برخي از كشورها از جمله ايران هنوز در ابتداي راه قرار داريم.

انتشار فهرست سرخ گونه‌هاي در خطر انقراض در سال 2008، حاوي نكات قابل توجهي بود كه از آن جمله مي‌توان به تشديد شرايط بحراني براي تنها پستاندار درياي خزر اشاره كرد. افزايش روز افزون آلودگي‌ها، شكار بي‌رويه و تغييرات اقليمي كه منجر به كاهش سطوح يخ در شمال درياي خزر در فصل زمستان مي‌شود، نهايتا منجر به اين شده كه امروز فوك درياي خزر از گروه «آسيب پذير» به گروه «در خطر انقراض» تنزل يابد و اين نشان مي‌دهد كه وضعيت اكوسيستم درياي خزر و زيستگاه اين گونه جانوري حتي نسبت به سال 2007 نيز بسيار وخيم‌تر شده است. بر اساس گزارش اتحاديه جهاني حفاظت، جمعيت اين گونه در 100 سال گذشته حدود 90 درصد كاهش يافته است. گزارش‌ها نشان مي‌دهد از سال 2005 تاكنون حتي نرخ تولد توله‌هاي جديد تا 60 درصد كاهش يافته است كه بسيار نگران‌كننده است. جمعيت فوك‌هاي خزر كه تا حدود 100 سال پيش بيش از يك ميليون بودند در حال حاضر به كمتر از 111 هزار فوك در سال 2005 تنزل يافته است.
بهره كشي از فوك‌ها و شكار بي‌رويه آنها توسط 5 كشور ساحلي درياي خزر از اوايل قرن هجدهم رسما آغاز شد. گزارش‌هاي موجود نشان مي‌دهد در قرن نوزدهم هر ساله بين 119 تا 174هزار فوك شكار شده است و حتي در اين قرن ركورد 300 هزار فوك شكار شده در يك سال هم ديده شده است. در قرن بيستم بيشترين ميزان شكار در دهه 1930 با كشتار ميانگين 164 هزار فوك در هر سال گزارش شده است.
در طول جنگ جهاني دوم نيز كشتار فوك‌ها تا حدودي كاهش يافت به‌طوري‌كه متوسط شكار در هر سال به 60 هزار و 800 فوك رسيد اما بعد از اتمام جنگ جهاني دوم در فاصله زماني 1951 تا 1975 بار ديگر نرخ شكار افزايش يافت به طوري‌كه هر ساله به‌طور متوسط 108 هزار و 300 فوك طعمه شكارچيان شدند. اما همزمان با كاهش شديد جمعيت فوك‌ها در سال 1996، شكار تجاري فوك‌ها هم به 14 هزار فوك كاهش يافت. با اين حال هنوز هم شكار تجاري و حتي شكار اين حيوان براي مقاصد علمي كه عمدتا شامل بچه فوك‌ها مي‌شوند به ميزان 3000 تا 4000 فوك در هر سال ادامه دارد.
علاوه بر اين هر ساله تعداد قابل توجهي از بچه فوك‌ها طعمه عقاب‌هاي دريايي و گرگ‌ها در نواحي ساحلي مي‌شوند كه دراين ميان تخمين زده شده است تنها از سال 1974 تا 1976 بين 17 تا 40 درصد از بچه فوك‌هاي تازه به دنيا آمده طعمه گرگ‌ها و تنها يك درصد آنها نصيب عقاب‌هاي دريايي شدند. علاوه بر اين توله‌هاي تازه متولد شده فوك‌ها به شدت به وجود لايه‌هاي يخي در نوار شمالي درياي خزر در زمستان وابسته هستند كه فرآيند گرم شدن زمين و آب شدن زودهنگام يخ‌ها نيز مزيد بر علت شده تا هرساله تعداد قابل توجهي از توله‌ها از بين بروند.
بر اساس گزارش اتحاديه جهاني حفاظت مهم‌ترين تهديد فوك‌ها در نوار ساحلي ايران، نه از ناحيه شكار تجاري بلكه از ناحيه صيادان است. به نحوي كه صيد تجاري آبزيان و گير‌افتادن فوك‌ها در تورهاي ماهيگيري منجر به مرگ آنها مي‌شود و تخمين زده مي‌شود هر ساله 500 فوك در آب‌هاي ايران به اين طريق كشته شوند.
شكار بي‌رويه، افزايش آلودگي نفتي، شيوع بيماري و كمبود مواد غذايي در حال حاضر عمده‌ترين عوامل تهديد‌كننده‌اي است كه نسل فوك‌هاي خزري را در معرض انقراض قرار داده است. همچنين هدايت سالانه ميلياردها مترمكعب انواع آلاينده‌ها و سموم كشاورزي جمعيت اين‌گونه دريايي را به مخاطره انداخته است.
فوك تنها پستاندار درياي خزر است كه انقراض آن مي‌تواند تعادل و توازن زيستي اكوسيستم درياي خزر را به هم ريزد. اگر امروز جمعيت فوك به اندازه‌اي كاهش يافته كه نام آن در فهرست گونه‌هاي در خطر انقراض جهان قرار گرفته اين هشداري جدي براي كشورهاي منطقه است كه هر چه سريع‌تر راهكارهاي حفاظتي را به اجر‌گذارند.
دوشنبه 22 مهر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: واحد مرکزي خبر]

[مشاهده در: www.iribnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 103]