معاون وزير علوم؛ آمار رسمي خروج مغزها از كشورهاي توسعه نيافته 120 ميليون نفر است

واضح آرشیو وب فارسی:ايرنا: معاون وزير علوم؛ آمار رسمي خروج مغزها از كشورهاي توسعه نيافته 120 ميليون نفر است
توكيو- معاون پژوهشي وزير علوم، تحقيقات و فناوري، گفت: هم اكنون آمار رسمي خروج شهروندان از كشورهاي توسعه نيافته و پذيرش تبعيت كشورهاي توسعه يافته در جهان حدود 120 ميليون نفر است.

به گزارش روز سه شنبه ايرنا، دكتر "منصور كبكانيان" در سخناني در اجلاس جهاني "علم و فناوري در جامعه" در كيوتو ژاپن با عنوان "خروج مغزها و نخبگان و لزوم اتخاذ ترفندهاي جهاني براي مقابله با آن"، افزود: در آمارهاي غير رسمي، اين آمار حدود 250 ميليون نفر ذكر مي‌شود.
كبكانيان با بيان اين كه در سالهاي اخير، به دلايل مختلفي پديده خروج نخبگان (Brain Drain) ابعاد بسيار متفاوتي يافته است، گفت: مسائلي همچون رشد جمعيت و عدم سرمايه گذاري به موقع و برنامه ريزي اشتغال براي همه مردم در برخي جوامع، بروز حوادث و پديده هايي همچون جنگ، برخي تحولات اجتماعي و تنش هاي قومي-مذهبي و بلاياي طبيعي،از جمله اين پديده ها هستند.
وي افزود: افزايش امكان ارتباط بين جوامع، جهاني سازي و از همه مهمتر تحميل عملي الگوهاي جديد زندگي اجتماعي هماهنگ با سياست هاي تهاجمي تجاري – صنعتي جوامع پيشرفته و وجود برنامه هاي اجتماعي- اقتصادي بزرگ در بسياري از جوامع كه نياز به نيروهاي كارآمد را افزايش داده است، از ديگر عوامل مهم در اين زمينه محسوب مي شوند.
وي خاطرنشان كرد: با توجه به ارتقاي نقش و جايگاه علم و فناوري در جوامع انساني در سالهاي اخير، بخشي از اين پديده، يعني خروج مغزها و نخبگان، به دليل نقش ويژه آنان، مورد توجه و حساسيت فوق العاده قرار گرفته است.
معاون پژوهشي وزير علوم، تحقيقات و فناوري به نمونه خروج نخبگان از ايران اشاره كرد و افزود: آمار كلي خروج ايرانيان از كشور و اقامت در ساير نقاط جهان در سال 2001 ميلادي، بين 2 تا 7 ميليون ذكر شده است كه اين رقم بين 1 تا 2 درصد آمار جهاني در اين زمينه و 3 تا 10 درصد جمعيت ايران است.
كبكانيان با بيان اين كه اكثر اين ايرانيان، صاحبان سرمايه، فن آوري و موقعيت اجتماعي ويژه هستند، گفت: براي نمونه 46 در صد از اين افراد داراي تحصيلات عالي، 42 درصد داراي توانايي هاي علمي - فني بالا و 22 درصد آنان صاحبان شركتهاي بزرگ تجاري، كارخانه‌هاي صنعتي، بيمارستان، ورزشگاه و ... هستند.
به گفته كبكانيان، ميانگين درآمد ايرانيان مقيم خارج از كشور 55 هزار دلار در سال است كه بالاتر از ميانگين درآمد شهروندان آمريكايي يعني 35 هزار دلار مي باشد.
بر اساس آمار صندوق بين المللي پول (International Monetary Fund) و بنابر تحقيقي كه در سال 2003 ميلادي ، بر روي 61 كشور انجام شد، ايران بالاترين آمار خروج مغزها را در بين كشورهاي در حال توسعه به خود اختصاص داده است.
معاون وزير علوم خاطرنشان كرد: بر اساس اين آمار ، هر ساله بيش از 150 هزار ايراني تحصيل كرده، به خارج از كشور مهاجرت مي‌كنند كه بيشتر آنها در آمريكا مستقر هستند،90 نفر از 125 نفر دانش آموزي كه در سه سال گذشته (مرجع سال 2002) در المپيادهاي جهاني رتبه كسب كرده‌اند، هم اكنون در دانشگاه‌هاي آمريكا تحصيل مي‌كنند.
كبكانيان هزينه فرار مغزها براي جمهوري اسلامي ايران را بسيار بالا عنوان كرد و افزود : بر مبناي قيمتهاي سال 2002 ميلادي اين رقم سالانه حدود 50 ميليار دلار برآورد شده است.
وي با بيان اين كه بررسي ها، عمده ترين علت اين رشد خروج نخبگان را به همزماني دو پديده داخلي و خارجي نسبت داده اند، گفت: پديده داخلي، سرمايه گذاري بسيار وسيع ايران در امر آموزش عالي و توسعه منابع انساني در سال هاي اخير است.
وي افزود: آمار هاي ارايه شده در ارتقاي كمي و كيفي نيروي انساني با تحصيلات عاليه در ايران، حاكي از رشد بسيار قابل ملاحظه و كم نظير در سطح جهاني است به طوري كه در مدت چند سال، تقريبا در همه زمينه هاي مورد نظر، تعداد فارغ التحصيلان دانشگاه هاي ايران، چند برابر شده و بديهي است، فراهم كردن زمينه اشتغال اين فارغ التحصيلان، به زمان بيشتري نياز دارد. معاون پژوهشي وزير علوم،تحقيقات وفناوري ايران در ادامه سخنراني خود گفت: واقعيت آن است كه هرچند در ايران برنامه هاي وسيعي براي اين منظور انديشيده شده است، ساختارهاي لازم بكار گيري نيروي انساني در ايران نتوانسته است با همان سرعت توسعه نيروها و منابع انساني در جامعه گسترش يابد.
كبكانيان، افزود: شايد اگر عامل خارجي، يعني برنامهها و هجوم كشورهاي صنعتي براي جذب فارغ التحصيلان با استعداد در ايران نبود، در مدت چند سال همه اين نيروها در كشور به كار گرفته مي شدند، اما يك واقعيت تعيين كننده آن است كه سيستم و چرخه علم و فناوري كشورهاي پيشرفته، با نيرو هاي توسعه يافته در ديگر كشورها مي چرخد.
وي ادامه داد: همين امر در سالهاي اخير علت اصلي خروج مغزها از ايران بوده است و به عبارت ديگر سيستم علم و فناوري كشور هاي غربي، در موضوع جذب نيروهاي انساني زبده، رقيبي براي جوامع پرورش دهنده آن نيروها محسوب مي شوند.
به گفته كبكانيان ، نشانه هاي بسياري در دست است حاكي از اين كه مراجع و محافلي در كشور هاي مقصد مهاجرت، به طور يك جانبه و بدون هماهنگي با جامعه ايران، با برنامه هاي وسيع تبليغاتي، در پوشش همكاري هاي علمي و حتي ارايه كمك ها و بورس ها، تلاش بسيار وسيعي براي جذب نخبگان ايراني دارند.
وي گفت: اين امر فرصت بهره برداري از نيروي انساني را از جامعه ايران گرفته و اين ذهنيت را در آحاد اجتماع بوجود مي آورد كه جوامع پيشرفته به اين ترتيب ، منابع انساني و ثمرات سرمايه گذاري جامعه در توسعه آن را به يغما مي برند كه اين مسئله خود عاملي براي ايجاد تنش بين جوامع است.
وي به تاثيرات منفي خروج نخبگان از ايران اشاره كرد و گفت: پايين آوردن بهره وري هزينه هاي انجام شده روي آموزش عالي و پژوهش، كم شدن پذيرش عمومي نسبت به بودجه آموزش عالي و پژوهش در جامعه،ايجاد محدوديت هاي جدي در پياده سازي برنامه هاي توسعه به دليل كاهش پتانسيل كشور در كارآفريني و اشتغال، تضعيف جايگاه جامعه در رقابت با ديگر جوامع بخصوص در حوزه هاي تكنولوژيك، از جمله اين تاثيرات منفي بشمار مي روند.
كبكانيان، افزود: تاثير نامطلوب خروج نخبگان بر روحيه ملي و با توجه به نحوه حضور نخبگان در ديگر كشورها از موضع ضعف، ايجاد زمينه براي سازمان دهي فعاليت هاي ضد حكومتي عليه ايران، استفاده تبليغاتي براي ناكارآمد نشان دادن سيستم اداره جامعه از ديگر تاثيرات منفي خروج نخبگان از ايران محسوب مي شوند.
معاون وزير علوم، گفت: بر اين اساس از نگاه جامعه ايران ، پديده خروج مغزها يك بازي برد- باخت است كه به طور خواسته يا ناخواسته، توسط محافلي درجوامع غربي به راه افتاده و با توجه به ابعاد موضوع، شرايطي اضطراري را بوجود آورده است و لذا مسئولين آموزش عالي و همچنين علم و فناوري در ايران با توسل به روش هاي مختلف ، در صدد جلوگيري از گسترش و تداوم اين پديده بودهاند.
كبكانيان با بيان اين اين كه واقعيت آن است كه اين خطر براي بقيه جوامع نيز كم و بيش وجود دارد، برنامه ها و اقدامات ملي جمهوري اسلامي ايران براي مقابله با پديده خروج مغزها را برشمرد.
وي اظهارداشت: برنامه جمهوري اسلامي ايران، براي مقابله با اين پديده مخرب ، در دو محور اصلي قابل تشريح است كه محور اول ايجاد زمينه بكارگيري نيروهاي انساني توسعه يافته در جامعه و محور دوم تبديل مفهوم خروج مغز ها به گردش مغز هاست.
وي ، گفت: حوزه هدف محور اول ، نيرو هاي انساني توسعه يافته اي هستند كه در ايران حضور دارند و به دليل آماده نبودن شرايط جذب به بازار كار شايسته، در مورد آنها خطر خروج وجود دارد.
به گفته كبكانيان، با توجه به حجم وسيع اين نيروها، برنامههاي ساختاري بسيار وسيعي در ايران پيش بيني و به اقدام رسيده است كه تاسيس و راه اندازي شوراي عالي علوم، تحقيقات و فناوري با رياست رييس جمهور و تغيير ساختار، وظايف و حتي نام وزارت فرهنگ و آموزش عالي به وزارت علوم، تحقيقات و فناوري، از جمله مهمترين اين برنامه ها محسوب مي شود.
وي افزود: ايجاد معاونت علمي و فناوري در نهاد رياست جمهوري، ايجاد معاونت فناوري در وزارت جديد علوم، تحقيقات و فناوري، توسعه وسيع پارك هاي علم و فناوري و مراكز رشد،
ايجاد بنياد ملي نخبگان در نهاد رياست جمهوري،تدوين برنامههاي تقويت/ ارتقاء ارتباط دانشگاه و صنعت و تدوين قانون مالكيت فكري و ارائه برنامه هاي متنوع براي تقويت آن، از ديگر برنامه هاي ساختاري پيش بيني شده در ايران در اين زمينه است.
معاون وزير علوم ، تحقيقات و فناوري با بيان اين كه محور دوم در برنامههاي جمهوري اسلامي ايران گردش مغزهاست، گفت: اگر چه ممكن است برخي تمايلات به صورت سنتي در هر كشوري براي بازگرداندن نخبگان مقيم خارج وجود داشته باشد كه معتقدند بايد به هر بهايي از خروج مغز ها جلوگيري نمود و حتي آنها را مجبور به بازگشت به وطن كرد، وجه غالب ديدگاه متفكران و دست اندركاران در ايران به گونه اي ديگر ميانديشند.
كبكانيان، افزود: در ديدگاه مزبور، اگر ايرانيان نخبه مقيم خارج، به دلايلي آمادگي بازگشت به كشور را نداشته باشند، حفظ ارتباط با ميهن و تداوم آن و ارتقاي نقش آنها در فعاليت هاي علم و فناوري كشور در اولويت قرار دارد.
وي خاطرنشان كرد: در اين راستا برنامه ريزان كشور پنج دسته از سياست ها را از جمله سياست‌ هاي جذب و اطلاع رساني اوليه يا تشويق نخبگان به بازگرداندن فعاليت هايشان به كشور،
سياست‌ هاي حمايت از كارآفريني براي نخبگاني كه به وطن بازگشته اند، سياست‌هاي تداوم ارتباط با خارج از كشور، سياست‌هاي مرتبط با رفع مشكلات جانبي نخبگان خارج از كشور و جلب مشاركت و همكاري با مراكز آموزشي موفق در دنيا را در دستور كار قرار داده اند.
به گفته كبكانيان ، واقعيت آن است كه تعداد كشورهايي كه با اين مشكل روبرو هستند زياد و در حال افزايش است و بر اين اساس جلوگيري از پديده خروج مغزها، مي تواند به يكي از موضوعات اصلي همكاري هاي بين المللي تبديل شود.
وي افزود: در اين ميان مي توان سه محور عمده همكاري از جمله همكاري فرهنگي تبليغاتي، كه بر اساس مقابله با وجه منفي جهاني سازي و يك شكل سازي و تحميل الگوي زندگي غربي شكل مي گيرد، را برشمرد.
وي اضافه كرد: در اين همكاري فرهنگي بايد جنبههاي مثبت و سازنده ارتباطات جهاني ملتها، بخصوص رويكرد عدالت محوري، مد نظر قرار داشته باشد.
معاون وزير علوم ، گفت: استفاده از ظرفيت هاي مكمل علم و فناوري، با هماهنگي چند جانبه ميان كشورهايي كه از فرهنگهاي قومي و مشترك برخوردارند نيز ميتواند به بالفعل در آوردن استعدادهاي نخبگان بدون ضرورت خروج آنان منجر گردد.
كبكانيان، افزود: تبادل تجارب مديريتي در كشورهاي مختلف مربوط به مقابله با اين پديده چه از نظر فرهنگي و چه از نظر حقوقي- قانوني و يا برنامههاي اقناع و بكارگيري نخبگان از ديگر محورهاي عمده همكاري مشترك كشورها است.
اجلاس جهاني "علم و فناوري در جامعه" با حضور وزيران علوم كشورهاي مختلف جهان به مدت سه روز از پنجم اكتبر در شهر تاريخي كيوتو ژاپن برگزار شد.
دكتر منصور كبكانيان به نمايندگي از جمهوري اسلامي ايران در اين نشست بين المللي حضور يافت و ديدارهايي را با همتايان خود و نيز وزيران محيط زيست برخي كشورها برگزار كرد.
شبد**آساق**6**280**1456
چهارشنبه 17 مهر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: ايرنا]

[مشاهده در: www.irna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 213]