؛تالاب هورالعظيم هم فداي استخراج نفت

واضح آرشیو وب فارسی:خراسان: ؛تالاب هورالعظيم هم فداي استخراج نفت
؛ايران يكي از غني ترين كشورهاي داراي تنوع زيستي در جهان و جزو ٥ كشور اول برخوردار از اين مزيت خدادادي است.

با توجه به اين امتياز، سازمان حفاظت محيط زيست درصدد تهيه بانك ژن براي حفظ گونه هاي مختلف گياهي و جانوري است اما به موازات اين تلاش، اقداماتي در عرصه هاي طبيعي كشور در حال انجام است كه تلاش هاي سازمان حفاظت محيط زيست را بي اثر كرده و متأسفانه اين تلاش ها از پشتوانه قانوني نيز برخوردارند.

بعد از تراژدي حفاري هاي شركت نفت در پارك ملي كويرتصويب لايحه «منع احداث بنا و ساختمان در دو طرف خطوط لوله انتقال گاز، نفت، فرآورده هاي نفتي و مواد پتروشيمي» و واگذاري منطقه وسيعي از تالاب «هور العظيم» به مساحت ٧ هزار و ٥٢٠ هكتار به منظور عمليات اكتشاف و بهره برداري از منابع نفتي اين منطقه، از اقداماتي است كه منافي مأموريت سازمان محيط زيست در حفظ و حراست از عرصه هاي طبيعي و زيستگاه هاي جانوري و گياهي است.

اين ناهماهنگي و اين اقدامات تا جايي پيش رفته است كه كارشناسان با ارائه اسناد بين المللي و قوانين ملي سعي دارند مسئولان را در اتخاذ چنين تصميم هايي وادار به تجديد نظر كنند، تا محيط زيست را كه امانت پيشينيان است با حداقل خسارات به نسل هاي آينده تحويل دهند.

؛نفت در تالاب
؛«تالاب هورالعظيم» يكي از زيستگاه هاي حساس و منحصربه فرد كشور و تنها باقي مانده تالاب هاي عظيم «بين النهرين» است.

اين تالاب كه مجموعه اي از اكوسيستم هوا، زمين و آب است، در غرب استان خوزستان واقع شده و به لحاظ تنوع زيستي بسيار غني است.

تالاب هاي «بين النهرين» در ٣ دهه اخير بر اثر سياست هاي غلط نابود شده و متعاقب آن، ساكنان آن آواره شده اند، حيات وحش آن رو به نابودي و اكوسيستم آبي آن نيز در شرف از بين رفتن كامل است.

بخش ايراني «هور العظيم» حدود ٦٤ هزار و ١٠٠ هكتار است كه هم اكنون تنها ٢٩ هزار هكتار آن اصالت زيست محيطي خود را حفظ كرده و بقيه آن عملا وضعيت طبيعي خود را از دست داده است.

در سال هاي اخير علاوه بر برداشت هاي غيراصولي از منابع اقتصادي «هورالعظيم» كه خسارات غيرقابل جبراني به اين اكوسيستم منحصر به فرد وارد كرده است، پژوهش هايي براي استخراج و بهره برداري از حوزه هاي نفتي اين مناطق صورت گرفته و برخي كارشناسان بر اين باورند كه اين اقدام در واقع آخرين ضربه كاري به حيات طبيعي اين منطقه است.

بر اساس مصوبه اخير وزيران عضو كميسيون اقتصاد كه به وزارت خانه هاي نفت و جهاد كشاورزي ابلاغ و رونوشت آن براي سازمان محيط زيست ارسال شده است، بيش از ٧ هزار هكتار از اراضي ملي واقع در دشت آزادگان استان خوزستان براي عمليات حفاري با رعايت قوانين زيست محيطي به مدت ٥ سال در اختيار وزارت نفت قرار مي گيرد و پس از قطعيت استخراج نفت، بهره برداري از محل هر يك از چاه هاي استخراج نفت با شعاع ٢٥٠ متر از نقطه استخراج به مدت ٣٠ سال به وزارت نفت واگذار مي شود.در پي اين مصوبه رئيس سازمان حفاظت محيط زيست در نامه اي به معاون اول رئيس جمهور با اشاره به تداخل مناطق واگذار شده با تالاب «هورالعظيم» و پيش بيني نشدن اثرات سوء اين فعاليت ها بر اكوسيستم منطقه و نيز هماهنگي و استعلام مراجع ذي ربط با اين سازمان و نظر به اين كه تمامي موارد مشابه از طريق كميسيون مستندسازي و با حضور نمايندگان اين سازمان انجام مي شود، خواستار بازنگري و اصلاح مصوبه مذكور با لحاظ نظرات اين سازمان شد.

«فاطمه واعظ جوادي» رئيس سازمان حفاظت محيط زيست با تأكيد بر اين كه هيچ گونه ضرورتي براي واگذاري ٥ هكتار براي احداث كمپ در محدوده تالاب نيز وجود ندارد و انتقال آن به خارج از محدوده تالاب ضروري است، افزوده است: قسمتي از عرصه «آزادگان شمالي» در محدوده زنده تالاب واقع شده و مجوزي از سوي اين سازمان صادر نشده است كه اين امر نيازمند بازنگري جدي است.

؛تجاوز به حريم غيرمجاز
؛«باقر زاده كريمي» كارشناس مسئول تالاب هاي سازمان محيط زيست درباره پروژه نفتي «هورالعظيم» مي گويد: بهره برداري از ميدان آزادگان، يك پروژه نفتي است كه در ٢ بخش شمال و جنوب هورالعظيم اجرا مي شود.

در چند سال گذشته اين پروژه يك گروه مشاور ژاپني داشت كه اين گروه مشاوران موظف به ارائه گزارش هاي زيست محيطي فعاليت اين پروژه در منطقه بود و گزارش هايي هم ارائه كرد و سير طبيعي مطالعات اين پروژه به خوبي پيش مي رفت.

وي اضافه مي كند: اما اكنون شرايط عوض شده و فعاليت هايي كه هم اكنون در هورالعظيم در جريان است، فعاليت جديدي است زيرا آن چه در گذشته به آن توجه شده بود، بخشي از بخش جنوبي بود كه تداخل كمي با هورالعظيم داشت اما اكنون فعاليت ها به بخش شمالي هم گسترش پيدا كرده است كه بخش عمده آن در تالاب قرار دارد و مشكل اصلي از اين جا شروع مي شود.

اين كارشناس مي افزايد: كارشناسان سازمان مي توانند با ارائه طرح هايي، ضمن اين كه بهره برداري را امكان پذير مي كنند، ميزان خسارات را به محيط زيست به حداقل برسانند كه اين كار مستلزم مطالعات زيست محيطي و ارزيابي EIA است. اين در حالي است كه انجام نشدن اين مطالعات، باعث شده است كه فعاليتي كه مي توان در وسعتي به ميزان ٢٠٠ هكتار انجام داد، در ٧ هزار هكتار صورت گيرد.

باقرزاده كريمي تاكيد مي كند: سازمان (حفاظت محيط زيست) مخالف استخراج نفت نيست بلكه ما همواره تاكيد مي كنيم كه يك كاربري نبايد موجب حذف كاربري ديگري شود و بهره برداري خارج از توان يك منطقه، نبايد موجب نابودي آن منطقه يا منطقه ديگري شود.

؛٧ هزار و ٥٢٠ هكتار به جاي ١٨٠ هكتار
؛اما «هرمز محمودي» مديركل محيط زيست استان خوزستان در ماه هاي نخست اجراي اين پروژه يعني اوايل سال ٨٧ موضوع را از همين منظر مي نگريست: «براساس آن چه از نقشه ها برمي آيد، حداكثر ٩٠ حلقه چاه در آزادگان جنوبي حفر خواهد شد و با عنايت به اين كه به ازاي هر حلقه چاه حداكثر ٢ هكتار زمين مورد نياز است، مساحتي معادل ١٨٠ هكتار كفايت مي كند در حالي كه توجيه واگذاري ٧ هزار و ٥٣٠ هكتار از اراضي مشخص نيست و جاي ابهام دارد.»

وي با اشاره به اين كه هيچ گونه مجوزي براي بخش شمالي ميدان آزادگان از سوي سازمان حفاظت محيط زيست داده نشده است افزود: پلاك هاي واگذار شده تقريبا تمامي سطح تالاب هورالعظيم و حتي «زون» هاي حساس آن را دربرمي گيرد و احداث كمپ در داخل تالاب نيز هيچ توجيهي ندارد و سازمان حفاظت محيط زيست به شدت با اين اقدام مخالف است.

؛بعد از نفت
؛تمامي عمليات اكتشاف نفت شامل گمانه زني ها، لرزه نگاري ها، انفجارها و انتقال سيستم هاي حفاري، عمليات حفاري و استخراج لايه هاي گل و آب و...، اثرات مخربي بر محيط زيست دارد و اگر اين عمليات در زيست محيط هاي زنده صورت گيرد، اثرات مخرب آن به مراتب بيشتر خواهد بود.

«علي مكرمي» كارشناس ارشد شيمي تجزيه درباره تاثير اكتشاف نفت بر محيط زيست مي گويد: تقريبا تمامي عمليات اكتشاف و استخراج نفت همراه با آزمايش ها و عملياتي است كه طي آن آزمايش ها، مواد شيميايي نقش اصلي را دارند، يا ماشين آلات سنگيني به كار گرفته مي شود و تمامي اين مراحل اثراتي را بر اكوسيستم به جاي مي گذارد كه غالبا برگشت ناپذير است، لذا در نقاطي از زمين كه چاه هاي نفت و گاز در آن كشف و استخراج مي شود معمولا محيط زيست فداي نفت وگاز و عملا محيط زيست جانوري و گياهي نابود مي شود.

اين كارشناس با ذكر نمونه اي در اين زمينه مي افزايد: نمونه اين وضعيت را مي توان در «مسجد سليمان» (كه در سال ١٢٨٧ اولين چاه ايران و خاورميانه در آن كشف شد) يا «گچساران» و «ميان كوه» خوزستان مشاهده كرد كه هم اكنون تمامي مراتع و بوته زارهاي آن ها نابود شده و شاهد اين گفته سميناري است كه چند سال پيش در مسجد سليمان برگزار شد.

در اين سمينار كه نام آن «مسجد سليمان بدون نفت» بود، كارشناسان براي چگونگي ادامه زندگي در مسجد سليمان پس از اتمام چاه هاي نفت هم انديشي كردند و زمزمه هايي هم مبني بر تغيير مكان فيزيكي مسجد سليمان شنيده شد.

بنابراين چاه نفت با وجود درآمدزايي مي تواند بر محيط زيست شديدا تاثيرگذار باشد و آن را نابود كند.

«مكرمي» مي افزايد: همين شرايط براي «هورالعظيم» هم به اثبات مي رسد و اين كه گفته مي شود فقط براي چند سال اين اراضي به شركت نفت واگذار مي شود و پس از آن تاسيسات استخراج نفت جمع آوري مي شود، گفته نامعقولي است چرا كه پس از استخراج نفت، آن هم به مدت ٣٠ سال، محيط زيست هور كه ٣ اكوسيستم هوايي، دريا و زمين را توامان دارد، به كلي نابود خواهد شد و چيزي از آن باقي نخواهد ماند كه به سازمان محيط زيست عودت شود.

بنابراين انجام عمليات اكتشاف نفت آن هم به اين وسعت به صلاح محيط زيست كشور نيست زيرا به دست آوردن نفت به مرگ محيط زيست منطقه منجر خواهد شد و آيندگان ما را به خاطر اين اهمال نخواهند بخشيد.

؛خوزستان جواب گواست
؛براي برطرف شدن برخي از ابهامات فعاليت شركت هاي نفتي در «هورالعظيم» با برخي مقامات سازمان حفاظت محيط زيست تماس مي گيريم.

«هرمز محمودي راد» مديركل حفاظت محيط زيست خوزستان در اين باره مي گويد: آن چه به ما مربوط است، حفاظت از محيط زيست در قبال فعاليت هاي اقتصادي از جمله كشف نفت است. بنابراين محور فعاليت ما حفاظت از محيط زيست است.وي اضافه مي كند: شركت هايي كه وارد «هورالعظيم» شده اند از سازمان حفاظت محيط زيست مجوز دارند. علاوه بر آن ناظر محيط زيست هم تعيين شده و مشغول به كار است و گزارش هاي اين ناظر به طور مرتب دريافت مي شود و اگر مشكلي در گزارش مشاهده شود، تذكرات لازم داده مي شود تا مسائل زيست محيطي فداي منافع اقتصادي در منطقه نشود.

اين مقام مسئول كه بنا به گفته مقامات سازمان حفاظت محيط زيست پاسخ گوي تمامي ابهامات موجود درباره پروژه اكتشاف و استخراج نفت در هورالعظيم است، مي افزايد: تنها بخشي از فعاليت شركت هاي نفتي در بخش «آزادگان شمالي» در محدوده «هورالعظيم» است و بقيه فعاليت ها در بخش هايي است كه خسارات كمتري به زيست محيط وارد مي آورد. ضمن اين كه تمامي اين فعاليت ها چه در بخش جنوبي و چه در بخش شمالي «آزادگان» (آزادگان شمالي و آزادگان جنوبي) تحت نظر سازمان و اداره كل محيط زيست خوزستان است و ما مسائل را از نزديك پي گيري مي كنيم.

اگر بخواهيم به گفته هاي اين مقام مسئول بسنده كنيم چنين به نظر مي رسد كه همه چيز مرتب است و هيچ خطري «هورالعظيم» را تهديد نمي كند.

به سراغ وزارت نفت نيز مي رويم كه پاسخ آن ها را نيز بگيريم ولي سوالاتمان در پيچ و خم بوروكراسي هميشگي وزارت نفت بي پاسخ مي ماند.

به هرحال عمليات اكتشاف و حفاري چاه هاي نفت در «هورالعظيم» مدتي است كه اجرايي شده و اگر بنا به گفته «دلاور نجفي» معاون محيط طبيعي و انساني سازمان محيط زيست كشور، صلاح نيست كه از يك ذخيره نفتي با اهميت چشم پوشي كنيم، پس متوليان بايد با كم ترين خسارات به محيط زيست به ويژه به زيست محيط «هورالعظيم» به اين اقدامات ادامه دهند تا سرنوشت اين تالاب به سرنوشت سواحل عسلويه و پارك ملي كوير دچار نشود.
چهارشنبه 17 مهر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خراسان]

[مشاهده در: www.khorasannews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 1659]