نويسنده: علي اصغر دادگر وظايف شيعيان در زمان غيبت حضرت امام زمان (عج)

واضح آرشیو وب فارسی:فارس: نويسنده: علي اصغر دادگر وظايف شيعيان در زمان غيبت حضرت امام زمان (عج)
خبرگزاري فارس: وظيفه شيعه در عصر غيبت آن است كه بر آنچه از حق و حقيقت به او رسيده ثبات قدم داشته باشد و چنگ بزند به آن حبل متين تا محفوظ بماند اين وظايف عصر غيبت در قرآن كريم و روايات و سنت پيامبر (ص) و ائمه با الفاظ مختلف مشخص شده است كه به اهم آن مي‌پردازيم.

چكيده:
تحولات روز افزوني كه در زمينه پيشرفت علوم و فنون در قرن اخير و ورود به هزاره سوم پديد آمده است باعث تفكرات فلسفي و سياسي و اجتماعي در بين جوامع شده است باورهاي ديني مردم را دچار شك و ترديد نموده و از نظر شيعيان اين مسأله مطرح است كه وظايف ما در زمان غيبت حضرت امام زمان چيست؟ به طور كلي شيعه عصر غيبت از نظر هويت تاريخي و عقايد احكام فرعي و وحدت كلمه و محاسن اخلاقي و حقيقت طلبي و انجام وظايف شرعي و ديني چه وظايف مهمي را بايد به عهده داشته باشد؟ در اين مقاله سعي شده است به عمده‌ترين اين وظايف اشاره گردد.
وظايف شيعيان در عصر غيبت با شيعيان صدر اسلام كه كنار پيامبر (ص) و ائمه طاهرين زندگي مي‌كردند علاوه بر آنكه تغيير نكرده حساس‌تر و سنگين‌تر هم شده است زيرا به هنگام انجام فرائض و وظايف در آن زمان امام و رهبر در كنار آنها به صورت عيني و ملموس بود و امروز در حجاب غيبت است.وظيفه شيعه در عصر غيبت آن است كه بر آنچه از حق و حقيقت به او رسيده ثبات قدم داشته باشد و چنگ بزند به آن حبل متين تا محفوظ بماند اين وظايف عصر غيبت در قرآن كريم و روايات و سنت پيامبر (ص) و ائمه با الفاظ مختلف مشخص شده است كه به اهم آن مي‌پردازيم:

1-شناخت امام زمان (عج)

شناخت امام زمان (عج) يكي از اهم وظايف مسلمانان است زيرا وقتي او را بشناسيم و به صفات و خصوصيات آن حضرت آشنا شويم بهتر به وظايف خود به عنوان يك مسلمان مي‌پردازيم. اين شناخت تا آن اندازه اهميت دارد كه بنا به قول حضرت پيامبر (ص) و معصومين هر كس بميرد و امام زمان خود را نشناسد چون كسي است كه زمان جاهليت مرده باشد «من مات و لم يعرف امام زمانه مات ميتاً جاهليه » (مجلسي / ج 3 ص 382)

اين شناخت بايد ما را مصون بدارد از شك و شبهه نسبت به وجود آن بزرگوار و ما را از اقوال و اعمال و تبليغات گمراه كننده مدعيان دروغين نجات دهد، «براي چنين شناختي بايد دو نوع معرفت داشت اول شناخت نسبت به شخص امام زمان (عج) از نظر نام و نشان و زندگي و ... و دوم شناخت صفات و ويژگيهاي آن حضرت (موسوي اصفهاني – ج 1 ص 512)
شناخت ويژگيها و صفات آن حضرت در زمان حاضر اهميت بسيار زياد دارد. زيرا وقتي شناخت حاصل شد ديگر امام زمان خود را از ياد نمي‌بريم و هر گاه از او ياد مي‌كنيم فقط يك نام در ذهن ما نقش نمي‌بندد بلكه يك شخصيت كامل باصفات عاليه مجسم مي‌گردد كه حتي نام و القاب ايشان الگو دهنده به شيعيان خواهد بود.
اين شناخت بر ساخت زندگي فردي و اجتماعي تأثير مي‌گذارد و به دلها گرمي مي‌دهد و به همين علت است كه بايد دعا كنيم كه : «الهم عرفني حجتك فانك ان لم تعرفني حجتك خللت عن ديني» (كليني / ج 5 /337)

2- انتظار فرج:

شيخ صدوق در كتاب «كمال الدين » به سند خود از عبدالعظيم حسني روايت مي‌كند روزي بر آقايم محمد بن علي بن موسي بن جعفر بن محمدبن علي بن الحسين بن ابي طالب وارد شدم و مي‌خواستم كه دربارة قائم از آن حضرت سؤال كنم كه آيا همان مهدي است يا غير او، پس خود آن حضرت آغاز سخن كرد و گفت « يا ابا القاسم، ان القائم منا هوالمهدي الذي يجب ان ينتظر في غيبه و يطاع في ظهوره هو الثالث من ولدي» (شيخ صدوق / ج 2/ص 377)
يعني اي ابوالقاسم به درستي كه قائم از ماست و اوست مهدي كه واجب است در زمان غيبتش انتظار كشيده شود و در ظهورش اطاعت گردد و او سومين (امام) از فرزندان من است.
امام خميني (ره) در صحيفة نور مي‌فرمايند : انتظار فرج انتظار قدرت اسلام است و بايد كوشش كنيم تا قدرت اسلام در عالم تحقق پيدا كند و مقدمات ظهور آن انشاء الله تهيه شود.«امام خميني / ج 2/ 198)
براي منتظران موعود آخر الزمان در روايات معصومين چنان مقام و منزلتي بر شمرده‌اند كه انسان تعجب مي‌كند منجمله شيخ صدوق از قول امام صادق (ع) نقل كرده است : « المنتظر لامرنا كالمتشحط بدمه في سبيل الله » (شيخ صدوق / ج 2 ص 378) يعني منتظر امر (حكومت) ما مثل آن است كه در راه خدا در خون خود غلتيده باشد.
در همان كتاب به نقل از امام صادق (ع) روايت ديگري به اين شرح در فضيلت منتظران آن حضرت نقل شده است « طوبي لشيعه قائمنا المنتظرين لظهوره في غيبه و المطيعين له في ظهوره اولئك اولياء الله الذين لا خوف عليهم و لا يحزنون » (شيخ صدوق / ج 2 ص 375)
يعني خوشا به حال شيعيان قائم ما كه در زمان غيبتش منتظر ظهور اويند و در هنگام ظهورش فرمانبردار از او آنان اولياي خدا هستند، همانها كه نه ترسي بر ايشان هست و نه اندوهگين شوند.
انتظار فرج امام زمان (عج) تا آن اندازه با ارزش است كه مقام شيعه را تا اولياء الله بالا مي‌برد و چنان حالتي به انسان دست مي‌دهد كه ترس و اضطراب و اندوه در درون او نخواهد بود و به قول حضرت اميرالمؤمنين (ع) بهترين اعمال در نزد خداوند بزرگ انتظار فرج است.
مرحوم مجلسي از قول حضرت علي (ع) نقل كرده است : « انتظروا الفرج و لاتيأ سوا من روح الله فان احب الاعمال الي الله عزوجل انتظار الفرج» (مجلسي / ج 18 ص 126) يعني منتظر فرج باشيد و از رحمت خداوند نا اميد نشوسيد به درستي كه خوشايند‌ترين اعمال نزد خداوند عزوجل انتظار فرج است.

3- تهذيب و خودسازي:

وظيفه شيعه منظر صاحب الزمان خود سازي براي اساس معيارهاي اصلي است، گوهر وقتي پاك شد قابل فيض مي‌شود و انسان وقتي مهذب گرديد شايسته خدمت به حضرت امام زمان مي‌گردد. خودسازي و تهذيب نفس خود به خود انجام نمي‌گيرد اين وظيفه در دوران كودكي و از دامان مادر بايد شروع شود و نظامهاي تعليم وتربيت و جامعه بايد ميداني را فراهم سازند كه در بستر آن افراد به سجاياي اخلاقي و معيارهاي اسلامي آشنا شوند و متخلق به صفات نيكو گردند.
در توقيع شريفي از جانب آن حضرت به شيخ مفيد صادر شده است عامل طولاني شدن غيبت ايشان گناهان و اعمال ناشايسته‌اي است كه از شيعيان آن حضرت صادر مي‌شود « فما يحسبنا عنهم الا ما يتصل بنا عما نكرهه، و لا نؤئره منهم» (النعماني / ج 16 ص 200)يعني تنها چيزي كه ما را از آنان (شيعيان) پوشيده مي‌دارد همان چيزهاي نا خوشايند است كه از ايشان به ما مي‌رسد و خوشايند ما نيست و از آنان انتظار نمي‌رود.

4- پيوند با مقام ولايت:

از حضرت امام محمد باقر (ع) نقل شده كه در تفسير «يا ايها الذين آمنوا اصبروا و صابروا و رابطوا و اتقو الله لعلكم تفلحون» (آل عمران – آيه 200) فرمودند : « اصبروا علي اداء الفرائض و صابروا عدولكم و رابطوا امامكم (المنتظر) » (نعماني ص 199) يعني : بر انجام واجبات صبر كنيد و با دشمنانتان پايداري كنيد و پيوند خود را به امام منتظر مستحكم نماييد.
پيرو آن حضرت بايد دائم به فكر تجديد و ادامه عهد و پيمان با آن حضرت باشد ائمه ما سفارش به بيعت و وفاي به عهد با امام زمان كرده‌اند پيوند دائمي شيعيان با ولايت حجت خدا دائمي و نا گسستني است.هنگامي كه هر روز دعا براي فرج امام زمان مي‌خوانيم و با او تجديد بيعت مي‌كنيم متوجه وظايف خود نسبت به امام زمان مي‌شويم هرگز تن به خواري و بي عدالتي و سستي و ركود و گناه نخواهيم داد و از خود بيگانه نخواهيم شد و هويت خود را از دست نمي‌دهيم.

5- الگو قرادادن آن حضرت:

كسي كه امام زمان خود را شناخت بايد رفتار وكردار اورا سرمشق خود قرار دهد. كلمات، فرمايشات ايشان را آويزة گوش كند. اهداف و آرمانهاي او را بشناسد حتي به معاني و مفاهيم القاب ايشان توجه داشته باشد. اقتدا و تأسي همراه با شناخت ايشان عين اطاعت از فرامين خدا و حضرت رسول الله (ص) است.
وقتي آن حضرت را مظهر عدالت گستري مي‌دانيم، عدالتخواهي را پيشه مي‌كنيم، هنگامي كه مي‌فهميم ايشان زهد پيشه هستند و بي توجه به ماديات،ما نيز آن را سرمشق قرار مي‌دهيم. زماني كه متوجه مي‌شويم ايشان از وظيفه شناسي و مسؤوليت پذيري و وفاي به عهد خوشحال مي‌شوند آن را الگو قرار مي‌دهيم.

6- تكريم و احترام:

امام زمان (عج) كه رهبري و هدايت ما را به عهده دارد شايسته تكريم است، او را كه دوست مي‌داريم و به او عشق مي‌روزيم براي ما ارزشمند و قابل احترام است، تنها بزرگواري كه با ذكر نام او همه از جا بلند مي‌شوند و مستحب است اين برخاستن امام زمان است. حضرت امام رضا (ع) هنگام ذكر نام مبارك ايشان از جا بلند مي‌شدند و دست بر سر مي‌نهادند و مي‌فرمودند: خدايا فرجش را نزديك فرما و قيامش را آسان گردان. (صافي ص 506)
اين برخاستن و تعظيم كردن و تكريك كردن فقط احترام گذاشتن تنها نيست. بلكه نشانه‌اي از بيسج شيعه است جهت قيام و همراهي و هم سوئي ما در احترام گذاشتن به ايشان حرمت نهادن به ارزشهاي اخلاقي است حرمت نهادن به ترويج اعتقادات است. تكريم خوبيها و بزرگواريهاست بزرگداشت امام و مولي و ولي شيعيان است.

7-به ياد امام عصر (عج) بودن

حضرت امام زمان (عج) خطاب به شيعيان مي‌فرمايند «انا غير مهملين لمراعاتكم و لا سنين لذكركم» (طبرسي / ج 2 ص 598) ما در مراعات حال شما كوتاهي نمي‌كنيم و يادتان را از خاطر نمي‌بريم.
وقتي آن حضرت به ياد شيعيان است ما نيز به ايشان كه ذخيره هستي و ثمره همه رسالتها و كمالات و سر چشمه همه خوبيها و خيرات و زيبائيهاست بايد ياد كنيم، وظيفه شيعيان است كه با ذكر نام او و دعا براي سلامتي و فرج و بيان خصال و نيكوئيهاي او هر روز از ايشان ياد كنند هر چه اين ياد آوري همراه با آگاهي زيادتر باشد شناخت بيشتر خواهد بود.

8-محبت و دوستي:

در قرآن كريم خداوند فرمود: «قل لا اسئلكم عليه اجرا الا الموده في القربي» (شوري – آيه 23) يعني: بگو از شما جز مودت و محبت خويشاوندانم اجر و مزدي براي رسالت نمي‌خواهم لذا محبت نسبت به پيامبر واهل بيت اوواجب است اين دوستي سبب ارتباط روحي، رواني و معنوي در راه خداست.
محبت نسبت به حضرت امام زمان (عج) سبب اطاعت همراه با عشق و علاقه به اوست اين محبت نسبت به معصومين پايه دين است بلكه به قول امام صادق (ع) برابر با آن است « هل الدين الا الحب » (عياشي ج1 / ص 167) دوستي اهل بيت سبب استقرار دين خداوند و جهاني شدن آن خواهد بود.

9-اشتياق به ديدار آن حضرت:

حضرت امام صادق (ع) كه خود را از مشتاقان ديدار جمال امام موعود هستند در دعاي ندبه با سوز و گداز ار اين اشتياق فرازهاي فرواني گفته‌اند « عزيز علي ان اري الخلق و لا تري» يعني براي من دشوار است كه مردم را ببينم و تو ديده نشوي « متي ترانا و تراك » كي شود كه ما تو را ببينيم و تو ما را ؟ كسي كه شوق ديدار آن حضرت را دارد جز به ديدار او نمي‌انديشد و هميشه به ياد اوست و در رفتار و اعمال خود رضاي او را مي‌طلبد كه رضاي خداوند در خشنودي اوست.

10-تحقيق و پژوهش:

تحقيق و پژوهش در شناخت ويژگيهاي حضرت امام زمان يكي ديگر از وظايف شيعيان است تا متوجه شود آن كه مايه رستگاري بشريت و گسترش عدالت و ريشه كن كننده ظالمان و ستمگران است كيست ؟بايد جستجو كرد كه او چه نقشي در حيات ما دارد. ؟آن كه خداوند اين جايگاه رفيع و اين نقش بزرگ را به او عطا فرموده است چه كسي است؟ اين جستجو و تحقيق نوعي تكليف است كه شيعه در دوران غيبت وظيفه دارد كه بنا به تعهدات خويش در مسير اهداف ولايت كه همان غايت رسالت است تلاش كند. زيرا جستجو براي شناخت حضرت امام زمان (عج) به منظور تحقق همان اهداف است.

11-خدمت كردن به امام عصر (عج)

حضرت امام زمان (عج) در جهان حاكمي است عدالت گستر، برقرار كننده حكومت توحيدي با شايستگيهاي ويژه كه نظير آن در جهان مشاهده نشده است. پيامبران بزرگي چون حضرت عيسي (ع) در ركاب او جهت خدمت كردن خواهند بود. حضرت امام صادق (ع) مي‌فرمايند : «لو ادركته لخدمه ايام حياتي » (مجلسي / ج 51 ص 148) يعني اگر دوران او را درك مي‌كردم براي همه عمر خدمت او را مي‌كردم.

وقتي پيامبران مشتاق خدمت كردن به او هستند وظيفة شيعيان مشخص است كه بايد كمر بسته در خدمت ايشان باشند. زيرا آنان كه در دوران غبيت از جان و دل در خدمت افكار و انديشه‌هاي امام زمان هستند قطعاً در زمان ظهور نيز شايستگي حضور در خدمت ايشان را خواهند داشت.

12-اداي حقوق:

در دعاي ندبه مي‌خوانيم: «واعنا علي تأديه حقوق اليه» ما را در داي حقوق او ياري فرما. حقوقي كه آن حضرت دارند حق هدايت و راهنمايي، حق امامت، مواظبت بر اطاعت از ايشان، نرنجانيدن قلب مباركشان پاسداري از آرمانهايشان، پرداخت حقوق شرعيه كه اداي اين حقوق به نفع شيعيان است زيرا رعايت اين حقوق دراستحكام بخشيدن به حفظ دين و ايمان شيعيان تأثير مثبت خواهد داشت.

13-تقوا و خودسازي و ساختن ديگران:

در زمره شيعيان حضرت مهدي (عج)بودن با شعار تحقق پذير نيست و بايد انتظار كشيد و در عرصه عمل و تلاش پرهيزكار و متقي بود. اين تلاش با پذيرفتن مسئووليت و بر اساس تقوا و ورع بايد باشد نه به خاطر هواي نفس و مال و ثروت و مقام و جاه. حضرت امام صادق (ع) فرمودند : « من سره ان يكون من اصحاب القائم فلينتظرو ليعمل بالورع و محاسن الاخلاق و هو منتظر » (مجلسي ج 52 / ص 140)
هر كس مي‌خواهد از ياران حضرت قائم باشد بايد انتظار بكشد و در عين انتظار به تقوا و خوش خلقي رفتار نمايد.
با بي مبالاتي و عدم پرهيز از گناه و خود فراموشي عدم تزكيه نفس و باور نداشتن نمي‌توان خود را ياور هميشه حضرت دانست، شيعه امام زمان (عج) مبادي آداب است، از گناه پرهيز مي‌كند هويت خود را مي‌شناسد، خود را سرباز امام زمان مي‌داند از جان ايثار مي‌كند از وسوسه‌هاي شيطاني دوري مي‌گزيند. در راه ارزشهاي ولايت از مال و توانائيهاي خود مايه مي‌گذارد و اسير فريبندگيهاي دنيا نمي‌شود.
شيعه امام زمان (عج) علاوه بر خود سازي به آگاه سازي ديگران مي‌پردازد، ديگران را به تقوا دعوت مي‌كند اهل امر به معروف و نهي از منكر است. مي‌كوشد تا جامعه رااصلاح كند و ديگران را به صلاح و تقوا و تزكيه دعوت كند. رفتار او از نظر شوق و تقوا و تزكيه براي ديگران الگوست. غافلان را هدايت مي‌كند، بيچارگان را دستگير است، گناهكاران را ارشاد مي‌كند و خود را مسئول مي‌داند.

13- پرهيز از شك و ترديد:

از حضرت امام صادق نقل شده است : «... فاياكم و اولئك و الاريتاب انفو عن انفسكم الشكوك و قد حذرتم فأحذروا من الله ... » (صدر الاسلام همداني ص 279) پس بپرهيزيد از شك ودودلي و ترديد. شكها را از خود برانيد و به تحقيق كه شما بر حذر داشته شديد پس از خدا پرهيز كنيد....

با توجه به سيطره بي اعتقادي و لا مذهبي در جوامع بشريت و وجود و توسعه مكاتب مادي گرايي و فضل فروشي عالمان غير متعهد و تك بعدي و اظهار نظر اشخاص غير متخصص عوامل متعدد سبب تخريب عقايد مسلمانان شده است و آنها رادچار شك و ترديد مي‌كند. البته اگر شك مقدمه‌اي براي تحقيق و شناخت بهتر باشد خوب است ولي اگر شك سبب پشت پا زدن به حقايق ديني باشد مخرب است. پس در صورت بروز شك بايد مسأله را از علماي فاضل و آگاه و مسئوول سؤال كرد و به تحقيق و مطالعه پرداخت تا يقين حاصل شود.

نتيجه:

با توجه به تبليغات مسموم مفرضين و مخالفان و با عنايت به وظيفه سنگين شيعيان لازم است در زمينه‌اي مختلف فعاليت‌ها با هوشياري كامل انجام گيرد، يكي از مسائل،وظايف مسلمانان در عصر غيبت امام زمان مي‌باشد.
مهمترين اين وظايف در درجه اول شناخت نسبت به آن حضرت است هر چه شناخت كامل‌تر گردد شور و اشتياق و ارادت و محبت شيعه آگاه نسبت به آن حضرت زيادتر مي‌شود، آنگاه سفارش شده است به انتظار فرج آن حضرت و آمادگي كامل داشتن كه بايد به تهذيب نفس پرداخت و پويند خود را با ولايت بيشتر كرد و رفتار و كردار آن امام همام را سر مشق قرار داده دائم به ياد ايشان بود كه اين به ياد بودن شوق و اشتياق را زيادتر و آتش عشق و محبت به ديدار را شعله ورتر مي‌سازد در نتيجه صبر، خدمت كردن را پيشه مي‌سازد و حقوق ايشان را ادا مي‌كند و از شك و ترديد رها مي‌گردد.

فهرست منابع:
1-قرآن كريم :ترجمه الهي قمشه‌اي
2- امام خميني (ـــ) صحيفه نور مجموعه رهنمودهاي امام زمان ج 20
3- جعفري ميرزا محمد تقي عيوز (ـــ) مكيال المكارم ج 2
4- حائري قزويني سيد مهدي (ـــ) سيماي حضرت مهدي در قرآن
5- شيخ عباس قمي ( 1380 ) مفاتيح الجنان
6- شيخ صدوق (ابن بابويه) ابو جعفر علي بن الحسين « كمال الدين، اتمام النعمه ج 2
7- شيخ مفيد « كلمه الامام المهدي (عج) » / ج 2
8- صدر الاسلام همداني « پيوند معنوي با ساحت قدس مهدوي (تكاليف الانام في غيبه الامام)
9- طبرسي « احتجاج » ج 6
10- عياشي « تفسير قرآن ج 1
11- كليني، محمد بن يعقوب « اصول كافي » ج 5
12- مجلسي ملا محمد باقر « بحار الانوار » ج 3
13- مجلسي ملا محمد باقر « بحار الانوار » ج 18
14- مجلسي ملا محمد باقر « بحار الانوار » ج 51
15- النعماني محمد بن ابراهيم « الغيبه » ج 16
....................................................................
منبع: همايش بين المللي دكترين مهدويت
دوشنبه 15 مهر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فارس]

[مشاهده در: www.farsnews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 261]