خواص شويد( شبت)

واضح آرشیو وب فارسی:هموطن سلام: خواص شويد( شبت)
از شويد براي آرامش اعصاب و براي كاهش ورم و درد و متوقف كردن سكسكه‌ها استفاده مي ‌‌شود.‌
شويد(Dill) گياهي است يك ساله به ارتفاع 30 سانتي متر تا يك متر(گاهي بيشتر) و داراي ريشه راست، مخروطي شكل و به رنگ سفيد است. طول ريشه متغير و بين 10 تا 30 سانتي متر مي باشد. ساقه آن منشعب استوانه اي بي كُرك، داراي خطوط طولي و در محل گره ها كمي فرو رفته است.
برگ هاي تازه و خشك شده اين گياه مانند زيره سياه ، معطر مي باشند و براي طعم دهي در خيلي از غذاها به كار برده مي شوند.
زمان و نحوه كاشت شويد به چگونگي استفاده از اجزاي گياه(بذر يا پيكر رويشي) بستگي دارد.
اگر هدف از كاشت، تهيه بذر و استخراج اسانس از پيكر رويشي گياه باشد، زمان مناسب براي كاشت شويد اوايل بهار(اواخر اسفند) مي باشد. ولي اگر هدف از كاشت شويد، استفاده به عنوان ادويه و سبزي باشد، از اواسط فروردين تا اواخر ارديبهشت زمان مناسب كاشت گياه مي باشد. كاشت اين گياه بسيار راحت مي باشد، به همين دليل اين گياه براي كساني كه براي اولين بار مي خواهند گياهي را بكارند، بسيار مناسب است.
تركيبات شيميايي
ميوه شويد داراي 5/2 تا 4 درصد اسانس مي باشد كه مقدار آن براساس منطقه جغرافيايي و فصل تغيير مي كند و تا 7/7 درصد هم مي رسد. قسمت اعظم اسانس ميوه شويد، دـ كارن، ليمونن و آلفافلاندرن است كه هر سه حدود 90 درصد اسانس را شامل مي شوند.
تركيبات ديگر ميوه شويد عبارتند از: ديلانوزيد، كومارين‌ها، كامپفرول و تركيب 3ـ گلوكورونيده آن، وي سنين، ميريستيسين و ساير فلاوونوئيدها، اسيدهاي فنلي، پروتئين(حدود 16 درصد)، چربي (حدود 15ـ 10 درصد).
اسانس سر شاخه هوايي شويد كه از سر شاخه تازه آن به روش تقطير با بخار آب به دست مي‌آيد، شامل 28 تا 45 درصد تركيبات كتوني مانند كارون مي ‌باشد كه بر اساس فصل محصول ‌برداري متفاوت است.
ريشه گياه شويد نيز داراي اسانس است كه 95 درصد اسانس ريشه را آلفا ـ بتاپينن تشكيل مي دهد.
موارد استعمال
شويد در درمان سوء هاضمه ، نفخ(به ويژه نفخ كودكان) و اسپاسم استفاده مي شود. همچنين تسكين دهنده، ملين، مقوي معده، ضد استفراغ، محرك ترشح شير ، مدر و كاهش دهنده چربي خون است. همچنين به عنوان طعم دهنده و معطر كننده در صنايع غذايي و فرآورده‌‌هاي آرايشي ـ بهداشتي مورد استفاده قرار مي‌‌گيرد. در استعمال خارجي، اثر نرم كننده و التيام دهنده دارد، ولي بيشتر در مصارف داخلي مورد استفاده قرار مي‌ گيرد.
شويد در دامپزشكي
تزريق وريدي دم كرده سر شاخه هوايي شويد به حيوانات، باعث پايين آمدن فشار خون ، گشاد شدن عروق خوني، تحريك تنفس و كند شدن ضربان قلب مي‌شود. از ميوه آن براي رفع نفخ و دردهاي ناشي از آن در چهارپايان استفاده مي ‌شود.
موارد استعمال در طب قديم
شويد از نظر طبيعت ، گرم و خشك است.‌ به همين دليل گرم مزاجان بايد آن را با آب ‌ليمو و سكنجبين و آب غوره و ترشي‌ها بخورند و سرد مزاجان بايد آن را با قرنفل و دارچين و عسل بخورند.‌
به طور سنتي از آن براي افزايش ترشح شير و درمان قولنج نوزادان، سرفه، درد معده، بواسير، بي خوابي ، يرقان، اسكوربوت و زخم‌ها و به عنوان بادشكن استفاده مي كرده اند.
آثار فارماكولوژيكي
همان طور كه در بالا ذكر شد، فوايد بي نظير و مفيد شويد حاصل دو جزء شفابخش موجود در آن مي باشد:
* مونوترپن ها(monoterpenes) شامل: كارون(carvone)، ليمون(limonene) و آنتوفوران(anethofuran)
* و فلاوونوئيدها شامل: كامپوفرول(kaempferol) و ويكنين(vicenin)
حفاظت در برابر راديكال هاي آزاد و ديگر مواد سرطان زا
مشخص شده است كه اجزاي مونوترپني موجود در شويد موجب فعال شدن آنزيم گلوتاتيون S ترانسفراز مي شود. اين آنزيم موجب پيوستن مولكول آنتي اكسيدان گلوتاتيون به مولكول هاي اكسيد شده مي شود و بدين ترتيب بدن را از آسيب راديكال هاي آزاد حفظ مي كند.
فعاليت روغن هاي فرار موجود در شويد مانند جعفري، انواع خاصي از مواد سرطان زا مانند بنزوپيرن را كه در دود سيگار ، دود زغال چوب و دود ناشي از سوختن آشغال ها وجود دارد، خنثي مي كند.
شويد؛ ادويه اي ضد باكتري
اسانس(روغن هاي فرار) ميوه شويد داراي اثرات ضد باكتريايي مي باشد.
شويد از اين لحاظ مانند "سير" عمل مي كند.
شويد؛ براي پيشگيري از پوكي استخوان
شويد يك منبع بسيار خوب از كلسيم مي باشد. كلسيم براي جلوگيري از كاهش تراكم استخواني كه بعد از يائسگي و يا در برخي شرايط خاص مانند آرتريت روماتوئيد اتفاق مي افتد، بسيار سودمند است.
علاوه بر كلسيم، شويد منبع خوبي از فيبر و املاحي چون منيزيم، آهن و منگنز مي باشد.
ديگر فوايد
يكي از موارد استفاده شويد، تزئين غذا مانند سالادها، سوپ ها، غذاهاي دريايي و ... مي باشد.
عصاره اتانولي ميوه‌هاي شويد درست مانند اسانس آن داراي اثرات ضد التهابي، آرام بخشي و ديورتيكي مي ‌باشد. اسانس روغني شويد براي كشتن كرم قلابدار (Hook-worm) مفيد است.
مصرف زياد شويد
زياده روي در خوردن شويد، نيروي جنسي را ضعيف و اسپرم را خشك و بينايي چشم را كم مي‌ كند. گزارش شده كه مصرف زياد برگ هاي شويد، باعث بروز لكه‌هاي سياه بر روي پوست مي ‌شود كه به علت تركيبات فورانوكوماريني پيچيده آن است.
تخم شويد
تخم شويد به طور سنتي براي تسكين و آرام بخشي معده بعد از وعده هاي غذايي استفاده مي شد.
جانشين برگ شويد، تخم شويد و روغن شويد است. براي اين كار عصاره برگ تازه شويد را با روغن زيتون به نسبت مساوي مخلوط كرده و با شعله ملايم مي‌‌ جوشانند تا آب آن تمام شود، ولي بايد مراقب بود تا نسوزد؛ يا برگ تازه آن را در روغن زيتون ، پرورده نمايند و مكرر تجديد كنند كه خوب پرورده شود. اين روغن براي درد مفاصل و اعصاب و نرم كردن سفتي‌ها بسيار موثر است.‌
تخم شويد به عنوان ادويه و چاشني در غذاها به كار برده مي شود. تخم شويد از برگ آن گرم تر و خشك تر است. در غذاها و ترشي‌ها براي معده مفيد است. خوردن ترشي آن بعد از طعام قي‌ آور و مضر گرم مزاجان است.‌
تخم سوخته آن از تخم خام آن هم گرم تر و خشك تر است.
گرد آن زخم‌هاي تر و چركي را خشك مي ‌‌كند.
دم كرده تخم شويد براي تسكين درد معده، رفع دل‌پيچه اطفال، و براي ازدياد شير مادران و بي ‌خوابي اثرات مفيد دارد. دم كرده آن 4 تا 18 گرم تخم آن در هزار گرم آب است كه 2 تا 3 فنجان در روز بعد از هر غذا بايد مصرف شود. جوشانده 50 تا 100 گرم برگ و سرشاخه شويد در هزار گرم آب، براي استعمال خارجي به كار مي رود.‌
از شويد براي آرامش اعصاب و براي كاهش ورم و درد و متوقف كردن سكسكه‌ها استفاده مي ‌‌شود.‌
يکشنبه 14 مهر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: هموطن سلام]

[مشاهده در: www.hamvatansalam.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 138]