آغازي بر يك پايان

واضح آرشیو وب فارسی:کيهان: آغازي بر يك پايان
آرش فهيم
1- در جمع بندي برنامه هاي امسال ماه مبارك رمضان در سيما، مي توان گفت كه اين برنامه ها نشان دادند همچنان در زمينه توليد و پخش برنامه هاي مناسبتي، به خصوص مناسبت هاي مذهبي دچار چالش هستيم. تطابق و نزديكي محصولات فرهنگي و رسانه اي، از جمله آثار تلويزيوني، با ارزش هاي ديني و انقلابي، يكي از آرمان هاي جامعه ما در سه دهه گذشته بوده است. علي رغم بسياري از توفيقات ارزنده و غير قابل انكار - كه اتفاقاً برخي از آن ها در برنامه هاي امسال روي داد- اين چشمه هنوز زلال نشده؛ گل آلود است و از آن، كاملاً سيراب نمي شويم. اين مسئله در مورد سريال ها، كه بيشتر به چشم مردم مي آيند پرنگ تر است. برخي كارهايي را ديديم كه در شأن اين وطن و نام ملي ترين رسانه اش نبودند.
2- ريشه اصلي مشكلات سيما، قبل از اين كه به مديريت آن و سياستگذارانش برگردد، به قالب رسانه اي و ساختاري آن مربوط است. نكته اي كه برخي انديشمندان داخلي و خارجي تأكيد زيادي بر آن نموده اند. معروف ترين آن ها، مارشال مك لوهان است. او در مقاله معروف «وسيله، پيام است» به «بار ناخودآگاه» رسانه هاي تكنولوژيك غربي اشاره كرده بود و به اين پرداخته بود كه وسائلي چون تلويزيون، به خودي خود مروج فرهنگ غربي هستند.
نيل پستمن، ديگر متفكر غربي نيز، تلويزيون را در بيان پيام هاي ديني دچار ضعف ذاتي مي داند و در كتاب زندگي در عيش، مردن در خوشي نوشته: «صفحه تلويزيون، ذاتي برخوردار از گرايشي نيرومند به روان شناسي اين جهاني دارد». در ميان متفكران داخلي نيز، شهيد سيد مرتضي آويني به طور جدي اين مسئله را مورد موشكافي قرار داد و معتقد بود، رسانه هاي چون سينما و تلويزيون، ظرفي نيستند كه هر گونه مظروفي را بپذيرند؛ در جلد اول آينه جادو نوشت: «قالب هاي هنري غربي هر نوع پيام يا محتوايي را نمي پذيرند و كسي كه مي خواهد در سينما و تلويزيون عوالم غيبي و حال و هواي معنوي انسان ها را به تصوير بكشد بايد بر تكنيك بسيار پيچيده اين وسايل غلبه پيدا كند و بداند كه گستره كارآيي اين رسانه ها تا كجاست.»
3- وفور تناقضات در ارائه پيام ها از سوي سيما، يكي از موجبات تحميلي ماهيت تلويزيون است. به طور مثال، ميان سريالي كه درس اخلاق مي دهد و مخاطب خود را به قناعت از دنيا تشويق مي كند، ناگهان پيام هاي بازرگاني پخش مي شوند كه تو را به زياده خواهي و خريدن و بيشتر خريدن و انباشت ثروت در فلان بانكي كه در چهار سال اندوخته را دو برابر مي كند و... مي خوانند! يا مثلاً حرف ها و خطابه هاي سريال «روز حسرت» مورد قبول بيننده مؤمن و جوياي كمال قرار مي گيرد ولي تصاوير آن، چندان به دلش ننشست. هر چند اين تصاوير ممكن است از نظر تكنيكي نمره قبولي بگيرند. چرا در اين سريال، با وجود بازي عالي افسانه بايگان، اما شخصيت «نرجس» اهل كمالات در باور مخاطب جعلي مي آيد و در دل مي گويد: به اين بازيگر نمي آيد كه چنين نقشي بازي كند؟ يا وقتي مردم متوجه مي شوند كه فلان بازيگر كه در سريالي نقش يك مؤمن با صفا را بازي كرده، بابت نقش آفريني اش به اندازه درآمد تمام عمر برخي از مخاطبان پول گرفته، همه تلاش ها نقش بر آب مي شوند. موارد ذكر شده، برخي از مصاديقي هستند كه پيام هاي ديني تلويزيون را خنثي مي كنند. تناقضاتي كه با پرورش هنرمنداني كه تعهد و تخصص را با هم دارند و علاوه بر اين كه خود، تجربه سلوك عرفاني را گذرانده اند، بر تكنيك سينما و تلويزيون مسلط شده اند كاهش مي يابد. با تكيه صرف بر فن، ارائه ماوراء الطبيعه ناملموس مي شود. باور عميق و درك عوالم معنوي و ماورايي از سوي هنرمند، منهاي توانايي تكنيكي نيز نتيجه اي مطلوب نخواهد داشت.
4- نتايج نظرسنجي هاي سيما درباره رضايت مردم از سريال ها نيز بسيار مفيد و درس آموز است. «بزنگاه» و «مأمور بدرقه» كه طنز بودند و عوامانه، در رتبه هاي آخر قرار گرفتند «روز حسرت» و «مثل هيچ كس» در صدر نشستند. اين نشان مي دهد كه ذائقه مخاطبان تلويزيون هنوز آنقدر هم كه هشدار داده مي شود
نا اميد كننده نيست. سريال «مثل هيچ كس» يكي از توفيقات سيما در ارائه مطلوب مفاهيم ارزش و اخلاقي از طريق رسانه ملي است. تناقض در آن ناچيز بود و علي رغم دوري از آلايش هاي تصويري، موردپسند عموم مخاطبان قرار گرفت. همين موفقيت مي تواند مسير سريال سازان رسانه ملي را مشخص كند. البته نه به اين مفهوم كه تمام سريال ها از اين به بعد بايد شبيه «مثل هيچ كس» باشند. بلكه منظور اين است كه رويكردش به آداب و رسوم بومي، فرهنگ و اخلاق مردمي واقعيت هاي زندگي مردم و پرهيز حتي الامكانش از جاذبه هاي كاذب، مي تواند الگويي براي ساير توليد كنندگان باشد. همچنين «بزنگاه» موجب مردود شدن ابتذال گرديد.
4- يكي از ويژه برنامه هاي سيما در ايام مبارك گذشته كه بسيار كم به آن پرداخته شده سريال «زماني براي پشيماني» بود. كاري كه در شب هاي قدر و به خاطر عدم پخش «بزنگاه»، جانشين آن شد. اين سريال هم علي رغم زمان كوتاه مدتي كه مهمان سيما بود، توانست لحظات معنوي مناسبي را براي مخاطبان ايجاد كند. شايد اگر جاي «بزنگاه» و «زماني براي پشيماني» تغيير مي يافت، تأثير سيما در اين ايام بر مردم مطلوب تر مي شد.
5- برخلاف سريال ها، ويژه برنامه هاي تركيبي سيما به مناسبت ماه مبارك رمضان نسبت به سال هاي گذشته ارتقا يافت. از جمله اين برنامه ها، پخش كوتاه مدت اما مفيد سخنان گوهربار آيات عظام از شبكه هاي مختلف بود. علي رغم عدم تناسب اين نوع برنامه ها با قالب تلويزيون، اما به خاطر شخصيت هاي انتخاب شده و محتواي سخناني كه ارائه گرديد، رضايت اكثريت بينندگان جلب شد. همچنين برنامه زنده و سحرگاهي «ماه خدا» نيز رنگي متفاوت به سحري هاي ماه رمضان بخشيد. از ديگر برنامه هاي موفق، «ماه من سلام» بود كه با اجراي جذاب و در عين حال فاخر كاردان و مدرس، تلفيقي از طرب و شادي متناسب با رمضان و معنويت را ارائه نمود. برنامه زنده «ماه محبوب» نيز با توجه به مهمانان ويژه اي كه داشت مي توانست بيش از اين در ميان مردم جا باز كند كه به دليل برخي ضعف ها به خصوص در زمينه مجري گري چندان موفق نشد.
6- پايان ماه مبارك رمضان امسال و پيرو آن به انتها رسيدن ويژه برنامه هاي سيما براي اين ايام، مي تواند آغازي براي برنامه ريزي و سياستگذاري با هدف بهتر شدن براي سال آينده باشد. بررسي مواردي چون نتايج نظرسنجي ها، تذكرات منتقدان و كارشناسان دلسوز، نكات مورد انتقاد شوراي نظارت برصداو سيما فرصت هايي براي رديابي نقاط ضعف و قوت هستند.
يكي از مشكلاتي كه بستر زايش بسياري ديگر از معضلات اين نوع برنامه ها است، تأخير در توليد و فشرده شدن ساخت آثار است. پس بايد طوري برنامه ريزي كرد كه كارها به موقع آماده شوند. همچنين نظارت در حين توليد و نظارت قبل از پخش، از بسياري هزينه ها، چه براي جامعه و چه براي رسانه ملي مي كاهد.
يکشنبه 14 مهر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: کيهان]

[مشاهده در: www.kayhannews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 138]