به مناسبت عيد سعيد فطرنفحات صبح داني ز چه روي دوست دارم/ كه به‌روي دوست مانَد كه برافكند نقابي

واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاري قرآني ايران: به مناسبت عيد سعيد فطرنفحات صبح داني ز چه روي دوست دارم/ كه به‌روي دوست مانَد كه برافكند نقابي
گروه ادب: عيد فطر نخستين روز از ماه شوال و يكى از دو عيد بزرگ در سنت اسلامى است. مسلمانان روزه دار كه ماه رمضان را به روزه دارى به پا داشته و از خوردن و آشاميدن و بسيارى از كارهاى مباح ديگر امتناع ورزيده اند، اكنون پس از گذشت ماه رمضان در نخستين روز ماه شوال اجر و پاداش خود را از خداوند مى‏طلبند، اجر و پاداشى كه خود خداوند به آنان وعده داده است.
نفحات اين صبح كه از پس روزها و شبان صوم و شب زنده داري آمده چون خنكاي نسيمي از بهشت، روحت را جلا مي بخشد و تو اي بنده ي مقرب! چشم كه مي گشايي انگار كن كه چشم گشوده اي بر هرچه نعمت و بر هرچه خير و بركت است كه پروردگارت امروز را به يمن يك ماه طاعت و بندگي در آسمان و زمين عيدي مي دهد، باشد كه بي نصيب نماني!1 اگر يك ماه با پايين رفتن خورشيد افطار كرده‌اي اينك با برآمدنش افطار كن! چراكه فطر است و اين نويد و بشارت بر تو باد كه امروز از آن خوان فياض و چشمه جوشنده، رحمت‌ها بر تو خواهد باريد. امروز قرار است تو به خود برگردي، عيد فطر است و به بياني ديگر به جاي عيد فطر بگو بازگشت به فطرت! چراكه عيد به معناي بازگشت است و فطر از فطرت مي‌آيد‌ تو امروز به خود بازمي‌گردي و آنچه در سي روز از خود به‌جا گذارده‌اي را در طبق اخلاص و بندگي مي‌گذاري.

اي مؤمن روزه‌دار! چقدر كفه ترازوي اعمالت سنگيني مي‌كند بر دل‌هاي تيروه‌روزان و سياه‌بختاني كه در اين ماه دستي نجنباندند و پرنده‌ي دلي را آزاد نكردند.

شباهت عيد فطر به روز قيامت

قيامت را اگر تصور كرده باشي مي تواني آن روز گوشه‌اي از آن را دريابي. فكر كن تمام عمر بشر همين يك ماه بوده است و امروز روز محشر است، مردم از خانه‌ها بيرون مي زنند و در آن هنگامه‌ي صبح انگار در صحراي محشر و زير سقف آسمان خدا گرد مي آيند.2

به خود انديشه مي كنند از ماهي كه پشت‌سر گذاشته اند چه ساعت‌ها كه در سحاري شب اشكي از سر استغفار بر گوشه چشمانشان درخشيده است و چه حاجت‌ها كه طلب نكرده‌اند.

حالا تمام ره‌توشه را در بغل گرفته‌اي و براي عرضه آماده‌اي! گاه با خود انديشه مي‌كني؛ دريغ كه شبي بيشتر از خواب برنخواستم. اندوه كه آيه‌اي بيشتر از مصحف را نخوانده‌ام. افسوس كه دست افتادگان ديگري را نگرفتم. آه كه اين ميهماني رو به تمامي است و من هنوز در ابتداي راهم. آنك اميد پروردگار و جوشش فيض رحمتش!

دعاي قنوت در نماز عيد فطر

و تو در مي‌ماني از اين همه بخشش و دست به آسمان مي‌بري، قنوت كرده و در حالي كه خنكاي شميم رحمتش كه صورتت را نوازشگر است حس مي‌كني، مي‌خواني:

«... اسئلك بحق هذا اليوم الذى جعلته للمسلمين عيدا و لمحمد صلى الله عليه وآله ذخرا و شرفا و كرامة و مزيدا ان تصلى على محمد وآل محمد وان تدخلنى فى كل خيرا دخلت فيه محمدا و آل محمد و ان تخرجنى من كل سوء اخرجت منه محمدا و آل محمد، صلواتك عليه وعليهم اللهم انى اسالك خير ما سئلك منه عبادك الصالحون و اعوذ بك مما استعاذ منه عبادك المخلصون.‏»

بارالها! به حق اين روزى كه آن را براى مسلمانان عيد و براى محمد (ص) ذخيره و شرافت و كرامت و فضيلت قرار دادى از تو مى‏خواهم كه بر محمد و آل محمد درود بفرستى و مرا در هر خيرى وارد كنى كه محمد و آل محمد را در آن وارد كردى و ازهر سوء و بدى خارج سازى كه محمد و آل محمد را خارج ساختى، درود و صلوات تو بر او و آن‌ها، خداوندا، ازتو مى‏طلبم آنچه بندگان شايسته‏ات از تو خواستند و به تو پناه مى‏برم از آنچه بندگان خالصت ‏به تو پناه بردند. اين دعاها تو را بسنده است از هر دعاي ديگري!

مراتب روزه‌داران:

به همقطارانت كه در يك صف نشسته‌ايد نظري مي‌افكني، فكر مي‌كني كه شايد آن ديگري از خوان رمضان بهره‌مند‌تر است، غبطه مي‌خوري و مي‌داني كه روزه‌داراني كه اكنون در يك صف نشسته‌اند در بارگاه الهي در يك صف نيستند و مراتبي دارند، عارف واصل ميرزا جواد آقا ملكى تبريزى ‏قدس سره (3) روزه دارانى را كه به عيد سعيد فطر وارد مى‏شوند، به پنج گروه تقسيم مى‏كند: «گروهى از روزه ‏داران حقيقت روزه را نشناخته‏اند و با زحمت و تكلف از خوردن و آشاميدن و ساير مبطلات خود دارى مى‏كنند و اين را نوعى طاعت مى‏شمارند و خود را منت‏دار خداوند مى‏دانند. آنان از اعضاء و جوارح خود مراقبت نكرده و با دروغ و غيبت و بهتان و افترا و دشنام، به آزار ديگران پرداخته و زحمات خود را هدر مى‏كنند و در نزد خداى عالميان منزلتى ندارند، مگر اين كه حضورشان در روز عيد براى حسن ظن به عنايت‏ خداى بزرگ باشد و در نمازگاه خود در روز عيد فطر از گناهان استغفار نموده و طلب آمرزش كنند .» وى عالى‏ترين مرتبه استقبال‌كنندگان از عيد فطر را از آن روزه‏‌داران عارفى مى‏داند كه لذت نداى خداى «جل جلاله‏»، رنج گرسنگى و تشنگى و شب زنده دارى را از ياد آنان برده و با شوق و شكر بلكه با وجد و سكر آن را پيشواز نموده، در سرعت ‏سير و سلوك و پيشروى به سوى خير، جديت ‏به خرج داده و از عمق جان به نداى رب الارباب لبيك گفته‏اند. خداوند متعال اعمال را از اين گروه به حسن قبول مى‏پذيرد و آنها را به مقام قرب نزديك مى‏نمايد و در پيشگاه صدق در جوار خود با اولياء و اصفياء مى‏نشاند و از «جام اوفى‏» به آنها مى‏چشاند و به مقام «او ادنى‏» مى‏رساند. (4)

اعمال سفارش شده در عيد فطر:

اين عيد پرشكوه با سنت‌ها و قراردادهاي الهي‌اش عظمتي در چشم هر بيننده دارد. پروردگارت امر مي‌كند: در اين روز غسل كن كه اين علامت پاكى از گناهان است، عطر بزن كه بوى خوش استعمال كردن و لباس زيبا و تميز پوشيدن و به صحرا رفتن و زير آسمان نماز خواندن همه‏اش علامت‏ شادى و سرور و از روى حكمت است.(5)

برخيز و با پرداخت زكات فطره، به بخشى از دعاهاى ماه رمضان - كه در مدت يك ماه بعد از نماز زمزمه مى‏كردي -، در روز عيد فطر جامه عمل بپوشان كه پرداخت زكات فطره، نوعى بهره‏گيرى از ماديات براى رسيدن به معنويات است.

تو نخوردي و نياشاميدي پس بيا آنچه را در اين يك ماه كنار گذاشتي با نيازمندان و مستحقانش تقسيم كن! اين يعني تجلي تمام عبادات تو در لباس عمل، اين همان اطاعتي است كه به شكل و قالب در‌مي‌آيد و ديگران را نيز در خود سهيم مي‌كند.

بدين جهت گفته‏اند كه قبول روزه موكول به پرداخت زكات فطره مى‏باشد، چرا كه دادن زكات موجب جدايى از تعلقات مادى و هواهاى دنيوى و نفسانى است و انسان مؤمن براى دوام فطرت الهى خويش و بازگشت ‏به عهد فطرى «الست‏» از هر آنچه رنگ تعلق دارد، بايد رها و آزاد باشد و زنجير ماديات را از پاى خود بركند تا سبك بال به سوى خداوند گام نهد. همچنانكه امام على عليه السلام فرمود: «تخففوا تلحقوا (6)؛ سبكبال باشيد تا [به مقصد] برسيد.»

عيد فطر و بزرگداشت نشانه‌هاي اسلامي

يك مسلمان بايد از راه‏هاى مختلف نداى حيات‌بخش توحيد را به گوش جهانيان برساند، كه يكى از آن راه‏ها بيان شعارهاى مذهبى است. رسول خدا صلى الله عليه و آله مى‏فرمايد: «زينوا اعيادكم بالتكبير (7)؛ عيدهاى خود را با [شعار] تكبير زينت دهيد.» و در حديث ديگرى مى‏فرمايد: « زينوا العيدين بالتهليل والتكبير والتحميد والتقديس (8)؛ عيدهاى فطر و قربان را با شعارهاى لا اله الا الله و الله اكبر و الحمدلله و سبحان الله زينت دهيد.»

پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله خود نيز چنين مى‏كرد. آن حضرت در روز عيد فطر از منزل بيرون مى‏آمد و تا رسيدن به مصلا با صداى بلند، شعار«لا اله الا الله‏» و «الله اكبر» سر مى‏داد و حتى در ميان خطبه‏ها و قبل و بعد از آن با صداى رسا اين كلمات را تكرار مى‏نمود . حضرت رضا عليه السلام در مورد علت تكبيرهاى زياد در روز عيد فطر مى‏فرمايد: «تكبير، تعظيم و بزرگداشت‏ خداوند متعال است و نوعى تشكر از هدايت‏ها و نعمت‏هاى پروردگار جهانيان مى‏باشد. (9)»

يك ماه از خوردن دست كشيدي و به عبادت دست‌يازيدي، يك ماه از طعام دهان فروبستي و به نغمات الهي دهان گشودي، يك ماه از رفتن به سمت گناهان پاي كشيدي و هم‌پاي بهترين بندگان خدا شدي؛ حالا كه با همه اعضا و جوارحت در خلوت اخلاص، اطاعت معبود به‌جاي آوردي امروز بايد آن را همراه ديگر بندگان مخلص خدا به تجلي و ظهور برساني.

بهره‌برداري از عيد فطر در تاريخ اسلام:

در طول تاريخ، اجتماع روز عيد فطر آنچنان مهم و تحول آفرين بوده كه رهبران سياسى نيز از آن بهره گرفته‏اند. در اين مورد مى‏توان از حركت ‏سياسى ابومسلم خراسانى و شورش وى بر عليه دستگاه خلافت ‏بنى اميه نام برد. وى به سليمان بن كثير دستور داد به اقامه نماز عيد فطر و ايراد خطبه بر عليه امويان بپردازد.

سليمان نيز انقلاب و شورش بر عليه سلطنت اموى را در خطبه نماز عيد فطر اعلام كرد. به اين ترتيب آنان در سال 129 ق در روز عيد فطر در شهرهاى ماوراء النهر به‌پا خاسته و قيام خود را اعلام كردند (10) و در مدت كوتاهى سلسله بنى اميه را منقرض ساختند.

در اين ميان حركت معنوى، اجتماعى و سياسى حضرت رضا عليه السلام براى نماز عيد اهميت‏ خاصى در تاريخ اسلام دارد. اين حماسه جاويدان نشان مى‏دهد كه اگر پيشوايان معصوم عليهم السلام و بزرگان دين و رهبران صالح در جوامع مسلمان فرصت مى‏يافتند و مى‏توانستند از نمازهاى عيد فطر و قربان بهره بردارى كنند، چه نتايج پر بارى براى مسلمانان داشت.

حضرت رضا عليه السلام در مورد نقش عيد فطر در تحولات معنوى، اقتصادى و اجتماعى جامعه مى‏فرمايد: «انما جعل يوم الفطر العيد، ليكون للمسلمين مجتمعا يجتمعون فيه و يبرزون لله عزوجل فيمجدونه على ما من عليهم، فيكون يوم عيد و يوم اجتماع و يوم زكات و يوم رغبة و يوم تضرع و ... فاحب الله عزوجل ان يكون لهم فى ذلك مجمع يحمدونه فيه و يقدسونه (11)؛ روز فطر، عيد مقرر شده تا مسلمانان در اين روز گرد هم آيند و براى خداوند ظهور كنند و او را به خاطر نعمت‏هايش تعظيم كنند. پس اين روز، روز عيد، روز اجتماع، روز فطر، روز زكات، روز رغبت و روز تضرع و ... است . پس خداوند بزرگ دوست دارد كه مسلمانان در چنين روزى اجتماعى داشته و در آن، او را ستايش كرده و مقدس بدارند.»

اعياد ديگر اسلامي و نقش عيد فطر در ميان آن‌ها:

چهار عيد در اسلام به طور رسمى وجود دارد كه عبارت‏اند از: عيد قربان، عيد غدير، عيد جمعه و عيد فطر. عيد قربان جشن ايثار و فداكارى است، و مسلمان در اين رابطه به خويشتن بازمى‏گردد كه آيا به باطن و ماهيت چنين عيدى ‏رسيده است ‏يا نه. آن گونه كه ابراهيم خليل (ع) قهرمان توحيد رسيد، و حسين بن‏على‌ عليهماالسلام آن را در كربلا تكميل كرد. عيد غدير جشن ولايت و امامت است و انسان مسلمان‏ با ژرف‌‏انديشى به خويشتن مى‏نگرد كه آيا انتخاب او در مسئله بسيار مهم رهبرى، صحيح بوده است‏ يا نه؟ كه در بينش اسلام ناب، مسئله بسيارعميقى است، و از اركان‏ زيربنايى نظام اسلام است، كه اگر او نباشد هيچ يك ازمفاهيم اسلام، ارزش و اصالت ‏خود را نمى‏توانند نشان دهند. عيد جمعه بازگشت ‏به خويشتن است كه نقش اساسى در پيشبرد اهداف، و وصول به مقصود دارد، و به راستى كه برقرارى اتحاد و يك‏رنگى وهمدلى مسلمانان، وسيع‌ترين و ژرف ‏ترين بركات را براى آنها به ارمغان خواهد آورد.

ولى آيا مى‏دانيد كه اگرعيد فطرت و خودسازى نباشد، عيدهاى ديگر تكميل نخواهد شد. اگر چنين عيدى درزندگى انسان تحقق يابد همه روز، روزعيد است؛ چنان‏ كه ‏اميرمومنان على(ع) فرمود: «انما هوعيد لمن قبل الله صيامه و شكر قيامه، و كل ‏يوم لا يعصى الله فيه فهو عيد؛(12) امروزتنها عيد كسانى است كه روزه آنها در پيشگاه ‏خدا پذيرفته شود، و عبادت‏هاى شبانه آنها مورد پذيرش خداوند شده باشد، و هر روزى ‏كه گناه نكنى روزعيد تو است.» حضرت على(ع) اين سخن را از سرچشمه وحى گرفته‏ بود، چرا كه وقتى خطبه رسول خدا(ص) را درمسجد پيرامون فضايل ماه رمضان شنيد، از آن حضرت پرسيد: «بهترين كار در ماه رمضان چيست؟» پيامبر(ص) پاسخ داد: «الورع عن محارم الله عزوجل؛ (13) ورع و پرهيزكارى ازآن‌چه خداوند حرام نموده است ‏مى‏باشد؛ يعنى همان خودسازى و بازگشت ‏به فطرت پاك توحيدى‏.»

پي‌نوشت:

1- عارف وارسته ملكى تبريزى درباره عيد فطر آورده است: «عيد فطر روزى است كه خداوند آن را از ميان ديگر روزها بر گزيده است و ويژه هديه بخشيدن و جايزه دادن به بندگان خويش ساخته...(ميرزا جواد آقا ملكى تبريزى، المراقبات فى اعمال السنه، تبريز، 1281 ق ص 167، مجله پاسدار اسلام، ش 101، ص 10)

2- محمدى رى شهرى، ميزان الحكمة،ج 7، صص131 -132.

" خطب اميرالمومنين على بن ابى طالب عليه السلام يوم الفطر فقال: ايها الناس! ان يومكم هذا يوم يثاب فيه المحسنون و يخسر فيه المبطلون وهو اشبه بيوم قيامكم، اى مردم! اين روز، روزى است كه نيكوكاران در آن پاداش مى‏گيرند و زيانكاران و تبهكاران در آن مايوس و نا اميد مى‏گردند و اين شباهتى زياد به روزقيامتتان دارد

3- عارف وارسته ملكى تبريزى كه استاد اخلاق و عرفان برجسته‏اى در حوزه علميه قم بود، در سال 1343ق به ديار حق شتافت. در مكتب تربيتى حضرت امام خمينى ‏قدس سره، آية الله مرعشى نجفى ‏قدس سره، شيخ اسماعيل تائب تبريزى، آخوند ملا على معصومى و ميرزا عبدالله شالچى تبريزى تربيت شد .

4- برگرفته از المراقبات، ص‏334 .

5- مسار الشيعة، ص‏30 .

6- نهج البلاغه، خطبه 21 .

7- كنزالعمال، ح‏24094 .

8- همان، ح ‏24095 .

9- عيون اخبار الرضا عليه السلام، ج‏1، ص‏122 .

10- تاريخ طبرى، ج‏6، ص‏26 .

11- وسائل الشيعه، ج‏7، ص‏481، ح‏4 .

12- سيد رضى، نهج البلاغه، حكمت ‏428.

13- شيخ صدوق، عيون اخبارالرضا، ج‏1، ص‏295.

گزارش از راضيه ايماني خوشخو
جمعه 12 مهر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خبرگزاري قرآني ايران]

[مشاهده در: www.iqna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 73]