امر به معروف و نهي از منكر در فقه سياسي

واضح آرشیو وب فارسی:مردم سالاری: امر به معروف و نهي از منكر در فقه سياسي
با يك نگاه گذرا به سوره مباركه والعصر مي فهميم كه:
برخلا ف گمان انسان كه خيال مي كند كه هر روز به عمرش افزوده مي شود، هر روز كه مي گذرد سرمايه او كاسته مي شود، پدربزرگ ها در حقيقت (پدر كوچك) هستند و نوزادها كه عمري در پيش دارند بيشترين سرمايه ها را دارند. به زمان سوگند كه انسان همچون يخ هر لحظه در حال آب شدن است (والعصر ان الا نسان لفي خسر) پس در برابر به هدر رفتن عمر بايد چيزي بهتر از عمر به دست آوريم مال و مقام و مدال بهتر از عمر نيست.
آنچه بهتر از عمرهاست. ايمان و عمل صالح است (الاالذين آمنوا و عملوالصالحات) ايمان و كار نيك اگر توسعه پيدا نكند، ارزش نخواهد داشت. بنابراين بايد ديگران را نيز به ايمان و عمل صالح سفارش و دعوت كنيم (وتواصوا بالحق); البته پيمودن اين راه مشكلا تي در بر خواهد داشت; يعني اگر بخواهيم مردم را به خير و معروف دعوت كنيم و از مفاسد و انحرافاتي كه دارند باز داريم احتمال دارد كه برخوردهاي ناگواري پيش آيد، ولي به هر حال بايد با پشتكار اين راه را بپيماييم (وتواصوا بالصبر).

آمرين به معروف
و ناهيان از منكر

در سوره توبه آيه هاي 111 و 112 مي خوانيم: (خدا از مومنان، جانها و مال هايشان را خريد تا بهشت از آنان باشد آنان رزمندگاني هستند كه در راه خدا مي جنگند، دشمنان خدا را مي كشند و در راه خدا كشته مي شوند.)
وعده بهشت به آنان در تورات و انجيل و قرآن آمده است و چه كسي بهتر از خدا به عهد خود وفا مي كند.
سپس مي فرمايد: (جان دادن و بهشت گرفتن براي شما مبارك باشد و خود به اين معامله بشارت دهيد كه رستگاري بزرگي است).
در ادامه مي فرمايد: اين مومنان جان بركف، هم از لغزش هاي خود توبه كنند، هم خدا را مي پرستند و ستايش مي كنند و هم اهل روزه و ركوع و سجودند. اين افرادند كه امر به معروف و نهي از منكر مي كنند و حدود الهي را پاس مي دارند.
با يك نگاه سطحي به اين آيه، سيما و صفات آمرين به معروف بر همه ما روشن مي شود. آنها افرادي جان بر كف و شجاع هستند. فريادشان در روز با اشك و توبه و ركوع و سجودشان در شب همراه است. هشدار آنان به خلاف كاران همراه به حفاظت و پاسداري خودشان از قانون الهي است.
آري! وز بزرگي كه خدا ستايش آنان را كرده مخصوص اين گروه از افراد است ونه كساني كه خود خلافكارند و مقررات و قوانين را زير پا مي گذارند مانند كساني كه از چراغ قرمز رد مي شوند، ولي به بي حجاب تذكر مي دهند.

شرايط آمرين وناهيان

1- بصيرت و آگاهي
كسي كه امر به معروف ونهي از منكر مي كند، بايد معروف و منكر را بشناسد و شيوه را هم بداند. (ادعوا الي الله علي بصيره) (يوسف108/)
2- با اراده باشد
كسي كه بنا دارد به وظيفه مهم امر به معروف و نهي از منكر عمل كند، نبايد كار خود را براساس قهر و صلح مردم تنظيم كند. قرآن مي فرمايد: امر به معروف و نهي از منكر نياز به عزم و اراده قوي دارد (ان ذلك من عزم الامور) (القمان17/)
3- براي خدا باشد
اگر آمر انتقادي مي كند، براساس سليقه شخصي، حزب سياسي، عقده دروني و كينه و انتقام نباشد. قرآن مي فرمايد: بعضي از انتقادها، مسائل شخصي است. (ومنهم من يلمزك في الصدقات فان اعطوا منها رضوا). (توبه58/)
اگر امر و نهي براي خدا باشد و مسائل قبيله اي، محلي و صنفي و حزبي و اقليمي و نژادي و زماني در آن نباشد موثر است; زيرا حرف صاف بر دل صاف مي نشيند ولي اگر حرف همراه با اغراض ديگري باشد يا شنونده روح سالمي نداشته باشد، امر به معروف اثر نخواهد داشت.
شخصي به نام همام از حضرت علي عليه السلام نشانه و اوصاف افراد با تقوا را سوال كرد. امام كمي تامل فرمود. اما همام اصرار كرد و امام نشانه هايي فرمود ناگهان همام فرياد كشيد واز دنيا رفت. امام فرمود: موعظه خالصانه در دل آماده اين گونه اثر مي كند. (خطبه همام در نهج البلاغه)
علامت اخلاص آن است كه نخواهيم در برابر كار از ما ستايش شود. علامت اخلاص آن است كه براي ما، نوع كار، مكان كار، زمان كار و امثال آن مهم نباشد. در وادي اخلاص تمام ملاك ها و روابط محور مي شود و تنها ارزش هاي الهي به حساب مي آيند. لذا قرآن:
به نوح مي گويد پسر كافر تو بايد غرق شود!
به لوط مي گويد همسر تو بايد هلاك شود!
به پيامبر اكرم مي گويد بريده باد دست ابي لهب عموي تو!
به ابراهيم مي گويد حق دعا براي عموي بت پرست خود را نداري!
4- سعه صدر و روحيه قوي داشتن
همين كه حضرت موسي(ع) مامور تبليغ شد از خداوند روح بزرگ و سعه صدر خواست خداوند دعاي او را مستجاب كرد لذا موسي(ع) با روحيه اي قوي به سراغ فرعون رفت. امر و نهي بدون روحيه امكان ندارد.
كسي كه امر به معروف و نهي از منكر مي كند، در برابر تمايلات مردم ايستاده است و قهرا از ناحيه بعضي مردم مورد نامهرباني قرار خواهد گرفت. او اگر سعه صدر نداشته باشد، با يكي دو برخورد تند از طرف مردم از انجام وظيفه دست برخواهد داشت.
قرآن در نشانه بندگان خوب خداوند مي فرمايد: آنان كساني هستند كه هرگاه با افراد ناآگاه برخورد كنند، با سلام و مسالمت رد مي شوند. (و اذا خاطبهم الجاهلون قالوا سلاما) (فرقان63/)
دعوت به حق و امر به معروف و نهي از منكر، كار انبياست و مشكلات انبيا» را نيز خواهد داشت. انبيا» تهمت ها را با صبر و سعه صدر پشت سر گذاشتند. براي مثال، درباره كساني كه مي گفتند: ما تو را سفيه مي بينيم مي فرمودند: ليسي بي سفاهه (اعراف، 66) در من سفاهتي نيست. يا در برابر نسبت گمراهي مي فرمودند ليس بي ضلاله (اعراف66/) در من گمراهي نيست.
صبر و پايداري سفارشي است كه خداوند به انبيا» مي كند. (شوري،15)
5- حسن خلق و نرمخويي
در امر و نهي نرمخو باشيم. خداوند به پيامبرش مي فرمايد: تو وكيل مردم نيستي (و ما انت عليهم بوكيل) (انعام107/) تو بر مردم سيطره نداري (لست عليهم بمسبطر) (غاشيه21/).
تو نسبت به حق مردم اجبار نداري (ما انت عليهم بجبار) (ق45/) حق اكراه هم نداري (افانت نكره الناس) (يونس99/).
كسي كه امر و نهي مي كند، بديها را با خوبي دفع كند (و يدورن بالحسنه السينه) (رعد22/) و اهل انتقام و غيظ نباشد (و الكاظمين الغيظ) (آل عمران134/) مردم از گرد افراد بد اخلاق فرار مي كنند (لو كنت فظا غليظ القلب لاانفضوا من حولك) (عمران159/).
بايد با منكرات و كار بد مردم مخالف باشيم و نه با خود آنان (اني لعملكم من القالين) (شعرا»167/)
با جهل مخالف باشيم نه با جاهل نگاه ما به گناهكار نگاه پزشك باشد به بيمار و نه نگاه انسان به دشمن. بايد خوبي هاي او را نيز در نظر بگيريم. ممكن است انسان گناهي انجام دهد ولي خوبي هايي نيز داشته باشد اگر ابتدا خوبي هاي او را بيان كنيم و او احساس كند كه دوست او و قدردان كمالات او هستيم، طوري كه تذكر ما به او براي تكميل خوبي هاي اوست. به طور حتم به نتيجه خواهيم رسيد در برخورد نبايد قيافه متكبرانه بگيريم كه از نشانه هاي مردان خدا، تواضع در حركت است. (الذين يمشون علي الارض هونا) (فرقان63/).
6- توجه به همه جوانب
در روايات مي خوانيم كسي مي تواند دين خدا را ياري كند كه به همه جوانب احاطه داشته باشد; وگرنه گاهي ضرر او بيش از منفعت است.
در كتاب الغدير مي خوانيم شخصي از ديوار خانه مردم بالا رفت تا ببيند افراد آن خانه چه مي كنند همين كه ديد مشغول شراب خوردن هستند از بالاي بام نهي از منكر كرد. صاحبخانه به او گفت: من يك منكر انجام دادم و آن اينكه شراب خوردم; ولي تو گرفتار چند منكر شدي; تجسس و ورود به خانه مردم و ارعاب، منكرهايي بود كه تو مرتكب شدي (الغدير/ج/6ص121).
گاهي عكس بزرگان را در جاي نامناسب نصب مي كنند يا با خط بد بر ديوارهاي زيبا شعار مي نويسند. يا روي بليط هاي اتوبوس كه معمولا پاره مي شود آيات و روايات مي نويسند و از بلندگوي مساجد مردم آزاري مي كنند يا در قالب نظافت گرفتار وسواس مي شوند يا به خيال تربيت كودك خود را مي زنند يا به خيال آبروداري اسراف مي كنند يا به خيال سخاوت گرفتار ريخت و پاش مي شوند يا به گمان نهي از منكر گناهكار را تحقير مي كنند و آبروي او را مي ريزند. اگر كمي در رفتار خود دقت كنيم هزاران از اين نمونه ها مي بينيم كه نشان دهنده ناآشنايي ما با شيوه كار است.
حضرت علي عليه السلام مقدار قابل توجهي خرماي خوب براي كسي فرستاد. شخصي به خيال نهي از منكر گفت كه اين مقدار از خرما براي او زياد است به علاوه او كه از شما درخواست خرما نكرده پس بهتر آن است كه يا به او خرما ندهيم يا لااقل مقدار كمي بدهيم.
حضرت با تندي فرمود: خدا امثال تو را زياد نكند. چگونه براي مومنان بهشت از خدا درخواست مي كنيم اما حاضر نيستيم مقداري خرما به آنان بدهيم؟ من مي بخشم، ولي تو تحمل ديدنش را نداري اگر صبر كنم تا او درخواست كند و آن گاه به او بخشم، بخشش من، پول آبروي او است كه نزد من ريخته شده است. (بحار، ج 41، ص 36)
7- نهي از منكر بايد سريع باشد
در حديث مي خوانيم: چشم انسان باايمان هنگام ديدن حرام به هم مي خورد جز آنكه آن را تغيير دهد (لاتحمل لعين مومنه تري الله يعصي فتطرف حتي يغييره)

مراحل امر به معروف
و نهي از منكر

براي دعوت وخير امر به معروف و نهي از منكر سه مرحله گفته اند كه آنها را فهرست وار بيان مي كنيم:
مرحله اول: آن است كه انسان قلبا از اين كه معصيت خدا شود، ناراحت باشد و كار خلا ف را در روح خود منكر بداند و از آن متنفر باشد. در اين مرحله، احدي معاف نيست; يعني حتي افراد ناتوان و لا ل و نابينا و بي پول بايد قلبا از گناه متنفر باشند.
مرحله دوم: آن است كه امر به معروف با زبان به خلا فكار هشدار دهد و به خوبي ها سفارش كند در قرآن مي خوانيم: كيست بهتر از كسي كه به سوي خدا دعوت كند و كردار خودش نيكو باشد و بگويد كه من از مسلمانانم (و من احسن قولا ممن دعا الي الله و عمل صالحا و قال انني من المسلمين (فصلت / 33)
مرحله سوم: آن است كه اگر بيان اثر نكرد، با قدرت جلو خلا ف گرفته شود.

اصل تاثير

نكته مهمي كه بايد در اينجا بيان شود اين است كه محور امر به معروف و نهي از منكر، تاثير است.
يعني اصل اين است كه خلا فكار از چه طريق از كردار خود دست بر مي دارد; براي مثال:
اگر با اشاره اثر دارد، واجب مي شود.
اگر فرياد اثر دارد، فرياد واجب است.
اگر تهديد اثر دارد، تهديد واجب است.
اگر تذكرهاي مكرر اثر دارد، تكرار واجب است.
اگر ناله و طومار و تقاضاي دسته جمعي اثر دارد، اين قبيل كارها واجب است.
اگر سخن ما اثر ندارد، ولي تذكر شخص ديگري اثر دارد، بايد آن شخص را وادار به گفتن كنيم. محور كار در اين واجب آن است كه خداوند معصيت نشود اين كار مقدس منحصر به محدود به راه خاص نيست ولي:
اگر تذكر در زمان خاصي اثر دارد، بايد هشدار ما در همان زمان باشد.
اگر تذكر در فضا و مكان خاصي اثر دارد. براي مثال تفريح، اردو و مهماني آمادگي حرف شنوي بيشتر است بايد آن شرايط را فراهم كرد.
اگر تاثير كلا م و مبارزه با منكرات زماني است كه حكومت و قدرت داشته باشيم، بايد سراغ به دست گرفتن قدرت و تشكيل حكومت رفت.
آنچه اسلا م از ما خواست محو باطل و احقاق حق و منع از منكرات و سفارش به معروف هاست ولي در شيوه و راه انجام آن تعبدي نيست; يعني انحصاري در اين كه به چه نحو باشد، در چه زمان باشد؟ از طرف چه كسي باشد؟ به چه شكلي باشد؟ و ... نيست.
اسلا م پاسخ همه اينها را به عقل واگذار كرده و محور و راهنماي عقل را بهترين، بيشترين و سريعترين تاثير دانسته است. انجام امر به معروف و نهي از منكر، حتي اگر اثر نكرد.
بزرگان شرط وجوب امر به معروف را احتمال تاثير فرموده اند. يعني اگر اثر نكرد واجب نيست. ما ضمن احترام به اين اصل كلي به چند نكته ديگر نيز توجه مي كنيم:
1- ممكن است مثلا اثر نكند ولي به خاطر اهميت كار بايد بعضي اشخاص تا مرز شهادت پيش بروند و حرف حق را بزنند.
امام حسين (ع) فرمود: من براي احياي امر به معروف و نهي از منكر به كربلا مي روم. در آن وقت امام حسين شهيد شد و يزيد و لشكرش تحت تاثير قرار نگرفتند ولي در فطرت عمومي مردم و تاريخ، ناحق بودن بني اميه و عصمت و مظلوميت اهل بيت پيامبر اكرم (ص) نقش بست.
در قرآن هم به جملا تي بر مي خوريم كه نشان مي دهند گاهي بايد براي عدالت و معروف شهيد شد.
ويقتلون النبيين و يقتلون الا نبيا» و يقتلون الذين يامرون بالقسط
به هر حال گر چه براي عموم مردم شرط وجوب، تاثير امر به معروف است اما براي انبيا» و اوليا و علما گاهي فرياد زدن لا زم است و آنها بايد تا مرز شهادت پيش روند تا خط توسط طاغوت ها واز طريق بدعت ها و انحرافات محو نشود.
2- فضا سازي يك ارزش است; براي مثال هر كسي كه به تنهايي مشغول نماز مي شود مستحب است كه اذان بگويد ودر اذان فرياد(حي علي الصلوه) سر دهد. در اين جا مي بينيم كه گفتن و فرياد اين جمله يك ارزش است، هر چند كه شنونده اي وجود نداشته باشد تا براي برپايي نماز بشتابد. حفظ قانون و جلوگيري از محو آن يك ارزش است. لذا اسلا م به زناني كه در هر ماه چند روزي نماز بر ايشان واجب نيست دستوري مي دهد كه در هنگام نماز رو به قبله بنشينند و ذكر خدا بگويند تا رسم نمازخواني آنان حفظ شود.
اسلا م به زائران خانه خدا كه براي اولين بار به حج مي روند فرموده است: در روز عيد قربان سر خود را تراشيده سپس به كساني كه سرشان مو ندارد سفارش مي كند تيغي روي سر خود بكشيد تا فرم قانوني آن مراعات شود.
(رجوع شود به مناسك حج در قسمت هاي حلق)
حتي اگر در چهار راه يا خيابان ماشيني نباشد لا زم است در هنگام چراغ قرمز بايستيم تا به قانون عمل كرده باشيم.
اين نمونه ها به ما مي گويند كه اگر همه سكوت كنند و بگويند: امر به معروف اثري ندارد، كم كم معروف در جامعه كمرنگ و گناهكار هر روز جسورتر و مسلمانان بيشتر عقب نشيني مي كنند در اين موارد به هر نحو بايد امر و نهي در كار باشد گر چه اثر نكند.
3- ممكن است امر و نهي در افراد اثر نكند ولي با نهي از منكر لذت گناه را از كام گناهكار مي گيريم و نمي گذاريم كه او لا اقل با خيال راحت گناه كند اين ايجاد دلهره با نهي از منكر، عرصه را بر گناهكار تنگ مي كند و اين خود يك ارزش است. اسلا م به ما سفارش كرده است كه به گناهكار با قيافه هاي گرفته عبوس نگاه كنيد تا او خود را نزد شما منفور ببيند. بنابراين ممكن است دست از خلا ف برندارد اما كام گناهكار را تلخ كردن لا زم است.
4- نهي از منكر نشانه آزادي است; و اگر به خاطر تاثير نكردن آن نهي همه ساكت شويم با دست خودمان جامعه را به محيط خفقان وحشت و مرگآفرين تبديل كرده ايم، بنابراين براي حفظ و دفاع از آزادي بايد فرياد زد گر چه در آن زمان كسي گوش دهد.
5- نهي از منكر و امر به معروف گاهي به سوي خودسازي است زيرا: تلقين به خود است اعلا م موجوديت است نشانه بيداري، شناخت و تعهد است آري گفتن حداقل اين آثار را در خود انسان دارد گر چه گناهكار در آن زمان عكس العملي را از خود نشان ندهد.
6- با آن كه ممكن است سخن امروز من در شنونده اثر نكند، ولي پاداش اخروي من همچنان ثابت است. يكي از بركات ايمان به خدا و معاد همين است كه هرگز انسان خود را بازنده نمي پندارد. اگر براي رضاي خداوند به سوي مسجد رفتيد، پاداش جماعت خواهيد داشت، هر چند كه مسجد بسته باشد انسان مخلص با خدا معامله مي كند و گفتن براي خدا پاداش فراواني دارد خواه طرف گوش دهد يا ندهد قرآن بهترين مردم را كسي مي داند كه به حق دعوت كند (و من احسن ممن دعا الي الله و عمل صالحا) (فصلت / 33) گر چه هميشه اين دعوت ها موثر نباشد آري اگر شاگرد درس استاد را فرا نگرفت حقوق معلم لطمه اي نمي بيند.
7- اثر فوري لا زم نيست، گاهي امر به معروف و نهي از منكر شما اثر فوري ندارد ولي مطمئن باشيد كه در آينده اثر دارد، زيرا گاهي حالا ت انسان طوري است كه حال حق شنوي ندارد ولي تذكر شما در زمان ديگر كار خودش را روي فكر او خواهد كرد.
8- بهترين جرات; امر و نهي كردن، حفظ روحيه جرات است اگر به دليل آن كه اثر ندارد امر و نهي نكند كم كم جرات فرياد زدن و گفتن در شما كم مي شود.
9- تسكين وجدان; فرياد بر سر گناهكار سبب آرامش وجدان ايماني خود انسان مي شود كسي كه فرياد مي زند، هرگز در وجدان خود را محكوم به ترس و سكوت و سازش و بي قانوني نمي كند.
10- راه قرآن و انبياست; راستي كه از انبيا بهتر نيستيم آن بزرگواران معصوم بارها با استدلال و معجزه و بهترين اخلا ق نهي از منكر مي كردند، ولي اكثر مردم گوش نمي دادند به قول قرآن كريم:
و اذا ذكروا لا يذكرون; هر گاه تذكري به آنان داده مي شد; متذكر نمي شدند.
اتيناه ايتنا كلها فابي; ما همه معجزات خود را به فرعون نشان داديم ولي زير بار نرفت و ان يروا كل ايه يعرضوا و يقولو سحر; اگر معجزه اي ببينند اعتراض مي كنند و مي گويند سحر است.
11- عذر براي ما و اتمام حجت بر گناهكار; امر به معروف و نهي از منكر اتمام حجت بر گناهكار است تا نگويند كسي به من تذكر نداد و عذري است براي مومن تا به او گفته نشود. چرا فرياد نزدي قرآن مي فرمايد: گفتن يا سبب تذكر است يا وسيله عذر (عذرا و نذيرا) احتمال اثر شرط وجوب است يعني اگر احتمال اثر نمي دهي واجب نيست نه آنكه ممنوع است تا آنجا كه خداوند منع نكرده است مي توان پيش رفت ولي اگر كار به جايي رسيد كه ديگر از طرف خداوند فرمان توقف آمد تكليف عوض مي شود نظير آياتي كه مي فرمايد:
از آنان اعراض كن كه فايده اي ندارد (فاعرض عنهم) (نسا» 63 و 81 و انعام 68)
نداي توبه گوش افراد كه نمي رسد (و انك لاتسمع الصم الدعا) (روم 52 نحل 85)
گروهي مثل مرده هاي قبورند كه تو نمي تواني حرفي به آنان بشنواني (انك لاتسمع الموتي) (نحل، روم 52)
آنان را رها كن (ذرهم) (انعام 91، حجر 3)

آثار و بركات
امر به معروف و نهي از منكر
بركات معنوي

1- نجات از قهر خدا
اميرالمومنين(ع) فرمود: هر كس منكر و خلافي را ديد و قلبا از آن ناراحت شد همانا از قهر خدا نجات پيدا كرده و تن به سلامت برده است; و هر كس با زبان از كار خلاف نهي كرد به پاداش رسيده است.
2- بهره از الطاف خدا
هر كس بدعتگزاري را با نهي ازمنكر بترساند خداوند قلبش را از ايمان پر كند ولي اگر نسبت به او نرمش نشان دهد قانون خدا را تحقير كرده است.
3 - نشانه بهترين بودن
پيامبر اكرم (ص) فرمود: بهترين مردم كسي است كه مردم را به معروف دعوت كند (نهج الفصاحه، جمله 8499 خير الناس... امر هم بالمعروف)
و برعكس اگر كسي در برابر معروف و منكر هيچ گونه احساسي نداشته باشد، انسانيت او دگرگون شده است; به نحوي كه ديگر حرف خيري را نمي پذيرد.
(جعل اعلاه اسفله و لايقبل خيرا ابدا) (بحار 97، ص 72)
4- اثر امر به معروف در خود انسان
حضرت علي(ع) به فرزندش فرمود: امر به معروف كن تا اهل معروف باشي (و امر بامعروف تكن اهله) (نهج البلاغه، نامه 31)
آري! همان گونه كه هركس لباس مي شويد، دست خودش نيز پاك مي شود، كسي كه مردم را به خير دعوت مي كند، به طور طبيعي سعي مي كند تا خودش نيز به آن كار عمل كند كه به ديگران سفارش مي كند.
5- شركت درهمه ثوابها
در روايات متعدد مي خوانيم، هركس مردم را به كار خير راهنمايي و سفارش و دعوت كند ومردم به خاطر دعوت او آن كار را انجام دهند دعوت كننده در پاداش شريك مي شود بدون آنكه از اجر ديگري كاسته شود.
هركس ديگري را به كار خلاف و انحراف دعوت كند در كيفر مفاسد او شريك است بنابراين كسي كه امر به معروف مي كند در پاداش همه كارهايي كه مردم به خاطر دعوتش انجام مي دهند شريك است.

بركات سياسي امر
به معروف و نهي از منكر

حضرت امير(ع) فرمود: پشتوانه مومنان وسيله تحقير كفار، امر به معروف و نهي از منكر است (شد الظهور المومنين و ارغام انف الكافرين) (نهج البلاغه حكمت 31)
اگر امر به معروف ونهي از منكر نشود به تدريج اشرار بر شما حاكم خواهند شد و كار به جايي خواهد رسيد كه خوبان شما هر چه فرياد زنند پاسخي نشنوند. (ليسلطن عليكم شراركم فيدعوا خيالكم فلا يستجاب لكم) (تهذيب6، ص 176)
شنبه 6 مهر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: مردم سالاری]

[مشاهده در: www.mardomsalari.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 302]