پاسخ كوبنده‌اي به شبهات مستشرقان است

واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاري قرآني ايران: استاد حجتي؛ بنيان‌گذار علوم قرآني در دانشگاه/ 13عضو هيأت علمي دانشگاه تهران:تفسير «كاشف» پاسخ كوبنده‌اي به شبهات مستشرقان است
گروه انديشه: تفسير «كاشف» كه كار مشترك استاد حجتي و دكتر بي‌آزار شيرازي است، پاسخ كوبنده‌اي به شبهات مستشرقان در مورد نزول تدريجي قرآن است.
به گزارش خبرگزاري قرآني ايران (ايكنا)، «عبدالهادي فقهي‌زاده»، دكتراي قرآن و حديث و عضو هيأت علمي دانشگاه تهران، در گفت‌وگو با سرويس انديشه ايكنا در مورد شخصيت علمي استاد «سيدمحمدباقر حجتي» ضمن بيان مطلب فوق، در پاسخ به اين سؤال كه دكتر حجتي در عرصه تفسير چه كار مهمي انجام داده است؟، گفت: من مي‌توانم بگويم كه وي به طور تخصصي ورود در تفسير دارند و غير از افاضات شفاهي او در كلاس كه نقش مؤثري در پرورش شاگردان و نگارش رساله‌هاي تخصصي در اين زمينه شده است، اثر بسيار مهمي هم دارند كه متأسفانه در زبان فارسي كار قابل توجهي در اين خصوص صورت نگرفته است و آن تفسير «كاشف» است.

اين مدرس دانشگاه اديان و مذاهب افزود: حجتي تفسير «كاشف» را با مشاركت استاد «عبدالكريم بي‌آزار شيرازي» نوشته‌ است. هفت جلد اين تفسير چاپ شده و جلد 8 و 9 آماده است كه متأسفانه به خاطر مشكلات خاص كه در ابزار نشر وجود دارد، سال‌هاست كه اين دو جلد متروك مانده و به چاپ نرسيده است. اين كتاب را بنده ملاحظه و از آن استفاده كرده‌ام و تصور مي‌كنم شناخت نسبتا خوبي از آن دارم.

وي اظهار كرد: به خاطر اين‌كه اهميت تفسير كاشف براي خوانندگان اين ‌مصاحبه روشن شود، در مورد اين كتاب اندكي توضيح مي‌دهم. همان‌طور كه همه مي‌دانند، قرآن كتاب فصل‌بندي شده‌اي نيست، مثل كتاب‌هاي بشري كه مثلا يك فصلي را به توحيد اختصاص بدهيم، يك فصل به نبوت، يك فصل به امامت يا به مسائل احكام، بلكه كتاب‌هاي بشري داراي اين ويژگي هستند.

نويسنده كتاب «پژوهشي در نظم قرآن» گفت: از آغاز صدر اسلام تا به امروز همواره منتقدان و مخالفاني بوده‌اند كه شبهه افكنده و گفته‌اند اين چه كتاب آسماني است كه منسجم و يك‌پارچه نيست و از هم‌گسيخته و پراكنده است و بنا به حالات و شرايط مختلف نازل شده و هر آيه‌اي در هر سوره‌اي در مورد مسأله‌اي بحث مي‌كند. سابقه اين شبهه به زمان خود پيامبر باز مي‌گردد. حتي در قرآن هم به نوعي به اين شبهه پاسخ داده شده است. مشركان مي‌گفتند، چرا قرآن يك‌جا نازل نشده است.

نويسنده «علامه مجلسي و فهم حديث» اظهار كرد: قرآن خود نيز تصريح مي‌كند و مي‌گويد همين‌طور است. ما قرآن را پراكنده نازل كرديم كه حضور جاري در گذر زمان داشته باشد و در مسير زندگي مسلمانان صدر اسلام در هر مرحله بر دردهاي نو به نوي آن‌ها مرهم گذاشته و قواي معنوي آن‌ها را تجديد كند. در حقيقت قرآن به تعبير بنده مي‌خواهد با زندگي پيامبر و مراحل سخت و دشواري كه در آن سال‌هاي پر تب و تاب وجود داشته، همراه شود و دل‌هاي مسلمانان را هنگامي كه مشكلي حادث مي‌شود، بفشارد و تنبه ايجاد كند بر آنان كه اگر پيروزي به دست آوردند، مغرور نشوند و توجه داشته باشند كه اگر خداوند اراده كند، وضعيت ديگري پيش خواهد آمد.

استاديار گروه علوم قرآن و حديث دانشكده الهيات يادآور شد: اين پراكنده و تدريجي نازل شدن هيچ منافاتي با انسجام دروني ندارد. خود پيامبر نظارت دقيقي بر تدوين آيات در سوره‌ها داشته‌اند و اصلا اين‌گونه نبوده كه قرآن پس از فوت پيامبر توسط صحابه جمع شود. سوره‌ها به عنوان اجزاي مستقلي از قرآن در دوره حيات پيامبر به تعبير علامه طباطبايي تشخص داشته‌اند؛ يعني در دوره پيامبر اكرم(ص)، در سال‌هاي پاياني عمر ايشان، مسلمانان مي‌دانستند كه مثلا سوره انعام از كجا آغاز مي‌شود، از چه مسيري مي‌گذرد، چه آياتي را پشت سر مي‌گذارد و به كجا ختم مي‌شود.

نويسنده كتاب «علامه مجلسي و فهم حديث» گفت: تا آخرين سال حيات پيامبر تمام سوره‌ها اين وضعيت را پيدا كردند و نزول تدريجي باعث نشد كه پراكندگي مفهومي در قرآن به ‌وجود آيد. چيزي كه مستشرقان به زعم خودشان در قرآن احساس مي‌كنند و مي‌گويند كه تدريجي نازل شدن موجب شده كه عدم انسجام موضوعي و مفهومي در قرآن واقعيت ملموسي باشد، باعث شد كه عده‌اي از علماي برجسته اسلامي از آغاز دوران اسلامي به اين مسأله پاسخ داده و عدم انسجام موضوعي و مفهومي را در قرآن كريم نفي كنند و اين علم به طور خاص مورد توجه برخي از برجستگان تفسير و علوم قرآني در طول تاريخ قرار بگيرد، مانند: صاحب تفسير عظيم «مجمع‌البيان» و متأخراني مانند علامه «طباطبايي» از شيعه و «سيد قطب» در تفسير «في‌ ظلال قرآن» از علماي تفسيري مصر و از برادران اهل سنت كه به اين مسأله اهتمام داشته‌اند.

اين مدرس دانشگاه افزود: اما كمتر تفسيري وجود دارد كه به صورت جامع براساس مبناي اساسي تناسب آيات در قرآن از اول نوشته شده باشد، اما تفسير «كاشف» را استاد «حجتي» و استاد «بي‌آزار شيرازي» كاملا بر اين مبنا تدوين كرده‌اند و حضور جدي اين مبنا در كمتر صفحه‌اي از تفسير كاشف احساس نمي‌شود. ايشان در مقدمه‌اي كه نوشته‌، به اين موضوع پرداخته‌ است.

وي تأكيد كرد: به هر حال يكي از مهم‌ترين جنبه‌هاي تفسير كاشف كه محصول حيات علمي حجتي و بي‌آزارشيرازي تلقي مي‌شود، به اين مسأله برمي‌گردد كه پاسخ كوبنده‌اي است به شبهات مستشرقان و توجهي است براي برخي محققان علوم قرآني كه با كم‌توجهي، متأسفانه شبهه مستشرقان را به نوعي در حد كوچك‌تر پذيرفته‌اند، اما اين دو شخصيت در تفسير كاشف به اين مسأله به خوبي پاسخ داده‌اند.

فقهي‌زاده تصريح كرد: من نمي‌توانم در معرفي كارهاي استاد حجتي در عرصه تفسير به تفسير كاشف اكتفا كنم. كلاس‌هاي تفسيري وي به‌ ويژه در مقاطع فوق ليسانس و دكتري در دانشگاه‌‌هاي معتبر كشور كه فعاليت‌هاي گسترده‌اي داشته‌‌اند، حقيقتا جزو بهترين كلاس‌ها تلقي مي‌شود. از كلاس‌هاي ايشان كه بنده با علاقه شركت مي‌كردم، كلاس‌هاي تفسيري بود كه او مطالب را با اشراف و تسلط قابل توجه در عرصه‌هاي مختلف حوزه تفسير ارائه مي‌كرد.

وي استاد حجتي را داراي تخصصي در عرصه كلام و فلسفه دانست و گفت: استاد در عرصه كلام و فلسفه به اقتضاي مطالعات در حوزه علميه و تحصيل در دانشگاه حقيقتا ورود تخصصي كاملي داشته است. او در عرصه فقه و اصول مطالعات بسيار خوبي داشته و نظرات فقهي و اصولي قابل توجهي ارائه كرده ‌است و رساله‌هاي خوبي در عرصه فقه شيعه در مقاطع ارشد و دكتري راهنمايي كرده‌ است. وي داراي مطالعات حديثي قابل توجهي نيز است.

فقهي‌زاده يادآور شد: استاد حجتي مطالعات و تأملات قابل توجهي در عرصه حديث دارد، به گونه‌اي كه تحت تأثير مطالعات گسترده و آگاهي ژرف به يك عالم بين‌رشته‌اي در حوزه‌هاي علوم اسلامي تبديل شده كه تفسير هم با همه اين‌ها در ارتباط است؛ يعني كسي نمي‌تواند تفسير قرآن در حد مطلوبي بگويد، بدون اين‌كه آگاهي از كلام، اصول، فقه يا حديث داشته باشد كه بحمدالله دكتر حجتي از اين معلومات در حد بالايي برخودار است.

فقهي‌زاده در مورد ويژگي‌هاي تدريس استاد حجتي خاطرنشان كرد: وي شوق علم‌آموزي را در كلاس تفسير در دانشجويان برمي‌انگيخت. در واقع با استفاده از مطالعات و آگاهي كه داشت توجه دانشجو را به جوانب مختلف معنايي در حوزه تفسير جلب مي‌كرد كه اين يك خدمت بسيار ارزنده است، به ويژه اين‌كه اين مرحله از زماني آغاز شد كه قرآن در دانشگاه‌هاي كشور مهجور و متروك بود. امروز رشته علوم قرآن و حديث به مرحله‌اي رسيده است كه بحمدالله يكي از رشته‌هاي پرطرفدار و پر دانشجو و پر استاد در دانشگاه‌هاي كشور شده است.
چهارشنبه 3 مهر 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خبرگزاري قرآني ايران]

[مشاهده در: www.iqna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 88]