بحران سازي در قفقاز

واضح آرشیو وب فارسی:سایت ریسک: بحران سازي در قفقاز
در شب 17 مرداد ماه (هفتم آگوست سال جاري ) مقارن با مراسم افتتاحيه المپيك پكن ساكاشويلي رييس جمهور گرجستان فرمان حمله همه جانبه به « تسكين والي » مركز اوستياي جنوبي را صادر كرد. بمباران هوايي و حملات زميني عمدتا عليه اهداف غير نظامي از جمله نواحي مسكوني بيمارستان ها و دانشگاه ها بود. مركز ايالت تسكين والي به شدت تخريب شد. طبق گزارش منابع غربي و روسي اين حملات منجر به مرگ 1500 غير نظامي گرديد . بمباران هوايي و توپخانه ها سبب قطع آب برق گاز و غذا شد . غيرنظاميان وحشت زده بعد از توقف جنگ از زيرزمين ها خارج شده و براي تامين ملزومات خود به سوي خيابان ها رفتند بر اساس گزارش ها حدود 34 هزار نفر از اوستياي جنوبي به روسيه فرار گردند.
اهميت و زمان اين حمله نظامي بايد به دقت مورد تحليل و بررسي قرار گيرد. اين حمله معاني و مفاهيم وسيعي در بر دارد. گرجستان به عنوان يك پايگاه نظامي ناتو و آمريكا در نزديكي مرز فدراسيون روسيه و در مجاورت صحنه جنگ آسياي مركزي قرار دارد. اوستياي جنوبي نيز در چهارراه استراتژيك مسير خط لوله گاز و نفت واقع است .
گرجستان بدون موافقت و رضايت واشنگتن به اقدام نظامي مبادرت نمي كند. رييس دولت گرجستان دست نشانده آمريكا و گرجستان كشور تحت الحمايه عملي آمريكا است . چه كسي پشت اين دستور كار نظامي قرار دارد چه منافعي در اين ميان وجود دارد هدف اصلي از اين اقدام نظامي چيست روشن است كه اين حمله به طور دقيق با همكاري ارتش آمريكا و ناتو صورت گرفته است . مسكو ناتو را به تشويق گرجستان براي اين حمله متهم كرده است . سرگئي لاوروف وزير امور خارجه روسيه ضمن تاكيد بر اثرات بي ثبات كننده كمك هاي نظامي خارجي به گرجستان گفت : همه اينها هشدارهاي متعدد ما به جامعه بين الملل در اين خصوص كه ضروري است به خريد تسليحاتي عظيم توسط گرجستان طي سال هاي اخير توجه شود را تاييد مي كند. اكنون ما شاهديم كه چگونه اين تسليحات و نيروهاي ويژه گرجستان كه توسط كارشناسان خارجي آموزش ديده اند مورد استفاده قرار گرفتند (به اعتقاد بسياري از صاحبنظران ناتو گرجستان را براي حمله به اوستياي جنوبي تشويق كرده است ). فرستاده ويژه مسكو به ناتو يعني دميتري راگوزين يك يادداشت رسمي را به نمايندگان همه كشورهاي عضو ناتو داد. راگوزين گفت : روسيه مذاكراتي را با سفراي كشورهاي ناتو شروع كرد و مذاكره با نمايندگان نظامي ناتو نيز صورت خواهد گرفت . ما به آنها در خصوص تداوم حمايت بيشتر از ساكاشويلي هشدار خواهيم داد. وي افزود : اين يك تهاجم آشكار است كه با جنگ تبليغاتي گسترده همراه شده است .
بر اساس اظهارات راگوزين گرجستان در آغاز قصد داشت حمله اي را عليه آبخازيا آغاز كند اما استحكامات نظامي منطقه آبخازيا تصرف آن را براي تشكيلات نيروهاي مسلح گرجستان غيرممكن ساخت . بنابراين تاكتيك متفاوتي با هدف قرار دادن اوستياي جنوبي انتخاب شد كه از نظر سرزميني قابل دسترس بود. فرستاده ويژه روسيه هيچ ترديدي نداشت كه ميخائيل ساكاشويلي با حاميان خود براي اين اقدام توافق كرده بود همان حامياني كه وي براي الحاق گرجستان به ناتو با آنان مذاكره كرده بود. برخلاف آنچه كه توسط رسانه هاي غربي منتشر مي شد اين حمله توسط روسيه پيش بيني شده بود.
حمله اصلي كه مقارن با افتتاحيه بازي هاي المپيك پكن صورت گرفت عمدتا بر اساس اين ديدگاه بود كه صفحه اول روزنامه ها از پوشش خبري عمليات نظامي گرجستان اجتناب ورزند. در هفدهم مرداد نيروهاي روسيه در وضعيت آمادگي بالايي قرار داشتند. ضد حمله به سرعت آغاز شد. يگان چترباز روسيه از لشكرهاي هوايي ديوانوو مسكو و پسكوو اعزام شدند. تانك ها خودروهاي زرهي و چندين هزار نيروي زميني مستقر شدند. حملات هوايي روسيه عمدتا تاسيسات نظامي گرجستان از جمله پايگاه نظامي گوري را هدف قرار دادند. حمله نظامي گرجستان به دليل نمايش توان گسترده ارتش روسيه بزودي متوقف شد.
اقدام تحريك آميز
طراحان اطلاعاتي و نظامي ناتو ـ آمريكا قبل از تهام گرجستان به اوستياي جنوبي همواره سناريوهاي مختلفي از يك عمليات نظامي را آزمايش كردند. در اين راستا جهت گيري حمله محدود گرجستان عمدتا هدف هاي غير نظامي و به منظور وارد ساختن تلفات غير نظامي بود. آزمون اين سناريوها يك اقدام روتين و عادي است . با امكانات محدود نظامي پيروزي گرجستان و اشغال تسكين والي از آغاز غير ممكن بود و اين امر براي طراحان نظامي ناتو و آمريكا شناخته شده و قابل درك به شمار مي رفت . يك فاجعه انساني به جاي پيروزي نظامي بخش مكمل اين سناريو بود. هدف انهدام مركز اين پايتخت و در عين حال وارد آوردن تلفات زياد بود.
اگر هدف حفظ كنترل دولت گرجستان بر اين منطقه بود عمليات بايد به شكل ديگري صورت مي گرفت يعني با استفاده از نيروهاي ويژه و اشغال ساختمان هاي كليدي شبكه هاي ارتباطي و نهادهاي ايالتي به جاي مبادرت به بمباران همه جانبه نواحي مسكوني بيمارستان ها و حتي دانشگاه تسكين والي .
واكنش روسيه قابل پيش بيني بود. گرجستان توسط ناتو و آمريكا براي آغاز اين جنگ تشويق و حمايت شد. مقر هر دو يعني آمريكا و ناتو در بروكسل به درستي مي دانستند كه درپي ضدحمله روسيه چه اتفاقي خواهد افتاد. پرسش اين است كه آيا اين يك اقدام تحريك آميز عامدانه به منظور آغاز واكنش نظامي روسيه و كشاندن مسكو به يك رويارويي نظامي گسترده با گرجستان (و نيروهاي متحد) بود كه به طور بالقوه مي توانند يك جنگ تمام عيار را سبب شوند گرجستان بعد از آمريكا و انگليس سومين نيروي بزرگ ائتلاف در عراق با حدود 2000 نيرو است . طبق برخي گزارش ها نيروهاي گرجي حاضر در عراق براي مبارزه با نيروهاي روسي توسط هواپيماهاي آمريكا به وطن خود بازگردانده شده اند. اين تصميم آمريكا براي بازگرداندن نيروهاي نظامي گرجستان بيانگر آن است كه واشنگتن از تشديد نبرد و قرار دادن نيروهاي گرجي به عنوان گوشت دم توپ در برابر نيروهاي گسترده روسي چندان ناراضي هم نيست .
طراحي بحران
اواخر تيرماه نيروهاي گرجي و آمريكايي رزمايشي مشترك را تحت عنوان « واكنش سريع » ـ كه شامل 1200 نيروي آمريكايي و 800 نيروي گرجي بود ـ را برگزار كردند . بيانيه هايي كه توسط وزارت دفاع گرجستان در 22 تيرماه منتشر شد خاطر نشان مي ساخت كه نيروهاي آمريكايي و گرجي براي مدت سه هفته در پايگاه نظامي وازياني نزديك تفليس مركز اين كشور آموزش ديدند. اين رزمايش كه تقريبا يك هفته قبل از حمله 17 مرداد به پايان رسيد صراحتا يك مانور تداركاتي از يك عمليات نظامي بود كه به احتمال زياد با همكاري نزديك پنتاگون طراحي شد. از ابتدا قرار نبود كه جنگ در اوستياي جنوبي با پيروزي به پايان برسد و منجر به اعاده حاكميت گرجستان بر اوستياي جنوبي گردد بلكه هدف آن بي ثبات كردن منطقه و آغاز مواجهه ناتو ـ آمريكا با روسيه بود.
در 21 تير ماه مقارن با آغاز مانور گرجستان و آمريكا وزارت دفاع روسيه نيز مانور نظامي خود را در منطقه شمال قفقاز آغاز كرد . انكار روش معمول هر دو يعني تفليس و مسكو اين بود : اين مانور نظامي هيچ ارتباطي با شرايط اوستياي جنوبي ندارد. اجازه دهيد دچار تصور غلط نشويم . اين يك جنگ داخلي نيست . اين حملات بخش مكمل جنگ وسيع تري در خاورميانه و آسياي مركزي و از جمله آمادگي جنگي ناتو ـ آمريكا ـ اسرائيل در رابطه با ايران است .
اگر چه مشاوران نظامي آمريكا و ناتو مستقيما در اين عمليات نظامي مشاركت نكردند اما به طور فعالي در طرح ريزي و پشتيباني اين حملات درگير بودند . طبق گزارش منابع اسرائيلي در حمله زميني 17 و 18 مرداد از تانك ها و توپخانه هايي كه با كمك مشاوران و كارشناسان اسرائيلي آماده عمليات شده بود استفاده گرديد . اسرائيل همچنين گرجستان را با هواپيماهاي « هرمس ـ450 » و هواپيماي بدون سرنشين « اسكاي لارك » كه چند هفته قبل از حمله مورد استفاده قرار گرفتند پشتيباني كرد. بر طبق گزارش رزونانسي گرجستان همچنين تعدادي سلاح هاي قوي را از طريق روزآمد كردن هواپيماهاي « اس ـ يو 25 » و سيستم توپخانه در اسرائيل بدست آورده است . طبق گزارش روزنامه هاآرتص اسرائيل در توليد ادوات نظامي و ارائه مشاوره امنيتي در گرجستان بسيار فعال است .
اكنون نيروهاي روسيه به طور مستقيم با ارتش گرجستان كه توسط ناتو ـ آمريكا آموزش ديده و توسط مشاوران اسرائيلي و آمريكايي يكپارچه و هماهنگ شده اند مي جنگند و هواپيماهاي جنگي روسيه به كارخانه ساخت جت نظامي كه جت هاي جنگي اس . يوـ 25 روزآمد شده را در حوالي تفليس با حمايت تاكتيكي اسرائيل توليد مي كند حمله كردند.
پايگاه ناتو ـ آمريكا
گرجستان بخشي از اتحاديه نظامي ناتو است كه آن را در اواخر 1377 در آغاز جنگ با يوگسلاوي امضا كرد . اين كشور همچنين يك توافقنامه همكاري دو جانبه نظامي نيز با آمريكا امضا كرده است . اين توافقات نظامي زيربنايي به منظور حفظ منافع نفتي انگلو ـ آمريكا در درياچه خزر و همچنين در زمينه تامين امنيت مسير خط لوله طراحي و اجرا شده است . هم ناتو و هم آمريكا نيروي نظامي در گرجستان داشته و به طور نزديك با نيروهاي مسلح گرجستان كار مي كنند. از زمان امضاي توافقنامه گوام گرجستان به يكي از دريافت كنندگان كمك هاي عظيم آمريكا تبديل شده است . تقريبا چند ماه قبل وزارت دفاع روسيه انگشت اتهام را به سوي واشنگتن نشانه رفته و اظهار داشت كه كمك هاي نظامي (آمريكا ناتو و اسرائيل ) به گرجستان منطقه را بي ثبات مي سازد.
طبق گزارش وزارت دفاع روسيه گرجستان به تازگي 206 دستگاه تانك ـ كه 175 واحد از آن توسط كشورهاي عضو ناتو ساخته شده بود 186 دستگاه خودروي زرهي (126 دستگاه از ناتو) 79 سيستم توپخانه (69 تا از ناتو) 25 بالگرد (12 تا از ناتو) 70 قبضه خمپاره انداز 10 سيستم موشك زمين به هوا هشت هواپيماي بدون سرنشين ساخت اسرائيل و ساير تسليحات را دريافت نموده است . علاوه بر اين كشورهاي عضو ناتو چهار هواپيماي جنگي براي گرجستان تامين كردند. وزارت دفاع روسيه اعلام كرده كه طرح هايي براي ارسال 145 خودروي زرهي 252 سيستم خمپاره انداز 14 فروند هواپيماي جنگي از جمله چهار ميراژ ـ 2000 25 فروند بالگرد جنگي 15 فروند هواپيماي بلك هاوك آمريكايي شش سيستم موشك زمين به هوا و ديگر تسليحات و جود دارد.
كمك هاي ناتو ـ اسرائيل ـ آمريكا تحت عنوان توافقات همكاري نظامي رسمي شامل يك روند ثابت ارسال تجهيزات نظامي و آموزش و خدمات مشاوره است . طبق گزارش منابع نظامي آمريكايي (سخنگوي فرمانده اروپايي آمريكا) آمريكا بيش از 100 مربي نظامي در گرجستان دارد . به گفته برايان ويت من سخنگوي پنتاگون هيچ طرحي براي به كارگرفتن حدود 130 نيروي آمريكايي و پيمانكاران غير نظامي ـ كه به گفته او در نزديك تفليس مستقر بودند ـ وجود نداشت .
در حقيقت تعداد نيروهاي نظامي آمريكا ـ ناتو در گرجستان بيش از آن چيزي است كه به طور رسمي اعلام مي شود. تعداد اعضاي ناتو در گرجستان كه به عنوان مربي و مشاوران نظامي عمل مي كنند تاييد نشده است . هرچند نه به عنوان يك عضو رسمي ناتو اما ارتش گرجستان با رويه ها و تشريفات ناتو همگرا شده است . در سال 1384 رييس جمهور گرجستان با غرور افتتاح نخستين پايگاه نظامي كه به طور كامل منطبق با استانداردهاي ناتو است را اعلام نمود. بلافاصله متعاقب افتتاح پايگاه سناكسكايا در غرب گرجستان تفليس افتتاح دومين پايگاه نظامي در گوري ـ كه از مقررات ناتو در قبال نيازمندي هاي نظامي و شرايط اجتماعي پيروي مي كند ـ را اعلام كرد. پايگاه گوري براي آموزش نيروهاي گرجي به منظور جنگ تحت فرماندهي آمريكا درعراق مورد استفاده قرار گرفت .
ذكر اين نكته حائز اهميت است كه بر اساس توافقنامه 12 فروردين 1385 ميان تفليس و مسكو دو پايگاه نظامي روسيه كه از زمان شوروي سابق در گرجستان قرار داشتند ـ آخالكالاكي و باتومي ـ تعطيل شدند. عقب نشيني نيروهاي روس از پايگاه باتومي از ارديبهشت 1386 آغاز شد . عقب نشيني آخرين نيروهاي باقيمانده روسيه از تاسيسات نظامي باتومي اويل مرداد 1387 تقريبا يك هفته قبل از آغاز مانور نظامي گرجستان و آمريكا و تقريبا يك ماه قبل از حمله به اوستياي جنوبي صورت گرفت .
ارتباط اسرائيل
اسرائيل اكنون بخشي از محور نظامي انگلو ـ آمريكا است كه در خدمت منافع عظيم نفتي غرب در خاورميانه و آسياي مركزي مي باشد. اسرائيل شريك خط لوله باكو ـ تفليس ـ جيهان است كه نفت و گاز را به مديترانه شرقي مي برد . بيش از 20 درصد از نفت اسرائيل از آذربايجان وارد مي شود كه سهم عظيمي از انتقال از طريق خط لوله باكو ـ تفليس ـ جيهان را به خود اختصاص داده است .
با كنترل بريتيش پتروليوم خط لوله باكو ـ تفليس ـ جيهان به نحو شگفت آوري ژئوپليتيك مديترانه شرقي و قفقاز را تغيير داده است . خط لوله باكو ـ تفليس ـ جيهان به نحو قابل ملاحظه وضعيت كشورهاي منطقه و يك ائتلاف طرفدار غرب را تحكيم بخشيده است . واشنگتن به طور علني بلوك جديدي را با آذربايجان گرجستان تركيه و اسرائيل ايجاد كرده است .
در حالي كه گزارش هاي رسمي حاكي از آن است كه خط لوله باكو ـ تفليس ـ جيهان « كانال نفتي براي بازارهاي غرب » خواهد بود اما به ندرت به اين واقعيت اذعان شده است كه بخشي از نفت درياي خزر به طور مستقيم از گرجستان به سوي اسرائيل مي رود. در اين راستا پيش بيني شده است كه پروژه خط لوله تركيه ـ اسرائيل جيهان را به بندر اشكلون اسرائيل و از آنجا از طريق سيستم خط لوله اصلي اسرائيل به درياي سياه مرتبط سازد.
هدف اسرائيل نه تنها دست يابي به نفت درياي خزر براي نيازهاي مصرفي خود است بلكه همچنين روياي ايفاي يك نقش كليدي در ارسال مجدد نفت درياي خزر به بازارهاي آسيا از طريق بندر ايلات در درياي سرخ را نيز در سر مي پروراند. اين در حالي است كه دشواري هاي مسير مجدد نفت درياي خزر بسيار زياد است . آنچه بيش از همه پيش بيني مي شود ارتباط خط لوله باكو ـ تفليس ـ جيهان به خط لوله ايلات ـ اشكلون كه همچنين تحت عنوان تيپ لاين اسرائيل ناميده مي شود از جيهان به بندر اشكلون اسرائيل است .
تركيه و اسرائيل در خصوص احداث يك پروژه آب و انرژي چند ميليون دلاري كه آب برق گاز طبيعي و نفت را بوسيله خط لوله به اسرائيل منتقل مي كند و نفتي كه از اسرائيل به شرق دور ارسال مي شود مذاكره كردند. طبق طرح جديد تركيه ـ اسرائيل كه تحت مذاكره قرار دارد تصور مي شود كه آب برق گاز طبيعي و نفت از طريق چهار خط لوله زير آب به اسرائيل منتقل شود.
نفت باكو نيز مي تواند از طريق اين خط جديد به اشكلون و از آنجا به هند و شرق دور ارسال شود. جيهان و بندر اشكلون مديترانه تنها 400 كيلومتر از هم فاصله دارند . نفت مي تواند از طريق احداث خط لوله يا كشتي به اين شهر ارسال شود . اين نفت از بندر اشكلون مي تواند از طريق خطوط لوله موجود به بندر ايلات در درياي سياه و از آنجا به وسيله كشتي ها به هند و ساير كشورهاي آسيايي صادر شود. در اين راستا اسرائيل نامزد شده تا نقش استراتژيك عمده اي را در حمايت از انتقال نفت از مديترانه شرقي و كريدور خط لوله جدا از جيحان بازي كند. همزمان اسرائيل در ارائه كمك ها و آموزش هاي نظامي به گرجستان و آذربايجان نيز درگير شده است . توافقنامه همكاري نظامي گسترده دو جانبه سال 1378 ميان تفليس و تل آويو تقريبا يك ماه قبل از توافقنامه گوام كه مورد حمايت ناتو قرار داشت امضا شد. اين توافقنامه در تفليس توسط « ادوارد شواردنادزه » رييس جمهور وقت گرجستان و « بنيامين نتانياهو » نخست وزير وقت اسرائيل امضا شد. در واقع هدف نهايي اين همكاري هاي متنوع نظامي تحليل بردن توان و نفوذ روسيه در منطقه قفقاز است . البته در يك اعلاميه ظاهري تل آويو درپي مذاكرات دوجانبه با مسكو در 15 مرداد 1387 خود را متعهد به متوقف ساختن كمك نظامي به گرجستان وانمود كرد.
تشديد مواجهه كه بين روسيه و آمريكا آشكار شده است خاطرات دوران جنگ سرد را تداعي مي كند. آيا ما با يك اقدام تحريك آميز و يك تصور و برداشت براي نبرد گسترده تر سرو كار داريم با وجود حمايت تبليغات رسانه اي اتحاديه نظامي غرب قصد استفاده از اين حادثه براي مواجهه با روسيه دارد. اين موضوع از مفاد بيانيه اخير ناتو آشكار شده است .
منبع : پايگاه اينترنتي باشگاه انديشه
گرجستان توسط ناتو و آمريكا براي آغاز اين جنگ تشويق و حمايت شد. مقر هر دو يعني آمريكا و ناتو در بروكسل به درستي مي دانستند كه درپي ضدحمله روسيه چه اتفاقي خواهد افتاد. پرسش اين است كه آيا اين يك اقدام تحريك آميز عامدانه به منظور آغاز واكنش نظامي روسيه و كشاندن مسكو به يك رويارويي نظامي گسترده با گرجستان (و نيروهاي متحد) بود كه به طور بالقوه مي توانند يك جنگ تمام عيار را سبب شوند
از ابتدا قرار نبود كه جنگ در اوستياي جنوبي با پيروزي به پايان برسد و منجر به اعاده حاكميت گرجستان بر اوستياي جنوبي گردد بلكه هدف آن بي ثبات كردن منطقه و آغاز مواجهه ناتو ـ آمريكا با روسيه بود
اگر چه مشاوران نظامي آمريكا و ناتو مستقيما در اين عمليات نظامي مشاركت نكردند اما به طور فعالي در طرح ريزي و پشتيباني اين حملات درگير بودند . طبق گزارش منابع اسرائيلي در حمله زميني 17 و 18 مرداد از تانك ها و توپخانه هايي كه با كمك مشاوران و كارشناسان اسرائيلي آماده عمليات شده بود استفاده گرديد
چهارشنبه 27 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: سایت ریسک]

[مشاهده در: www.ri3k.eu]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 202]