زندگینامه ی فردوسی

واضح آرشیو وب فارسی:سایت دانلود رایگان: زندگینامه ی فردوسی
فردوسی

ابوالقاسم فردوسی از لحاظ زنده کردن تاریخ و داستان ملی و از جهت نفس تازه دمیدن به زبان فارسی بی شبهه بزرگترین شاعر ایران زمین است.و دیگر سرایندگان و گویندگان ما در این هنر به پای او نمی رسند استادی به بزرگی تاریخ که دریچه ای به جهان ادبیاتمان گشود هم او بود که پارسی را زنده کرد وبا شیوایی سخن ،ادبیات را ماندگار کرد .تا آنجا که آوازه اش تا کران ها پیچید.
فردوسی یکی از ستارگان درخشان آسمان ادب فارسی و از مفاخر نام آور ملت ایران و به سبب همین عظمت مقام و مرتبت، زندگی او مانند سایر بزرگان درجه اول ایرانی با افسانه ها و روایات مختلف آمیخته شده دریغاً شخصی بدین بزرگی و مقام،شرح حال و تاریخ زندگیش ناقص و مجهول است و آنچه بر ما معلو م است اندکی از بسیار است.
تولد او در سال 329 در قریه باژ از ناحیه ی طبران طوس بوده یعنی همان جا که امروزه آرامگاه اوست.فردوسی مردی وطن پرست و در میهن پرستی استوار بود این مطلب را میتوان در جای جای شاهنامه و خصوصاً از شور و عشق فردوسی که در ستایش ایران و نژاد ایرانی است و به خوبی آشکار است یافت، به طوری که سی و پنج سال برای سرودن شاهنامه رنج می برد و تمام دارایی خود را از دست می دهد و در پایان عمر تهی دست میشود چرا که عشق به ایران و ایرانی تا آنجا در وجودش رسوخ کرده بود که بر آن شد تاریخ میهن خود و افتخارات گذشته آن را که در خطر نیستی و فراموشی می دید احیا کند و بتواند از بلاغت و فصاحت معجزه آسا و شیوایی سخن خود بهره مند شود و آن را از زوال و فراموشی برهاند.وباید گفت که در این راه خدایی کرد تا آنجا که حتی درمرگ پسرش از ادامه ی کار باز نایستاد تا شاهنامه را همانگونه که از نامش برمی آید جاودان نماید، برای ایرانی که می خواست جاودان بماند. زبان از گفتن هر آنچه در این 35 سال بر او گذشته قاصر است باشد که پاسش بداریم این دردانه تاریخ را
فردوسی از تاریخ نیاکان خود و از داستان ها و افسانه ها و تاریخ ایران اطلاع و یا به داشتن آن ها شوق و علاقه داشت و تربیت خانوادگی وی را بر این داشت که بدون مشوق و محرک، خود به این کار عظیم دست زند،
در حالی که تذکره نویسان در شرح حال فردوسی نوشته اند: که او به تشویق سلطان محمود به نظم شاهنامه پرداخت و علت این اشتباه آن است که نام محمود در نسخ موجود شاهنامه که دومین نسخه ی شاهنامه ی فردوسی است توسط خود شاعر گنجانیده شده، نسخه ی اول شاهنامه که مختصر بود، به منظوم ساختن متن شاهنامه ابو منصوری موقعی آغاز شده بود که 19سال از عمر دوره ی سامانی باقی بود و اگر فردوسی تقدیم منظومه ی خود را به پادشاهی لازم می شمرد ناگزیر به درگاه سامان که خریدار این گونه آثار بود، روی می نمود و به هر حال نمی توانست در آن تاریخ به درگاه سلطانی که هنوز روی کارنیامده بود بشتابد.
محمود ترک زاد غزنوی نه تنها در شاهنامه ی استاد طوس تاثیری نداشت،بلکه تنها کار اوقصد قتل گوینده آن به گناه دوست داشتن نژاد ایرانی و اعتقاد به تشیع بوده است و بس.
نظم داستان های حماسی:
فردوسی ظاهرا در اوان قتل دقیقی حدود (369-376)به نظم داستان هایی مشغول بوده و بعضی از داستان ها که منفردند (بیژن و گرازان)را باید در رأس همه قرار داد.
داستان بیژن و گرازان یا رزم بیژن و گرازان و یا داستان (منیژه و بیژن)،از داستان های مشهور قدیم بود که غیراز فردوسی از بعضی از شعرای دیگر عهد غزنوی نیز اشاراتی از آن دیده می شود و این ابیات منوچهری از آن اشارات است:
شبی چون چاه بیژن تنگ و تاریک چو بیژن در میان چاه او من
بیژن ثریا چون منیژه بر سر چاه دو چشم من بر او چون چشم
و دریک قطعه منسوب به فردوسی نیز اشاراتی به داستان بیژن می بینیم:
در ایوان ها نقش بیژن هنوز به زندان افراسیاب اندر است واین بیت اخیر از شهرت فراوان داستان بیژن ومنیژه حکایت می کند تا بدان جا که تصاویر آن ها را در ایوان ها و بر دیوار خانه ها نیز نقش می کرده اند.
فردوسی بنابرآنچه از تحقیق در سبک کلام وی در داستان بیژن و گرازان بر می آید، این داستان را در ایام جوانی ساخته بود. یکی از دلایل این مدعا استعمال الفهای اطلاقی فراوانی است که زیاد از لزوم در این داستان ها مشاهده گردیده و دلیل آن است که فردوسی چنان که در دیگر موارد شاهنامه دیده میشود هنوز به نهایت پختگی و استادی و مهارت نرسیده بود. یعنی ده درصد ابیات یا قافیه هایی که الفهای زاید دارد استعمال شده و این وضع در اشعار فردوسی کمتر مشهود است.
تاریخ شروع نظم شاهنامه درست معلوم نیست ولی از چند اشاره فردوسی میتوان تاریخ تقریبی آن را معین کرد. شروع کار فردوسی حدود سال های 375-371هجری میباشد.
نخستین نسخه ی منظوم شاهنامه شهرت بسیار یافته بود و طالبان از آن نسخه ها برداشتند و با آن که پدید آورنده ی آن شاهکار به پیری گراییده بود و تهیدستی براو نهیب می زند، هیچ یک از بزرگان وآزادگان با دانش که از منظومه ی زیبایش بهره مند می شدند دراندیشه پاداشی برای آن آزاده مرد بزرگوارنبودند در حالی که او نیازمند یاری آنان بود.
درچنین حالی بود که دلالان تبلیغاتی محمود ترک زاد به اندیشه ی استفاده ازشهرت دهقان زاده ی بزرگوار طوس افتادند و او را به صلاحت جزیل محمود،که برای گستردن نام وآوازه خود به شاعر می داد ،امیدوار کردند وبر آن داشتند که شاهنامه خود را که تا آن هنگام بنام هیچکس نبود به اسم اودرآورد.او نیز پذیرفت وبدین ترتیب یکی از ظلم های فراموش ناشدنی تاریخ انجام یافت.فردوسی باز به تجدید نظم وترتیب وتنظیم نهایی شاهنامه و افزودن داستان های نو سروده بران همت گمارد و به مدح محمود غزنوی در موارد مختلفی از آن پرداخت ونسخه ی دوّم شاهنامه در سال 400-401هجری آماده تقدیم به دستگاه ریاست وسلطنت محمودی شد و فردوسی از ارتکاب این اشتباه آن دید که می بایست! بدین گونه که پس ازختم شاهنامه آن را ازغزنین به طوس برد وبه محمود تقدیم کرد وخلاف انتظاری که داشت مورد توجه ومحبّت پادشاه غزنین قرار نگرفت وبا آن که بنابر روایت مختلف پادشاه غزنوی تعهد کرده بود که در برابر هر بیت یک دینار بدو بدهد به جای دینار، درهم داد و این کار مایه ی خشم دهقان بزرگ منش طوس گشت چنان چه بنابر همان روایت همه ی درهم های محمود را به حمامی وقفایی بخشید !علل اختلاف فردوسی و محمود بسیار است ومهم ترین آن ها نظرآن دو برسر مسائل سیاسی و نژادی و دینی است.فردوسی در شاهنامه بارها بر ترکان تاخته بود و حال آن که محمود ترک زاده بود وسرداران او همه ترک بودند،او و فرزندانش فقط با (تاجیکان ) به پارسی سخن می گفتند وبا این احوال طبعا تحمّل دشمن های فردوسی واجداد او برایش دشوار بود بدترازهمه ی این ها فردوسی شیعه بود و مانند همه ی شیعیان در اصول دین به معتزلیان نزدیکی داشت وبالا تر از این ها مشرب فلسفی او هم از جای جای شاهنامه آشکار است اما محمود دشمن هر شیعه وکشنده وبردار هرمعتزلی وهر فلسفی مشرب بود.او سنی متعصب و کرامی خشک خام اندیشی بود وفقط با خام اندیشانی که به گرد زبان به تأیید اعمالش در خراسان و ری و هندوستان می گشودند سر سازگاری داشت نه با آزاده مرد درست اندیشه ی آزاد فکری چون فردوسی که از پشت آزادگان و بزرگان آمده بود.
فردوسی این آزاده مرد ناگهان حربه ی تکفیر را بالای سر خود دید و تهدید شد که به جرم الهاد در زیرپای پیلان ساییده خواهد شدپس ناگزیر از دام بلا گریخت و از غزنین به هرات رفت و به اسماعیل وارق پدر ازرقی شاعر پناه برد و شش ماه در خانه ی آن آزاده مرد پنهان بود تا طالبان محمود به طوس رسیدند و بازگشتند و چون فردوسی ایمن شد از هرات به طوس و ازآنجا به طبرستان نزد پادشاه شیعی مذهب باوندی آن دیار به نام (سپهبد شهریار) رفت و بدو گفت که در این شاهنامه همه سخن از نیاکان بزرگ تو می رود بگذار آن را به نام تو کنم لیکن پادشاه از بیم تیغ محمود لزران بود و بدین کار تن در نداد.
بعد از این حوادث فردوسی از طبرستان به خراسان بازگشت و آخرین سال های نومیدی و ناکامی خود را به تجدید نظر های نهایی در شاهنامه و بعضی افزایش ها بر ابیات آن گذرانید تا به سال 411 هجری در زادگاه خود (باژ) درگذشت ودر باغی که ملک او بود مدفون گردید و همان جا مزار اوست.
روحش شاد و یادش جاویدان باد، این اختر تابناک آسمان شعر.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: سایت دانلود رایگان]

[مشاهده در: www.freedownload.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 87]