تشخیص و بیماریهای دهان

واضح آرشیو وب فارسی:سایت دانلود رایگان: تخصصی در دندانپزشكی است كه به امر تشخیص ناهنجاریها و بیماریهای بافتهای نرم و سخت دهان می پردازد. این بیماریها ممكن است ویژه حفره دهان باشد و یا بخشی از یك بیماری عمومی كه علایم آن در ناحیه دهان بروز كرده است.
● آفت كوچك
▪ آفت چیست؟
به زخم های عود كننده و دردناك مخاط دهان آفت گفته می شود. زخم آفتی در چند نوع بزرگ، كوچك و تبخالی شكل وجود دارند و شایع ترین آنها آفت كوچكی می باشد كه به تعداد ۵-۱ عدد و به قطر كمتر از یك سانتی متر و معمولاً ۵-۳ میلی متر دیده می شوند. این زخمها گرد یا بیضی بوده و به رنگ زرد خاكستری با حاشیه قرمز و تا حدی برجسته دیده می شوند. از نظر محل، بیشتر قسمت قدامی حفره دهان مبتلا می شود و محل شایع آن پشت لبها - مخاط گونه، كف دهان، زیر و كناره های زبان می باشد. این زخم ها كمتر به كام، حلق، لثه چسبیده و روی زبان را مبتلا می سازند.
غالب افراد در زیر سن ۴۰ سالگی حداقل یك یا چند بار به آن مبتلا شده، ولی سن شیوع آن، دهه دوم زندگی می باشد و زن ها بیشتر از مردان به آن دچار می شوند. زخم های آفتی اغلب دردناك بوده و با تماس با غذا و نوشیدن مایعات محرك (ترشی و ادویه دار) درد آن تشدید می گردد. بخصوص اگر زبان گرفتار شده باشد كه در این صورت علاوه بر غذا خوردن، ممكن است صحبت كردن نیز مشكل شود. بیمارانی كه مرتبا ً آفت می زنند احساسی شبیه به سوزن سوزن شدن و یا سوزش قبل از ایجاد زخم(معمولاً ۲۴ ساعت قبل) در محل دارند. زخم سریعاً بوجود آمده و خود بخود بعد از ۱۰-۷ روز التیام می یابد و از خود اثری برجا نمی گذارد. بهبودی زخم ها ممكن است همزمان صورت نگیرد. معمولاً بعد از بهبودی تا مدتی (گاهاً ۴-۳ هفته) زخمی ایجاد نمی گردد ولی در افراد بسیار حساس و مستعد ممكن است زخم های اولی هنوز خوب نشده، زخم های دیگری در دهان(معمولاً در جای دیگر) دیده شوند.
▪ عامل ایجاد كننده آفت كوچك چیست؟
بدلیل شباهت این زخم ها به زخم های تبخالی و همچنین عود آنها سابقاً فكر می كردند كه ممكن است ویروسی باشند. با نمونه برداری از این زخم ها و دیدن نوع ال فرم استرپتوكوك، احتمال میكروبی بودن، آن بالا گرفت ولی مشاهده گردید كه این میكروبها در مخاط سالم و دیگر زخم های دهان نیز دیده می شوند. امروزه اعتقاد بر این است كه آفت جزء بیماریهای سیستم ایمنی است. در بیماریهای سیستم ایمنی شناخت بافتهای آشنا از بیگانه مختل می گردد. درآفت سلولهای دفاعی بدن به قسمتی از مخاط دهان حمله ور شده و باعث زخمی شدن آن ناحیه می شوندكه گذرا بوده و خود بخود بهبود می یابد.
▪ بعضی از بیماران بعد از مراجعه به دندانپزشكی آفت می زنند. آیا از وسایل غیر استریل استفاده شده است؟
همانطوری كه گفته شد عامل ایجاد كنندهآفت میكروب و ویروس نمی باشد. عوامل مستعد كننده ای برای ایجاد آفت وجود دارند كه در ارتباط با دندانپزشكی می توان به استرس و تروما(فشار مختصر ناشی از كنار كشیدن گونه، لب و یا زبان توسط آینه و رول پنبه و حتی تماس مخاط با ابزار دندانپزشكی) اشاره نمود.
▪ عوامل مستعد كننده آفت كدامند؟
در درجه اول استرس و هیجانات روحی می باشد. دیده شده كه در دانش آموزان و دانشجویان به هنگام امتحانات ابتلای آفت بیشتر است و همچنین بسیاری از بیماران نیز از درمانهای دندانپزشكی، ترس و استرس دارند. بعد از ضربه و تروما كه قبلاً ذكر گردید، اختلالات هورمونی نیز در بروز آفت نقش دارند. در خانم ها ۵-۳ روز مانده به قاعدگی، آفت بیشتر دیده می ِود و در زمان حاملگی معمولاً زخم های آفتی مشاهده نمی شوند. آفت در افراد حساس و آلرژیك نیز بیشتر دیده می شود. در افرادی كه حاسیت به بعضی از مواد دارند ابتلای آفت بیشتر است. بعضی از مواد غذایی مثل گردو، فندق، پسته، پنیر و بادنجان میزان شیوع آفت را بالا می برند. كمبود آهن و اسید فولیك و ویتامین B۲ نیز از عوامل مستعد كننده می باشد.
▪ درمان آفت چیست؟
آفت خودبخود التیام می یابد و معمولاً نیازی به درمان ندارد. درآفت اگر درمانی لازم شود معمولاً علامتی بوده و به دو منظور زیر خواهد بود:
۱ ) كاستن از درد و التهاب و استرس
۲ ) جلوگیری از اضافه شدن عفونت ثانویه به آن توصیه می گردد، افرادی كه مرتباً و به تعداد زیاد آفت می زنند و یا آفت آنها بزرگ بوده و التیام در مدتی بسیار طولانی صورت می پذیرد، جهت شناسایی عامل و بیماریهای زمینه ای مستعد كننده تحت معاینات و آزمایشات كامل تری قرار گیرند.
● گازگرفتگی گونه
یك عادت شایع در بین افراد است كه در هرسنی دیده می‌شود. گاز گرفتن گونه در مخاط داخل دهان در ناحیه تحت آسیب، ایجاد تغییراتی می‌نماید و پلاكهای سفید رنگ كمی برجسته‌ای بطور گسترده و منتشر ناحیه را می‌پوشاند. تداوم عمل گاز گرفتن گونه ممكن است منجر به مركزی و نهایتاً ایجاد زخم در ناحیه شود. ضایعه ممكن است یكطرفه یا دو طرفه باشد. هم در زنان و هم در مردان بطور یكسان دیده می‌شود و معمولاً حاكی از یك عادت عصبی است. گرچه تمایلی به بدخیمی در این ضایعه وجود ندارد، بیمار باید از تغییرات داخل دهان خود آگاه باشد و احتمال وجود عفونت قارچی در این ناحیه رد شود. درمان خاصی احتیاج ندارد، ولی بهر حال بهتر است بیمار تشویق شود تااین عادت را ترك كند..
گاز گرفتگی زبان و گونه در كودكان پس از انجام درمانهای دندانپزشكی توام با بی‌حسی.
والدین كودكانی كه در مطب دندانپزشكی بی‌حسی موضعی دریافت می‌دارند، باید آگاه باشند كه بافت نرم در ناحیه تزریق، برای یك ساعت یا بیشتر بی‌حس خواهد بود. این كودكان باید به دقت تحت نظر باشند تا نتوانند سهواً و عمداً این بافت را گاز بگیرند. كودكانی كه بی‌حسی فك پایین را برای اعمال ترمیمی معمولی دریافت می دارند، ممكن است لب، زبان یا سطح داخل گونه را گاز بگیرند. گاهی اوقات والدین یك یا دو ساعت بعد از ملاقات دندانپزشكی به مطب تلفن می‌كنند تا آسیب وارده به مخاط دهان كودكشان را اظهار دارند. اگر این حادثه در طی ملاقات دندانپزشكی روی داده باشد، والدین ممكن است شگفت زده شوند. در تمام موارد كودك ناحیه را جویده است و در نتیجه ۲۴ ساعت بعد در محل زخمی وجود خواهد داشت. معمولاً والدین تصور می‌كنند كه علت این زخم، بروز عفونت ناشی از كار دندانپزشك و یا وسایل غیر استریل مطب است كه كاملاً اشتباه است و فقط نتیجه عدم مراقبت از كودك در زمان بی‌حس بودن لب و زبان، پس از درمان دندانپزشكی می‌باشد. با این حال، كودك باید در ۲۴ ساعت اول دیده شود. دهانشویه آب نمك وسرم در تمیز نگهداشتن ناحیه كمك خواهدكرد.
● بوی بد دهان
بسیاری از افراد از بوی بد دهان رنج برده و از نظر روحی و اجتماعی دارای مشكلاتی می‌باشند. عوامل متعددی در ایجاد بوی بد دهان نقش دارند كه به علت كثرت این عوامل پیدا كردن علت واقعی بوی بد دهان مشكل و گاهاً غیر عملی می‌باشد.
▪ علت بوی بد دهان یا خارج دهانی و یا داخل دهانی.
عمده‌ترین علل غیردهانی عبارتند از:
- بیماریهای دستگاه تنفسی شامل: بیماریهای سینوس ـ مخاط بینی، نای و ریه‌ها.
- بیماریهای دستگاه گوارش، گرسنگی و معده خالی و بوی ناشی از خوراكی‌ها، داروها و مشروبات.
- اختلالات غدد مترشحه داخلی در مواقع حاملگی، قاعدگی، یائسگی، بلوغ و دیابت.
- مسمومیت ها و كمبود بعضی از ویتامین‌ها.
- سن و جنس.
بوی دهان در نوزادان معمولاً مطبوع بوده و با درآمدن دندانها و استفاده از مواد غذایی متنوع گاهاً نامطبوع می‌گردد. با پیشرفت سن و بخصوص در هنگام پیری بوی دهان نامطبوع‌تر میگردد كه شدت آن در زنان بیشتر است. در هنگام گرسنگی و خالی ماندن معده، گازهای بد بوی روده از دهان متصاعد شده و باعث بوی بدی می‌گردد كه با شستن دهان از بین نمی‌رود. همچنین نوع میكروبهایی كه در معده بطور طبیعی وجود دارند در ایجاد بو، مؤثرند. در بیماری دیابت بوی استن از دهان استشمام می‌گردد. در مواقع بالا رفتن اسید اوریك و اورمی نیز بوی بد احساس می‌گردد. به علت افسردگی عوامل ایجاد كننده بوی بد دهان بطور اختصار علل داخل دهانی آن توضیح داده می‌شود.
عدم رعایت بهداشت دهان باعث می‌شودكه باقیمانده مواد غذایی بین دندانها گیر كرده و بر اثر فعالیت میكروبی تخمیر و تجزیه شده و سبب بوی بد دهان گردد. در ایجاد گیر غذایی علاوه بر عدم رعایت بهداشت دهان و وجود حفرات پوسیدگی، مرتب نبودن دندانها نیز نقش دارد. پوسیدگی اگر متوقف و یا معالجه نشود به پالپ دندان ( نسج نرم وسط دندان و در اصطلاح عامیانه عصب دندان) رسیده و باعث عفونت آنجا توسط میكروبها شده و بوی بد و متعفنی استشمام می‌گردد. بین لبه آزاد لثه و دندان شیاری به عمق ۱-۰/۵ میلی‌متر بنام شیار لثه‌ای وجود دارد. در مواقع ابتلا به بیماریهای لثه (پیوره)عمق این شیار زیاد شده و به آن پاكت (Pocket) گفته می‌شود.
این پاكت محل مناسبی برای رشد و فعالیت میكروبی بوده و ایجاد چرك و بوی بد می‌كند. جرم دندانی به علت خلل و فرجی كه دارد نیز، محل مناسبی برای تجمع و فعالیت میكروبی بوده و ممكن است بوی بد دهان را باعث شود و یا تشدید نماید. نوع میكروبهایی كه بطور طبیعی در حفره دهان زندگی می‌كنند و همچنین كاهش ترشح بزاق و غلیظ بودن آن در ایجاد بوی بد دهان ممكن است دخیل باشند. ترمیم‌ها و پروتزهای قدیمی و غلط نیز به علت گیر غذایی می‌توانند ایجاد بوی نامطبوع نمایند. علاوه بر عفونت‌های دندان و مخاط دهان عفونتهای لوزه در ایجاد بوی بد دهان نقش دارند. درمان بوی بد دهان شناسائی عامل بوجود آورنده و حذف آن می‌باشد. در دندانپزشكی رعایت موارد بهداشت دهان و دندان و حذف عامل ایجاد كننده بسیار مورد توجه می‌باشد.
هرچه شما می خورید، برهوای بازدم شما تأثیر می گذارد. غذاهای خاصی مثل سیر و پیاز باعث بوی بد مشخصی در تنفس شخص می شود. وقتی غذا جذب سیستم گردش خون گردید، به ریه ها منتقل می شود، جایی كه دفع تنفسی انجام می شود. مسواك زدن - نخ كشیدن و استفاده از دهانشویه فقط بطور موقت بو را از بین می برد. بوها تا خذف كامل غذا از بدن وجود دارند. افراد تحت رژیم های غذایی ممكن است به دلیل دفعات كمتر تغذیه دچار بوی بد دهان شوند. اگر شما بطور روزانه مسواك و نخ دندان استفاده نمی كنید، ذرات غذایی باقیمانده در دهان باعث تجمع باكتریها شده و موجب بوی بد دهان می شود.
غذایی كه بین دندانها، روی زبان یا اطراف لثه جمع می شود، فاسد شده و بوی بدی از خود به جا می گذارد. دندانهای مصنوعی كه بخوبی تمیز نشده باشند نیز به دلیل تجمع ذرات غذا و باكتریها ایجاد بوی نامطبوع می نمایند. یكی از علائم هشدار دهنده بیماری پریودنتال(لثه) بوی بد دهان بطور مداوم و یا احساس مزه بد در دهان می باشد. بیماری پریودنتال توسط پلاك دندانی ایجاد میشود.پلاك دندانی لایه بیرنگ چسبنده ای است كه باكتریها بطور مداوم روی دندانها تشكیل می دهند. باكتریها، سمومی ایجاد می كنند كه باعث تحریك لثه ها می شود. در مرحله پیشرفته بیماری، لثه ها، استخوان و سایر ساختارهایی كه از دندانها حمایت می كنند، آسیب می بینند. با چك آپ و معاینات مرتب دندانپزشكی، دندانپزشك می تواند سریعاً بیماری پریودنتال را تشخیص داده و درمان نماید.
بوی بد دهان بواسطهٔ خشكی دهان(گزروستومی) نیز ایجاد میشود كه حالتی است كه جریان بزاق در دهان كاهش یافته است. بزاق برای تمیز كردن دهان و برداشت ذرات مولد بوی بد ضروری است.خشكی دهان به دلایل مختلفی ایجاد می شود. مصرف بعضی داروها، مشكلات غدد بزاقی و تنفس مداوم از دهان. اگر شما از خشكی دهان رنج می برید، دندانپزشك ممكن است برای شما بزاق مصنوعی تجویز كند یا پیشنهاد كند كه از شكلاتهای بدون قند استفاده كنید و میزان مایعات مصرفی تان را افزایش دهید. محصولات تنباكو نیز باعث بوی بد دهان، رنگ گرفتن دندانها، كاهش قدرت چشایی و تحریك بافتهای لثه، میشود. مصرف كنندگان تنباكو اغلب از بیماری پریودنتال رنج می برند و بیشتر از سایرین در معرض خطر سرطان دهان می باشند. اگر شما تنباكو مصرف می كنید، از دندانپزشكتان بخواهید كه برای ترك این عادت به شما كمك كند.
بوی بد دهان ممكن است نشانهٔ یك اختلال پزشكی مثل یك عفونت موضعی در دستگاه تنفس(بینی، گلو، ریه و راههای هوایی)، سینوزیت مزمن، ترشحات پشت بینی، برونشیت مزمن، دیابت، اختلالات دستگاه گوارش، بیماری كبد و یا كلیه باشد. اگر از نظر دندانپزشكتان دهان شما سالم است، شما ممكن است برای تعیین علت بوی بد دهان به یك متخصص یا پزشك خانوادگی ارجاع داده شوید.حذف بیماری پریودنتال و حفظ و تأمین سلامت دهان به نحواحسن جهت كاهش بوی بد دهان ضروری است. به منظور معاینه و تمیز كردن دندانها بطور حرفه ای، ملاقاتهای مرتب با دندانپزشك داشته باشید. اگر تصور می كنید كه دائماً دچار بوی بد دهان هستید، لیستی از غذاها و داروهایی كه مصرف می كنید، تهیه نمائید. بعضی داروها ممكن است در ایجاد بوهای دهان نقش داشته باشند. اگر بعد از آخرین ویزیت دندانپزشكی قبلی خود تا به حال، بیماری یا جراحی داشته اید، به دندانپزشكتان اطلاع دهید. روزی دو بار با یك خمیر دندان فلورایددار دندانهایتان را مسواك كنید تا ذرات غذا و پلاك حذف شود. زبانتان را نیز مسواك كنید. روزی یكبار با استفاده از نخ دندان یا یك تمیز كننده بین دندانی، بین دندانها را تمیز كنید.
اگر پروتز متحرك دارید، شبها آنها را از دهان خارج سازید و قبل از استفاده مجدد در صبح روز بعد، آنها را كاملاً تمیز نمائید. دهانشویه ها معمولاً اثر طولانی مدتی بر بوی بد دهان ندارند. اگر شما مجبور به استفاده مداوم از یك خوشبو كننده دهان هستید تا بوی بد دهانتان را پنهان سازید، حتماً نزد دندانپزشك بروید. اگر شما نیاز بیشتری به كنترل پلاك داشته باشید، دندانپزشك ممكن است به شما توصیه كند كه از یك دهانشویه ضد میكروبی خاص استفاده كنید. یك دهانشویه فلوراید همراه با مسواك و نخ دندان، می تواند مانع پوسیدگی دندان گردد. اگر بوی دهان مربوط به بیماری لثه باشد، دندانپزشك تان ممكن است شما را نزدیك متخصص بیماری های لثه، ارجاع دهد. بیماری لثه موجب می شودكه بافت لثه از دندان جدا شده و پاكت ایجاد شود. وقتی این پاكتها عمیق باشد، فقط یك تمیز كردن حرفه ای میتواند باكتریها و پلاك تجمع یافته را حذف نماید. گاهی درمانهای وسیع تری نیز ضروری می باشد.
● خشكی دهان
كاهش جریان بزاق كه منجر به خشكی دهان می شود، یك مشكل شایع سالمندان است. این مشكل معمولاً در اثر اختلالات پزشكی خاص و اغلب بعنوان اثر جانبی داروهایی مثل آنتی هیستامین ها، ضد احتقان ها، ضد دردها و داروهای مدر بروز می كند. بعضی مشكلات شایع همراه با خشكی دهان عبارتند از : گلو درد دائمی، احساس سوزش، مشكلات صحبت كردن ، مشكل در بلع، گرفتگی و خشكی راههای هوایی بینی. در صورت عدم درمان، خشكی دهان می تواند دندانهای شما را دچار آسیب نماید. در صورت عدم وجود بزاق كافی برای نرم و لزج نمودن سطوح دهان، شستن غذا از دهان و خنثی نمودن اسیدهای حاصل از پلاك ، میزان پوسیدگی دندانها افزایش می یابد. به منظور حفظ رطوبت دهان، روشهای مختلفی را دندانپزشك به شما توصیه خواهد كرد. آدامسها و آب نیاتهای بدون قند جریان بزاق را تحریك نمی نمایند و خشكی دهان را با استفاده از بزاق مصنوعی و یا دهانشویه ها می توان بهبود بخشید.
▪ چرا من احساس خشكی در دهان می نمایم؟
كاهش جریان بزاق سبب خشكی دهان می شود و این یك مشكل شایع بین افراد مسن است. این مسأله به دلیل اختلالات پزشكی خاص و گاهی به دلیل اثر جانبی داروهایی مثل آنتی هیستامین ها، ضداحتقان ها، ضد دردها و داروهای مدر ایجاد می شود. مشكلات معمولی همراه با خشكی دهان عبارتند از: گلودرد دائمی، احساس سوزش، مشكلات صحبت كردن، سختی بلع، خشكی راههای هوایی بینی. دندانپزشك روشهای مختلفی برای غلبه بر این وضعیت به شما پیشنهاد خواهد كرد: آب نبات یا آدامسهای بدون قند كه جریان بزاق را تحریك می كنند واستفاده از بزاق مصنوعی و دهانشویه ها برای تأمین رطوبت دهان.
▪ تغییرات دهانی همراه با افزایش سن
▪ آیا از دست رفتن دندانها با گذشت زمان و افزایش سن امری حتمی و غیر قابل پرهیز است؟
امروزه به دلیل پیشرفتهای علمی و تأكید بر پیشگیری در دندانپزشكی، سالمندان دندانهای طبیعی خود را به مدت بیشتری حفظ می كنند. بهداشت دهان خوب و مراقبتهای دندانپزشكی مرتب در طول زندگی، در هر سنی اهمیت دارد. با انجام صحیح روشهای بهداشت دهان در خانه و ملاقات مرتب با دندانپزشك تان شما از مشكلات دندانی جلوگیری نموده و پول و وقت خود را نیز حفظ كرده اید. در ضمن دندانها و لثه تان نیز تا سنین بالا سلامت می مانند.
▪ در سن من، آیا لازم است با مسواك زدن و نخ كشیدن خود را اذیت كنم؟
مسواك زدن و نخ كشیدن روزانه برای حفظ دندانهای طبیعی تان در وضعیت مطلوب ضروری است. به ویژه وقتی سن افزایش می یابد، پلاك ، لایه باكتریایی بیرنگ، چسبنده ای كه باعث پوسیدگی دندان و بیماری لثه (بیماری پریودنتال) می شود. روی دندانهای افراد مسن، سریعتر تشكیل می شود و همین امر احتمال بروز پوسیدگی دندان و بیماری پریودنتال را افزایش می بخشد. دندانهایتان را روزی دوبار با یك خمیر دندان فلورایددار مسواك بزنید و بین دندانهایتان را روزانه با نخ دندان و یا تمیز كننده های بین دندانی تمیز كنید. جهت معاینات مرتب و تمیز كردن دندانهایتان بطور حرفه ای، ملاقات با دندانپزشكتان را فراموش نكنید.
▪ آیا افراد بالغ هم باید نگران پوسیدگی باشند؟
پوسیدگی دندانها تنها مشكل كودكان نیست. بالغین در همه سنین مكن است دچار پوسیدگی دندان شوند. دلیل بروز پوسیدگی در همه سنین یكسان است. وقتی باكتریهای پلاك از كربوهیدرات (شكر و نشاسته) غذایی استفاده می كنند، تولید اسید كرده و باعث بروز پوسیدگی می شوند. البته وضعیت پوسیدگی با افزایش سن كمی تغییر می كند. در افراد بالغ، پوسیدگی اغلب در اطراف پركردگی های قدیمی رخ می دهد. پوسیدگی ریشه دندان نیز در بین افراد مسن شایع تر است. وقتی لثه ها تحلیل می رود، سطوح نرم تر ریشه به فضای دهان راه می یابند و پوسیدگی روی آن بسیار راحت تر از مینای دندان ایجاد می شود. پوسیدگی دندان در سنین بالا به دلیل خشكی دهان نیز تشدید می شود.
وقتی میزان بزاق بطور چشمگیری كاهش یابد، این وضعیت رخ می دهد و اغلب ناشی از مصرف داروهایی مثل: آنتی هیستامین ها، داروهای ضد فشار خون و داروهای ضدافسردگی و یا ناشی از درمان با اشعه(رادیوتراپی) در ناحیه سر یا گردن می باشد. اگر این مشكل تداوم یابد، باعث بروز پوسیدگی های وسیعی در دندانها می شود كه سریعاً پیشرونده هستند. اگر شما چنین مشكلی دارید، با دندانپزشكتان مشورت كنید تا برای شما بزاق مصنوعی و یا محصولات حاوی فلوراید را برای پیشگیری از پوسیدگی تجویز نماید.
▪ بیماری لثه دلیل عمده از دست رفتن دندان در بالغین است. من در این مورد چه می توانم انجام دهم؟
بیماری لثه(بیماری پریودنتال) اغلب به آهستگی پیشرفت می نماید و بدون درد است و به همین دلیل در بین افراد مسن شایع تر است. هرچه به مدت بیشتری بیماری تشخیص داده نشده و كنترل نشده باقی بماند، ضرر بیشتری به لثه ها و سایر بافتهای نگهدارنده دندانها وارد می سازد. گرچه عامل بیماری پریودنتال، پلاك است ولی سایر عوامل می توانند شدت آن را افزایش بخشند. غذای باقیمانده بین دندانها، سیگار كشیدن، استفاده از تنباكوی بدون دود، دندانهای نامنظم، بریج ها و پروتزهای پارسیل نا مناسب، رژیم های غذایی نا صحیح و حاوی مواد مغذی كم و بیماری سیستمیك مثل كم خونی از جمله این عوامل هستند.
بیماری لثه در مراحل اولیه، برگشت پذیر است. در موارد پیشرفته ممكن است نیاز به جراحی وجود داشته باشد. در صورت مشاهده هریك از علائم زیر سریعاً به دندانپزشك تان مراجعه كنید: خونریزی از لثه هنگام مسواك زدن، لثه های قرمز، حساس و متورم، جدا شدن لثه از دندانها، خروج چرك از حدفاصل لثه و دندانها وقتی كه لثه فشار داده می شود، دندان لق یا ایجاد فاصله بین دندانها، هرگونه تغییر در وضعیت جفت شدن دندانها با هم، هرگونه تغییر در وضعیت پروتز پارسیل شما، بوی بد و مزه بد دهان بطور دائمی.
▪ پروتزهای من به راحتی قبل نیستند، قبل از مراجعه به دندانپزشك، آیا می توانم مواد مختلفی را آزمایش كنم تا وضعیت آنها بهتر شود؟
اگر پروتزها به درستی نگهداری شوند، شكل آنها تغییر نمی كند. آنها ممكن است به دلیل تغییرات طبیعی لثه ها و استخوان لق شوند كه این به دلیل تحلیل رفتن و جمع شدن استخوان فك و لثه ها می باشد. اگر پروتز شما به درستی در دهانتان قرار نمی گیرد، هرچه سریعتر به دندانپزشك تان مراجعه كنید تا تنظیم های لازم انجام شود. دستكاری شما به پروتز آسیب رسانده و آن را غیر قابل تعمیر می سازد. پروتزهای نا مناسب كه در خانه تعمیر می شوند، لثه، زبان و گونه ها را تحریك می كند. در موارد اورژانس، چسب های پروتز، آنها را تا مراجعه شما به دندانپزشك، سرجای خود نگهمیدارد. اگر پروتز شما لق شده است از دندانپزشك تان بخواهید آن را بررسی كند.
▪ در حال حاضر كه من از پروتز كامل استفاده می كنم، آیا واقعاً لازم است مثل قبل بطور مرتب نزد دندانپزشك بروم؟
دندانپزشك دهان شما را معاینه می كند تا هرگونه مشكلی را در لثه ها، زبان و مفصل فك تشخیص دهد. در ضمن از لحاظ سرطان دهان، وضعیت دهان را بررسی می كند. به دلایل بسیاری، افراد مسن بیشتر در معرض بیماریهای دهان و از جمله سرطان دهان هستند. ۹۵ درصد سرطانها در افراد بالای ۴۰ سال دیده می شود. البته تعداد بسیاری از این سرطانها اگر زود تشخیص داده شوند،قابل درمان می باشند. بافتهای دهان نیز به منظور تشخیص علائم سایر بیماریها كه اولین علامت بروز آن می تواند در دهان باشد، معاینه و بررسی شوند.
▪ من در جویدن و بلع بعضی غذاها مشكل دارم، آیا واقعاً لازم است من همان غذاها را و با همان تنوعی كه قبلاً مصرف می كردم(در سنین جوان تر)، حالا نیز مصرف نمایم؟
حفظ یك رژیم غذایی صحیح برای هر شخصی اعم از پیر یا جوان ضروری است. بعضی افراد مسن به دلیل مشكل در جویدن یا بلع از مصرف بعضی غذاها مثل گوشتها، سبزیجات خام و میوه های تازه خودداری می كنند. این مشكلات ممكن است به دلیل دندانهای دردناك، پروتزهای نا مناسب، خشكبی دهان و یا بروز تغییراتی در عضلات صورت باشد. بعضی دیگر از افراد به دلیل بیماری خاص و یا مصرف داروهای خاصی، احساس تغییر در حس چشایی خود می نمایند. به دلایل فوق رژیم غذایی افراد مسن اغلب دچار كمبود كلسیم، پروتئین و سایر مواد غذایی ضروری برای سلامت كلی بدن و سلامت دندانها است. شما لازم است رژیم غذایی متعادلی شامل هر ۵ گروه غذایی- شیر و محصولات لبنی، نان و غلات، گوشت ها و حبوبات، میوه ها و سبزیجات داشته باشید. شما ممكن است نیاز به یك مكمل مولتی ویتامین یا مواد معدنی داشته باشید، ولی پزشك خودتان نباشید. این مكمل ها را پس از مشورت با پزشكتان استفاده نمائید.
▪ من برای رفتن نزد دندانپزشك اضطراب دارم، میدانم كه لازم است بروم، ولی نمی دانم در این مورد چه میتوانم انجام دهم؟
اضطراب در مورد درمانهای دندانپزشكی غیر معمول نیست. افراد در هر سنی آن را تجربه می كنند. بیماران مسن تر ممكن است كمتر قادر باشند براسترس خود غلبه كنند كه ممكن است این امر به دلیل وضعیتهای خاص جسمی آنان مثل كاهش بینایی یا شنوایی باشد. صحبت با دندانپزشك یك جنبه مهم داشتن یك ملاقات دندانپزشكی راحت می باشد. شما باید احساساتتان را با دندانپزشك و پرسنل مطب در میان بگذارید. اجازه دهید آنها بدانند كه شما مضطرب هستید تا درمان شما را مطابق با وضعیت روحی شما به انجام برسانند. تكنیكهای درمانی رفتاری جدید و مرتبط با روانشناسی سبب پیشرفت در زمینه كنترل اضطراب و درد بیماران دندانپزشكی گردیده است.
▪ من در حال حاضر دارویی مصرف می كنم كه پزشكم برای من تجویز كرده است. آیا مصرف این دارو بر درمان دندانپزشكی من تأثیری می گذارد؟
وقتی دندانپزشك راجع به تاریخچهٔ پزشكی شما سؤال می كند، سعی كنید كاملترین اطلاعات را در مورد وضعیت سلامتی خود به او بدهید. اگر شما اخیراً در بیمارستان بستری شده اید و یا عمل جراحی داشته اید، یا اخیراً مریض بوده اید، دندانپزشك را در جریان قرار دهید. به دندانپزشك نام دارو و میزان مصرف و دفعات مصرف آن را بگوئید و نام پزشكی كه آن دارو را برای شما تجویز كرده نیز ذكر كنید. اگر دارو را خودتان از داروخانه تهیه كرده و مصرف می كنید به دندانپزشك اطلاع دهید. هرگونه تغییر در وضعیت سلامتی و یا مصرف داروهای خود را به دندانپزشك تان اطلاع دهید. این اطلاعات به وی كمك می كند تا بی خطرترین و مؤثرترین درمان را برای شما انتخاب نماید.▪ من شنیده ام كه ایمپلنت می تواند جایگزین دنچر(دندان مصنوعی) شود. چه چیزی لازم است در مورد آن بدانم؟
ایمپلنت های دندانی راه حل مناسبی برای بیمارانی است كه با دنچرهای معمولی، نیازشان برطرف نمی شود و از نظر كاركردی مشكل دارند. گرچه هر بیماری كاندیدای خوبی برای ایمپلنت نمی باشد،تصمیم گیری در این مورد، باید به بعد از معاینه كامل توسط دندانپزشك و بحث در مورد مزایای نسبی و خطرات احتمالی عمل قرار دادن ایمپلنت موكول شود. در مورد مناسب بودن یا نبودن ایمپلنت برای شما، با دندانپزشكتان مشورت كنید.
▪ شنیده ام روشهای زیبایی جدیدی هستند كه لبخند و نمای دندانها را زیباتر می سازد. آیا آنها برای افراد مسن مناسبند؟
افراد مسن از بسیاری از این روشها برای زیبایی لبخند و دندانهای خود می توانند بهره ببرند. دندانپزشك روشهای درمانی مناسب شما را برایتان شرح خواهد داد. بخشی از مرحله مسن شدن قبول افزایش سن و داشتن انتظارات منطقی در مورد بهبود ظاهر می باشد. درمان دندانپزشكی برای افراد مسن می تواند راهی مناسب برای تأمین سلامت و داشتن احساسی بهتر نسبت به خود باشد. دهان و دندان ما نقش بسیار مهمی در تكامل روانی و احساس ما در طول زندگی دارند. دندانپزشكی مدرن، روشهای گسترده و متعددی را برای تأمین زیبایی افراد در كلیه سنین ارائه داده است. روشهای زیبایی همراه با بهداشت دهان خوب و ملاقاتهای مرتب با دندانپزشك می تواند به بهبود ظاهر لبخند شما كمك كند.
▪ چرا دندانهای من تیره تر بنظر می رسند؟
این امر به دلیل تشكیل سریع تر و با مقادیر بالاتر پلاك، لایه باكتریایی چسبنده و بیرنگ می باشد. تغییر در عاج، بافت شبه استخوانی زیر مینای دندان نیز ممكن است باعث شود، دندانهای شما تیره تر بنظر آیند.
▪ چرا من به تدریج حس چشایی ام را از دست می دهم؟
شما ممكن است دریابید كه به دلیل تغییر در حس چشایی، اشتهایتان كاهش یافته است. عوامل متعددی باعث این امر می شود. علاوه بر كاهش حس چشایی و بویایی به دلیل افزایش سن، بیماریهای خاص، داروها و دنچرها می توانند در كاهش حس چشایی شما دخیل باشند.
● فلوروزیس
یك كودك در طی سالیانی كه دندانها تشكیل می شوند و تكامل می یابند اگر فلوراید زیادی دریافت كرده باشد ممكن است دچار نقصی در مینای دندان شود كه فلوروزیس نامیده می شود. مصرف مقدار زیاد فلوراید خوراكی می تواند روی مینای دندان ایجاد نقص و آسیب نماید.
▪ چگونه فلوروزیس مینا می تواند ایجاد نگرانی كند؟
نمای فلوروزیس در افراد مختلف متفاوت است و ممكن است بصورت تغییر رنگ و یا لكه های قهوه ای رنگ و نواقص مینایی ظاهر شود. مینا ممكن است حفره حفره، خشن و ناصاف شود و تمیز كردنش مشكل شود. در موارد خفیف یكسری لكه های سفید رنگ كوچك كه اغلب قابل توجه نمی باشد دیده می شود.
▪ چگونه كودكی مبتلا به فلوروزیس مینای می شود؟
با خوردن مقادیر زیاد از حد فلوراید با توجه به سن و وزن كودك در طی سالیانی كه دندانها تشكیل و تكامل می یابند ممكن است فلوروزیس ایجاد شود. مصرف اضافی فلوراید ممكن است به طرق مختلف اتفاق بیفتد: نخست اینكه، آب شرب شهر دارای فلوراید باشد یعنی فلوراید به آن افزوده شده باشد و كودك نیز فرآورده فلورایدی استفاده كند. سوم اینكه، كودكان ممكن است مقدار زیادی خمیر دندان فلورایدی استفاده كرده و آن را به هنگام مسواك زدن ببلعند.
▪ چگونه می توان از فلوروزیس جلوگیری كرد؟
قدم اول، مشاوره با دندانپزشك اطفال می باشد. وی از مقدار فلوراید آب آشامیدنی مطلع بوده و در صورتیكه بچه ای نیاز به فلوراید اضافی داشته باشد مقدار و نحوه مصرف را تعیین می كند. قدم دوم، مشاهده مقدار مصرف خمیر دندان می باشد. كلاً مقدار كمی خمیر دندان باید بر مسواك گذاشته شود. به بچه یاد بدهید كه خمیر دندان را نخورد و بعد از شستن دندانها آب دهان را بیرون بریزد.
▪ با این اوصاف آیا باید مصرف فلوراید را كنار گذاشت؟
فلوراید از پوسیدگی دندان جلوگیری می كند و نقش مهمی برای داشتن دندانهای سالم و بالتبع داشتن لبخندی پر نشاط برای تمام لحظات عمر ایفا می كند. كودك بایدفلوراید را مصرف كند،اما نه به مقدار خیلی زیاد. با كمك دندانپزشكان فلوراید را می توان به قدر كافی و با خیال راحت مصرف كرد.
▪ آیا فلوروزیس قابل معالجه می باشد؟
فلوراید جزئی از تركیب دندان می باشد و نمی توان آن را برداشت ولی اگر اثر فلورویس بر دندانهابزرگ و چشمگیر باشد میتوان درمانهای خاص دندانپزشكی ترمیمی و زیبایی آنها را اصلاح نمود. اگر كودك شما از فلوروزیس رنج می برد دندانپزشك اطفال میتواند در مورد روشهای دندانپزشكی كه به كمك آن شانس اینكه لبخند و اعتماد بنفس از دست رفته، به كودك شما بازگردانیده شود را به شما توضیح داده و یا اقدام نماید.
● دندان قروچه (براكسیزم)
اگر شما دندانهایتان را بهم بسائید و یا فكهایتان را بهم فشار دهید، این كار دندان قروچه نامیده می شود كه اغلب هنگام خواب رخ می دهد و علاوه بر استرس و اضطراب بواسطه خواب، جفت شدن غیر طبیعی دندانها و شكستن یا از دست رفتن دندانها را بدنبال دارد.
▪ علائم آن عبارتند از:
درد در فك و یا داشتن سردردهای مبهم می باشد و حتی ممكن است به علت سایش شدید، دندانها دردناك و یا لق باشند، در حدی كه حتی منجر به بروز شكستگی آنها گردد.
برای محافظت دندانهای شما در طول خواب، دندانپزشك می تواند برای شما یك محافظ دهانی بسازد.
اگر استرس علت اصلی آن می باشد، لازم است تا راهی برای ریلكس شدن خود بیابید. درمانهای فیزیكی، شل كننده های عضلانی، مشاوره و حتی ورزش ممكن است به شما كمك كند تا از این فشارهای روانی رهایی یابید. گاهی نیز علت دندان قروچه جفت شدن ناصحیح دندانها و وجود نقاط تماس مخرب می باشد، در این خصوص متخصصین پروتز با ساخت پلاكهای خاص، قادر به درمان شما می باشند.
● سرطان دهان
▪ اهمیت تشخیص زودرس:
امروزه تشخیص اولیه و زودرس سرطان دهان خیلی آسان تر از گذشته است. از طرفی تشخیص سرطان در مراحل اولیه یعنی زمانیكه شانس بهبودی بیمار بالاست. میزان مرگ و میر در اثر سرطانهای دهانی بیش از سایر سرطانهای ناحیه سر و گردن و یا سرطانهای پوست این ناحیه می باشد، بطوریكه تقریباً فقط نیمی از بیماران دچار سرطان دهان بیش از ۵ سال عمر می كنند.
▪ آنچه شما باید در مورد سرطان بدانید:
- شروع آن اغلب به صورت بروز یك ضایعه و یا یك قسمت سفید یا قرمز رنگ است كه در هر نقطه دهان ممكن است دیده شود.
- اغلب در افرادی اتفاق می افتد كه از اشكال مختلف تنباكو استفاده می كنند. استفاده توأم از الكل و سیگار خطر ابتلا را به شدت افزایش می دهد.
- در حال حاضر بیش از ۲۵% موارد ابتلا در افرادی دیده می شود كه فقط سیگار می كشند و سایر عوامل مستعد كننده در آنها دیده نمی شود.
▪ معاینه منظم بسیار حائز اهمیت است:
معاینه منظم و پریودیك دهان و دندان برای تشخیص زودرس ضایعات سرطانی و پیش سرطانی بسیار ضروری است. زیرا ممكن است این ضایعات در مراحل اولیه بسیار كوچك و غیر قابل توجه باشند، اما فوق العاده خطرناكند.
▪ در طی معاینات اولیه چه مواردی مشاهده می شود؟
دندانپزشك شما ابتدا باید دهان شما را به دقت معاینه كند. در حدود ۱۰% از معاینات دهانی ضایعات كوچك، كسطح، سفید و بدون درد دیده میشود. البته اغلب این ضایعات خطرساز نیستند اما به هر حال بعضی از آنها ممكن است ضایعه سرطانی باشند. معمولاً ضایعات خطرناك در هنگام معاینه از ضایعات بی ضرر تشخیص داده می شوند، هرچند بهترین روش انجام آزمایش بر روی این ضایعات است. در صورتیكه شما یك زخم بر روی مخاط دهان خود (به همراه یكی از عوامل مستعد كننده) داشته باشید، دندانپزشك آنرا درمان می كند و از شما می خواهد برای معاینه مجدد مراجعه كنید.
معمولاً چنانچه دندانپزشك به یك ضایعه برخورد كند كه به نظر بی ضرر می رسد و علت واضح و مشخصی ندارد، از لحاظ سطحی آن زخم یك نمونه بافتی تهیه میكند كه تهیه آن دردناك نیست. در صورتیكه این نمونه حاوی سلولهای مشكوك باشد، باید سایر مراحل تشخیص طی شود. اما در صورتیكه ضایعه از نظر دندانپزشك مشكوك به ضایعه سرطانی باشد، تحت بی حسی موضعی نمونه بافتی از مناطق عمقی تر ضایعه تهیه می شود تا بررسی دقیق تری انجام شود.
از خود محافظت كنید ؛ علائم اولیه و زودرس را بشناسید و بطور منظم به دندانپزشك خود مراجعه كنید؛
« سرطانهای دندان ابتدا اغلب به صورت لكه های قرمز یا سفید كوچك و یا بصورت زخم در هر ناحیه از دهان ظاهر می شوند».
▪ سایر علائم سرطانهای دهان عبارتند از:
- زخمی كه به آسانی دچار خونریزی می شود و بهبود پیدا نمی كند.
- تغییر رنگ بافت مخاطی دهان.
- وجود یك لكه ضخیم و برجسته با سطح زبر كه شبیه به دمل است.
- درد، حساسیت یا بی حسی در هر ناحیه از دهان و یا در ناحیه لبها. بیاد داشته باشید كه بایدبطور منظم به دندانپزشك خود مراجعه كنید، زیرا در بسیاری از مناطق دهان خودتان قادر به مشاهده این ضایعات نیستند. چنانچه یكی از علائم فوق را در خود مشاهده كردید، بدون معطلی به دندانپزشك مراجعه كنید. دندانپزشك شما مهارت و ابزار لازم را دارد تا وجود ضایعات سرطانی و پیش سرطانی را در دهان شما تشخیص دهد. شما با كمك دندانپزشك خود می توانید با سرطان دهان بجنگید و در برابر آن پیروز شوید.
▪ آنچه لازم است درباره درمان سرطان دهان بدانید:
بطور متوسط در حدود یك سوم بیماران مبتلا به سرطان متعاقب درمان بیماری خود دچار عوارض دهانی می شوند. به همین دلیل بیماران سرطانی باید قبل و در حین درمان سرطان خود تحت معاینه دندانپزشكی قرار گیرند تا از سلامت دندانها و مخاط دهان خود مطمئن شوند تا به این ترتیب میزان عوارض دندانی و دهانی در آنها به حداقل برسد. بعنوان مثال اغلب افرادیكه تحت رادیوتراپی در ناحیه سر و گردن قرار می گیرند، دچار عوارضی از قبیل خشكی دهان، حساسیت مخاطی، حساسیت دندانها، پوسیدگی وسیع دندانی و مشكل در حین بلع می شوند.
شیمی درمانی نیز تأثیرات مشخص و واضح بر روی مخاط دهان و دندانها دارد. به دلیل جلوگیری از بروز این مشكلات و یا حداقل كاهش میزان صدمات وارد به دهان و دندان دندانپزشك و سرطان شناس باید قبل و در حین درمان با یكدیگر همكاری نزدیك داشته باشند. در طی مدت زمانی كه شما تحت درمان سرطان ناحیه سر و گردن می باشید، باید دندانهای خود را حداقل دوبار در روز با احتیاط مسواك بزنید، مگر اینكه دندانپزشك به شما روش دیگری پیشنهاد كند. ممكن است دندانپزشك علاوه بر مسواك روزانه استفاده از دهانشویه را هم تجویز كند. در صورتیكه شما دچار عارضه خشكی دهان بشوید، دندانپزشك بادی جایگزینی برای بزاق دهان به شما معرفی كند مانند بزاق مصنوعی.
استفاده از فلوراید هم روشی است كه برای كم كردن پوسیدگی دندانها مورد استفاده قرار می گیرد. به دلیل اینكه بروز عفونتهای دهانی ممكن است سبب ایجاد گرفتاری جدی برای شما شود. در صورت بروز این عفونتها باید بلافاصله به دندانپزشك و یا پزشك خود مراجعه نمائید.
▪ حقایقی در مورد سرطانهای دهانی
ـ مصرف سیگار همراه با مصرف زیاد الكل از مهمترین عوامل مستعد كننده سرطانهای دهان می باشند.
ـ بروز سرطانهای دهانی در افراد بالای ۴۰ سال به مراتب بیش از افراد زیر ۴۰ سال می باشد.
ـ مطالعات نشان می دهند مصرف میوه و سبزیجات به مقدار زیاد احتمالاً از رشد و نمو ضایعات سرطانی جلوگیری میكند.
ـ سرطانهای دهان ممكن است بر روی هر كدام از نواحی دهان مشاهده شوند، از جمله: لثه ها، مخاط گونه، زبان، كام نرم و سخت.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: سایت دانلود رایگان]

[مشاهده در: www.freedownload.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 746]