لب‌هاي درياچه اروميه شوره بست كم‌آبي، درياچه زيباي ايران را به سمت مرگ مي‌برد

واضح آرشیو وب فارسی:جام جم آنلاین: لب‌هاي درياچه اروميه شوره بست كم‌آبي، درياچه زيباي ايران را به سمت مرگ مي‌برد
جام جم آنلاين: درياچه اروميه همين روزها حال و روز خوبي ندارد. آب اين درياچه مدام عقب‌تر مي‌رود و تنها چيزي كه از آن باقي مي‌ماند، نمك‌زار و كوه‌هاي نمكي است.

كم شدن آب درياچه اروميه در ساليان اخير آن‌قدر شدت يافته است كه شوري آن از حد اشباع گذشته و برخي از كارشناسان از هم‌اكنون اين درياچه را يك درياچه مرده مي‌دانند.

كمبود آب درياچه اروميه دلايل مختلفي دارد.

از خشكسالي و كم‌آبي در سال‌‌هاي اخير گرفته تا كم شدن حوزه آب‌ريز به دليل ساخت بي‌رويه سدها.

همه اين‌ها دست به دست هم داده‌اند تا يكي از زيباترين جاذبه‌هاي گردشگري ايران به سمت مرگ و نابودي سوق دهند.

بايد منتظر ماند و ديد، اين درياچه به زندگي بازمي‌گردد يا...

تهديد نمكي

با گذر از سواحل درياچه اروميه، مي‌توان به راحتي نمكزارها و كوه‌هاي نمكي را ديد كه طي چند سال اخير بر وسعت آنها افزوده شده است.

كارشناسان معتقدند اين كوچك شدن مساحت درياچه هشدار مهمي است، زيرا شوره‌زار حاصل از اين عقب‌نشيني تمام اراضي، مزارع و نواحي مسكوني و آبادي‌هاي اطراف را تهديد مي‌كند.با وزش باد، نمك موجود در شوره‌زارهاي پديد آمده به سوي اين اراضي و نواحي مسكوني منتشر شده و همين امر خود موجب خشكسالي مي‌شود و تاثير مستقيمي بر روي منطقه، سلامت مردم و افزايش مهاجرت به شهرها خواهد شد.

كارشناسان خاك، معتقدند اساسا كويرها از نظر خاك به 2 دسته:‌ كوير نمك و كوير بدون نمك تقسيم مي‌شود كه كوير نمكي از نوع بسيار خطرناك به شمار مي‌رود چون ادامه حيات گونه‌هاي جانوري به خطر مي‌‌اندازد.

با توجه به مسائلي كه اشاره شد وضعيت درياچه اروميه بسيار بحراني است و طبق گفته مهندس دارياني معاون عمراني استاندار آذربايجان غربي راه‌كاري ملي مي‌طلبد.

البته تبعات خشكسالي درياچه اروميه بر كسي پوشيده نيست و اين را مي‌توان از نامه 221 نماينده مجلس به رئيس‌جمهوري دريافت، آنها خواستار احياي درياچه اروميه شده‌اند.

طبق گفته حجت‌الاسلام سيدسلمان ذاكر، نماينده مردم اروميه در مجلس شوراي اسلامي ستادي از نمايندگان مجلس براي اين امر تشكيل شده و خواستار تقويت بودجه جهت انتقال آب رودخانه زاب به درياچه اروميه شده‌اند.

نماينده مردم اروميه در مجلس شوراي اسلامي تبخير سالانه آب درياچه اروميه را 5/5 ميليارد مترمكعب اعلام مي‌كند و مي‌افزايد: ورودي آب سالانه به درياچه در سال 5/1 ميليارد مترمكعب بوده كه اين وضعيت، درياچه اروميه را در سراشيب اضمحلال و سقوط قرار داده است.

وي مي‌گويد: دولت مصوبه‌اي جهت انتقال آب رودخانه زاب به درياچه اروميه داشته كه براساس آن هر سال مبلغ 120 ميليارد ريال براي اين منظور اختصاص مي‌يابد كه در اين صورت 12 سال طول مي‌كشد تا اين طرح اجرايي شود.

نماينده مردم اروميه در مجلس شوراي اسلامي معتقد است كارشناسان هشدار داده‌اند كه در مدت 8 سال بخش جنوبي درياچه بر اثر تبخير خشك مي‌شود كه اين امر تهديدي جدي براي زيست بوم منطقه است.

ذاكر، اعتبار لازم براي اجراي سريع طرح انتقال آب درياچه اروميه را 3 هزار ميليارد ريال برآورد كرده و افزود به منظور احياي درياچه اروميه نيازمند آموزش‌هاي همگاني هستيم تا با فرهنگ صحيح مصرف آب، راندمان آبياري در مزارع را كاهش دهيم.

عوامل بحران‌ساز

كارشناساني كه روي اين درياچه و وضعيت آن مطالعه كرده‌اند، معتقدند سهم عوامل انساني از تهديد حيات درياچه اروميه 30 درصد است و مابقي به عواملي چون خشكسالي، شرايط جوي، تبخير و ... بازمي‌گردد.

به اعتقاد كارشناسان حفاظت از محيط زيست، عوامل انساني از طريق ساخت بي‌رويه سدها در خشك شدن بخشي از آب درياچه تاثير داشته‌اند، چراكه ساخت سدها جريان آب‌ها را كنترل كرده و مانع ورود آن به درياچه مي‌شود.

در اكثر رودخانه‌هاي منتهي به اين درياچه، تعداد زيادي سد ساخته شده كه برخي از آنها مورد بهره‌برداري قرار گرفته و برخي نيز در حال احداث هستند.

در حال حاضر 5 سد مهاباد، شهرچاي اروميه، سد ماكو، حسنلوي نقده و شهيد كاظمي بوكان درآذربايجان غربي وجود دارد كه اين تعداد در مجموع يك ميليارد و 700 ميليون مترمكعب از آب‌هاي جاري استان را مهار كرده است.

اين در حالي است كه 11 سد ديگر در حوزه آبريز درياچه اروميه با ظرفيت كلي 1 ميليارد و 543 ميليون مترمكعب در دست احداث است كه از اين تعداد 7 سد به ظرفيت 235 مترمكعب تا پايان امسال مورد بهره‌برداري قرار خواهند گرفت.

تهديد طبيعي

تغييرات آب هوايي (كه البته كل كره زمين متاثر از آن است)‌ و كم‌آبي‌هاي پياپي سال‌هاي اخير نيز يكي ديگر از عوامل خشكسالي و عقب‌رفت آب واتصال چندين جزيره به سواحل درياچه است كه موجب بروز وضعيت نگران‌كننده‌اي براي پارك ملي درياچه اروميه شده است.

با اتصال اين جزاير به خشكي ادامه زيست و زاد و ولد برخي از پرندگان نادر نيز بشدت به مخاطره افتاده، به طوري كه شمار پرندگاني كه هر ساله به پارك ملي درياچه اروميه مهاجرت مي‌كردند، به نحو چشمگيري كاهش يافته است.

اكوسيستم منحصر به فرد

درياچه اروميه 102 جزيره دارد كه هر يك از آنها تامين‌كننده بخشي از نيازهاي حياتي اين درياچه هستند.

بزرگ‌ترين اين جزاير به ترتيب كبودان (قويون داغي)‌ كه قوچ و ميش ارمني دارد. جزاير «اشك» و «اسپرو آرزو» هم زيستگاه گوزن زرد ايراني و پوشش غني گياهي هستند.

جزاير 9 گانه كه از جزاير كوچك درياچه اروميه هستند همه مكان بسيار مناسبي براي جوجه‌آوري پليكان سفيد، فلامينگو، تنجه و كاكايي است.

از ديگر پرندگان شاخص حاشيه تالاب كه از ارزش فوق‌العاده زيستي برخوردار است مي‌توان به بالكان كوچك و خروس كولي سينه سياه اشاره كرد.

به طور كلي تاكنون 186 گونه متعلق به 22 خانواده بومي و مهاجر پرندگان، در اين درياچه شناسايي شده‌اند كه اين تنوع زيستي در يك محدوده، در جهان بي‌نظير است.

حال بايد منتظر ماند و ديد كه نامه‌نگاري نماينده‌‌ها و پيگيري مسوولان استاني بالاخره به نتيجه مي‌رسد و اين درياچه از مرگ رهايي مي‌يابد، يا نه؟

پاسخ اين سوال را در سال‌هاي آينده و با سفر به اروميه مي‌توانيد بيابيد.

اروميه ــ ميثم صفري ــ خبرنگار جام‌جم
چهارشنبه 6 شهريور 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: جام جم آنلاین]

[مشاهده در: www.jamejamonline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 60]