هيزم هاي جنگ سرد دوم

واضح آرشیو وب فارسی:مردم سالاری: هيزم هاي جنگ سرد دوم
گروه جهان - آرمان اميري: فروپاشي اتحاد جماهير شوروي در آغاز دهه نود، پاياني بود براي نزديك به پنج دهه جنگ سردي كه نه تنها دو ابرقدرت زمان، كه تمامي كشورهاي جهان را درگير خود ساخته بود. فشار سنگين اين نبرد پنهان براي كشورهايي كه ناخواسته ميدان تاخت و تاز ابرقدرت ها شده بودند آنچنان سنگين و كمر شكن بود كه بسياري تا مدت ها نمي توانستند پايان اين دوران سياه را با نابودي يكي از ابرقدرت ها باور كنند.
با پايان جنگ سرد كشورهاي جهان همزمان بايد به دو تغيير عمد در شرايط سياسي عادت مي كردند. تغيير اول حذف شوروي كمونيستي بود كه همچون چتري گسترده بسياري از كشورهاي جهان را زير سايه خود گرفته و هرگونه استقلال عملي را از آنها سلب كرده بود. البته اين سايه سنگين ابرقدرت شرق همان مقدار كه استقلال عمل دولت هاي وابسته به خود را مختل كرده بود، به پوشش مناسبي براي پنهان ساختن بسياري از نقايص و حتي فجايع موجود در آنها نيز بدل شده بود.
با حذف اين چتر حفاظتي، فضاي مه آلود حاكم بر كشورهاي بلوك شرق و ديگر متحدان روسيه نيز شفاف شد و از آن پس مسووليت سنگين دفاع از عملكرد داخلي نظام هاي حاكم در اين كشورها بر دوش حاكمان آن افتاد. مسووليتي كمرشكن كه گاه خارج از توان اين نظام ها بود و به اشكال مختلف تحولاتي شگرف را در آنها منجر شد.
فروپاشي چك اسلواكي و يوگسلاوي كه براي مدت ها اختلافات نژادي و قومي درون آنها تحت فشارهاي سنگين احزاب كمونيست وابسته به مسكو مخفي مانده بود بارزترين نشانه لزوم تغيير در فضاي كشورهاي بلوك شرق بودند.
اما تغيير ديگري كه فروپاشي شوروي بر فضاي سياسي جهان تحميل كرد تشكيل كشورهاي جديدي با عنوان كلي مشترك المنافع بود. كشورهايي كه هيچ گونه پيشينه مستقلي براي حضور در عرصه سياست جهاني نداشتند و اكنون مانند كودكاني نوپا قصد داشتند براي خود جايگاهي در عرصه رقابت هاي جهاني ايجاد كنند.
طبيعي بود كه بسياري از اين كشورها بسيار زود به حاكمان جديد مسكو احساس نياز كنند. روسيه، اين مستحق ترين جايگزين شوروي نيز براي بازگشت به دوران طلايي قدرت خود در اولين گام آغوشش را براي برادرخوانده هاي سابق باز كرد و هر قدر آمريكا و اروپا در ديگر نقاط جهان نفوذ خود را گسترش دادند در اين منطقه دست به جبران زدند.
اما آغوش روس ها از ديد بسياري گرم و دوستانه نبود; كه اگر اينچنين بود اساسا نيازي به فروپاشي شوروي نبود. جدال جريانات سياسي غرب گرا با طرفداران روسيه در طول ده سال گذشته همواره كشورهاي تازه استقلال يافته را خبرساز ساخته است. جدال هايي كه در اين اواخر كم كم به سود غرب به پايان مي رسيد و انقلاب هاي مخملي و نارنجي را به مصداق دهن كجي سياسي به انقلاب هاي ماركسيستي به همراه داشت.
هرچند اين ضربات براي حاكمان تازه مسكو بسيار دردناك و حتي تحقير كننده به نظر مي آيند، اما به نظر نمي رسد هيچ كس در مسكو علاقه اي به راه اندازي يك جنگ سرد جديد داشته باشد.
روس ها از يك جهت بسيار دوست دارند تا دوباره به رقيب اصلي ايالات متحده بدل گردند و خاطرات نوستالژيك خود را زنده كننده، اما از جهت ديگر به خوبي مي دانند كه نه در عرصه اقتصادي توانايي چنين رقابتي را دارند و نه در عرصه سياسي داراي چنين نفوذي هستند.
تلاش روسيه براي استفاده از معدود ابزارهاي فشار خود نظير پرونده هسته اي ايران بيش از آنكه اقدام يك ابرقدرت صاحب راي محسوب شود، باج گيري هايي حقارت آميز به نظر مي رسد. باج گيري هايي كه روس ها هم چندان علاقه اي به مخفي سازي آن ندارند و همين مسئله تكليف همه رقبا را، چه در آمريكا و چه در اروپا مشخص ساخته است. همه ياد گرفته اند كه روس ها چگونه راضي مي شوند و هزينه هاي همراه ساختن اين كشور در اتحاد كشورهاي بزرگ جهان را پيشاپيش محاسبه مي كنند.
اما در اين ميان سرهايي هم هستند كه بي كلاه مانده باشند. دولت هايي كه براي سال هاي سال سياست خود را بر پايه مجادلات شرق و غرب بنا نهاده بودند تا از قبل اين درگيري ها بتوانند به حيات گلخانه اي خود ادامه دهند.
چنين حكومت هايي با فروپاشي شوروي به ناگاه خود را در معرض ديدگان جهاني يافتند و ناچار راه انزوا را در پيش گرفتند چرا كه حاكمانشان نمي توانستند تغييرات جهان جديد را بپذيرند و با پذيرش نظام دموكراسي لازم در جهان قرن بيست و يك حكومت خود را به خطر اندازند.
چنين كشورهايي اگر همچنان توانسته باشند پابرجا بمانند بدون شك براي وقوع يك درگيري جديد ميان جهان غرب و مسكو لحظه شماري مي كنند. درگيري عمده اي كه شايد نبرد گرجستان بتواند آغاز مناسبي براي آن باشد.
با گذشت نزديك به يك هفته از پايان نبرد قفقاز لحن صحبت مقامات روسيه در برابر حملات گسترده جهان غرب همچنان محكم به نظر مي رسد، اما آنچه در عمل مشاهده شده است عقب نشيني ارتش روسيه از گرجستان و نظارت نمايندگان اروپايي بر اقدامات اين نيرو است.
هرچند تصميمات روسيه در عمل نشانگر تمايل اين كشور براي پايان هرچه سريع تر قائله گرجستان است، اما به نظر مي رسد كشورهايي هم هستند كه از انزواي روسيه در جهان استقبال مي كنند، كشورهايي كه يك روسيه منزوي را يك هم پيمان وفادار براي خود مي دانند.
سفر اخير بشار اسد به روسيه، به وضوح نشانگر حمايت سوريه از روسيه است اما با اين حال اسد، نگران از اينكه برخي اين پيام را دريافت نكنند «حمايت كامل سوريه از روسيه» را به خبرنگاران اعلام مي كند.
رييس جمهور يكي از منزوي ترين كشورهاي جهان ضمن انتقاد از جهان غرب به خاطر تحت فشار قرار دادن روسيه، در اقدامي جالب دست به شبيه سازي كشور خود با يكي از بزرگترين بازيگران عرصه سياست جهاني مي زند و تاكيد مي كند: «روسيه و سوريه در شرايط يكساني قرار گرفته اند و غرب تلاش مي كند تا اين دو كشور را منزوي سازد; اما طراحان اين بازي بايد بدانند كه مشكلات جهان بدون دخالت اين دو كشور حل نخواهند شد».
به نظر مي رسد اسد آن چنان از احتمال قطع كامل روابط روسيه و آمريكا به وجد آمده كه نمي تواند تمايل قلبي خود را پنهان ساخته يا بيان آن را به تاخير بيندازد. رئيس جمهور سوريه كه خود به تازگي ناچار شده است حتي آغاز مذاكره با اسرائيل را هم بپذيرد براي همتايان روسي خود نسخه متفاوتي مي پيچد و مي گويد: «به نظر مي رسد ديگر در روسيه همه متوجه شده باشند كه نيازي به رابطه با آمريكا ندارند».
هرچند مسكو اين روزها از هر صداي موافقي با آغوش باز استقبال مي كنند تا بار سنگين فشار مخالفان را اندكي كاهش دهند و هرچند ورود اسد به مسكو در چنين شرايطي با گرم ترين استقبال ها همراه خواهد بود، اما به نظر نمي رسد هيچ كدام از دولتمردان روسيه پذيرش پيشنهادات و تشويق هاي اسد را عقلاني بدانند.
بدون ترديد آغاز يك جنگ سرد ديگر براي كشورهاي زيادي همچون سوريه مطبوع و دلپذير است اما به نظر نمي رسد روسيه يكي از اين كشورها باشد.
پنجشنبه 31 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: مردم سالاری]

[مشاهده در: www.mardomsalari.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 86]