تغییرات طبیعی در سالمندان

واضح آرشیو وب فارسی:سایت رسیک: تغییرات طبیعی در سالمندان

تغذیه ی مناسب یکی دیگر از عوامل مهم در حفظ سلامتی است. با تغذیه ی خوب احساس سلامتی، انرژی زیاد برای انجام فعالیت های روزمره و مقاومت بالا در برابر بیماری و خستگی حاصل می شود...

● رژیم غذایی و تغذیه:

تغذیه ی مناسب یکی دیگر از عوامل مهم در حفظ سلامتی است. با تغذیه ی خوب احساس سلامتی، انرژی زیاد برای انجام فعالیت های روزمره و مقاومت بالا در برابر بیماری و خستگی حاصل می شود. تغذیه ی مناسب ممکن است سبب تخفیف مشکلات بهداشت کنونی، درمان مؤثر تر بسیاری از بیماریهای مزمن، پیشگیری از عوارض نامطلوب بیماریهای حاد مزمن، تسریع التیام زخم و ترمیم آسیب ها، ارتقای ظرفیت کارکردی، افزایش سالهای عمر توام با سلامت شود. تغذیه ی نامناسب ممکن است سبب تسریع فرآیند سالمندی و تشدید معلولیت های فیزیکی شود و درکل به وضعیت بهداشتی نامطلوب منجرگردد.

۱) انرژی:

در افراد سالمند، با افزایش سن نیاز به انرژی کاهش می یابد. این کاهش ممکن است به علت تحلیل بافت عضلانی و عدم تحرک و فعالیت باشد که به ترتیب میزان انرژی پایه BMR را کاهش می دهد.

(علت کاهش فعالیت و تحرک ممکن است ناشی از بیماریهای استخوانی، شکستگی و یا بیماریهای مزمن پیشرفته باشد).

تحقیقات نشان می دهد که مصرف انرژی متابولیسم پایه و نیاز به انرژی، با افزایش سن تقریباً به میزان ۲ تا ۴ درصد در هر دهه از عمر کاهش می یابد، به نحوی که در سالمندان میزان متابولیسم پایه یا انرژی که در حین استراحت برای زنده ماندن فرد مورد نیاز است، نهایتاً کاهشی بین ۱۵ تا۲۰ درصد را نشان می دهد.

۲) پروتئین

در سالمندان، مقدار کل پروتئین بدن به علت سرعت کم تعویض پروتئین های ماهیچه و همچنین تحلیل بافت عضلانی کاهش می یابد و چنانچه فرد سالمند در این وضعیت دچار استرس، بیماری عفونی، سوختگی و ضربه شود و یا تحت اعمال جراحی قرار گیرد، نیاز به پروتئین در او افزایش می یابد (متخصصان تغذیه معتقدند میزان دریافت پروتئین برای سالمندان به طورمتوسط ۱۲ تا ۲۰ RDA درصد کل انرژی دریافتی روزانه را تشکیل می دهد). میزان پروتئین مورد نیاز روزانه توصیه شده برای مردان بیش از ۵۱ سال حداقل ۶۳ گرم در روز وبرای زنان بیش از ۵۱ سال، حداقل ۵۰ گرم در روز می باشد. البته در صورت بروز بیماری یا عارضه ی خاص بر میزان پروتئین دریافتی افزوده می شود.

۳) کربوهیدرات:

مصرف کربوهیدرات های پیچیده (غذاهای کربوهیدرات دار غنی از فیبر غذایی مانند میوه ها، سبزی ها و غلات کامل) برای سالمندان بسیار حائز اهمیت است. افزایش مصرف کربوهیدرات های پیچیده در دریافت بسیاری از مواد معدنی و ویتامین ها توسط بدن مؤثر است. انجمن دیابت آمریکا اخیراً اعلام کرده است که کاهش وزن و یک رژیم غنی از کربوهیدرات های پیچیده و فیبر برای سالمندان مبتلا به دیابت بسیار مفید است. میزان کربوهیدرات توصیه شده برای افراد سالمند باید به نحوی تنظیم شود که حدود ۵۰ تا ۶۰ درصد کل انرژی دریافتی روزانه را تشکیل دهد و با توجه به اختلالات گوارشی و مشکل یبوست در افراد سالمند توصیه می شود که مواد پرفیبر را بیشتر از مقادیر توصیه شده مصرف نمایند.

۴) چربی:

با افزایش سن و کاهش توده ی عضلانی، بر مقدار توده ی عضلانی یا توده ی چربی بدن افزوده می شود. بنابراین باید به مسأله چاقی و مصرف چربی در رژیم غذایی توجه خاصی مبذول داشت. با توجه به اینکه چربی نقش مهمی در بهبود طعم غذا، تأمین اسیدهای چرب ضروری و کمک به جذب ویتامین های محلول در چربی ایفا می کند و یکی از منابع پر انرژی نیز به شمارمی آید، حداکثر میزان توصیه شده باید در حدود ۲۵ تا ۳۰ درصد کل انرژی دریافتی روزانه باشد و توصیه می شود ۱۰ درصد این مقدار به چربی های غیر اشباع اختصاص داده شود زیرا علت افزایش بیماریهای عروق قلبی و سرطان، مصرف چربی های حیوانی اشباع شده می باشد که در بسیاری از موارد ممکن است منجر به مرگ شود.

۵) ویتامین ها:

تیامین، ریبوفلاوین، B۱۲ همانطور که می دانیم دریافت بعضی از ویتامین ها به خصوص اسید فولیک، ویتامین و پیریدوکسین در سالمندان بسیار ناچیز است. معمولاً مصرف کم مواد غذایی و در نتیجه کاهش کل انرژی دریافتی و کاهش فعالیت فیزیکی، همچنین برخی تغییرات وابسته به سن و مؤثر در متابولیسم ویتامینها، ممکن است میزان ویتامین های دریافتی را کاهش دهد. اولین قدم در جلوگیری از بروز این عارضه، ایجاد تنوع و کیفیت بهتر رژیم غذایی و انجام حرکات ورزشی به منظور تحریک اشتها است.

در زنان سالمند کمبود ویتامین D و در پی آن کاهش جذب کلسیم، به خصوص در دوران یائسگی ممکن است منجر به پوکی استخوان یا استئوپوروز شود. لازم به ذکر است که افراط در مصرف مکملهای ویتامین D ممکن است باعث رسوب املاح کلسیم در استخوانها و بافتهای نرم شود.

۶) مواد معدنی:

مواد معدنی حائز اهمیت در دوران پیری، آهن و کلسیم هستند که کاهش در میزان دریافت آنها به ترتیب منجر به بروز آنمی و بیماریهای استئوپوروز می شود. معمولاً جذب آهن و کلسیم با افزایش سن رو به کاهش می رود. به طور کلی عوامل مؤثر در کاهش جذب کلسیم عبارتند از مصرف آنتی اسیدها، اثر متقابل مواد مغذی روی یکدیگر، تغییر در متابولیسم استخوان به علت عدم تحرک، کاهش توده ی استخوانی و اختلال در جذب روده یی، مقدار توصیه شده ی کلسیم برای مردان و زنان سالمند ۸۰۰ میلی گرم در روز می باشد. در زنان به ویژه دردوران یائسگی میزان توصیه شده به ۱۲۰۰ میلی گرم در روز می رسد.

● استئوپوروز و رژیم درمانی

از بین بیماریهای شایع دوران سالمندی پوکی استخوان یا استئوپوروز یکی از مهمترین بیماریهای ناشی ازکمبودهای تغذیه یی می باشد. این بیماری یک اختلال وابسته به سن می باشد که در اثر کاهش توده ی استخوانی و در غیاب برخی عوامل دیگر با افزایش حالت شکنندگی استخوان منجر به از دست رفتن بافت استخوان می شود. از دست دادن استخوان، پدیده یی است که با افزایش سن در میان مردان و زنان سالمند بروز می کند، بررسی هایی که روی تعدادی از افراد سالمند با بیش از۹۰ سال سن به عمل آمده است نشان می دهند که ۳۲ درصد از زنان و ۱۷ درصد از مردان، از شکستگی استخوان خاصره که اغلب ناشی از استئوپوروز می باشد رنج می برند.

از نکات مهمی که در بروز استئوپوروز مشاهده می شود دریافت کم شیر و محصولات لبنی توسط سالمندان است که با کمبود لاکتاز نهایتاً منجر به بروز این عارضه می شود. لذا تجویز مکملهای کلسیم برای این قبیل افراد توصیه می گردد. همچنین افراد سالمند باید مصرف غذاهای غنی از کلسیم از جمله محصولات لبنی کم چربی را در سرلوحه ی برنامه های غذایی خود قرار دهند.

● توصیه های غذایی:

۱) یکی از اختلالات گوارشی دوره ی سالمندی، یبوست است. لذا به سالمندان توصیه می شود در چنین حالتی مصرف میوه هایی مانند آلو، گلابی، زرد آلو، انواع پوره ی این میوه ها و غلات سبوس دار را در صورتی که مشکل نفخ ندارند، در برنامه ی غذایی خود قرار دهند. مصرف میوه های هسته دار مانند آلو، گیلاس و... به علت وجود نوعی کربوهیدرات به نام رافینوز نفاخ هستند و در صورتی که موجب ناراحتی فرد شوند، توصیه نمی گردد. ضمناً این افراد باید از مصرف غذاهای نفاخ دیگر مانند نخود، لوبیا، گل کلم و... خودداری کنند.

۲) در صورتی که فرد سالمند دچار بی خوابی باشد، باید از مصرف چای و قهوه قبل از خواب خودداری کند و ترجیحاً یک لیوان شیر را جانشین آن نماید.

۳) مصرف انواع شیرینی و چربی (از قبیل مارگارین، کره، گوشتهای پرچرب و فرآورده های لبنی در چربی) باید در حد اعتدال بوده و در صورت ابتلا به بیماریهای قلبی عروقی، دیابت و چاقی مصرف آنها محدود شود.

۴) به منطور تحریک اشتها قبل از غذا بین ۳۰ دقیقه تا یک ساعت پیاده روی ملایم توصیه می شود.

۵) استفاده از ادویه های و گیاهان معطر که در بهبود طعم، مزه و بوی غذا مؤثرند، در بعضی مواقع مجاز بوده و توصیه می شود.

۶) سرو کردن غذا به صورت قابل توجه و جذاب، موجب تحریک اشتهای فرد سالمند می شود و رعایت این امر باید توسط خانواده ی سالمند یا افراد مراقبت کننده مورد توجه خاص قرار گیرد.

۷) در صورتی که فرد سالمند دچار ناراحتی های دهان و دندان باشد، باید غذای مصرفی به صورت پوره یا خورد شده و یا سوپ تهیه گردد تا مصرف شود.

۸) در برنامه ی غذایی تنظیم شده برای افراد سالمند حتی الامکان از غذاهای جدید و متنوع استفاده شود.

۹) روی میز شام از گل و گیاه، ظروف و لوازم جذاب و قابل توجه استفاده شود.

۱۰) توصیه می شود در صورت امکان از دوستان و اعضای خانواده برای صرف غذا در کنار فرد سالمند دعوت به عمل آید زیرا این امر در مشارکت اجتماعی سالمندان تأثیر بسزایی دارد.

۱۱) مصرف غذاهای سرخ شده برای سالمندان توصیه نمی شود.

۱۲) مصرف نمک باید بسیار کم و محدود باشد.

۱۳) مصرف سسهای سنگین برای سالاد یا سبزیهای پخته توصیه نمی شود.

۱۴) در صورتی که فرد دچار ناراحتی گوارشی باشد، بهتر است حبوبات ۱۲ ساعت قبل از مصرف خیسانده شوند و آب آن چندین بار تعویض گردد تا مواد نفاخ آن خارج شود.

۱۵) هنگام مصرف داروهای تجویز شده از تداخل آنها با مواد مغذی در نظر گرفته شود که این امر نیاز به مشورت با متخصصان تغذیه دارد.

● نقش پرستار بهداشت جامعه:

در پرستاری ازسالمندان اطلاعاتی علمی مربوط به سالمندی طبیعی ومشخصات روانی، زیستی، اجتماعی وروحی فرد سالمند با دانش عمومی پرستاری ترکیب می گردد. فرایند پرستاری راهکارهای سیستمی و جامعه جهت ارائه ی مراقبت های پرستاری می باشد که نیازمند به کارگیری دانش و مهارتهای وسیع پرستاری است. در ضمن مراقبت پرستاری از یک فرد سالمند منحصر به فرد بوده و از یک سالمند به سالمند دیگر متفاوت است. پرستار بهداشت جامعه در مراقبت از فرد سالمند و خانواده ی دارای فرد سالمند دارای تمامی نقش های پرستاری (آموزشی، مراقبتی، حمایتی و...) می باشد.

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: سایت رسیک]

[مشاهده در: www.ri3k.eu]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 424]