مهدويت و انتظار

واضح آرشیو وب فارسی:اطلاعات: مهدويت و انتظار

اشاره: در آيين مقدس اسلام كمتر مسأله‌اي را مي‌توان يافت كه به اندازه مسأله مهدويت بدان اهميت داده شده باشد و شايد بتوان گفت: در مورد هيچ مسأله‌اي از مسائل حياتي اسلام، به اندازه "مهدويت" روايت نرسيده است. و مهدويت چيزي جز حيات و پويايي امامت در عصر غيبت و حاكميت جهاني يافتن توحيد و عدالت در عصر ظهور نيست. استاد اسماعيل شفيعي سروستاني يكي از محققان و پژوهشگران عرصه مهدويت هستند كه تأليفات فراواني در اين زمينه انجام داده‌اند و مدير مسئولي و سردبيري مجله "موعود" و "موعود نوجوان" و همچنين مديريت دايرة‌المعارف موعود آخرالزمان را به عهده دارند. آنچه در پي مي‌آيد گفتگويي است با ايشان پيرامون موضوعات مهدويت، غيبت، انتظار و...

* در ابتدا جايگاه مهدويت اسلام را براي ما تبيين فرماييد.

ـ باور به ظهور منجي و مصلح در آخرالزمان، فصل مشترك همه ملل و حتي نحل مختلف كه پير و اديان آسماني‌اند، مي‌باشد. نكته جالب اين است كه ويژگي‌ها و صفاتي كه عموم منابع فرهنگي اقوام در مورد اين منجي مي‌دهند، خيلي دور از هم نيست و در واقع بيانگر اين است كه اين موضوع از يك منشأ واحد صادر شده؛ اما صورت‌هاي مختلف پيدا كرده است. هندوها، پيروان بودا، يهوديها، مسيحيها، زرتشتي‌ها، مسلمانان و حتي قبايل دور افتاده در ميان مناطق سخت و صعب‌العبور هم به نوعي بر اين باور هستند كه در دوره بسيار سخت آخر‌الزمان، منجي ظهور خواهد كرد و بشر را از فلاكت و سختي نجات خواهد داد؛ ضمن آنكه آن منجي، نقش اصلاح‌گر و احياگر بزرگ را هم ايفا مي‌كند.

* وجه مميز آنچه كه ميان اين ملل و نحل وجود دارد با آنچه اسلام درباره‌اش گفتگو مي‌كند، چيست؟

ـ مسلمانان و به ويژه شيعيان، منجي موعود را موجود معرفي مي‌كنند؛ در حالي كه ساير ملل و بسياري از نحل، اگرچه منتظر يك منجي هستند؛ ولي اين منجي را موجود نمي‌دانند؛ يعني مسلمانان معتقدند كه امروز منجي در ميان ما هست، حيات دارد، در امور ما و عالم نقش دارد و تنها به اذن خداوند غايب است و در زماني كه خداوند مقرر كرده، ظهور خواهد كرد.

* چرا امام زمان (عج) در پس پرده غيب‌اند؟

ـ حضرت خداوند نقشه و طرحي را براي خلقت و حيات و سرانجام و نيك‌بختي بشر داشتند و همه فرامين و آنچه كه باعث خير، بركت، سعادت و خوشبختي بشر مي‌شد، از طريق ارسال انبياء و انزال كتب اتفاق افتاده است؛ اما معامله‌اي كه بشر با اين انبياء و كتب كرد، بسيار ظالمانه بوده كه از اين ظلم، خود بشر، از همه بيشتر خسارت ديده؛ يعني اين عمل ظالمانه او در سركوب و كشتن پيامبران، در تحريف كتاب‌هاي آسماني، در پس زدن فرامين انبياء و معصومين باعث شد كه خودش در بيچارگي، جهل و ظلم فرو رود و آسيب ببيند، لذا در يك كلام، طرح خداوند نبود جز آنكه بشر در همين دنيا نوعي سعادت را تجربه كند و در آخرت هم بهره‌هايش را ببرد؛ ليكن علي‌رغم ارسال انبياء و انزال كتب بشر ظلم كرد و مانع تحقق از آنچه خداوند مي‌خواست، شد.

* حكمت و فلسفه غيبت را در چه مي‌دانيد؟

ـ يكي از دلايل و حكمتهاي غيبت اين بود كه آخرين حجت خدا به دست مردم ظالم كشته نشود. ديگر اينكه بشر به خود بيايد، ديگر بار متذكر شود و برگردد. و شايد يك حكمت اين بود كه بشر آزمايش شود، دوره سختي را تجربه كند تا مجدداً طلب تشنگي كند و نيز يك حكمت اين بود كه بشر را از نعمت داشتن امام دور كند تا نياز را با تمام وجود احساس كند و خودش آخرين حجت را تقاضا و طلب كند؛ چون هر چه مجاني و مفت در اختيارش گذاشته شده بود، آن بلا بر سرش آورد كه همه شاهدش بوديم، لذا غيبت اتفاق افتاد.

* انتظار به چه معناست؟

ـ انتظار عمل آگاهانه همراه با آمادگي است براي ساختن جهان و آينده، مطابق نقشه الهي و ديني. تأكيد مي‌كنم كه انتظار يك عمل است؛ اما يك عمل آگاهانه؛ يعني آگاهي دارد كه بايد با امام و حجتش زندگي كند، آگاهي دارد كه امام معصومش حق حاكميت و خلافت دارد، آگاهي دارد كه حق امام معصوم غصب شده و معتقد است كه برگشت اين حق به امام، يعني شروع يك زندگي طيب و طاهر.

اين باور را دارد كه امام غايب است و علت غيبت را هم مي‌داند. انتظار عملي است كه بايد همراه با آمادگي (جسم و جان) باشد؛ يعني مي‌داند كه بايد آماده باشد تا هر زمان كه امامش آمد، با او همراهي كند و اين آمادگي هم چند وجهي است؛ فردي، اجتماعي، خانوادگي و اقتصادي.

* انسان منتظر كيست؟

ـ انسان منتظر كسي است كه مؤمن به آن شريعت است، باور به حضور و حيات آن امام دارد، بي امامش زندگي مي‌كند، اما تلاش مي‌كند مطابق سنت و خواست او زندگي كند.

* شما چه نگاهي به عملكرد مردم در اين عصر انتظار داريد؟

ـ مردم و حتي بسياري از مؤمنين، دانسته و ندانسته به ساحت مقدس امام حي غايب ظلم مي‌كنند؛ به اين معنا كه امام را يك طرفه در اختيار خودشان قرار مي‌دهند؛ يعني فقط براي رفع نيازشان به سوي امام مي‌روند.

* منظور شما اين است كه نبايد براي رفع نيازمان به سوي امام برويم؟

ـ‌ بايد براي رفع نيازمان برويم و اتفاقاً به ما گفته شده براي خواستن حداقل نيازتان هم به سوي امام برويد كه امام جواب مي‌دهد؛ چون امام‌اند، حجت‌اند، ولي و رئوف‌اند. منظور من اين است كه نبايد اين مراجعه و رابطه، يكطرفه و فقط براي درخواست باشد؛ چون اين گونه رابطه منجر به از بين رفتن غيبت و ظهور نمي‌شود.

* پس چگونه بايد رفت و درخواست كرد؟

ـ بايد مهمترين چيزي كه باعث دوري و غيبت شده را پيدا كنيم تا راه به كنار رفتن پرده را هم كشف كنيم. خود حضرت صاحب الزمان (عج) در نامه‌اي كه به شيخ مفيد نوشتند، فرمودند: «اگر شيعيان ما كه خداوند توفيق طاعشان بدهد، به عهدي كه با ما داشتند، وفا مي‌كردند، فيض ديدار ما از آنان سلب نمي‌شد.» دراين مطلب گفته شده آنچه موجب غيبت شد، گسست عهد با امام زمان (عج) بود. اگر مردم به عهد خود وفا كنند، استحقاق دوري را از دست داده و استحقاق حضور را پيدا مي‌كنند.امام در جاي ديگر هم بيان مي‌كنند كه از آنچه شيعيان انجام مي‌دهند، آگاه و ناراضي‌اند.

در روايتي از امام جعفر صادق (ع) آمده است: «بني اسرائيل به دليل آنچه انجام مي‌دادند، مستحق دوري حجت و منجي شدند؛ اما جزع و فزع و ناله و زاري كردند و از خداوند خواستند،‌ خداوند هم بر آنها 170 سال بخشيد و منجي به سويشان رفت. و بعد ذكر مي‌كند كه اگر شما هم مثل بني‌اسرائيل جزع و فزع كنيد، بخواهيد و طلب كنيد، خداوند مي‌بخشد.

* تكليف و وظيفه مادر اين عصر غيبت چيست؟

ـ وظايف و تكاليفي از قبل اعلام شده است. از زمان نبي اكرم(ص) خبر از غيبت داده شده تا زمان خود امام و وظايفي هم براي مردم معلوم شده است، منابع مختلفي هم درباره وظايف در برابر امام نوشته شده است.

ما در منابع روايي و اسلامي‌مان نزديك به هفت هزار روايت درباره حجت، خلافت، آخرالزمان، غيبت، ظهور و نشانه‌ها داريم كه بخشي از اين روايات، درباره وظايف مردم در برابر امامشان است. يكي از وظايف مهم مردم، تجديد عهد با امامشان است و الان اين تجديد عهد، مرسوم نيست.گاهي به صورت لفظي تجديد عهد مي‌كنيم؟ ولي جاني نيست. تجديد عهد به آن معناست كه حق امام را به خودش برگردانيم. وظيفه ديگري هم كه معلوم شده اين است كه مردم با جزع و فزع از خداوند طلب كنند و بخواهند كه امامشان را برساند و ديگر اينگونه در زمان غيبت، خودشان را از تباهي، ظلم و آلودگي در امان نگه دارند.

* پس چرا گفته شده امام، زماني ظهور خواهند كرد كه دنيا از فساد و تباهي پر شده باشد؟

ـ‌ اين يك خبر است نه شرط، يعني خبر داده‌اند امام در زماني ظهور مي‌كنند كه فساد و تباهي و ظلم به اوج خودش رسيده است. شرط ظهور اين نيست كه ظلم و فساد زياد شود، شرط ظهور آن است كه جماعتي هم عهد شوند و از جان و دل طلب كنند و اقرار كنند كه به خطا رفته‌اند، گناه كرده‌اند، حق امام را نداده‌اند و باعث اين همه بيچارگي و غيبت شده‌اند.

يكي ديگر از مهمترين وظايف مردم در عصر غيبت، كسب معرفت درباره امام زمان(عج) است. كسب معرف درباره امام زمان(عج) يك اصل ديني و اعتقادي، در نزد شيعيان است. از قول نبي اكرم(ص) آمده است: «كسي كه بميرد و امام زمانش را نشناسد، مرگ در جاهليت را تجربه كرده است.» و وقتي از حضرت امام جعفر صادق(ع) مي‌پرسند كه اين چگونه مرگي است؟ مي‌گويند: «مرگ انسان، مثل مرگ عرب قبل از بعثت است.» معرفت بايد آگاهانه، مستدل و قوي باشد و به صورت جامع و وسيع در ميان مردم پخش شود. اگر معرفت اضافه شود، رويكردها و توجه‌ها هم فرق مي‌كند.

در اينجا جا دارد كه بگويم يكي از مهمترين وظايف رسانه‌هاي ما اين است كه معارف مهدوي را ميان مردم گسترش دهند. در اين باره همه رسانه‌هاي ما، چه ملي و چه غيرملي، كوتاهي مي‌كنند. چه سهمي از مجلات و روزنامه‌ها و كتابها و رسانه‌هاي ما سهم امام زمان(عج) مي‌شود. ما هفته بهزيستي داريم، روز پدر، پرستار، معدن و... داريم، روز امام زمان(عج) هم داريم؛ يعني ما روز امام زمان (عج) را در عرض روز پرستار و پدر و... گرفته‌ايم و اين اگر ظلم نيست، پس چيست؟ حيات و ممات ما به دست امام زمان(عج) است، سعادت و نيكبختي ما به دست امام زمان(عج) است، هر روزي كه از آسمان به زمين مي‌آيد به اذن و مجراي امام زمان(عج) به دست ما مي‌رسد، هر دعايي كه به آسمان مي‌رود، از مجراي امام زمان(عج) و حجت حي به آسمان مي‌رود و به خدا مي‌رسد و اجابت مي‌شود. ما مقام امام را نشناختيم،‌ معرفت كمي داريم و در خواست‌هايمان هم كوچك است.

روز نيمه شعبان روز ذكر است، شب نيمه‌شعبان، شب احيا و التماس و بيدار شدن است، نماز و دعا و ذكر مخصوص دارد. روز نيمه شعبان، روز دلتنگي است. اگر كسي صداي نيمه شعبان را بشنود، آن روز زار مي‌زند؛ چون متوجه مي‌شود در ميانه روزگاري زندگي مي‌كند كه امام در ميان آنها نيست و غايب است؛‌ اما ما صداي نيمه شعبان را نمي‌شنويم، ذكرها را نمي‌فهميم، وظايفمان را انجام نمي‌دهيم و نتيجه آن را شده كه اين غيبت طولاني شده و تا بدين جا رسيده است.

* ظهور چه زماني اتفاق مي‌افتد؟

ـ زمانش را خداوند معلوم كرده، كسي حق تعيين زمان براي ظهور ندارد، چنان كه كسي نمي‌تواند دعا كند كه به دست و اذن و اختيار خودش امام را ديده است؛ ليكن آماده شدن در دست ماست، لذا مي‌توان گفت زمان ظهور امام، زمان آمادگي است.

* آيا به راستي راهي براي تعجيل حضرت وجود دارد؟

ـ‌ اينكه مي‌گويند دعا كنيد تا امام بيايد، براي همين است. دعا به معناي رسيدن به اضطرار است، به همين خاطر مي‌گوييد «امن يجيب المضطر اذا دعاه و يكشف السوء». امام اولين مضطر عالم است، مجبورش كرديم در پي پرده غيبت بنشيند. اما منتظَر هم هست؛ چون ما انتظارش را مي‌كشيم. امام اولين منتظر هم هست و ما باعث شديم كه امام مضطر، منتظَر و منتظِر شود.

مرام امام زمان(عج) عين مرام امام حسين(ع) است؛ يك تعداد از مردم به امام حسين(ع) نامه نوشتند كه ما تو را مي‌خواهيم، به سوي ما بيا. امام به تنهاي نيامدند، بلكه كل خانواده را جمع كرده و به سوي آنها رفتند.

حضرت علي‌بن ابيطالب(ع) و امام مهدي(عج) هم مرامشان عين هم هست؛ چون آنها روح و نور واحدند؛ وقتي مردم درِ خانه حضرت علي(ع) رفتند، آن قدر فشار آوردند تا ايشان اجابت كرده و خلافت را پذيرفتند. پس اگر ما در اين حد به سوي امام برويم و طلب كنيم، امام ظهور خواهند كرد.

* در برخي روايات آمده كه روش حكومتي امام زمان(عج) با روش امام علي(ع) متفاوت است، اين به چه معناست؟

نخست اينكه تأسيس دولت كريمه، نقشه الهي و آسماني بوده و هست و زماني كه امام زمان(عج) ظهور مي‌كنند، حجت بر همه تمام است؛ اما در زمان امام علي(ع) آمادگي براي تأسيس و حكومت دولت كريمه در ميان مردم نبود. دوم، اين دولت كريمه در هيچ زماني تأسيس نشده؛ چون خود بشر نخواسته است، بنابراين مأموريت امام زمان(عج)، به اذن خداوند، از بين بردن همه عوامل مزاحم است كه تا به امروز عمل كردند؛ به همين دليل مراعات به آن معنادر برابر كافر و ظالم وجود ندارد؛ اما امام علي(ع) در آينه دل خودشان مي‌ديدند كه خانه‌نشين و شهيد مي‌شوند، ظالمين حاكم مي‌شوند و شعيان در عسرت و سختي قرار مي‌گيرند، به همين خاطر نمي‌خواستند شمشير بكشند و همه چيز را بكشند و ببرند و بريزند. سوم، اين دولت كريمه در زمان حضرت صاحب‌الزمان(عج) بعد از ظهور و قيام محقق مي‌شود و روش و منش امام زمان(عج) روش و منش علي بن ابي‌طالب(ع) است در عدالت گستري؛ عدالت علي(ع) كه در زمان ايشان محقق نشد، در زمان امام زمان(عج) محقق مي‌شود.‏

‏* جهاني شدن حكومت حضرت امام زمان(عج) به چه معناست؟

ـ جهاني شدن حكومت حضرت به اين معناست كه حكومت و دولتشان منحصربه منطقه خاصي نمي‌شود؛ يعني اين‌گونه نيست كه فقط در كشور شيعي عراق يا خاورميانه اسلامي يا شرق بزرگ محقق شود، بلكه از نقطه آغاز، مانند امواج توسعه پيدا مي‌كند و كل پهنه زمين را فرا مي‌گيرد؛ يعني حكومتي است كه تمام بشر را زير سايه خود قرار مي‌دهد. و دركل جهان، ظلم و جور از بين رفته و عدالت جاري مي‌شود و نمايندگان و فرستادگان امام حاكميت پيدا مي‌كنند و امام هم در مركز حكومتي، يعني مسجد كوفه، به اداره امور كل بشر مشغول مي‌شوند.‏

‏* آيا اديان در عصر ظهور حجت، به حيات خود ادامه مي‌دهند و به عبارت ديگر حضرت مهدي(عج) با اديان مختلف و پيروان آنها چگونه رفتار خواهند كرد؟

ـ بنا به روايات، حجت برهمه اديان، ملل و نحل تمام مي‌شود، حقيقت بر همه بشر مكشوف مي‌شود و كل جهان زير پرده اسلام مي‌رود. با ظهور حضرت مسيح(ع)، تمام مردم مسيحي با اشاره و امر حضرت عيسي(ع) در مي‌يابند كه دين حق، دين اسلام بوده و ايمان مي‌آورند؛ چنان كه حضرت مهدي(عج) با پيروان همه اديان، مطابق كتاب خودشان حكم مي‌كند و حجت را برايشان تمام مي‌كند و كسي و قطعه‌اي از زمين، در كل جهان نمي‌ماند كه نداي «اشهدان لااله الاالله و اشهدان محمداً رسول‌الله» را نداشته باشد.‏

‏* گفته مي‌شود وقتي امام زمان(عج) تشريف مي‌آورند، اين گمان در ميان مردم به وجود مي‌آيد كه حضرت دين جديدي آورده‌اند، اين به چه معني است؟

ـ از بس مردم در طي دوران غيبت، از منشأ و مشرب اصلي دين فاصله گرفته‌اند و دين و آيين اسلام را به خواست خودشان تغيير داده و با جهل و خرافه آلوده كرده‌اند كه وقتي امام زمان‌(عج) دين اسلام را كه همان دين محمد‌وآل محمد(ص) است، عرضه مي‌كنند، مردم گمان مي‌كنند كه اين يك دين جديدي است.

* آيا تحقق حكومت حضرت مهدي(عج) و ظهور دولت حق و تبعيت مردم، همراه با قهر و اكراه خواهد بود يا با رويكرد انتخاب و پذيرش است؟

ـ يكي از بزرگترين مشخصه‌هاي فراهم شدن زمينه ظهور امام زمان(عج)، طلب و تقاضاي عمومي مردم است؛ يعني جان بشر از فرط ظلم و جور به لب رسيده است. بشر در زماني امام را تجربه خواهد كرد كه از عمق جانش، اضطراب و اضطرار و ظلم را تجربه مي‌كند. همه در آن زمان تقاضاي منجي مي‌كنند؛ اما يكي مي‌گويد: من منتظر عيسي هستم، يكي مي‌گويد: من منتظر منصورم و ديگري مي‌گويد: من منتظر مهدي(عج) هستم و...؛ اما حضرت مهدي(عج) هم عيسي است، هم موسي است، هم منصور است و هم ... همه مي‌فهمند كه اينها در يك نفر ظهور پيدا مي‌كند و او مهدي(عج) است .‏

پس سه نكته در اينجا بيان شد: همه او را در اضطرار مي‌خوانند، به اسمهاي مختلف مي‌خوانند و وقتي آمد، همه مي‌فهمند او همان است كه مي‌خواستند، پس اكراهي در كار نيست، سيره و سنتش را كه مي‌بيند، به او ايمان مي‌آورند و از جان و دل، او را مي‌پذيرند .

‏

پنجشنبه 24 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: اطلاعات]

[مشاهده در: www.ettelaat.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 155]