يادداشتريشه‌هاي بحران برق ايران و راه‌حل‌هاي آن

واضح آرشیو وب فارسی:دنياي اقتصاد: يادداشتريشه‌هاي بحران برق ايران و راه‌حل‌هاي آن
دكتر سعيد افشارچه دوست داشته باشيم چه نداشته باشيم بحران برق در كشور ما شروع شده و همان مشكلي كه اقتصاددانان و مديران ارشد صنعتي ظرف سه چهار سال گذشته هشدار مي‌دادند سرانجام صورت‌عملي به خود گرفت. قطع برق زيان‌هاي غيرقابل جبراني به تمام بخش‌هاي اقتصادي كشور وارد مي‌كند.
اين در حالي است كه طبق گزارش منابع داخلي و آمارهاي بانك جهاني، ايران تا سال گذشته بزرگ‌ترين توليدكننده برق در خاورميانه بوده است. با توجه به اينكه اكثر نيروگاه‌ها حرارتي بوده و با سوخت‌هاي فسيلي راه‌اندازي مي‌شوند لذا خشكسالي امسال كه معمولا هر 8-7 سال يك بار سراغ مناطق خاورميانه از جمله كشور ما مي‌آيد، نبايد تاثيري تا اين حد در پديده خاموشي بگذارد. پس موضوع چيست؟نگارنده معتقد است كه براي درمان يك بيماري بايد علت درد را يافت و سپس راه درمان پيش گرفت؛ به عبارتي با شناخت علل مشكلات، نصف راه‌حل را پيدا كرده‌ايم. پس علل چندگانه را با راه‌حل آن به شرح ذيل مي‌آوريم. بديهي است كه مديران و متخصصان امر مي‌توانند اين راه‌حل‌ها را تكميل كنند:1- طبق گزارشات موثق و مورد تاييد منابع رسمي جهاني، ايران بزرگ‌ترين هدردهنده برق است. براساس اين آمار تلفات توان شبكه سراسري برق در ساعات پيك بار حدود 30درصد است. در برخي مناطق جنوبي مثلا استان خوزستان و در برخي نقاط آن، ميزان تلفات انرژي به بيش از 70درصد مي‌رسد. به طور مثال در يك شهر 150هزار نفري در خوزستان كه تعداد اشتراك مجاز برق 30هزار و غيرمجاز هم 30هزار بوده تفاوت ميزان انرژي تحويلي در يكسال براي آن شهر با ميزان فروخته شده نسبت 4-1 داشته است يعني فقط پول يك‌چهارم انرژي تحويلي به صندوق وزارت نيرو مي‌رود و بقيه كاملا مجاني استفاده مي‌شود. ظاهرا در برخي استان‌ها استفاده از برق از پشت كنتور و حتي بدون كنتور به صورت فرهنگ درآمده است يا در شهرك‌هاي اطراف تهران و حاشيه‌نشين‌هاي سمت جاده خاوران، انتهاي تهرانپارس، شهرك‌هاي اطراف كرج و... انشعاب‌هاي غيرمجاز غيرقابل شمارش است. اين مساله در اطراف و حاشيه‌نشين‌هاي اغلب شهرهاي بزرگ كشور به چشم مي‌خورد. راه حل مساله اين است كه در يك برنامه مشخص و تعريف شده3-2 ساله نسبت به شناسايي مشتركان غيرمجاز اقدام و با اصلاح شبكه و نصب كنتور تا حدود 30-20درصد از تلفات جلوگيري كرد. بديهي است كه اين كار به همين سادگي عملي نخواهد شد و نياز به همكاري همه سازمان‌هاي اداري، فني، انتظامي، بازرگاني و حتي فرهنگي و تبليغاتي دارد.2- لوازم اندازه‌گيري مصرف برق (كنتور) موجود در منازل كه عمر برخي از آنها بالاي 30 سال است يكي از منابع هدردهي انرژي برق است. اين نوع كنتور به دليل تكنولوژي قديمي آن قابل دستكاري است. پيشنهاد مي‌شود در يك زمان‌بندي 5-3 ساله كليه كنتورهاي تهران و مراكز استان‌ها و سپس حاشيه شهرها و روستاها تعويض و از كنتورهاي ديجيتال و قابل كنترل از راه دور استفاده ‌شود. به عنوان مثال نصب سه ميليون كنتور ديجيتال سه فاز و تك‌فاز اگر منجر به كاهش تلفات 25درصدي شود در عرض سه سال رقمي در حدود 6ميليارد يورو ذخيره خواهد شد كه مي‌تواند صرف سرمايه‌گذاري‌هاي جديد در توليد انرژي برق شود. سيستم برق‌رساني كشور كانادا مي‌تواند در اين رابطه الگوي مناسبي باشد.3- قيمت برق در ايران به دليل تزريق بي‌حساب و كتاب سوبسيد به اين بخش ارزان است. تزريق سوبسيد به واحدهاي توليدي دولتي مانند نيروگاه‌ها، پتروشيمي و كارخانجات بزرگ دولتي متاسفانه آدرس اشتباه در رابطه قيمت تمام‌شده به مديران مي‌دهد و به همين دليل قيمت تمام شده اعلام شده به هيچ وجه درست نيست و تزريق سوبسيدها به صنايع مادر كه همه‌شان دولتي هستند در حال حاضر مشكل‌آفرين شده است. فراموش نكرده‌ايم كه مسوولان مجلس هفتم در اواخر خدمت دولت هشتم با افتخار تمام و در مقابل دوربين‌هاي تلويزيوني از ثابت نگاه داشتن قيمت 9 قلم كالاي اساسي از جمله برق و بنزين ياد مي‌كردند. در همان زمان كارشناسان اقتصادي در همين روزنامه دنياي اقتصاد هشدارهاي لازم را دادند. يك راه‌حل براي فرهنگ شدن مصرف كم و منطقي توسط مردم آزاد كردن قيمت برق است. مردم بايد بهاي واقعي هر كار را بپردازند تا قدر آن را بدانند. در هر حال آزاد كردن بهاي برق و ساير اقلام انرژي گامي مهم است. براي گروهي نيز ثابت شد كه تثبيت قيمت حامل‌هاي انرژي هيچ ربطي به تورم و گراني ندارد و آن مشكل در جايي و به طريقي ديگر بايد حل شود و موضوع بحث اين مقاله نيست. 4- تجربه كشورهاي ديگر نشان مي‌دهد كه به دليل بالا رفتن قيمت سوخت فسيلي بايد به فكر پيدا كردن منابع جايگزين بود تا انرژي برق مورد نياز تامين شود. استفاده از انرژي‌هاي نو مانند خورشيدي (سولار) توربين‌هاي بادي و دماي زمين از آن نوع است. در حال حاضر به دليل بالا بودن قيمت سوخت، جايگزين كردن طرح‌هاي جديد در مبحث توليد برق و استفاده از سلول‌هاي خورشيدي (سولار) مانند سابق گران تمام نمي‌شود، چون به جاي استفاده از صفحات گران‌قيمت سليكن، از صفحات مسي و جوهر سليكن استفاده مي‌شود كه به مراتب مقرون به صرفه‌تر است. در حال حاضر در برخي كشورهاي اروپايي و آمريكايي در منازل با نصب صفحات انرژي خورشيدي برق و گرماي مورد نياز خود را تامين مي‌كنند و اضافه توليد برق توسط مردم به شهرداري فروخته مي‌شود. در رابطه با انرژي باد كه در مناطق متناسب كشور ما مانند استان‌هاي گيلان، آذربايجان، سيستان و بلوچستان، كهگيلويه و بويراحمد قابل اجرا است مي‌توان به تاسيس كشتزارهاي توربين‌هاي بادي اقدام كرد به عنوان مثال مي‌توان با نصب حدود 1000توربين بادي در هر كشتزار حدود 5000مگاوات انرژي برق توليد كرد.در رابطه با استفاده از دماي زمين كه پديده جديدي است نيز مي‌توان اقداماتي را به عمل آورد. نگارنده در سال 2007 در سميناري در آلمان شاهد رونمايي از اين طرح بود كه با استفاده از لوله‌كشي‌هاي ويژه در عمق 40-30متري زمين مي‌توان آب گرم به منازل هدايت كرد و در فصل سرما منازل را در درجه حرارت منطقي نگه داشت. به جز اين سه مورد توليد برق از زباله را هم مي‌توان به موارد بالا اضافه كرد كه به دليل فني بودن بحث در مقاطع ديگر قابل ارائه است. براي حل مشكلات مردم در رابطه با قطع برق كه طبق شواهد موجود تا يكي، دو سال آينده ادامه خواهد داشت- چرا كه حل اين مساله، سرمايه‌گذاري، مديريت و زمان مي‌خواهد- مشكل اين مانند ديگر مشكلات اقتصادي در مقطع كنوني نيازمند تعامل با جهان، سرمايه‌گذاري مداوم، مديريت كلان‌نگر علمي و منطقي، دست به دست هم دادن همه ملت، علاقه جدي به پيشرفت ايران نه در كلام بلكه در عمل، است. در اين پديده هم مانند ديگر موارد در حل مشكلات به صورت ريشه‌اي نه به دنبال رضايت عام، بلكه بايد به دنبال مطلوبيت بود.
سه شنبه 22 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: دنياي اقتصاد]

[مشاهده در: www.donya-e-eqtesad.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 464]