كسري 1000 ميليارد توماني

واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: كسري 1000 ميليارد توماني

منابع‌طبيعي- محمدعلي توحيد:
با وجود نياز كشور به ساخت سد براي ذخيره آب و توليد انرژي، برخي براين باورند كه سد‌سازي‌ مخل محيط زيست است.

اين گروه بر اين نكته تأكيد ‌مي‌كنند كه در كشورهاي پيشرفته راه‌هاي جايگزين بهتري وجود دارد. برخي احداث نيروگاه گازي را به نيروگاه آبي ترجيح مي‌دهند و آن را مفيدتر به حال محيط‌زيست مي‌دانند. براي آگاهي از اين امر برخي از سؤالات در اين زمينه را با عباس علي آبادي مديرعامل شركت منابع آب و نيروي ايران در ميان گذاشته‌ايم كه در پي مي‌آيد.

* ‌پيش از اين يك‌‌‌بار گفته بوديد كه اگر چند ميليارد به سد‌سازي‌ اختصاص داده مي‌شد، امروز كه به خشكسالي دچارشده‌ايم وضعيت بهتري داشتيم. اگر ممكن است در اين رابطه توضيح بيشتري بدهيد.

‌ ما در بخش سد‌سازي‌ حداقل سالي هزار ميليارد تومان كم داريم. اين مقدار كف ميزان كسري ماست. اگر اين كسري پرداخت شود، مي‌توان اميدوار بود كه اين طرح‌ها در زمان خودشان به بهره‌برداري برسند. هر چه از اين مبلغ كم شود، مجموع نيازهاي مالي افزايش پيدا مي‌كند. در بحث تاخير در بهره‌برداري از طرح‌ها از همه مهم‌تر بحث عدم‌النفع اجراي اين طرح‌ها است.

طرحي مانند گتوند، سالي نزديك به 300 ميليارد تومان درآمد خواهد داشت كه هر يك‌سال تاخير صرف‌نظر از ارزش سرمايه‌گذاري انجام شده؛ يعني 300 ميليارد تومان درآمد از دست رفته! بنابراين فكر مي‌كنم مديران، مسئولان و خود مردم بايد به جد به موضوع تامين مالي اين طرح‌ها توجه كنند. مردم بيشتر از همه بايد فعاليت كنند. شايد ضرورت داشته باشد سازوكار‌هاي لازم در بورس به نحوي فراهم شود كه مردم بتوانند در اين طرح‌ها سرمايه‌گذاري كنند.

* ‌با وجود سخنان شما در مورد اهميت و نياز ما به سد‌سازي در ايران، برخي براين باورند كه سد‌سازي‌ در جهان ديگر رونق ندارد و كشور‌‌‌‌هاي صنعتي سد‌ها را جمع‌آوري مي‌كنند؟

‌ اينكه گفته شود سد جمع‌آوري مي‌شود مبهم است. كدام سد و چرا؟ به دلايل گوناگوني اين امر رخ مي‌دهد. امروز در كشورهاي صنعتي ديگر جايي براي سد‌سازي‌ نيست، چون در همه مناطقي كه امكان ساخت سد بوده ساخته‌اند.

همچنين به‌دليل افزايش قيمت انرژي به‌دنبال مطالعه براي يافتن جايي براي احداث سد و استفاده از توان توليد انرژي برق‌آبي هستند. در آمريكا بيش از 7هزار سد ساخته شده است. در چين اين ميزان بيش از 6هزار سد است. گزارشي از وضعيت مقايسه‌اي سد‌هاي دنيا وجود دارد كه يونسكو منتشر كرده. اين گزارش نشان مي‌دهد سد‌هاي دردست مطالعه كدام است و چه كشور‌هايي سد ساخته‌اند و چه كشور‌هايي در حال حاضر در حال ساخت سد هستند. بيشترين سدها در دنيا توسط كشورهاي اروپايي و آمريكايي ساخته شده است. در اسپانيا جايي وجود ندارد كه سد ساخته نشده باشد. من سراسر رودخانه ايبرا را ديده‌ام بدون استثناء همه‌جا را سد ساخته‌اند.

آنها با اين كار سرزمين‌شان را توسعه داده‌اند. امروز در اسپانيا آب را با نهر‌هايي به مناطق ديگر انتقال مي‌دهند و از اين طريق زمين‌هاي مرغوب كشاورزي را توسعه داده‌اند. در طرح‌هاي در دست اجراي سد‌سازي‌ بيشترين سهم را كشور‌هاي آسيايي دارند. در اين 2، 3 سال اخير آنها هم همه ظرفيت‌هايشان را اجرا كرده‌اند. كشور‌هاي آفريقايي نيز بيشترين سهم را در بخش مطالعات احداث سد دارند. در آسيا فرصتي براي سد‌سازي‌ باقي نمانده كه يا اجرايي نشده باشد و يا مطالعات آن به‌صورت جدي شروع نشده باشد. در اين بخش چين داراي رتبه نخست است و هند پس از اين كشور در مقام دوم قرار دارد. ايران تقريبا در رتبه سوم است.

* ‌با وجود همه تمجيد‌هايي كه شما از سد‌سازي‌ مي‌كنيد نگراني‌هايي در ارتباط با تخريب محيط‌زيست وجود دارد، و آن اين است كه ساخت سدها بدون مطالعه انجام مي‌شود، اين مسئله در مورد سد سيوند و بحث‌هاي ميراث فرهنگي آن به شكل وسيعي مطرح شد. عمده سدها در بخش پر‌آب كشور احداث‌ مي‌شود. اين مراكز مهد نخستين تمدن‌هاي بشري در ايران بوده است. آثار باستاني زيادي در اين مناطق وجود دارد. اينگونه نگراني‌ها را چگونه مي‌شود جبران يا برطرف كرد؟

ما كشوري تاريخي هستيم و جاي جاي اين سرزمين داراي تاريخي كهن است. از طرف ديگر سرزميني داريم كه در حال حاضر 70 ميليون نفر در آن زندگي مي‌كنند. ميراث فرهنگي ما همه هستي ماست؛ بايد حفظ شود، اما در عين حال ما بايد بتوانيم زندگي كنيم و رفاه مناسبي نيز داشته باشيم. هيچ سدي آغاز به كار نمي‌كند مگر آنكه دو پروتكل رعايت شود. پروتكل اول ميراث فرهنگي است كه اين پروتكل تحت نظارت سازمان ميراث فرهنگي عملي مي‌شود و تا مجوز صادر نشود، كلنگ سد‌سازي نبايد به زمين بخورد و نمي‌خورد. بسياري از آثار باستاني ما كه در لابه‌لاي كوه‌ها پنهان مانده بودند و كسي از آنها خبر نداشت در جريان ساخت اين سدها و از محل سرمايه‌گذاري اين سدها به لطف خداوند كاوش و شناسايي شدند و در اختيار سازمان ميراث فرهنگي قرار گرفتند. اين مطالعه توسط خود آنها انجام شد.

پروتكل دوم در ارتباط با بحث‌هاي زيست‌محيطي است. اين مسئله نيز زير نظر سازمان محيط‌زيست انجام مي‌شود. تا مجوز اجراي طرح را نگيريم حق اجرا نداريم. اگر يك درخت را زير آب ببريم بايد به ازاي آن چند درخت بكاريم. بحث‌هاي زيست‌محيطي كاملا رعايت مي‌شود. اما اگر سؤال كنيد كه « احداث سدها تاثيري روي محيط زيست ندارد؟» بايد بگويم حتما تاثير دارد، مگر مي‌شود سازه‌اي ايجاد كرد كه در طبيعت نبوده و بر طبيعت بي‌اثر باشد. اما بايد در نظر داشت در مقايسه با كارهاي ديگري كه انجام مي‌شود، تاثيرشان كمتر است.

از طرفي مي‌شود به كساني كه مي‌گويند اينها روي محيط‌زيست تاثير مي‌گذارد گفت كه آيا مي‌توانند بدون برق و آب و به سبك گذشته زندگي كنند؟ فراموش نكنيم كه توسعه «ضرورت» زندگي انسان است. بايد روش‌هايي را انتخاب كنيم كه كمترين زيان را به طبيعت مي‌‌رساند.

اقدامات سد‌سازي بعضا در محيط‌زيست اثر مثبت مي‌گذارد و در جايي ممكن است حتي اكوسيستم را به نفع طبيعت تغيير دهد و در برخي جاها ممكن است تاثير معكوس بگذارد. همه تلاش ما اين است كه طرح‌هايمان كمترين اثر مخرب برجاي بگذارد. مثلا پس از اينكه اين طرح‌ها انجام مي‌شوند اولين مسئله‌اي كه در دستور كار قرار مي‌گيرد بحث انتقال ماهي‌ها است كه چطور مي‌شود ارتباط بالا‌دست و پايين دست را (از طريق فيش‌وي‌ها يا صيد و رهاسازي مجدد)‌ براي ماهيان برقرار كرد. اگر چه اين كارها هزينه‌بر است اما در دنيا انجام مي‌شود و ما هم بايد مطابق الگوي جهاني عمل كنيم. ما در اين زمينه در حال مطالعه هستيم.

* ‌مسئله‌اي كه همه طرح‌ها با آن روبه‌رو‌هستند كمبود بودجه است. اگر شما در اين زمينه با كمبود مواجه باشيد، ناگزيريد از يك سري هزينه‌ها بكاهيد. معمولا هم در اين طرح‌ها از هزينه‌هاي مهمي مثل مطالعات زيست‌محيطي و ميراث فرهنگي مي‌زنند؟

‌ اين درست نيست، زيرا درصورت نبود اين مطالعات اجازه احداث نمي‌دهند. شما براي اينكه خانه بسازيد اول بايد جواز اين كار را بگيريد. ما هم تا مجوزي از سازمان محيط‌زيست و ميراث‌فرهنگي نگيريم نمي‌توانيم سد‌ بسازيم.

* ‌برخي عقيده دارند كه سازمان محيط‌زيست كارش را به درستي انجام‌ نمي‌‌دهدو مي‌گويند سازمان محيط‌زيست مقصر است كه مجوز مي‌دهد يا در موارد ديگر تخلف هر وقت ممكن است اتفاق بيفتد و هميشه همه چيز طبق قانون پيش نمي‌رود؟

‌ من هم عضوي از اين مملكت هستم و براي من و مهندسان صنعت سدسازي هم ميراث فرهنگي و محيط‌زيست اهميت دارد. ما منافع شخصي نداريم. در وزارت نيرو، محيط زيست جزو اولويت‌هاي اصلي است. در وزارت نيرو اگر چه اولويت تامين آب و برق است، اما رعايت اين موضوع‌ها هم حياتي است. زماني كسي از من سؤال كرد« اين آبي كه مي‌خوريم مشكل ندارد؟» من گفتم من هم اين آب را مي‌خورم. من در اين شهر زندگي مي‌كنم و فرزندان من هم از همين آب مي‌خورند. كارشناساني كه در بخش آب و فاضلاب هستند خودشان در اين كشور زندگي مي‌كنند. بنابراين همه در اين كشور هستيم و اين نكات براي ما هم داراي اهميت است. اگر فكر مي‌كنيد ما آگاهانه دست به تخريب ‌مي‌زنيم، بي‌انصافي است. البته صادقانه بگويم در جاهايي ممكن است اتفاقي ناخواسته بيفتد كه از حوزه آگاهي و اختيار ما دور باشد.

تاريخ درج: 14 مرداد 1387 ساعت 11:22 تاريخ تاييد: 14 مرداد 1387 ساعت 14:11 تاريخ به روز رساني: 14 مرداد 1387 ساعت 14:10
دوشنبه 14 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: همشهری]

[مشاهده در: www.hamshahrionline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 103]