انرژي پاك، بيابان، تدبير

واضح آرشیو وب فارسی:همشهری: انرژي پاك، بيابان، تدبير

منابع‌طبيعي- اسدالله افلاكي:
بيابان‌ترين بيابان جهان درايران قرار دارد؛ جايي در قلب كوير لوت كه هم قطب حرارتي كره زمين است وهم تنها منطقه مطلق فاقد حيات در سراسر كره خاكي.

ميزان زادآوري زيستي در نزديك به يك پنجم مساحت ايران از وضعيت چاله مركزي لوت چندان بهتر نيست؛ جايي كه جغرافيدانان به آن بيابان واقعي مي‌گويند. بسياري از بيابان‌هاي بزرگ دنيا به واقع چنين شرايطي ندارند؛ يعني با تامين آب در آنها امكان كشاورزي و دامداري و توسعه سكونتگاه‌هاي انساني وجود دارد؛ همچنان‌كه درحاشيه مناطق خشك ايران. اما در يك‌پنجم ايران مطلقا چنين امكاني وجود ندارد. مساحت واقعي بيابان‌هاي ايران البته از اين مقدار بيشتر بوده، حدود نيمي از مساحت كشور را دربرمي‌گيرد.

گستره مناطق خشك از اين هم بيشتر است؛ يعني حدود دو سوم كل مساحت كشور. اما آنچه نگران‌كننده است بيابان بودن نيمي ازمساحت ايران يا مطلقا فاقد زادآوري زيستي بودن دست كم يك‌پنجم مساحت كشور نيست بلكه اين است كه متأسفانه اين گستره‌هاي مرگزاي بي‌حاصل شتابناك در حال دامن‌گستري بوده و تحت‌تأثير آنچه پديده بيابانزايي ناميده مي‌شود روز به روز عرصه بيشتري از مناطق آباد حاشيه بيابان را به كام مي‌كشد؛ آنچه ذكر شد تصوير بيابان و بيابانزايي است از ديد اغلب كارشناسان.

بيابانزايي پديده‌اي است كه همواره از آن به‌عنوان يكي از تهديد‌هاي بالقوه ياد مي‌شود؛ پديده‌اي كه گسترش آن يكي از بزرگترين دغدغه‌هاي قرن است. دكتر فرود شريفي، رئيس سازمان جنگل‌ها، مراتع وآبخيزداري كشور در اين باره مي‌گويد:«هر جا بيابان باشد فقرهم هست.»

وي با اعلام اينكه بيش از 32 ميليون هكتار اراضي كشور را بيابان تشكيل مي‌دهد، مي‌افزايد: 20 ميليون هكتار از اين ميزان براثر فرسايش بادي تبديل به بيابان شده، اما آنچه مايه نگراني است اينكه حدود 100 ميليون هكتار اراضي كشور در معرض پديده بيابانزايي قرار دارد.

اثرات ناگوار بيابانزايي

به گفته رئيس سازمان جنگل‌ها ومراتع كشور، اگر بخواهيم فهرست وار تبعات ناگوار بيابانزايي در كشور را بيان كنيم، عبارتنداز: كاهش حاصلخيزي و توان توليد اراضي زراعي و عرصه‌هاي منابع طبيعي، تشديد شوري زايي و زهدار شدن اراضي، كاهش كمي و كيفي آب‌هاي زير زميني، افزايش سيل‌خيزي، تشديد آلودگي‌هاي زيست محيطي و كاهش تنوع زيستي…

فقر يا ثروت

البته بيابانزايي پديده شومي است كه بايد با در نظر گرفتن جايگاه ويژه در سياست‌هاي كلان، براي مقابله با آن چاره انديشي شود اما بيابان فقط فقر نيست. اين سكه روي ديگري هم دارد.

« اتحاديه اروپا با اختصاص يك ميليارد يورو تصميم دارد تا سال 2050 ميلادي تمامي انرژي (الكتريسيته) مورد نياز خود را ازصحراي آفريقا تامين كند». اين خبري است كه دوم مرداد ماه جاري در روزنامه پرتيراژ ديلي تلگراف در لندن منتشر شد. و اينكه دانشمندان اروپايي معتقدند كه جمع‌آوري فقط 3/0 انرژي خورشيدي كه صحراي بزرگ آفريقا را گرم مي‌كند مي‌تواند برق اروپا را تامين كند. مي بينيد كه بيابان تنها فقر نيست بلكه مي‌تواند منبع عظيم توليد انرژي هم باشد؛ منبعي تمام نشدني و البته پاك.

مسئولان و انرژي خورشيدي

مهندس پرويز مقدسي، معاون مناطق خشك و مرجع ملي كنوانسيون مقابله با بيابانزايي سازمان ملل در ايران، مي‌گويدكه قرار است تا پايان برنامه چهارم توسعه درصدي از انرژي مورد نياز كشور از انرژي خورشيدي تامين شود، ضمن آنكه در سند اقدام برنامه ملي جمهوري اسلامي هم در بخش مقابله با خشكسالي و بيابانزايي، استفاده از انرژي‌هاي نو مطرح شده است.

وي با اشاره به اينكه استفاده از انرژي‌هاي نو مانع از تخريب ميراث طبيعي مي‌شود، مي‌افزايد: «گرچه شركت نفت با سوخت رساني در مناطقي باعث كاهش استفاده ساكنان بومي از پوشش گياهي براي تامين سوخت شده اما تخريب در مناطق خشك همچنان به قوت خود باقي است. بر اين اساس سازمان جنگل‌ها با تاكيد بر جايگزين كردن انرژي‌هاي نو، از هر گونه طرح مطالعه شده و كارآمد در اين زمينه استقبال مي‌كند و آماده همكاري با سازمان‌هاي ذيربط به ويژه سازمان انرژي‌هاي نو است.»

مقدسي يادآور مي‌شود:« با گذشت 3 سال از برنامه اقدام ملي، تا كنون دو طرح استفاده از انرژي خورشيدي در منطقه «شهداد» و « مرنجاب» به اجرا درآمده، اين در حالي است كه با توجه به قابليت‌هاي فراوان كشور در زمينه استفاده از انرژي خورشيدي، مي‌توان بخش عظيمي از انرژي مورد نياز را از اين منبع تمام نشدني تامين كرد.» وي معتقد است: هرمقدار در زمينه توسعه فناوري انرژي‌هاي نو سرمايه‌گذاري شود باز هم كم است.

واقعيتي كه ناديده گرفته مي‌شود

اما مهندس پيمان كنعان، مدير دفتر انرژي خورشيدي سازمان انرژي‌هاي نو، درباره توسعه نيافتن استفاده از انرژي خورشيدي مي‌گويد:« توسعه يك فناوري با بازار آن ارتباط مستقيم دارد و بازار آن نيز با بسترهايي كه مصرف‌كننده ايجاد مي‌كند، اما اينكه چرا دركشور ما هنوز از انرژي‌هاي نو استفاده نمي‌شود بايد گفت: كه كشور ما از نظر انرژي طبيعي، قابليت‌هاي فراواني دارد اما از آنجا كه انرژي با قيمت غيرواقعي و تقريبا مجاني به دست مصرف‌كننده مي‌رسد بديهي است كه انرژي خورشيدي يا بادي مورد توجه قرار نـگـيـرد.» وي با اشاره به اينكه مصرف انرژِي يك شهروند ايراني 10 برابر همتاي اروپايي است، مي‌افزايد:«تا زماني كه ارزش واقعي انرژي مشخص نشود اين مشكل به قوت خود باقي مي‌ماند.»

كنعان تاكيد مي‌كند: «هدفمند كردن يارانه‌ها در بخش انرژي مي‌تواند گام مؤثري باشد؛ چرا كه اگر مصرف‌كننده ناگزير به پرداخت بهاي واقعي انرژي باشد به فكر استفاده از انرژي‌هاي ارزان مي‌افتد. دراين شرايط است كه انرژي خورشيدي و استفاده از آبگرمكن‌هاي خورشيدي با اقبال عمومي مواجه مي‌شود.»

وي خاطر نشان مي‌سازد: «هدفمند كردن و فروش انرژي به قيمت واقعي و نيز آموزش و ارتقاي فرهنگ صحيح استفاده از انرژي از مهم‌ترين عوامل توسعه فناوري توليد انرژي‌هاي نو به ويژه انرژي خورشيدي و به كارگيري آن است.»

مدير دفتر انرژي خورشيدي سازمان انرژي‌هاي نو، تصريح مي‌كند:«اينكه مي‌بينيد اتحاديه اروپا تصميم مي‌گيرد برق خود را از صحراي بزرگ آفريقا تامين كند، اين تصميم ناشي از آن است كه در اروپا انرژي به بهاي واقعي دراختيار مصرف‌كننده قرار مي‌گيرد. برهمين اساس است كه روز به روز فناوري توليد انرژي نو توسعه مي‌يابد.

اينها واقعيت‌هايي است كه در كشور ما ناديده گرفته شده است، حال آنكه ما در ايجاد فناوري انرژي خورشيدي و بومي كردن دانش فني و مهندسي آن از توانمندي‌هاي بالايي برخورداريم، اما همه اين توانمندي‌ها وقتي كارساز است كه انرژي با قيمت واقعي در دسترس مصرف‌كننده قرار بگيرد، بايد براي اين بخش فكري بشود.»

تاريخ درج: 8 مرداد 1387 ساعت 11:09 تاريخ تاييد: 8 مرداد 1387 ساعت 11:26 تاريخ به روز رساني: 8 مرداد 1387 ساعت 11:20
سه شنبه 8 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: همشهری]

[مشاهده در: www.hamshahrionline.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 243]