گزارش خبري / شايعه در غيبت خبر اتفاق مي افتد

واضح آرشیو وب فارسی:واحد مرکزي خبر: گزارش خبري / شايعه در غيبت خبر اتفاق مي افتد
تهران / واحد مركزي خبر / فرهنگي 1387/05/08
همه ما شايعات و خبرهايي را كه دهان به دهان مي گردند شنيده ايم . اينكه چرا در عصر ماهواره و
رسانه ها شايعه هنوز هم وجود دارد جاي سئوال است . در اين گزارش سعي داريم به اين پرسش ها پاسخ دهيم كه چرا شايعات هنوز هستند و چه عواملي اين شايعات را تقويت مي كند ؟
..........................................................................................................................................
شايد باور نكنيد اما محققان ثابت كرده اند وقتي يك نفر شايعه اي را پخش مي كند در كمتر از يكساعت تمام مردم شهر باخبر مي شوند . به گفته اين پژوهشگران شايعه ، قديمي ترين رسانه گروهي است . قبل از اختراع نوشتار ، گفتار ، تنها شيوه ارتباط بود و شايعه خبرها را منتقل مي كرد . اما امروز با وجود روزنامه و راديو تلويزيون شايعه هنوز خاموش نشده است . امروز شايعه ها از طريق موبايل و پيامك و تلفن و همچنان با مددگرفتن از فرهنگ شفاهي منتشر مي شوند . ژاپني ها ضرب المثلي دارند كه " شايعه مثل آب درياست . هرچقدر بيشتر بنوشي بيشتر تشنه مي شوي "
درباره معناي لغوي شايعه اگر در كتابها جستجو كنيم مي بينيم كه شايعه به معناي " شيوع پيدا
كردن " و امري است كه قبلا نبوده و بعد به صورت گسترده شكل گرفته است .
اما تعريف علمي شايعه " پديده اي اجتماعي كه به عنوان يك رسانه عمل مي كند " و تعريف جامعه شناسي آن " پديده اي است كه حاصل كنش متقابل اجتماعي است . " يعني فردي به تنهايي شايعه را نمي سازد بلكه حاصل كنش هاي متقابل ميان افراد و گروهها و جريان ها و نهادهاي اجتماعي است . "
سوال ديگر اين است كه منشا شايعه كجاست ؟
قاضي زاده ( مدرس ارتباطات ) مي گويد :" تعريف كلاسيك و رايج درمورد شايعه اين است كه شايعه وقتي سرزبانها مي افتد كه خبر غيبت مي كند . يعني وقتي ما نتوانيم در جامعه اي اطلاع رساني درست و قانع كننده اي را به اجرابگذاريم و مردم را مطلع كنيم معمولا امكان شايعه پردازي را به ديگران مي دهيم . " برخي هم معتقدند كه شايعه هميشه هم با برنامه ريزي نيست و گاهي اتفاقي شكل مي گيرد .
شايعاتي مثل دوپينگ يك ورزشكار يا مرگ يك هنرپيشه يا جابجايي يك وزير.گاهي اوقات اما شايعات با برنامه ريزي هستند .
اسلامي ( مدرس ارتباطات ) نيزدرباره اين نوع شايعات مي گويد :
" اين قبيل شايعات ، در همه كشورهاي صنعتي و نيمه صنعتي و در حال توسعه يافت مي شود . اين قبيل شايعات به نحوي است كه گروهها و احزاب و نهادهاي رقيب سعي مي كنند شايعه ايجاد كنند ."
به اين شايعه ها ، شايعه هاي هدايت شده مي گويند . شايعه هايي كه براي سودجويي اتفاق مي افتد.
براي نمونه چندي قبل در يكي از مناطق كشور شايعه شد كه كوتوله ها به زمين هاي مردم حمله
كرده اند و همين امر باعث شد تا مردم ساده دل زمين هاي خود را با قيمت پايين بفروشند .
نمونه هاي سياسي هم كم نيستند مانند شايعه احتمال حمله آمريكا به ايران كه همه ما مكرر شنيده ايم و بيشتر با هدف جنگ رواني و بهره برداري هاي سياسي و تاثير آن بر اقتصاد بر سرزبانها مي اندازند .
به چند نمونه از اين شايعات سياسي و غير سياسي توجه كنيد، اين شايعات نتيجه جستجو در خبرهاست .
" شايعه حمله به ايران در 24 ساعت آينده و سقوط آزاد دلار ، اين تيتر خبري است كه در 2 ارديبهشت سال 86 بر تلكس خبرگزاري ها قرار گرفت . پخش اين شايعه از تلويزيون NHK باعث سقوط
بي سابقه دلار شد . "
" شايعه ديگر در 6 تير همين امسال در اسلام آباد غرب بر سرزبانها افتاد كه گفته شد در دانشگاه پيام نور بمب گذاشته اند و همين شايعه ، دانشگاه را به تعطيلي كشاند. اين شايعه احتمالا از طرف جريانهايي اتفاق افتاد كه قصد ايجاد ناامني داشتند . "
"13 خرداد امسال شايعه شد كه نمك ناياب شده است . اين شايعه باعث گراني اين ماده خوراكي
شد ."
" مدتي بعد هم شايعه گران شدن چاي را شنيديم كه باز باعث كمبود و گراني آن شد . "
به هر حال موج شايعه انسان را غرق خيال و اوهام مي كند به طوري كه هرچقدر بيشتر اين شايعه ها به گوش برسد بيشتر در باورها اثر مي گذارد . هر چه هم شايعه وسيعتر شود ، حقيقت دست نيافتني تر به نظر مي رسد تا آنجا كه انعكاس حقايق هم دست و پاگير مي شود .
حال بايد ديد راهكار اصلي چيست و چگونه مي توان با شايعات مقابله يا احتمالا آنها را برطرف كرد .
اسلامي با بيان اينكه شايعه فرايندي است كه حتي ما گاهي نمي توانيم دربرابر آن مقاومت كنيم
مي گويد :" اگر ما بخواهيم در برابر شايعه مقاومت كنيم شايعه تقويت مي شود بنابراين تنها راه حلي كه به نظر مي رسد اين است كه سعي نكنيم تا در كوتاه مدت شايعه را رفع كنيم چون شايعه فرايندي است كه خود به خود شروع مي شود ادامه پيدا مي كند و خود به خود هم خاموش مي شود . "
قاضي زاده هم با تاكيد بر اين موضوع كه براي رفع شايعه بايد بسترسازي ها از قبل انجام شده باشد
مي گويد :" شايعات ضررهاي بزرگ مي زنند بنابر اين بهتر اين است كه ما با اطلاع رساني درست و صحيحي كه از قبل انجام مي دهيم ، از اين ضررهاي بزرگ پيشگيري كنيم . "
(( گزارشگر : لبافي))
سه شنبه 8 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: واحد مرکزي خبر]

[مشاهده در: www.iribnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 196]