واضح آرشیو وب فارسی:پرشین وی: آیا تا به حال به نقاشی کودکی نگاه کرده از بازتاب اندیشه احساس این هنرمند خردسال شگفت زده شده اید؟ آیا تا به حال با خود اندیشیده اید که کودکتان با کشیدن خانه ای بی پنجره و یا آدمکی که فاقد تنه است و به جای آن دو دست از دو طرف سرش بیرون آمده و یا درختی با برگهای سوزنی چه چیزی را می خواهد برای شما بازگو کند؟ نقاشی، یکی از فعالیت های پیچیده کودکان بوده و تا اندازه ای نمایشگر ادراکات و احساسات آن می باشد. از دیدگاه متفکرین، نقاشی چیزی در حد فاصل بازی و تصویر ذهنی است که کودک به واسطه آن دنیای واقعی خود را بازنمایی می کند. نقاشی کودک یک پیام است و به کمک آن، چیزی را که نمی تواند به لفظ درآورد به ما انتقال می دهد. کودک همه مسائل زندگی خود را به واسطه نقاشی به تجربه درمی آورد. خطوط ترسیمی، انعکاسی از دنیای هیجانی او هستند و نقاشی به تنهایی به منزله جهانی است که به موازات افزایش هوشیاری و دگرگونی های کودک، متحول می گرد. از حدود یازده ماهگی، کودک بدون آن که قصد خاصی داشته باشد، لکه ها و خطوطی را در فضای اطراف خود پدید می آورد. در این وهله لذت حرکت است که کودک را هدایت می کند. در حدود ۱۸ ماهگی اغلب کودکان به ترسیم خطوط انحناداری که از مرکز شروع شده، می پردازند؛ این خطوط که کم و بیش به صورت مارپیچ و حلزونی هستند، بدون برداشتن دست از روی کاغذ به تصویر کشیده می شوند. آن چه کودک را در این وهله مجذوب می کند، نتیجه عمل نیست؛ بلکه فعالیت به خودی خود است. تدریجا عمل وی به صورت ارادی درآمده و به مرحله جدیدی از هوشیاری دست می یابد. پس از دومین سال زندگی، خطوطی که از لحاظ حرکتی مهار شده اند جانشین خط خطی کردن ها می شوند. در حدود دو و نیم سالگی می توان شاهد ترسیم خطوط افقی، عمودی، نقطه چین و دایره بود. در حدود سه سالگی، کودکان سراسر جهان به ترسیم آدمکی می پردازند که از یک دایره مرکزی و چند خط متصل به آن تشکیل شده است. کودک خردسال توانایی متمایز کردن بخش های مختلف اندام خود را ندارد. در خلال سومین سال زندگی است که نخستین خطوط تقلیدی، متجلی می شوند. تجسم عینی در همین زمان در کودک پدیدار می شود. یعنی شباهت بین خطوط خود و اشیای واقعی را درمی یابد و به آن چه که به تصویر کشیده، معنی می دهد و آن را نامگذاری می کند. تجربه های مهارگری و اکتشاف کودک را برای مرحله بعد، یعنی ترسیم «آدمک وزغ گونه» آماده می سازند. در چهار سالگی کودک، غالبا نیاز دارد که نقاشی خود را بطور شفاهی نیز شرح دهد. در این مرحله نقاشی کودک معمولا فاقد جزییات است و آن چه برای او اهمیت دارد بزرگتر ترسیم می کند. از پنج سالگی به بعد است که تقریبا همه کودکان می توانند به ترسیم یک درخت، یک آدم یا یک خانه، به صورت یک مجموعه ساخت یافته، مبادرت می کنند. کودک از این سن، بدون الگوبرداری از واقعیت به ترسیم آن چه از اشیا می داند و به نظرش مهم و ضروری است می پردازد. از آغاز این مرحله تا حدود سن ۱۱، ۱۲ سالگی، فقط گام هایی در راه بهبود بخشیدن به این روش برمی دارد و پس از آن کودک به سوی یک پویایی که خاص اوست و در کودکان مختلف متغیر است، تحول می یابد. نقاشی های کودکان نوعی گیرایی آنی دارند، آنها ساده، جذاب و سرشار از زندگی و هویتند. کودکان با نقاشیهای خود حرف می زنند، حرفهایی که به دلایل گوناگون قادر به گفتن آنها نیستند. نقاشی نیز همانند خواب و رویا به آنها این اجازه را می دهد که از خود با ما در حالتی ناخودآگاه، درباره مسائل، کشفیات و دلهره هایشان صحبت کنند. تخیلات هنری همانند خواب و رویا، در ژرفای ضمیر ناخودآگاه هر کس به جست وجو می پردازد و ژرف ترین محتویات درونی فرد را متظاهر می سازد. کودک نیز به کمک نقاشی دلهره ها و کشمکش های درونی خویش را آشکار می سازد و بدین طریق اثر آنها را کاهش می دهد. در حقیقت وقتی مسائل و مشکلات عاطفی بر روی کاغذ منعکس می شوند به صورت تازه و جداگانه ای که کمتر دلهره آور است درمی آیند. کودک خیلی زود درمی یابد که رسم و نقاشی وسیله ای بیانی است که با افکار او مطابقت می کند و او را در تخیلاتش، آزاد می گذارد و در عین حال لذت سرشاری برای او فراهم می آورد؛ علاوه بر آن نقاشی کردن به او اجازه می دهد که افکار درونی اش و در حقیقت خویشتن خودش را نشان دهد. به هر حال تعبیر و تجزیه و تحلیل نقاشی کودکان فقط مورد توجه بزرگسالان است. هنگامی که کودک به وسیله تصویر اظهارنظری می کند، بسیاری از جوانب شخصیت خویش را آشکار می سازد؛ ولی او این کار را برای دلخوشی ما و یا فراهم کردن امکان شناخت و بررسی روانشناسی نمی کند؛ بلکه آنچه برای او مهم است بیرون ریختن تجربه های اندوخته شده ای است که نمایانگر وجود اوست. اولین علائمی که کودک بر روی کاغذ رسم می کند، بیشتر بر اثر ضربه زدن مداد بر روی کاغذ به وجود می آید. او خیلی زود متوجه می شود که در اطراف او اشیاء و وسایلی وجود دارند که می توانند اثر مشخصی از خود بر روی سطوح باقی گذارند، بنابراین با لذت تمام، با هر وسیله ای که به دست آورد شروع به خط خطی کردن می کند. خطوط درهم و برهمی که کودک در سن ۱۶تا ۱۸ ماهگی رسم می کند کم کم جای خود را به دو اثر گرافیکی مشخص تر می دهد که یکی خط نوشتن و دیگری خط نگاری است، که این رویه به مرور زمان و بر اثر پیشرفت و پختگی فکری کودک هر کدام جای خود را پیدا می کنند. او در دو تا سه سالگی برای خطوط و دایره هایی که می کشد اسم می گذرد. در این دوران، دیگر خط نگاری کودک، فقط برای لذت بردن از حرکت یا فشار مداد بر روی کاغذ نیست، بلکه او مایل است احساسات درونی خود را که در ارتباط با تجربه های زندگی کوتاه مدتش به دست آورده بیان کند. و سرانجام در چهار سالگی خط نگاره های او جمع و جور می شوند و حتی برای بزرگسالان نیز معنی پیدا می کنند. در این سن شمایی از آدمک و گاهی هم بعضی از حروف الفبا نمایان می شود. بدین گونه است که سرانجام کودک مرحله خط خطی کردن را به طور کامل پشت سر می گذارد و وارد مرحله تمثیلی می شود. این مرحله درست همان مرحله ای است که کودک به تقلید از بزرگترها، چند سطری را به عنوان داستان نقاشی، زیر نقاشیهای خود ترسیم می کند. این نوشته ها اغلب از چپ به راست و گاهی از راست به چپ نقاشی می شود. کودکان سعی می کنند در نوشته های خود فاصله را نیز مراعات کنند و جالب است که بعد از نوشتن از بزرگ ترها می خواهند که نوشته های آنان را بخوانند. در چنین شرایطی، والدین می توانند با دقت در محتوی نقاشی سرنخی به دست آورند و از این طریق داستانی بسازند و برای کودک تعریف کنند. کودکان، معمولا با دقت به این داستان ها گوش فرامی دهند و اگر هم گاه مطلبی خلاف میل آنها خوانده شود اعتراض نمی کنند؛ زیرا خودشان می دانند که نوشته هایشان قابل خواندن نیست. برای آنها همین قدر که کسی نوشته هایشان را می خواند و در احساساتشان شریک می شود کافیست. در فاصله سه تا چهار سالگی کودک سعی می کند تصویر شخصی یا اشخاصی را بکشد. این تصویر شامل عناصر مشخص و معینی از قبیل یک دایره به جای سر و در اطراف آن چند خط به عنوان بازوها و پاهاست. علت ساده بودن نقاشی در این سن از عدم شناخت تکنیک ناشی نمی شود، بلکه این درست همان تصویری است که کودک از بدنش در ذهن دارد. این تصویر دارای یک سر است که برای کودک مهم جلوه می کند؛ زیرا سرموضع حس های بینایی و شنوایی است و از این رو برقراری ارتباط با دنیای خارج را میسر می سازند و دیگر اینکه دارای بازوهایی است که امکان گرفتن و لمس کردن اشیاء را دربردارد و دارای پاهایی است که امکان جابجا شدن را فراهم می کند. وقتی کودک، آدمکی را ترسیم می کند، قبل از هر چیز شکل خود یا درکی را که از بدن و تمایلاتش دارد بیان می کند. در واقع بین برخی از خطوط آدمک نقاشی شده، و خصوصیات جسمی و روانی کودکی که آن را ترسیم کرده، ارتباط مشخصی وجود دارد. اعضای یک خانواده هماهنگ، در نقاشی های کودکان، همیشه با هم و دست در دست هم نشان داده می شوند. اگر این اشخاص دست های یکدیگر را بگیرند، همدیگر را ببوسند و یا با هم بازی کنند درجه صمیمیت آنها بیشتر است. کودک، در نقاشی خانواده، تصویر خود را نزدیک شخصی نقاشی می کند که حس کند در کنارش راحت تر است و یا او را بیشتر از همه دوست دارد؛ ولی اگر کودکی فکر کند که مثلا خواهرش بیش از او مورد توجه پدر و مادر است، در نقاشی خود خواهرش را بین پدر ومادر و خود را دورتر از آنها در حاشیه کاغذ قرار می دهد. در بعضی از نقاشی ها تعدادی از افراد خانواده در داخل خانه و تعدادی دیگر در خارج از خانه نمایش داده می شوند. این گونه نقاشیها یا منعکس کننده غیبت واقعی شخص یا اشخاصی است که در خارج از خانه ترسیم شده اند و یا کمبود جذابیت عاطفی کودک را نسبت به آنها می نمایاند. در بیشتر نقاشیهایی که کودکان ترسیم می کنند، همیشه یک شخصیت اصلی وجود دارد که کودک بیشترین بار احساسی خود را چه به صورت عشق و ستایش و چه به صورت ترس و دلهره بر روی او مستقر می کند. این شخصیت اصلی غالبا قبل از دیگران ترسیم می شود؛ زیرا او اولین شخصی است که کودک به او فکر می کند. این شخصیت اصلی، همیشه در اندازه ای بزرگتر از دیگر اشخاص و با جزئیاتی بیشتر و کامل تر ترسیم می شود. هنگامی که در نقاشی خانواده، یکی از اعضای خانواده وجود ندارد، می توان نتیجه گرفت که کودک آگاهانه یا ناخودآگاه آرزوی نبودن آن شخص را دارد. این پدیده بیشتر در نقاشی های کودکانی دیده می شود که با گذشت چند سال هنوز تولد خواهر یا برادر کوچکتر از خود را نپذیرفته اند. بنابر این با حذف این کودک مزاحم از نقاشی خود، خود را در دوران طلایی که قبل از تولد نوزاد در آن زیسته اند، به تصویر می کشند. نقاشی به منزله فرافکنی ناهشیار، از آغاز قرن حاضر با هدف شناخت شخصیت و حل مشکلات روانی کودکان، به کار گرفته شده است. همه پرسش های پنهان، شادی ها، اضطراب ها، عشق ها و ترس ها کودک در نقاشی بازیافته می شوند. کودک الفاظی را برای بیان احساسات خود در اختیار ندارد و نقاشی از راه و رمزهایی مانند: خورشید، آب، درخت یا خانه بدون هیچ قید و بندی به جای او سخن می گوید. درخت، خانه یا آدمک هر یک به منزله تجسم رمزی و ناهشیار شخصیت کودک هستند. نقاشی های کودک به ما نشان می دهد که وی خود را چگونه می بیند، چگونه متحول می گردد و چگونه با جهان پیرامون خویش مرتبط می شود. ( www.kayhannews.ir ) پایگاه اینترنتی
این صفحه را در گوگل محبوب کنید
[ارسال شده از: پرشین وی]
[مشاهده در: www.persianv.com]
[تعداد بازديد از اين مطلب: 3528]