رئيس سازمان ميراث فرهنگي گردشگري آذربايجان شرقي: بازار تبريز به جهاني شدن مي‌انديشد

واضح آرشیو وب فارسی:فارس: رئيس سازمان ميراث فرهنگي گردشگري آذربايجان شرقي: بازار تبريز به جهاني شدن مي‌انديشد
خبرگزاري فارس: رئيس سازمان ميراث فرهنگي آذربايجان شرقي گفت: ثبت جهاني بازار تبريز يكي از مهم ترين برنامه‌هاي سازمان ميراث فرهنگي استان است.

تراب محمدي امروز در گفتگو با خبرنگار فارس در تبريز افزود: بايد چند مرحله را براي ثبت جهاني اين اثر طي كنيم كه به روز كردن تمامي مدارك و نقشه ها گام نخست به حساب مي آيد.
وي ادامه داد: با برطرف كردن نواقص موجود، بحث مالكيت‌ها و مقايسه بازارهاي منطقه‌اي و فرامنطقه اي نيز بايد انجام شود.
محمدي تصريح كرد: همچنين اسناد،مدارك و مستندات مرمتي بايد در اين مجموعه تهيه مي شد، در اين مدت پرونده تقريباً به جاي خوبي رسيده است.
وي در پاسخ به سئوال خبرنگار فارس كه پيرامون معيارهاي ثبت جهاني بازار تبريز پرسيد، گفت: شش معيار در ثبت جهاني آثار تاريخي وجود دارد، ما از آن معيارها ويژگي‌هاي خاص اقتصادي و كالبدي مانند پل ‌بازارها و وجود ميدان حسن پادشاه را به عنوان ميدان اصلي و جريان اقتصادي قوي كه بيش از 1400 سال وجود داشته است را شناسايي كرده ايم.
محمدي اضافه كرد: اما توسعه شهري و عدم هماهنگي و مداخله هاي بعضي از دستگاه ها صدماتي را به بافت تاريخي اين مجموعه وارد كرده است، از اين رو در نظر داريم هرچه زودتر نسبت به برچيدن وسايل اضافي و استفاده از مصالح همگون در بازار تبريز اقدام كنيم.
محمدي با اشاره به اعتبار مورد نياز براي ساماندهي بازار تبريز افزود: براساس برآورد اوليه ساماندهي بازار تبريز50 ميليارد ريال اعتبار نياز دارد.

*بازار تاريخي تبريز وسيع ترين مجموعه مسقف و به هم پيوسته جهان
شبكه بازار تبريز به مثابه قلب شهر است و نقش عمده اي در بافت شهر دارد. اين بازار كه در سال يك 1354در فهرست آثار ملي به ثبت رسيد، بزرگ ترين اثر ثبتي كشور و وسيع ترين مجموعه مسقف و به هم پيوسته جهان به شمار مي رود.
برپايه اين گزارش، مجموعه بازار تبريز يكي از بازارهاي بزرگ تاريخي و زيباي ايران و خاورميانه است.
عواملي مانند سبك معماري بازار، آرايش مغازه ها، كثرت تيمچه ها، كاروانسراها، دالان ها، راسته ها همچنين انواع مشاغل و حرفه ها، وجود تعداد بسياري مدرسه و مسجد كه عمدتاً از سابقه تاريخي برخوردارند، اين بازار را به نمونه عالي مجهز تجارت، كسب و زندگي اسلامي و شرقي تبديل كرده است.

*بازار تاريخي تبريز از نظر جهانگردان
تبريز از ادوار گذشته به دليل قرار گرفتن در مسير جاده ابريشم يكي از مهم ترين مراكز بازرگاني ايران به شمار مي رفته است. اين شهر به خاطر موقعيت ويژه خود، ساليان دراز پذيراي كاروان هاي تجاري خاور دور و اروپا از راه روسيه و عثماني بود و مركز مبادله كالاهاي بازرگاني كشورهاي اروپايي محسوب مي شد و از اين رو از شهرتي جهاني برخوردار بوده است.
« شاردن » فرانسوي در سفرنامه خود شكوه مجموعه بازارهاي تبريز را پيش از ويراني آنها بر اثر زلزله چنين مي ستايد:« اين شهر داراي عالي ترين بازارهاي آسياست، وسعت و عظمت اين بازارها، گنبدها و طاق هاي زيبايي كه آنها را پوشانيده است با توده عظيم و انبوه جماعتي كه در طي روز در سوق هاي بازار مشاهده مي شود و كثرت مقدار كالاهايي كه در آنجا انباشته شده است، به طور حيرت آوري ابهت و جلال بازار هاي تبريز را نمودار مي سازد.»
وي اضافه مي كند: زيباترين بازار اين شهر كه مركز معاملات كالاهاي گرانبها و جواهرات است، قيصريه نام دارد، اين بازار هشت گوش و بسيار وسيع و بزرگ است. قيصريه را حدود سال850 به فرمان اوزن حسن كه مقر سلطنتش تبريز بود بنا كرده اند.»
در طول تاريخ تبريز، بازار اين شهر همواره مورد توجه تجار و جهانگردان ايراني، عرب و اروپايي بوده است و آن را به دليل فراواني ثروت و زيبايي معماري اش ستوده اند، از اين شخصيت ها مي‌توان به مقدسي، ياقوت حموي، زكريا محمد قزويني، ابن بطوطه،حمدالله مستوفي، اوليا چلبي ترك، ماركوپولو، اودريك، كلاويخو، آمبروسيوكنتاريني، جان كارت رايت، تاورنيه، شاردن و جملي كارري اشاره كرد كه به تفصيل مطالب ارزنده اي درباره بازار تبريز در سفرنامه هاي خود ذكر كرده اند.
برپايه اين گزارش، مجموعه شكوهمند و بي نظير بازار تبريز در جريان زلزله هول انگيز سال 1193 هجري قمري به شدت آسيب ديد.
بازسازي و مرمت مجموعه بازار تبريز به احتمال قوي همزمان با بناهاي باروي شهر، به همت « نجفقلي خان بيگلربيگي » از سال 1194 هجري قمري آغاز شد. بافت اصلي بازار تبريز از دو راسته سرپوشيده شمالي – جنوبي و شرقي - غربي تشكيل شده است.
عرض بازارها بين چهار تا پنج متر و بلندي سقف آنها پنج تا شش متر است كه در مقايسه با سقف بازارهاي نقاط گرمسيري ايران كوتاه تر است.
راسته هاي اصلي توسط راسته هاي فرعي به هم متصل شده‌ است. در فضاهاي بين آنها، سراها، كاروانسراها و تيمچه ها بنا شده است. تقاطع راسته ها را در سه راهي و چهار راهي « چهار سوق ها »، طاق هاي گنبدي پوشانده است. بزرگ ترين گنبد بازار، گنبد تيمچه امير و زيباترين قسمت آن تيمچه مظفريه است.

*بازار امير
از زيباترين و مهم ترين بازارهاي تبريز، بازار، كاروانسرا و تيمچه امير است كه در حال حاضر از مراكز عمده تجارت و صادرات فرش و مركز بورس طلا و جواهر و منسوجات است. بازار امير از شلوغ ترين و پرحجم ترين بازار هاي تبريز و از نقاط ديدني و جهانگردي شهر است. باني اين بازار و كاورانسراي امير، « ميرزا محمد خان امير نظام زنگنه » است. تاريخ بناي بازار و كاروانسرا ي امير سال 1255هجري قمري است.

در بازار امير از 112 مغازه داير، 102مغازه به زرگري و جواهر فروشي اشتغال دارند.گسترش تجارت طلا و زرگري به تدريج بزازي و پارچه فروشي را كه روزگاري مخصوص بازار امير بود، از بين برده و جاي آن را گرفته است.

*تيمچه مظفريه
معروف ترين بخش بازار تبريز، « تيمچه مظفريه » است كه در زمان وليعهدي مظفرالدين ميرزاي قاجار به سال 1305هجري قمري ساخته شد. باني آن« حاج شيخ محمد جعفر قزويني » از بازرگانان تبريز بوده است. با توجه به اينكه هر بناي نوبنيادي در تبريز اگر مورد توجه وليعهد وقت قرار مي گرفت، بايد آن را به وليعهد پيشكش مي كردند، اين بازرگان كاردان نيز بنا را به نام « مظفر الدين ميرزا، مظفريه » ناميد كه مورد تحسين وليعهد قرار گرفت و از تصاحب و تملك آن خودداري كرد.
در حال حاضر « تيمچه مظفريه » يكي از مراكز عمده تجارت و صدور فرش آذربايجان و ايران است و شهرتي جهاني دارد. اين تيمچه دو طبقه دارد كه هر طبقه آن 26 حجره فرش فروشي را در خود جاي داده است.
رودخانه مهران رود دو قسمت بازار قديمي تبريز را از هم جدا ساخته و بخش شمالي بازار به جهت جدا ماندن از كل مجموعه به تدريج اهميت خود را از دست داده و دچار تخريب بيشتري شده است.
قسمت اعظم مساحت بازار در جنوب مهران رود و در حد فاصل خيابان هاي دارايي، شهدا و امتداد آن در راسته كوچه قرار گفته است. احداث خيابان دارايي قسمت كوچكي از اين بخش را از كل مجموعه جنوبي جدا كرده است.
مهم ترين راسته هايي كه در اين قسمت از بازار وجو دارند عبارتند از، بازار امير، راسته بازار، راسته قديم، بازار سراجان، شيشه گرخانه، بازار كفاشان، بازار صفي، بازار صادقيه، دلاله زين بازار، بازار كلاهدوزان، قيزبستي بازار، بازار مسگران، بازار حلاجان، بازار آيت الله شهيدي، يمن دوز بازار، بازار حرمخانه، بازار رنگي

از تيمچه هاي معروف بازار، تيمچه امير، تيمچه حاج شيخ كاظم، ميرزا شفيع، حاج محمدقلي، حاج صفر علي، ميرزا جليل، مظفريه، شعربافان، ملك، خرازي ها، حاج شيخ بها، ميرابوالحسن و حاج تقي را مي توان نام برد.
هركدام از اين تيمچه ها يا سراهاي بازار تبريز معمولاً داراي دالان هاي زيبايي هستند كه به همان نام تيمچه و سراي شهرت يافته اند.
سراي هاي بازار تبريز غير از ايفاي نقش بسيار مهم در زندگي اقتصادي بازار، به منزله تنفس گاه ها و فضاي سبز مجموعه نيز اهميت فوق العاده اي داشته اند. سراهاي امير، گرجيلر، حاج سيدحسن ها، شاهزاده ها، دودري ها، ميرابوالحسن، پرتوي، آلماني ها، ميرزا مهدي از مشهورترين سراهاي مجموعه بازار محسوب مي شوند.
انتهاي پيام/ع
چهارشنبه 2 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: فارس]

[مشاهده در: www.farsnews.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 307]