آشنايي با انديشمندان جهان اسلام /ملاعلي نوريبه مناسبت درگذشت ملاعلي نوريترويج حكمت متعاليه، مديون «ملاعلي نوري» است

واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاري قرآني ايران: آشنايي با انديشمندان جهان اسلام /ملاعلي نوريبه مناسبت درگذشت ملاعلي نوريترويج حكمت متعاليه، مديون «ملاعلي نوري» است
گروه انديشه: بسياري از بزرگان از جمله استاد «آشتياني» معتقدند كه ترويج حكمت متعاليه ملاصدرا، مديون حكيم «ملاعلي نوري» است.
به گزارش خبرگزاري قرآني ايران (ايكنا)، ملاعلي نوري مازندراني معروف به «حكيم الهي» يكي از حكما و فلاسفه مشهور قرن سيزدهم هجري است كه در نور متولد شد. برخي از كتاب‌ها، محل تولد وي را روستاي «ايركا» در ناحيه «ناتل» رستاق ذكر كرده‌اند.

او كه فرزند «ملاجمشيد مازندراني» است، در دوران نوجواني به كسب دانش در محضر علماي بزرگ مازندران پرداخت و سپس به منظور پرداخت تكميل تحصيلات خود، ابتدا به قزوين و سپس به اصفهان رفت.

وي از مكتب اساتيد بزرگ آن شهر خصوصا آقا محمد گيلاني مشهور به آقا محمد بيدآبادي و ميرزا ابواقاسم مدرس اصفهاني استفاده كرد و به تزكيه نفس همت‌گمارد و بعدها به تدريس علوم حكمت و فلسفه در مدارس اصفهان اشتغال ورزيد.

طبق نظر بسياري از دانشمندان و مورخين، هيچ فيلسوفي در دوره‌اي اخير مانند آخوند نوري منشأ آثار و مبدأ فيض و بركات نبوده است. وي علاوه بر عظمت علمي بي‌نظير و زهد و تقواي قابل توجه، داراي بيان و قوه تحرير حيرت‌آوري بود؛ لذا بزرگ‌ترين حكما و عرفا و محققين متخصص در مشرب ملاصدرا در حوزه او تربيت شدند.

مسلما اگر او ظهور نكرده بود و حدود بيست و پنج تا نزديك صد سالگي به تدريس كتاب ملاصدرا اشتغال نداشت، صدرالمتألهين شناخته نمي‌شد. به نظر بسياري از بزرگان از جمله استاد آشتياني، درك حكمت متعاليه ملاصدرا مستند به فهم شخص آخوند نوري است.

احمدبن سليمان تنكابني در كتاب «تذكرةالعلما» ، آخوند ملاعلي نوري را در اعداد فقها ندانسته و از او به عنوان حكيم و فيلسوف ياد مي‌كند: «آخوند ملاعلي نوري در اعداد فقها نيست، بلكه از اساطين حكماي متألهين است و والد مرحوم اين حقير در خدمت او تلمذ كرده است.»

او توانست با قريب هفتاد سال تدريس، شاگردان بسيار و نگارش شرح بر كتاب‌هاي ملاصدرا، حكمت متعاليه را به جريان غالب فلسفي در ايران تبديل كند. ملاعلي نوري پيرو مكتب ملاصدرا بود. اين حكيم بزرگ با تركيب فلسفه اسلامي مشايي و نظريات اشراقي با عرفان ابن‌عربي، موفق به ايجاد چشم‌انداز عقلي جديد و مكتبي شد كه تا امروز در ايران زنده و باقي است.

برخي از شاگردان او عبارت‌اند از: ميرزا ابوالقاسم رازي شيرازي، ميرزا حسن نوري (فرزند او)، آخوند ملا آقا حكمي قزويني، آخوند ملا عبدالله زنوزي، آقا سيد رضي لاريجاني و حاجي ملا هادي سبزواري. اكثر قريب به اتفاق استادان متأخر از آخوند نوري با واسطه شاگردان وي بوده‌اند؛ زيرا سلسه اساتيد آنان به حاجي سبزواري، آقا محمدرضا قمشه‌اي، آقا علي مدرس و ميرزاي جلوه كه به حكماي اربعه مشهور هستند منتهي مي‌شود.

مهم‌ترين اثر وي، اسفار مشحون از نقل عبارات كتاب «فصوص» ابن‌عربي است. به خصوص در نظريات مربوط به قواي روح معادشناسي، نظريات ابن‌عربي را منعكس مي‌كند. او در كنار تدريس، حوزه فلسفي عظيمي داير كرد كه از نظر كمي بي‌نظير بود. آخوند نوري در حكمت متعاليه از سرآمدان روزگار خود به شمار مي‌رفت، از اين رو برخي از محققان تاريخ و فلسفه جايگاه علمي او را از اين رو به مقام و موقعيت صدرالمتألهين نزديك دانسته‌اند. حواشي اسفار و رساله‌اي در وحدت وجود از آثار متعدد آخوند نوري است.

برخي از آثار وي عبارت‌اند از: «حجت‌الاسلام» (در رد «پادري» (كشيش مسيحي) كه مطالب نادرستي درباره اسلام نوشته بود.)، «حواشي اسفار»، «حواشي مشاعر»، «حواشي شوارق»، «حواشي اسرارالآيات»، «حواشي شرح اصول كافي»، «حواشي تفسير كبير»، «تفسير سوره توحيد» (متجاوز بر سه هزار سطر)، «رساله در وحدت وجود» و « مجموعه سؤال و جواب» (به زبان فارسي).

وي سرانجام 183 سال پيش در 22 رجب سال 1246 هجري قمري درگذشت و بر اساس وصيت‌نامه‌اش او را در نجف در كفش‌كن روضه اميرالمؤمنين(ع) دفن كردند.*

*منابع: پايگاه اطلاع‌رساني صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران، پايگاه اطلاع‌رساني نور سيتي، پايگاه اطلاع‌رساني آفتاب.
سه شنبه 1 مرداد 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خبرگزاري قرآني ايران]

[مشاهده در: www.iqna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 230]