به مناسبت ولادت شهيد ثاني«مسالك الافهام»؛ ارائه استدلالي احكام اسلامي

واضح آرشیو وب فارسی:خبرگزاري قرآني ايران: به مناسبت ولادت شهيد ثاني«مسالك الافهام»؛ ارائه استدلالي احكام اسلامي
گروه انديشه: كتاب «مـسـالك الافهام فى شرح شرايع الاسلام»، يك كتاب فقهي است كه «شهيد ثاني» در آن با روش استدلالي به بيان احكام اسلامي پرداخته و استدلالات و نظريات را جهت اثبات و بيان احكام در نهايت استواري و استحكام آورده است.
به گزارش خبرگزاري قرآني ايران (ايكنا) 518 سال پيش، 13 رجب سال 911 هجري قمري «زين‌الدين علي‌بن احمد عاملي» معروف به « شهيد ثاني» از فقيهان نامدار شيعي در جبل عامل به دنيا آمد. وي تحصيلات خود را نزد پدربزرگ خود آغاز كرد و براي تكميل تحصيل سفرهاي بسيار كرد.

سرانجام در پايان تحصيل بعد از تشرف به خانه خدا به زادگاهش بازگشت و به تحقيق و تدريس پرداخت. شهيد ثاني در سايه شهرت علمي خود مرجعيت يافت و به گونه‌اي كه دانشمندان از دوردست‌ترين نقاط براي بهره‌گيري از بركات علمي وي به محضر او مي‌آمدند. آثارعلمي شهيد ثاني به ده‌ها كتاب و رساله مي‌رسد كه از آن ميان «شرح لمعه» و «روض الجنان» را مي‌توان نام برد.

شهيد ثاني نويسنده‌اي زبردست و بسيار پر كار بود و با اطلاعات علمي وسيعي كه در علوم مختلف به ويژه در فقه داشت، توانست در مدت عمر كوتاه خود (55 سال) آثار علمي و بسيار ارزنده‌اي را در موضوعات مختلف به جامعه و فرهنگ اسلامي عرضه بدارد و بر ميراث پربار اسلامي بيفزايد.

شهيد بيش از هفتاد كتاب و رساله در موضوعات گوناگون نوشته است كه دو كتاب «شرح لمعه» و «مسالك الافهام» وي در فقه ، و «منيه المريد» در اخلاق و تعليم و تربيت از جمله مهم‌ترين آن‌هاست.

اسرار الصلوة، البداية في الدراية، البداية في سبيل الهداية، تمهيد القواعد الاصولية و العربية، حاشية ارشاد، حاشية تمهيد القواعد، حاشية القواعد، حاشية مختصر النافع، رسالة في صلاة الجمعة، روض الجنان في شرح ارشاد الاذهان، كشف الريبة عن احكام الغيبة و مسالك الافهام في شرح شرايع الاسلام از معروف‌ترين آثار شهيد ثاني است.

«مـسـالك الافهام فى شرح شرايع الاسلام»، يك كتاب فقهي است كه با روش استدلالي به بيان احكام اسلامي پرداخته، استدلالات و نظرياتي كه در اين كتاب جهت اثبات و بيان احكام آورده شده در نهايت استواري است به همين جهت جايگاه ويژه‌اي در باب فقه اسلامي براي خود باز كرده تا جائي‌كه صاحب نظراني چون مرحوم صاحب «جواهر» را شيفته خود كرده است.

از جمله مزيت‌هاي اين كتاب، خالي بودن آن از زوائد و نظريات بي‌مورد است كه اين نيز به نوبه خود نشان دهنده استادي مؤلف است؛ زيرا با وجود اين‌كه اين كتاب در باب فقه كتاب مفصلي است، ولي در عين حال مطالب خالي از فايده نيز ندارد، بلكه آن‌چه نياز بوده آورده نه هر چيزي را مورد نياز نبوده است.

شهيد در سال 933 «ميس» را به قصد روستاي «كرك نوح» ترك كرد. وي در آن‌جا به محضر دانشمند و محقق عالي‌قدر «سيد بدرالدين حسن اعرجي» شتافت و حدود يك سال نزد وي به شاگردي و بهره‌وري علمي پرداخت، اما ديري نگذشت كه استاد وي ديده از جهان فرو بست و شهيد ثاني را در غم هجران و فراق خويش نشاند و از ادامه تحصيل در خدمت او محروم ساخت.

شهيد پس از درگذشت استادش (سال 934 ق) ناگزير به زادگاه خود «جبع» بازگشت ولي در آن‌جا هم از كوشش باز ننشست و پيوسته به مطالعه و مذاكره و تحقيق و بررسي كارهاي علمي اشتغال داشت. هم‌چنين به مسئوليت‌هاي اجتماعي و موعظه و ارشاد مردم زادگاهش مي‌پرداخت و آن‌چه را از قرآن و معارف اسلامي آموخته بود، با كمال تواضع نثار هموطنان خويش مي‌كرد و آنان نيز متقابلا سخنان وي را با گوش جان خريده، از محضر پر فيضش بهره مي‌بردند.

عطش سيراب ناپذيري شهيد ثاني نسبت به دانش فلسفه و حكمت و كسب معارف والاي اسلامي وي را در سال 937 قمري به شهر بزرگ و تاريخي «دمشق» كشانيد. دمشق در روزگارشهيد ثاني از نظر مركزيت علمي موقعيت بسيار خوب و ممتازي داشت. شهيد در آن شهر از محضر محقق و فيلسوف «شمس‌الدين محمدبن مكي» علوم طب و هيئت و فلسفه و... را آموخت و برخي دانش‌هاي ديگر را از استادان ديگر دمشق فرا گرفت.

او پس از تحصيل در دمشق به زادگاه خود بازگشت و چند سالي را در آن‌جا به سر برد و بار ديگر در سال 942 قمري براي ادامه تحصيلات به دمشق رفت و مدت يك سال ديگر در اين شهر به فراگيري دانش و تحقيق و كنكاش علمي پرداخت.

آن‌گاه از دمشق رهسپار كشور مصر شد و به قاهره رفت تا با شخصيت‌هاي علمي قاهره نيز ديدار كند و با مجامع علمي و روش تدريس و رشته‌هاي دانش سرزمين اهرام آشنا شده، بهره‌هايي نيز در خدمت دانشمندان برجسته مصر ببرد. گفتني است كه در اين سفر دو تن از شاگردان شهيد ثاني به نام شيخ حسين عبدالصمد (پدر شيخ بهايي) و پسر عموي او علي‌بن زهره جبعي نيز همراه او بودند.

بالاخره وي پس از پنجاه و پنج سال تلاش خستگي ناپذير در عرصه زندگي و علمي، در اثر بدگوئي كه از وي نزد سلطان سليمان عثماني به عمل آوردند از طرف حكومت عثماني در طي انجام فريضه حج، بازداشت شده تا پاسخ‌گوي اتهام وارده (تبليغ مذهب شيعه) باشد كه متأسفانه در طول مسير، مأمور جلب خودسرانه او را به شهادت رساند.*

*منابع: مشعل شريعت، علي صادقي؛ حقوق كيفري اسلام، قصاص ترجمه كتاب از مسالك الافهام، دكتر ابوالحسن محمدي، چاپ و انتشارات دانشگاه مشهد، در اين نوشتار از پايگاه‌هاي اطلاع‌رساني صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران، دانشنامه رشد و حوزه نت بهره گرفته شده است.
دوشنبه 24 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: خبرگزاري قرآني ايران]

[مشاهده در: www.iqna.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 5826]