خواب ناز چقدر مى ارزد

واضح آرشیو وب فارسی:دنياي اقتصاد: خواب ناز چقدر مى ارزد
ليلا دليخون

به دنبال تلاش بى وقفه متفكران و دانشمندان، آدمى دريافت كه خواب مرحله اى فعال است و صرفاً به معناى فقدان بيدارى نيست. خواب از نظر كيفى و كمى نقش مهمى در سلامت انسان دارد، چرا كه معمولاً هر فرد يك سوم عمرش را در خواب سپرى مى كند. بسيارى از محققان معتقدند خواب فعاليتى نيست كه به انتخاب و سليقه افراد صورت پذيرد، بلكه پديده اى است طبيعى كه در هر شرايطى بخشى از زندگى انسان را به خود اختصاص مى دهد. بررسى ها نشان مى دهد خواب كافى و خوب بر سلامت ذهنى و جسمى تأثير بسيار زيادى دارد. براى افرادى كه مدت طولانى كمبود خواب دارند، احتمال بروز مشكلات و بيمارى هاى جسمى و روحى در مقايسه با افراد ديگر به مراتب بيشتر خواهد بود. در هر حال بسيارى از كيفيت يا كميت خواب خود ناراحت هستند.دكتر ميرفرهاد قلعه بندى، متخصص روانپزشكى و فلوشيپ بيمارى هاى خواب از امريكا در گفت و گو با خبرنگار «ايران» در اين باره مى گويد: «با وجود پيشرفت هاى زياد درباره فيزيولوژى خواب، همه ابعاد اين پديده روشن نشده است و كاركرد دقيق هر مرحله خواب آشكار نيست، خواب فقط فقدان بيدارى نيست، بلكه وضعيت پيچيده رفتارى، فيزيولوژيك و روانشناختى است كه حاصل فرايندهاى فعال و هماهنگ مغزى است. در واقع خواب عبارت است از يك وضعيت (State) منظم، تكرار شونده و بسادگى برگشت پذير ارگانيسم كه با آرامش نسبى و افزايش شديد آستانه پاسخ به محرك هاى خارجى (در قياس با وضعيت بيدارى) مشخص مى شود.»
وى با بيان اين كه يك NREM و REM را يك سيكل خواب مى گويند، مى افزايد: «يك سيكل خواب تقريباً ۹۰ دقيقه طول كشيده و مداوم در طول شب تكرار مى شود. معمولاً خواب عميق (دلتا) در يك سوم ابتداى شب طولانى تر بوده و در يك سوم انتهايى شب محو مى شود. برعكس خواب REM در ابتدا كوتاهتر بوده (۱۰ دقيقه) و در هر سيكل افزايش مى يابد و در يك سوم انتهايى طولانى تر است (يعنى ۱۵-۴۰ دقيقه).»
وى تأكيد مى كند: «براى حفظ سلامت جسمى و روانى، خواب كافى ضرورى بوده و نياز به خواب در افراد مختلف متفاوت است. به طور متوسط بزرگسالان به هشت ساعت خواب شبانه، اطفال ۱۰ ساعت و سالمندان كمتر از هفت ساعت نياز دارند.»
دكتر قلعه بندى علايم اختلالات خواب را به چهار دسته بى خوابى، پرخوابى، پاراسومنيا و اختلال سيكل خواب و بيدارى تقسيم مى كند و مى گويد: «بى خوابى دشوارى در شروع يا تداوم خواب است. اين علامت به عنوان شايع ترين اختلال خواب مى تواند موقتى و گذرا يا طولانى باشد. انواع اختلالات روانپزشكى مانند اختلالات اضطرابى، خلقى و سايكوز، انواع بيمارى هاى جسمى و داروها مى توانند موجب بى خوابى شوند.»
اين فلوشيب بيمارى هاى خواب، اظهار مى كند: «افزايش مقدار خواب شبانه و نيز خواب آلودگى در طول روز را پرخوابى گويند و انواع اختلالات روانپزشكى، بيمارى هاى جسمى و نيز برخى داروها مى توانند منجر به اين اختلال شوند. پاراسومنيا پديده اى نامطلوب و غيرمعمول است كه به صورت ناگهانى در طول خواب يا در آستانه خواب و بيدارى ظاهر مى شود. خوابگردى، اختلال كابوس و اختلال وحشت شبانه نمونه هايى از پاراسومنيا هستند.»وى درباره اختلال در برنامه خواب - بيدارى توضيح مى دهد: «در اين مورد روال طبيعى خواب مختل مى شود. فرد در زمانى كه مى خواهد، نمى تواند بخوابد. در حالى كه در زمان هاى ديگر كه تمايلى به خواب ندارد، مى تواند بخوابد. در مجموع بى خوابى، پرخوابى، اختلالات مربوط به تنفس، سندرم آپنه خواب انسدادى، اختلالات برنامه خواب - بيدارى، ناركولپسى، خوابگردى، اختلال كابوس شبانه و اختلال وحشت شبانه از جمله اختلالات خواب هستند.
وى همچنين بى خوابى را به سه نوع فرعى بى خوابى گذرا كه كمتر از يك ماه طول مى كشد، بى خوابى كوتاه مدت از يك تا ۶ ماه و بى خوابى مزمن كه بيش از ۶ ماه طول مى كشد، تقسيم مى كند و مى گويد: «در بى خوابى مزمن مشكلاتى نظير اشتغال خاطر با مشكلات خواب، اختلال در تمركز، مشكل حافظه، تصادفات رانندگى، ناتوانى در لذت بردن از روابط خانوادگى و اجتماعى و خطر افسردگى اساسى به ميزان دو برابر جمعيت عادى قابل توجه هستند. علل پزشكى بى خوابى با بيمارى هاى ارثى كه با درد و رنج، ناراحتى و تنفس دشوار همراه است مرتبط است. اختلالات خلق (افسردگى و مانيا)، اختلالات اضطرابى، اسكيزوفرنيا و اختلالات شخصيت از علل روانپزشكى اين اختلال است. در واقع ۴۰ درصد بى خواب ها يك تشخيص مشخص روانپزشكى دارند. كافئين، سيگار، الكل، محرك هاى سيستم عصبى مركزى، داروهاى آنتى سايكوتيك و ضدافسردگى از جمله عوامل دارويى بى خوابى هستند.»
اين فلوشيب بيمارى هاى خواب با اشاره به اصول بهداشت خواب خاطرنشان مى كند: «ميزان خواب بايد براى احساس هوشيارى در طول روز باشد نه بيشتر. فقط اوقات خواب را در بستر بگذرانيد. سپرى كردن اوقات طولانى در بستر، خواب را منقطع مى كند. هر صبح در زمان مشخصى بيدار شويد. اين نظم هر روزه را حتى در روزهاى تعطيل رعايت كنيد. از خواب روز اجتناب كنيد مگر اين كه خواب روز به بهبود خواب شب كمك كند.»
وى تأكيد مى كند: «اگر نمى توانيد بخوابيد و از اين بابت عصبانى هستيد، تلاش بيشترى نكنيد به جاى آن اتاق را ترك كرده و كار ديگرى انجام دهيد.
شكايت اصلى از اختلال پرخوابى، خوابيدن زياد يا خواب آلودگى در طول روز است. اهميت پرخوابى فقط از حدود چهار دهه قبل شناخته شده است. قبل از آن پرخوابى به عنوان تنبلى، مسئوليت ناپذيرى، صفت بدشخصيتى و تمارض قلمداد مى شد و در بهترين حالت، آن را نشانه اى از افسردگى تعبير مى كردند.»
وى مى افزايد: «البته پرخوابى در بزرگسالان شايع است، پژوهش هاى اخير شيوع آن را ۱۲ تا ۲۰ درصد نشان داده است و يك مطالعه در فنلاند شيوع آن را در زنان ۱۱ درصد و در مردان ۷ درصد گزارش كرده است. تصادف و حوادث ترافيكى، حوادث شغلى، تخريب زندگى خانوادگى، اختلال در قواى شناختى، مشكلات يادگيرى، كاهش طول عمر، افت كاركرد جنسى، افت خلاقيت و بهره ورى نيروى كار از جمله تبعات بالينى اختلال پرخوابى است.»
قلعه بندى در ادامه با اشاره به سندروم آپنه انسدادى خواب توضيح مى دهد: «اين اختلال معمولاً در دهه سوم زندگى آغاز و با افزايش سن بيشتر مى شود. خرناسه هاى بلند، سردرد به خصوص در ناحيه پيشانى، كاهش كاركرد شناختى، كاهش توجه، تمركز، اختلال در حافظه و يادگيرى، افزايش حوادث ترافيكى و سوانح شغلى، بيمارى هاى قلبى- عروقى، كاهش كيفيت زندگى، كاركرد جنسى نامناسب و در نهايت افزايش ميزان مرگ و مير در جوانى و ميانسالى از جمله تبعات اين اختلاف است. به علاوه علايم آن در طول روز شامل خواب آلودگى، احساس خستگى، سردرد صبحگاهى، كاهش تمركز، كاهش توجه، تغييرات شخصيتى و كاهش ميل جنسى و ناتوانى جنسى است و علائم آن در طول شب شامل خروپف، قطع تنفس، احساس خفگى، بى قرارى، تعريق، رفلاكس گوارشى و بيدارشدن هاى مكرر است.»
دكتر قلعه بندى در ادامه با اشاره به اين كه «ناركولپسى» اختلالى مزمن است، مى گويد: «اين اختلال بيشتر در سنين ۱۰ تا ۲۰ سالگى شروع مى شود و در مردان شايع تر است. در اين اختلال مبناى ژنتيكى نقش دارد و علايم اصلى ناركولپسى حملات خواب روزانه است. اين حملات مقاومت ناپذير بوده و بيشتر كوتاه مدت و معمولاً ۱۵ دقيقه است.»وى درباره اختلال خواب گردى توضيح مى دهد: «خواب گردى راه رفتن در خواب با چشمان باز است. گاهى فرد در اين حالت كارهاى پيچيده ترى مانند لباس پوشيدن و حتى رانندگى نيز انجام مى دهد. خواب گردى معمولاً چند دقيقه طول مى كشد و به ندرت ممكن است تا يك ساعت ادامه يابد.
اين اختلال در يك سوم اول شب در مرحله خواب NREM رخ مى دهد. بنابراين فرد چيزى به خاطر نمى آورد. بيدار كردن فرد خواب گرد نيز دشوار است و عموماً در سنين ۱۲ تا ۱۵ سالگى ديده مى شود، البته بايد مواظب بود تا بيمار از آسيب هايى نظير سقوط و انجام اعمال خطرناك مصون بماند.»وى در ادامه اختلال كابوس شبانه را يكى ديگر از اختلالات خواب عنوان كرده و توضيح مى دهد: «در اين اختلال فرد ناگهان با رؤيا و همراه با ترس شديد بيدار مى شود. محتواى ترسناك رؤيا را به خاطر دارد و كاملاً بيدار است. اختلال كابوس معمولاً در نيمه انتهايى شب ديده مى شود. كابوس هاى مكرر مى تواند نشان دهنده مشكلات روان پزشكى ديگر باشد. در صورت امكان كاهش و حذف هر نوع منبع اضطراب كمك كننده است. بايد به كودك و والدين اطمينان داد كه شرايط موقت و گذرا است. »
يکشنبه 23 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: دنياي اقتصاد]

[مشاهده در: www.donya-e-eqtesad.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 244]