سينماى ايران درجست وجوى اكران بين المللى

واضح آرشیو وب فارسی:واحد مرکزي خبر: سينماى ايران درجست وجوى اكران بين المللى
محمد صابرى
ورود به عرصه هاى جهانى بخصوص زمانى كه صحبت از سينما به عنوان ابزارى كارآمد در عرصه حيات فرهنگى در ميان باشد، آرى يا نه ! برنمى دارد و چنان الزام در تحقق آن مشهود است كه نياز به استدلال براى اثبات آن نيست. اما چگونگى و آسيب شناسى اين ورود، كماكان نيازمند بحث و نظر و به تبع آن بررسى و تدبير است. هنوز برخى اكران بين المللى توليدات سيماى ايران را تعبير به خيال پردازى مى كنند و حداقل اميدوارى را در توصيف شرايط فعلى سينماى ايران براى اين امر قائل نيستند. اما در مقابل طيف ديگرى، با مشاهده همين شرايط اميدوارانه به تحليل آينده حضور جهانى سينماى ايران مى نشينند و تحققش را چندان هم كه مى نمايد، دور از دسترس نمى دانند. اما آنچه در هر دو طيف مشترك است، تأكيد بر لزوم تحقق اين امر مهم است.
محمد آفريده،مديرعامل مركز گسترش سينماى مستند و تجربى معتقد است: «حضور در عرصه هاى جهانى، بى شك امرى ضرورى است و ما راهى نداريم جز اين كه فيلم هايمان را به اكران جهانى برسانيم.»
و اين همان اصلى است كه آفريده در استدلال آن مى گويد: «اگر ما حرفى براى گفتن داريم؛ كه داريم و اگر فرهنگ و تاريخ غنى داريم؛ كه داريم، پس در جايگاهى قرار گرفته ايم كه نبايد صرفاً به ارتباط با خود اكتفا كنيم و بايد به فكر ارتباط با سايرين باشيم.» وى مى افزايد: «ما بايد بيش از هر چيز سعى كنيم در يك ميزانسن جهانى قرار بگيريم و حرف بزنيم، اين هم با توجه به مخالفت قدرت ها، قطعاً كار سختى است، اما ما اميدوارانه بايد به اين سمت حركت كنيم.» ابوالفضل جليلى، از كارگردانان صاحب نام ايرانى درعرصه هاى جهانى، هم از اين منظر بر لزوم ارتباط با مخاطبان بين المللى تأكيد مى كند كه: «متأسفانه هنوز بعد از گذشت ۳۰ سال، مردم دنيا اسلام انقلابى ايران را نمى شناسند و ما هنوز خودمان را به دنيا، درست معرفى نكرده ايم.»
جليلى با تأكيد بر لزوم اصلاح اين ديد جهانى نسبت به ايران انقلابى مى گويد: «امام خمينى (ره) جمله عجيب و بسيار تأثيرگذارى دارند كه مى گويند: «مكتبى كه شهادت دارد اسارت ندارد» و همين جمله جاودانه را نتوانستيم در سطحى جهانى معنا كنيم كه اين جاى افسوس دارد.» كارگردان فيلم سينمايى «حافظ» در تشريح دليل ورود خود به عرصه جهانى مى گويد: «من به عنوان يك كارگردان بر اين باورم كه انديشه الهى اى كه ما مدعى هستيم انقلابمان بخشى از آن است، انديشه اى جهانى است و به همين دليل خودم را مسئول مى دانم در قبال فداكارى هاى جوانان مملكت كه در طول انقلاب و دفاع مقدس، ايثارگرى كردند، اين انديشه را به جهانيان عرضه كنم.»
اما در كنار اين نگاه فرهنگى به مقوله حضور بين المللى سينماى ايران، نمى توان تأكيدات اقتصادى در اين زمينه را ناديده گرفت. عليرضا رئيسان در اين باره مى گويد: «در شرايطى كه امكان بازگشت سرمايه براى توليدكنندگان آثار سينمايى در ايران فقط محدود به منابعى چون اكران عمومى و شبكه خانگى مى شود طبيعى است كه اكران بين المللى را فرصتى ايده آل بدانيم كه اين فرصت با توجه به نرخ برابرى ارز تأثير قابل توجهى در بهبود اين چرخه خواهد داشت.»
وى البته اين جنبه را خالى از آفت هم نمى داند و تأكيد مى كند: «البته امروز مثلاً در امريكا ما شاهديم كه عده اى فرصت طلب كه عمدتاً تغذيه صرف از منابع تجارى را مدنظر دارند صاحب فرصت هايى مى شوند كه اينها بيشتر به سينماى ايران ضربه مى زنند تا سودآورى برايش داشته باشند.»
رئيسان معتقد است: «اين جريان ادامه همان جريانى است كه در اكران داخلى هم شاهد اخلالشان هستيم و بر عناصرى تأكيد دارند كه در تبليغات سينمايى خارج كشورشان روى آن عناصر توجه ويژه مى شود. متأسفانه از اين طرف هم فرصت رقابت با اين گروه در خارج از كشور فراهم نيامده و سينماى فاخر ما از اكران و ديده شدن، بازمانده است.»
***
در كنار طرح لزوم حضور در مجامع جهانى نيم نگاهى به مسيرى كه تا به امروز پيموده ايم، راه رسيدن به بستر مناسب براى آسيب شناسى و جهت گيرى صحيح را هموار مى سازد.
رئيسان در اين باره معتقد است: «در تمام سال هاى پس ازانقلاب تا امروز برنامه مدونى جهت اكران عمومى سينماى ايران در سطح جهانى موجود نبوده است و بخش خصوصى هم انگيزه و توان لازم را جهت بهره بردارى از فرصت ها نداشته است.»
وى مى افزايد: «حضور بين المللى قطعاً نيازمند سرمايه گذارى، تأمين منابع، شناخت فضاهاى نمايشى و توليد محصول با توجه به نياز مخاطبان جهانى است، اما متأسفانه براى تحقق هيچكدام از اين عناصر تاكنون برنامه اى نداشته ايم.»
رئيسان البته در اشاره به برخى فعاليت ها در اين زمينه مى گويد: «البته اگر اين روند آسيب شناسى شود به راحتى اميد جاى حسرت ها را خواهد گرفت. به عنوان مثال، كانون كارگردانان از چند سال قبل به مسئولان فرهنگى پيشنهاد داده است كه پروژه اى تحقيقاتى در زمينه اكران فيلم هاى ايرانى در كشورهاى فارسى زبان، كشورهاى مسلمان همجوار و كشورهاى آسيايى، انجام دهد، كه بواقع امكان دسترسى و عرض اندام در اين سه سطح را داريم. حتى با حضور بين المللى فيلم هاى ايرانى مقدمه اين كار طى شده و تنها پژوهش و تحقيق براى استفاده از اين فرصت باقى مانده است. اما متأسفانه به دليل كم انگيزگى، عدم سرمايه گذارى و تاحدودى عدم شناخت مسئولان فرهنگى، تاكنون اين امكان فراهم نشده است.
ابوالفضل جليلى معتقد است: «ما زمانى مى توانيم به داشتن مخاطب جهانى افتخار كنيم كه به گونه اى عمل كرده باشيم كه آنها تشنه تفكر و عملكرد ما شده باشند و از اين طريق بتوانيم در حقيقت جذب نيرو داشته باشيم.»
رئيسان هم درباره اوايل انقلاب مى گويد: «آن زمان بنا بود سينماى ايران يك دفتر امور بين المللى در انگلستان داشته باشد و حتى دوستانى مسئوليت اين كار را عهده دار شدند. اما با رفتن اين عده پروژه هم به كل تعطيل شد.» وى تأكيد مى كند: «البته امروز با تحقيق و پژوهش به راحتى مى توان اين كار را در كشورهاى منطقه پيگيرى كرد. به خصوص كشورهايى مثل تاجيكستان، آذربايجان، تركمنستان، افغانستان و... كه در قديم به ايران بزرگ معروف بودند. حتى در كشورى مثل هندوستان به شدت نسبت به سينماى ايران علاقه مندى وجود دارد و ما مى توانيم از اين فرصت ها استفاده كنيم.» محمد آفريده، اما در يك تحليل كلى از روند حركت سينماى ايران در برقرارى ارتباط با سطوح جهانى مى گويد: «سينماى ايران و فرهنگ مردم ايران يك كنجكاوى و علاقه مندى شديدى را در سراسر دنيا برانگيخته است. بعد از انقلاب، سينماى ما ظرفيت هاى ممتازى را ازخود نشان داد كه با گذشت زمان اين ظرفيت ها بيش از پيش متجلى مى شود. اما همين بضاعت اندك هم تاكنون ما را در جايگاه سينماى پيشرو در منطقه قرار داده است و ما بايد از اين توانمندى نهايت استفاده را بكنيم.»
مديرعامل مركز گسترش سينماى مستند و تجربى تأكيد مى كند: «اين كار، كارى پيچيده و سخت است و سازمانها و نهادهاى درگير بايد با هماهنگى بيشتر زمينه تحقق آن را فراهم كنند.»
آفريده مى گويد: «معجزه امام و انقلاب اين بود كه به ما ارتفاعى نسبت به ساير جهان داد تا از نگاه صرف به خود بيرون بياييم و به جهان تشنه معارف خود هم توجه كنيم اما اين كار مديريت و شرايط ويژه اى مى طلبد.»
وى مى افزايد: «متأسفانه امروز در داخل و خارج از سينما سازمان ها و نهادهاى درگير در حوزه هاى اقتصاد، صنعت، رسانه و حتى وزارتخانه ها اندكى ناهماهنگ عمل مى كنند كه اين پسنديده نيست و مى توان با رفع آن و توجه به امكانات به نحو احسن زمينه بهره بردارى از فرصت ها را فراهم آورد.»
***
نكته بسيار مهمى كه در زمينه حضور بين المللى سينماى ايران بسيار موردتوجه است تأثيرگذارى حضور و توفيقات جشنواره اى در تثبيت جايگاه سينماى ايران در بازارهاى جهانى است. عليرضا رئيسان معتقد است: «فرصت حضور در جشنواره ها بايد به فرصت اكران بين المللى تبديل شود چرا كه تبليغات صورت گرفته در حاشيه حضور يك فيلم در جشنواره بسيار گسترده است و زمانى كه فيلمى اين فرصت را مى يابد از چيزى نزديك به ۵۰۰ هزار دلار تبليغات رايگان در سطح جهانى بهره مند مى شود و اين امتيازى است كه بايد از آن بهره بگيريم.»
رئيسان مى افزايد: «با توجه به تجربه اى كه دارم به نظر من ما هنوز يك ماركتينگ موفق در عرصه بين المللى نداشته ايم و حتى در جشنواره فجر هم كه اين بستر هست يك متخصص بين المللى را نياورده ايم تا در قالب كارگاه هاى آموزشى، به سينماگران و تهيه كنندگان ما به صورت تخصصى بياموزد كه چگونه بايد در بازارهاى بين المللى ورود كرد.» آفريده از منظرى ديگر معتقد است: «اگر چه جشنواره هاى بين المللى امكانى براى طرح نام ايران و سينماى ماست اما نبايد فقط معطوف به اين باقى بمانيم.»
وى در تشريح نظر خود مى گويد: «در بعضى موارد خود ما بايد پيشقدم شويم و برويم و سرمايه گذارى كنيم. مثل هفته هاى فيلم و اقدام براى توليدات مشترك، كه واقعاً بايد باب بهره بردارى اش باز شود تا به واقع وارد يك ميزانسن جهانى شويم. البته اين ميزانسن آدابى دارد كه ما را هم هوشمندتر از پيش مى كند.»
آفريده درباره نظر عده اى كه معتقدند به جاى سرمايه گذارى روى حضور در جشنواره ها بهتر است مستقيماً با مخاطبان جهانى وارد ارتباط شد، تأكيد مى كند: «اين تك بعدى نگاه كردن است. در داخل ايران هم اگر جشنواره ها و رسانه هاى جمعى ناديده گرفته شوند اكران ناقص مى ماند. ما بايد از هر روزنى استفاده كنيم.»
وى مى افزايد: «البته بايد مواظب باشيم كه بازى نخوريم و به اعتقاد من بايد با پشتوانه انقلاب فعال وارد چنين عرصه هايى شويم. احتمال دارد در اين حضور آسيب هايى هم ببينيم اما بايد هوشمندانه و با قدرت پيش برويم و تداوم حضور داشته باشيم.»
جليلى اما نگاه ديگرى به اين مقوله دارد: «فيلم هاى ما به جشنواره هاى خارجى مى روند و شايد موفقيت هايى را هم كسب كنند اما متأسفانه تأثيرى ندارند چون، هدفمند نيستند. به اين معنى كه با شركت در جشنواره ها بتوانند شناختى از ايران را به مخاطبان جهانى ارائه كنند.»
كارگردان «حافظ» تأكيد مى كند: «در اين مقوله ما بايد تكليفمان را با خودمان روشن كنيم. مانند آنچه در هفت مرحله عرفان مطرح است، من مى گويم در تمامى زمينه ها تا به عين اليقين نرسيده ايم نبايددست به كار شويم.»
جليلى مى گويد: «ما بايد در اصول فرهنگ و انقلابمان به عين اليقين برسيم. يعنى به اين باور برسيم كه تفكر و انديشه انقلابمان تفكر و انديشه اى جهانى است و آنگاه كه به اين يقين رسيديم، لازم مى شود حرفمان را به گوش جهانيان هم برسانيم.»
وى تأكيد مى كند: «به اعتقاد من اگر هنوز به عين اليقين نرسيده ايم بهتر است در كشور خود بمانيم و حركتى در خارج از مرزهاى خود نكنيم. سكان كشتى فرهنگ ما بايد در دست كسانى باشد كه به عين اليقين رسيده اند.»
در يك جمع بندى مى توان به راحتى اذعان داشت كه اگرچه در عرصه حضور بين المللى، سينماى ايران با نقطه مطلوب فاصله قابل ملاحظه اى دارد اما لزوم رسيدن به نقطه مطلوب در كنار پتانسيل لازم براى طى طريق، حداقل اميد براى اين مهم را فراهم آورده است و اندكى همت و تدبير لازم است تا حسرت ها به دست فراموشى سپرده شود.
شنبه 22 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: واحد مرکزي خبر]

[مشاهده در: www.iribnews.ir]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 118]