تاثير بيمارى‌ها بر ايجاد ناشنوايي

واضح آرشیو وب فارسی:رسالت: تاثير بيمارى‌ها بر ايجاد ناشنوايي
ناهيد مختاري- آزاده سيفي(آموزش و پرورش ناحيه يك شيراز)

گوش، اندامى است كه به صدا و اثرات نيروى جاذبه و حركت حساس مى‌باشد، زيرا حركت، هر دو سيستم شنوايى (امواج صوتي) و تعادلى يا دهليزى را تحريك مى‌كند. گوش به‌عنوان يك دستگاه انتقال‌دهنده دقيق توصيف شده است. در هر دو تحريك، گوش انرژى مكانيكى را به انرژى الكتريكى تبديل مى‌كند. از طريق عصب شنوايى به مغز مى‌رساند. از لحاظ سادگى توصيف، گوش به سه قسمت تقسيم مى‌شود كه كم و بيش از هم مجزا هستند؛

-1 گوش خارجي

شامل لاله گوش، مجراى خارجى و قسمت بيرونى پرده گوش (پرده صماخ) -2گوش ميانى و قسمت داخلى پرده گوش -3 گوش داخلى شامل ارگان‌ اصلى شنوايى و تعادل مى‌باشد.

انواع كم‌شنوايي

-1كم‌شنوايى انتقالي

اگر يك عامل در سيستم انتقالى صوت مشكل ايجاد كند مثل عفونت در گوش خارجى و يا ميانى و يا پرده گوش پاره شده باشد، كم شنوايى انتقالى ايجاد مى‌كند. در اين حالت شنوايى از طريق هوايى ضعيف شده ولى از طريق استخوانى در محدوده نرمال مى‌باشد چون از گوش داخلى به بعد مشكلى وجود ندارد.

-2 كم شنوايى حسي- عصبي

كم شنوايى حسى با كم شنوايى عصبى همراه هستند. براى تمايز حسى از عصبى به آزمايشات دقيق‌ترى علاوه بر آزمايشات روتين نياز مى‌باشد. به بيماران داراى ضايعه حسى كمك زيادى نمى‌توان كرد ولى در ضايعه عصبى مثلا اگر ناشى از تومور باشد با جراحى بهبود مى‌يابد ياممكن است مادرزادى يا ارثى باشد و دراين بيماران كه مشكل يا در گوش داخلى و يا در عصب ايجاد شده باشد در انتقال صوت هيچ اشكالى وجود ندارد. در اين حالت شنوايى هم از طريق هوايى و هم استخوانى تقريبا به يك اندازه كاهش دارد.

-3 كم شنوايى آميخته

در اين بيماران، هم در گوش داخلى و هم در سيستم انتقال صوت، ضايعه ايجاد شده است. كسى كه مبتلا به پيرگوشى است هم حساسيت حلزون را كمى از دست مى‌دهد و هم در گوش ميانى و هم خارجى مشكل دارد. در اين حالت انتقال صوت از طريق هوايى افت دارد. از طريق استخوانى هم افت دارد ولى نه به اندازه راه هوايي، در اين حالت آستانه‌هاى راه استخوانى كمى از حد نرمال ضعيف‌تر هستند.

-4 كم شنوايى مركزي

در اين نوع كم شنوايى در سيستم شنوايى محيطى مشكل وجود ندارد يعنى گوش خارجي، ميانى و داخلى سالم مى‌باشد. مشكل اين‌گونه اشخاص از ساقه مغز به بالاست.

مثلا ضربه‌هايى كه به سر وارد مى‌شود و يا تومورها يا مشكلات عروقى ممكن است باعث اين نوع كم‌شنوايى شود. آزمايشات اين نوع كم شنوايى پيچيده است و علامت مشخصه آن، اين است كه در صداهاى تك‌فركانس مشكلى ندارند و آستانه‌هاى راه هوايى و استخوانى در محدوده نرمال مى‌باشد ولى در صداهاى معنى‌دار اشكال ايجاد مى‌گردد.

يعنى شنوايى كلمه يا گفتار طبيعى است ولى مشكل در تجزيه و تحليل مى‌باشد.

-5 كم شنوايى غيرارگانيك

افراد در اين گروه به دو دسته تقسيم مى‌شوند؛

دسته اول:

كم شنوايى غيرارگانيك كه در اثر مسائل روانى مبتلا به اين عارضه مى‌گردند. مثلا با شنيدن يك خبر ناگوار دچار كم شنوايى مى‌شوند كه اين حالت را كرى هيسترى مى‌نامند.

دسته دوم:

افراد متمارض هستند كه اين افراد براى به دست آوردن منافعى مثلا معافيت از سربازي، گرفتن مستمرى و ... دست به تمارض مى‌زنند يا افرادى كه مشكل كمى دارند ولى آن را بزرگ جلوه مى‌دهند.

بيمارى‌هاى كودكان و تاثير آن بر شنوايي

كودكان از نظر ايمنولوژى به گونه‌اى هستند كه مورد تهاجم بسيارى از عوامل باكتريال و يا ويروسى مى‌توانند واقع شوند. بنابراين ابتدا بايد مرورى بر عوامل موثر در ايجاد كم شنوايى در مراحل مختلف داشته باشيم.

عوامل و علل قبل از تولد

شامل علل ژنتيكى و علل مادرزادى از قبيل ابتلا به ويروس سرخچه، سيتومگالو ويروس، استفاده از داروهاى سمى براى گوش، كمبود اكسيژن، سيفليس، ديابت، مسموميت مادر در معرض اشعه X قرار گرفتن ، ابتلاى مادر به توكسوپلاسموز و...

علل ژنتيكي: ژنتيك، چيزى است كه ما از آن به شباهت كودك با والدينش ياد مى‌كنيم. مشكلات ژنتيكى به چهار طريق به اتوزومال غالب، اتوزومال مغلوب، وراثت وابسته به جنس، وراثت چندژنى مثل شكاف كام، شكاف لبه كه زمينه مستعد بيشترى داشته باشد آنها را بروز مى‌دهند. به‌طور كل منظور از ناشنوايى ارثى وجود كم شنوايى عميق، غيرقابل برگشت، دوطرفه حسي- عصبى كه از بدو تولد ايجاد مى‌شود.

40درصد از ناشنوايى‌هاى عميق منشا اتوزومال مغلوب، 10 درصد اتوزومال غالب و 3 درصد وابسته به جنس مى‌باشند. بعضى از ناشنوايى‌هاى ارثي، منفرد بوده يعنى ناشنوايى تنها مشكل كودك مى‌باشد. مثل عدم تشكيل مجراى گوش خارجي، كوچك بودن لاله گوش، بسيارى از آنها به صورت سندرميك مى‌باشند كه علاوه بر مشكلات شنوايي، مشكلات ديگرى نيز در ظاهر آنها ديده مى‌شود مثل سندرم واردنبرگ.

علل حين تولد

كمبود اكسيژن، ضربه در حين زايمان، عفونت كانال زايمان مادر

علت و عوامل بعد از تولد و نوزادي

عفونت‌ها، ابتلا به اوريون، سرخك، يرقان، عفونت‌هاى گوش مياني، در معرض سروصداى بلند قرارداشتن، مننژيت، انسفاليت و...

سرخجه

ابتلاى مادر بويژه در سه ماهه اول باردارى علايم ناهنجارى را بر روى سيستم شنوايى بويژه سيستم حسي-عصبى ايجاد مى‌نمايد. اديوگرام آنها معمولا افت دوطرفه در حد متوسط يا شديد مى‌باشد. در بعضى موارد قسمت‌هاى تعادلى نيز مورد تهاجم قرار مى‌گيرد. با توجه به اينكه عامل اصلى انتقال بيمارى از طريق مادر مى‌باشد لذا واكسينه شدن مادران از اهميت بسزايى در جلوگيرى از اين بيمارى ايفا مى‌نمايد. با توجه به اينكه عامل بيمارى ويروسى مى‌باشد، بيمارى سرخجه يك بيمارى مسرى است لذا از تماس با بيماران مشكوك يا مبتلا به سرخجه بايد جلوگيرى به عمل آيد. در بعضى موارد بيمارى مى‌تواند سيستم عصبى مركزى را نيز مورد تهاجم قرار دهد و نيز منجر به بروز بيمارى‌هاى چشمى از قبيل كاتاراكت يا ناهنجارى‌هاى قلبى و كليوى نيز گردد. در بعضى موارد يافته‌هاى فوق مى‌تواند منجر به مرگ جنين يا نوزادگردد.

سيفليس

بيمارى سيفليس مادرزادي، از جمله بيمارى‌هايى است كه قسمت‌هاى مختلف بدن را مى‌تواند مورد هجوم قرار دهد و انواع متفاوتى از سيفليس وجود دارد كه گاهى اوقات سيستم عصبى مركزى و پرده‌هاى مغز را مورد آسيب قرار مى‌دهد و گاهى نيز ضايعات استخوانى و ديگر ناهنجارى‌ها را ايجاد مى‌نمايد. تاثير سوء بيمارى در سيستم شنوايى معمولا به گونه‌اى است كه گاه هم سيستم حسي- عصبى و گاه نيز گوش مياني(استخوانچه‌ها) مورد آسيب قرار مى‌گيرد. در بعضى موارد كم شنوايى حسي- عصبى و در بعضى موارد ديگر كم شنوايى آميخته مشاهده مى‌گردد. البته اكثرا از نوع حسي- عصبى مى‌باشد. كم شنوايى دوطرفه و در بيشتر موارد فركانس‌هاى زير بيشتر مشاهده مى‌گردد. عامل بيمارى باكتريال بوده و مسرى است كه يكى از راه‌هاى پيشگيرى از آن واكسيناسيون به موقع مى‌باشد.

سرخك

در بيمارى سرخك ممكن است هر يك از انواع كم شنوايى حسي- عصبى آميخته و يا انتقالى (به دليل اوتيث گوش مياني) به صورت دوطرفه در حد متوسط به بالا مشاهده گردد.

آنوكسي

كاهش اكسيژن در حين تولد مى‌تواند منجر به ايجاد آنوكسى گردد كه در چنين مواردى رنگ نوزاد تيره مى‌شود. در آنوكسى به‌طور تيپيك افت در فركانس‌هاى گفتارى وجود ندارد يا خيلى جزئى است ولى در فركانس‌هاى زير افت بسيار زيادى مشاهده مى‌گردد. بسته به مدت زمان كمبود اكسيژن، سيستم عصبى مركزى نيز مى‌تواند درگير گردد.

اوريون

اوريون از جمله بيمارى‌هايى است كه غده‌هاى لنفاوى بناگوش را مورد تورم قرار مى‌دهد. در اين بيمارى در بيشتر موارد افت مى‌تواند به‌طور يكطرفه و به ندرت نيز مى‌تواند افت دوطرفه ظاهر گردد. بيمارى اوريون بيشتر محدوده سنى اطفال را در بر مى‌گيرد و احتمال بروز آن در بزرگسالان نيز وجود دارد ولى در شيرخواران احتمال بسيار ضعيف‌ترى براى شيوع بيمارى مى‌توان ذكر نمود. تقريبا از هر چند ده هزار نفر كه مبتلا به بيمارى اوريون مى‌گردند يك نفر ممكن است تاثير سوء بر سيستم شنوايى‌اش ايجاد گردد. در افراد بزرگسال در موارد بسيار حاد، غدد تناسلى نيز مورد آسيب قرار مى‌گيرند. تيپ و نوع كم شنوايى در اوريون حسي- عصبى در حد عميق به بالا مى‌باشد.

آسيب مغزى (ضايعات مغزي)

يكى از بيمارى‌هايى كه در طبقه اختلالات دركى كودكان قرار مى‌گيرد ضايعات مركزى است. اين بيماران هوش طبيعى دارند و على‌رغم شنيدن صدا دركى از اصوات ندارند. اين بيمارى از نظر سبب شناسى مى‌بايست از لحاظ عوامل متابوليكي، عوامل ارثي، ضربه‌ها، مسموميت‌ها، مورد بررسى قرار گيرد. منطقه درگيرى نيز معمولا مى‌تواند در هر قسمتى از سيستم عصبى مركزى قرارگيرد.

مسموميت‌هاى ناشى از دارو

در صورتى كه مسموميت دارويى افت شنوايى ايجاد نمايد به صورت حسي- عصبى دوطرفه بويژه در فركانس‌هاى زير نسبت به فركانس‌هاى بم بيشتر است. مسموميت‌هاى ناشى از دارو مى‌تواند از طريق خون مادر (جفت) جنين را مورد آسيب قرار دهد. بنابراين به‌عنوان يكى از علت‌هاى كم شنوايى يا ناشنوايى كودكان در رابطه با مقطع جنينى مى‌تواند مطرح باشد. در بين داروهايى كه سيستم شنوايى را مورد آسيب قرار مى‌دهند به‌طور كلى رده‌اى از آنتى‌بيوتيك‌ها، ساليسيلات‌ها، باربيوتارها، بيش از ديگر داروها مى‌تواند اثرات سوء بر سيستم شنوايى داشته باشد. در بين آنتى بيوتيك‌ها داروهايى كه در طبقه آمينوگليكوزيدها قرار دارند بيشتر اثرات سوء به دنبال دارند از جمله آمينوگلوكوزيدها مى‌توان به جنتومايسين، نئومايسين، كانامايسيون، استرپتومايسين اشاره نمود. البته ميزان و مدت زمان مصرف دارو هم بايد در نظر گرفت. نوع كم شنوايى ناشى از مسموميت دارويى به صورت حسي- عصبى دوطرفه از ملايم تا مطلق مى‌باشد البته در بعضى موارد افت بيشتر در فركانس HZ4000 هم مشاهده گرديده البته تيپ‌هاى ديگر هم ممكن است ايجاد گردد.

كم شنوايى ناشى از ضربه صوتي

كودكانى كه با ترقه، فشفشه و... بازى مى‌كنند اكثرا در معرض خطر قرار دارند. انفجار باروت‌ها و ترقه‌ها تاثيرات نامطلوبى را مى‌تواند بر سيستم حسي- عصبى كودكان ايجاد نمايد. در اين نوع آسيب‌ افت شنوايى در فركانس HZ 4000 مشاهده مى‌گردد.

ضربه‌ها (تروما)

ضربه‌ها از جمله عواملى هستند كه در دوران جنينى و نيز بعد از تولد مى‌توانند فرد را مورد آسيب قرار دهند. در شرايطى كه جمجمه مورد ضربه قرار مى‌گيرد از طريق به ارتعاش درآمدن استخوان‌هاى جمجمه ضربه به قسمت‌هاى مختلف سيستم شنوايى هدايت مى‌شود.

متعاقب ضربه احتمال بروز ضايعات انتقالى آميخته، حسي- عصبى و مركزى وجود دارد و بسته به عوارض ناشى از ضربه مى‌باشد. در شرايطى كه ضربه منجر به از هم گسيختگى زنجيره استخوانى گردد در شرايط سالم بودن پرده گوش تقريبا db 65 و چنانچه پرده نيز پاره گردد در حدود db45 افت مى‌توان ايجاد نمايد. در بعضى اوقات (اكثر مواقع) افت در فركانس زير بيشتر از بم مى‌باشد البته شيب بسيار ملايم است. در مواقعى كه ضربه به حدى باشد كه هر دو قسمت را مورد آسيب قرار دهد افت در همه فركانس‌ها مشاهده مى‌گردد و كم شنوايى در حدود شديد مى‌باشد. در مجموع بايد يادآور گرديد كه ضربه مى‌تواند علل بسيارى از ضايعات محيطى ومركزى باشد.

اوتيت‌ها

اوتيت‌ها به چهار دسته تقسيم مى‌شوند:

-1 التهاب پرده گوش

در اين موارد مى‌تواند همراه با مايع در گوش ميانى و يا فقط التهاب پرده باشد كه در اين مواقع شنوايى در محدوده نرمال مى‌باشد.

-2 اوتيت سروز

نوعى اوتيت كه مايع در گوش ميانى حالت استريل دارد. اين نوع اوتيت در كودكان به وفور مشاهده مى‌گردد. يكى از علل مهم در اين حالت نارسايى در عملكرد شيپور‌استاش مى‌باشد. اوتيت سروز ممكن است به صورت يك گوشى يا دو گوشى باشد. اين گونه موارد در نوزادان بويژه تا مقطع 2 سالگى بيشتر مشاهده مى‌گردد. اين نوع اوتيت معمولا افت شنوايى يكطرفه مى‌دهد.

در بعضى مواقع به دليل طولانى شدن اوتيت سروز حتى تا سن 8 سالگى ممكن است اوتيت حاد حاصل گردد كه در اين صورت با تعبيه يك لوله تهويه در پرده گوش نارسايى عملكرد شيپور استاش را برطرف مى‌كنند.

-3 اوتيت حاد

چنانچه عامل ويروسى يا عامل باكتريايى در مايع گوش‌ميانى راه يابد، مايع حالت استريل را از دست داده و عفونى مى‌شود كه بعضى اوقات پارگى در پرده گوش هم ايجاد مى‌سازد. در اوتيت حاد كم شنوايى انتقالى در حد متوسط تا شديد ايجاد مى‌گردد.

-4 اوتيت مزمن

اگر اوتيت مزمن مداوا نگردد منجر به عفونت پرده‌هاى مغز، استخوان ماستوئيد و گوش داخلى مى‌گردد كه حتى بعضى اوقات انتقال استخوانى دچار اشكال شده و در نتيجه افت مختلط ايجاد مى‌گردد. حتى در نوع شديدتر آن منجر به افت شنوايى حسي- عصبى حتى تا محدوده عميق مى‌شود.

پارگى‌هاى پرده گوش

پارگى پرده گوش بسته به اندازه و جايگاه آن ميزان شنوايى را تغيير مى‌دهد. پارگى‌هايى از هر نوع باشد چه بر اثر عفونت چه بر اثر ضربه در هر صورت افت شنوايى تقريبا ملايم تا متوسط ايجاد مى‌نمايد.

مننژيت

مننژيت مى‌تواند متعاقب عفونى شدن پرده‌هاى مننژ مغز بر اثر عامل باكتريايى و يا بر اثر ويروس ايجاد گردد. در مننژيت معمولا افت شنوايى حسي- عصبى دوطرفه در حد شديد تا عميق مى‌دهد حتى در بعضى موارد نوع كم شنوايى مطلق هم مشاهده مى‌گردد. در مواقعى كه باقيمانده شنوايى وجود داشته باشد يك تجويز مناسب براى استفاده از سمعك و يا كاشت حلزون انجام مى‌گردد.

كم شنوايى‌هاى ناشى از كم كارى تيروئيد

كم كارى تيروئيد هم ريشه ژنتيكى داشته و هم عوامل محيطى مى‌تواند بر ايجاد آن موثر باشد. نارسايى در سنتز يد، كمبود يد و... مى‌تواند منجر به كم كارى تيروئيد گردد. در درازمدت كم شنوايى حاصل از آن مى‌تواند پيشرونده در نظر گرفته شود. نوع كم شنوايى به علت تاثير كم كارى به قسمت‌هاى استخوانى نيز مى‌تواند از نوع آميخته باشد. بيمارانى كه مورد درمان قرار مى‌گيرند احتمال كنترل كم شنوايى آنها وجود دارد.

به‌طور نسبى در 25درصد افرادى كه كم كارى تيروئيد داشته‌اند شنوايى بهبود يافته. برگشت شنوايى در موارد كم كارى‌هاى تيروئيدى اكتسابى بسيار مى‌تواند معمول‌تر از موارد ژنتيكى باشد. كم كارى تيروئيد تاثير سويى را بر قسمت‌هاى مختلف بدن ايجاد مى‌كند. نارسايى‌هاى استخوانى و اختلالات متابوليكى از جمله اين عوارض مى‌تواند به شمار آيد. متعاقب آن كم كارى مديد آتروفى نوار عروقى و نيز اضمحلال سلول‌هاى حساس شنوايى را مى‌توان مورد توجه قرار داد.

كم شنوايى ناگهاني

اين نوع كم شنوايى مى‌تواند ناشى از نارسايى‌هاى عروقي، عفونت‌هاى باكتريال و يا ويروسي، ضربه و... باشد. البته دلايل روشنى براى كم شنوايى ناگهانى وجود ندارد و نارسايى عروقى از عمده دلايل اين نوع كم شنوايى است كه به صورت حسي- عصبى يك طرفه در فركانس‌هاى زير در حد ملايم تا عميق مى‌تواند وجود داشته باشد.

منابع:

كتاب بيمارى‌هاى گوش، تاليف دكتر ژرالد انگليش، مترجمين: دكتر على اكبر نصيرى افشار، دكتر احمد تابش

فصلنامه‌هاى علمي- پژوهشى توانبخشى

فصلنامه‌هاى علمي- آموزشي- تخصصى وتحقيقي، شنوايى‌شناسي

جزوات دانشگاهى در باب انواع كم‌شنوايى‌ها، آناتومى و فيزيولوژى گوش و بيمارى‌هاى كودكان و تاثير آن بر شنوايي
پنجشنبه 20 تير 1387

این صفحه را در گوگل محبوب کنید

[ارسال شده از: رسالت]

[مشاهده در: www.resalat-news.com]

[تعداد بازديد از اين مطلب: 1732]